NIEÜWSBL AD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Zaterdag 29 December.
Derde Jaargang.
1888. No. 38.
VERSCHIJAT
Zondagsrust.
G. M. Riem kerk, te Goes
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIE*
z i; i; i
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f'0,95
Enkele nommers- 0,02»
r- Juurt, hoort mc»i nog aitya
cholera gevallen, doch niet meer in die mate
lals een paar weken geleden.
Te beginnen met 1 April 1889 wordt
het gebruik van de Duitsche taal op de
volksscholen in Noord-Slees wijk voor alle
leervakken verplichtend gesteld.
.LAATSTE BERICHTEN.
(Per Tel). EERSTE KAMER. By de
behandeling der Indische [begrooting beval
de heer Van Zuijlen krachtig aan het be
houd van het gouvt rnements-koffiecultuur.
De Minister Keuchenius verdedigde zich
tegen de grieven omtrent zijn beleid
en verklaarde zoowel in het zendingswerk
als in den godsdienst niette zullen ingrijpen.
De heer Van Royen zou voorstemmen of
schoon hy geen vertrouwen heeft in dezen
minister. De hoofdstukken zijn aangenomen.
Morgen de wet op de middelen.
AFLOOP YERKOOPINGEN enz.
Middelburg. Heden werd in de Abdij
publiek aanbesteed de onderhoudswerkenle
aan het kanaal door Zuid-Beveland Inschrij
vers P. J. Staal, Hansweert en P. Dronkers
-• t Cl. T> Tr_.
H
Zijn wy het eens over de noodzakelijk
heid der Zondagsrust, dan kunnen wij het
ook eens worden omtrent het nut; er van
Ds. Ulfers, de tolk der vereeniging tot
bevordering van Zondagsrust wijst in zijn
boekje (Sociale nooden en Zondagsrust) op
de stoffelijke, verstandelijke en zedelijke
nooden onzes volks. De Zondagsrust acht
hy dienstig om die nooden op te heffen.
Opheffing van stoffelyken aard.
Zou het waar zijn
Heeft dan een werkman die fl daags
verdient, niet minder aan zes gulden dan
aan zeven en is dan zeven dagen wei kens
hem niet meer voordeelig dan een arbeid
van zes?
Schijnbaar waar. Men heeft indertijd
aangetoond, dat paarden die den zevenden
dag ook reden, liet op een langen weg van
enkele maanden reizens niet zon ver brach
ten, als hunne broeders die den zevenden
dag in den stal hadden doorgebracht.
Men heeft gewezen op de wereld ter. toon
stellingen te Weenen en Philadelphia. Op
de eerste was ook op Zondag de toegang
vry. En het gevolg was, dat er 's Maan
dags weinig te doen was en de ondernemers
de onkosten niet goed konden maker.ter-
wyl die te Philadelphia, die 's Zondags sloot
grooter winsten behaalde en veel meer be
zoekers trok.
Sterker bewijs echter voor het stoffelijk
nut der zevendendaagsche rust leveren de
Joden. Welk een doorgaande, onder geen
verdrukkingen verzwakte arbeidskracht ont
wikkelt dat volk. Komt dit niet voor een
gedeelte van den nauwgezet gehouden rustdag,
die sterkt en staalt, en verlangen doet naar
nieuwe inspanning De schrijver had ook nog
kunnen wijzen op den zegen des overvloeds,
door den God Israels beloofd en verleend aan
allen, die zich zelfs uiterlijk nog maar aan
de sabbathsrust hielden, gelijk zoo menige
plaats in het Oude Verbond leert. Zie
onder anderen Jeremia 17:24 enz.
Doch de negentiende eeuw wil dadelijk
klinkende gevolgen. Men gelooft het niet
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cei
Familieberichten van 1 5 regek 59 cent, iedere reg
meer 40 cent.
dat 7 maal 8 minder is dan 6 maal 42,
dewijl het eene 56 en het andere 72 tot
uitkomst geeft. Zouden de voorstanders
van een normaal werkdag van 8 of 9 uren,
en met 7 dagen in de week, verder komen
dan de anderen die 12 uren daags arbeiden
en den Zondag vrij hebben
En toch leert de ervaring dat de rust
f van den zevenden dag noodzakelijk is om
den arbeid vol te houden. De Maaridag-
houders in de eerste plaats bewijzen het.
Wat baat trouwens al uw slaven, o
1 mensch, als gij uw leven daardoor verkort
1 en uwe weduwe noodzaakt zich uit de
pensioenkas te doen betalen
Als de dokter komt en uw ziekte een
gevolg van langdurigen onafgebroken over
spannen arbeid acht, heeft dan uw Zondags-
I arbeid iets gebaat, wanneer de rekening
j van dokter en apotheker van uwe Zondags-
verdienste moet worden betaald
den
op te
j Zondagsrust is mede dienstig om
verstandeljken nood des volks
heffen.
Niet dat men van al de kinderen onzes
volks geleerden kan maken. De socialisten
spiegelen in den toekomstigen geluksstaat
in hun koninkrijk den menschen wel
maatschappelijke en verstandelijke gelijk
heid voor; maar zij begrijpen zeiven te
goed, dat dit niet kan.
Maar waarheen voert ons die onafge
broken arbeidstijd? Naar eene toekomst
van hopelooze domheid en onwetendheid.
De werkman heeft slechts den Zondag,
om zich door lectuur op de hoogte te stel
len van de meest wetenswaardige dingen.
Onthoud hem dien, en gij zijt zelf oorzaak
dat hij vergeet wat de lagere school hem
leerde en met de jaren al meer wegzinkt
in dofheid en domheid, en dientengevolge
in onverschilligheid omtrent, kerkelijke, ze
delijke of maatschappelijke vraagstukken.
Want - let wel 't is niet alleen de
gelegenheid tot lezen die gij hem ontneemt,
ook van de gelegenheid tot nadenken be
rooft (gij hem. Tot nadenken. En hoe
zal hy kunnen nadenken over iets dat hij
door lezen op het veid zijner gedachten
heeft overgebracht. Slechts die leest e i
onderzoekt, kan denken en nadenken.
's Maandags op de fabriek of aan de
schaafbank; op het kantoor of aan den
winkel deelt de man der zondagsrust aan
zijne confraters mee wat hij gistereu gelezen,
geleerd, onderzocht of genoten heeft; en
zie, ook de confrater begint na te denken.
Er is verstandelijke winste voor den lezer
en voor zijn vriend. Ofschoon langzaan,
wordt op die wijze een verstandelijke ont
wikkeling onderhouden en geleid, welke,
gelijk bij alle flinke arbeiders te zien is,
een vasten waarborg geeft tegen socialis
tische woelingen en oproerstokerij
Wat beroemt gij u er op, o liberale werk
gever, tot het denkend deel der natie te
behooren? Waarom dan ook de denkkracht
uwer onderhoorigen verstompt en de ver
standelijke ontwikkeling tegengehouden,
door hun het eene noodige, de Zondagsrust
te onthouden Neen gij moogt honderd
maal een denker wezen, die in uwe schaduw
wandelen zyn het niet.
De groote staatsman Palmerston schreef
zijne frischhetd van geest toe aan de zege
ningen der Zondagsrust, waarvan hij altijd
geprofiteerd had. En Gladstone, niet minder
groot dan hij, de verstandige oude staatsman,
de bijna 80 jarige, heeft meermalen ver
zekerd, nog nooit op Zondag gewerkt te
hebben.
Bij Zondagsrust zal een volk ook zedelijk
winnen.
Een arbeider die minstens 365 dagen
in een jaar «verbonden» is, heeft geen tijd
om over zijne zedelijke ellenden of die van
zijne omgeving na te denkennog minder
om maatregelen te nemen tot eigen ze
delijke verbeteringof ontwikkeling.
Of die zedelijke ontwikkeling dan niet
bevorderd worden kan bij den normalen
arbeid Zeer zekermaar onder een over-
werking of een te veel van verplichten
arbeid is er geen sprake van, en er is
veeleer kans dat die zedelijke ontwikkeling
een miswas wordt, gelijk te veel wordt
gezien.
Let eens in onze groote steden op de
socialisten en hunne vele uitspattingen.
Getuigt hun optreden tegen de politie en
tegen rustige rooinsch-katholieke burgers
in de hoofdstad, niet van het lage peil
hunner zedelijkheid
Hoe kan het ook anders, als gij wéét,
dat de arbeider veertig, soms vijftig jaren
teren moet op de betrekkelijk geringe dosis
zedelijke ontwikkeling, die de school hem
tot zijn 13e levensjaar heelt aangebracht.
De Zondagsrust sterkt den fatnielieband,
die de grondslag van den Staat uitmaakt.
Die band moet gevestigd in elk huis, in
elke familie, in elke straat, in elke wijk.
Hij geeft aan de echtelijke woning den
indruk van dierbaarheid legt den grond tot
vaderlandsliefde, prikkelt den eerbied voor
een anders eigendom en wekt de goede
keuze om te getuigen tegen de mannen
van de roode vlag en zich te scharen onder
de banier van Oranje.
28 December '88.
De toestand des Konings kan op het
oogenblik gelukkig weJer bevredigend ge
noemd worden. Z. M. moet zich, met zijne
bekende nauwgezetheid, voortdurend niet
de regeeringszaken en H. Ds. particuliere
aangelegenheden bezig houden.
De Anti-revolutionaire kiesvereeniging
voor de eilanden Tholen en St. Philipslaud,
heeft in hare algemeene vergadering van
26 December j.l. met algemeene stemmen
tot candidaad voor de Provinciale staten in
Zeeland, voor de aanstaande verkiezing ge
kozen, den heer A. Hollestelle. rijks- op
zichter van den Water»taat te Tholen
Z. M. heeft benoemd tot burgemeester
van Ellemeet A. van der Weijde en tot
burgemeester van Eikerzee J. van den Bout.
Reeds nu wordt van anti-liberale zijde
de voorbereiding ter hand genomen van de
verkiezingen voor de Prov. Staten in het
a. s. voorjaar. Zeer waarschijnlijk gaan als
dan de Staten van Gelderland «om». Maar
ook in Zuid Holland is veel te winr.en;
met het oog op behoorlijke aaneensluiting
daar de grenzen der Kamerdistricten en
der provinciale districten niet dezelfde zijn,
is een Zuid-Hollandsche bond opgericht.
Delvenaar.
In de Donderdag hervatte zitting der
Eerste Kamer verklaarde Mr. van Gennep
voorloopig den Minister Keuchenius te
willen steunen, niet hartelijk, maar o
niet onwelwillend, in afwachting van
wijzigingen in Regeeringsreglement en com
tabiliteitswet voor te stellen. De ht
Fransen van de Putte kon dat standpu
niet innemenvoorloopig vertrouwen k
den Minister slechts verzwakken, dus öf ft
Keuchenius moest hem tevreden stelle
óf hij en zijn vrienden kunnen niet m
gaan Dit tevredenstellen moet daarin
staan, dat de Minister belove geen g
b r u i k te maken van de toegestane geld
voor de subsidie aan bijzondere scholen
voor steun aan de Zending te verleener
Eerst morgen komt het antwoord, waarna
velen met belangstelling zullen uitzien.
Indien het ernst is, wil dus zelfs Fr.
d. Putte nog een weg zoeken om sam.
te gaan met een man, die zooveel do
kan voor Indië als Mr. Keuchenius.
lid evenwel verwacht van Mr. Keucheni
niets; alles wat hij deed was v e
keerd, de bevolking van Indië verket
even als het moederland in gevaar;
liefde voor beide roept hij de Kamer to
waakt en zijne staatsmanswysheid dwin
hem reeds nu bij hoofdstuk X tegen di
Minister te zullen moeten stei
men. Deze staatsman geen Indisc
specialiteit was Mr. Six, en hij
aan Mr. Keuchenius een lesje in n:
nisteriëele verantwoordelijkheid.
Delvenaar
Wolfaartsdijk. Bij monde van den secr
taris der vereeniging «Eendracht», den he
A. van de Linde werd Woensdag 26 Decer;
ber 1. 1. in het schoolgebouw, de gewo
jaarlijksche rekening en verantwoordij
gedaan. Uit het verslag bleek dat de \e
eeniging op dit oogenblik 397 leden te
In 1888 zijn aangekocht 11370Vs H. L. koli
waarvan nog ongeveer 500 H. L. in
pakhuizen aanwezig zijn. De kachelkob
zijn den leden vrij aan huis geleverd vo
f0.53; de nootjes voor (0.74 de H. L. i
de schaalkolen voor fl.47 de 100 K.
Aangezien de kas van het reservefonds nil
bij machte was den voorraad in de pakhuizi
contant te betalen, waardoor de vereenigir
2% korting geniet, is door het lid van h
bestuur, den heer G. de Jager, een rentelo
voorschot verstrekt van f 100.
De aan de beurt van aftreding zijn.
bestuursleden de heeren J. Kallemein
G. de Jager, zyn zonder hoofdelijke ster,
ming met algemeetf goed vinden herbenoem
Na afloop van een en ander werd at
de leden het door hen te veel gestor
terug betaald, zijnde een bedrag van ong
veer f800,hetwelk voor vele mingego
den nog een aangename verkwikking wa
Nog werden de leden aangenaam ve
rast door de mededeeling van den secretai
dat weer, als vorige jaren, spek worst
reuzel zouden worden uitgeloot, tot et
bedrag van 75 K. G., en zulks in aandeelt
van i/2 K. G.
Werd vroeger een en ander aangekocl
uit de reserve kas der vereeniging, thai
was zulks niet het geval, omdat all
geheel voor rekening van genoemden hei
werd geleverd, als blijk van waardeerir
van de aan hem in Februari dezes jaa
getoonde blijken van achting bij gelege:
heid der 10 jarige rekening en veran
woording.
Dat de achting welke de heer van
