CHRIST ELIJK-
NIEUWSBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAN1).
1888. No. 35.
Donderdag 20 December.
Derde Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. Kleuikerk, te Goes
F. P. ü'liuy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Bede om hulp.
DE ZEEUW,
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers- 0,025
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.)
Familieberichten van 1 5 regeli 50 cent, iedere regel
meer 40 cent.
Zij, die zich met 1 JANU
ARI a. s. op dit blad
wenschen te abonneeren, ontvangen de
nog in deze maand verschijnende nummers
GRATIS.
Wij vragen de aandacht van alle vrien
den van gereformeerd onderwas voor on
derstaande circulaire van de gereformeerde
kweekschool te AmsterJa m
Den lezer heil!
„En ik, wanneer ik het predikambt zou
kunnen of moeten neerleggen, zoo zou ik geen
ambt liever hebben, dan schoolmeester of
onderwijzer der jeugd te zyn, want ik weet
dat dit werk naast het predikambt het aller
nuttigste, hoogste en beste isja ik weet
nog niet eens welke van die twee het beste is.
Aldus schreef in de dagen der groote kerk -
hervorming Luther over het ambt der onder
wijzers, en wie onzer, wanneer hij het groote
belang overweegt, dat er in een onderwijzen
en opvoeden onzer kinderen naar den eisch
huns wegs gelegen is, stemt niet van gan-
scher harte met den grooten Reformator in
Waar we echter het hooge gewicht van de
taak des onderwijzers erkennen, daar moeten
wij ook toestemmen, dat het zeer noodig is,
dat de onderwijzers tot het volbrengen van
die taak grondig worden onderwezen en op
geleid.
Dit nu kan naar onze vaste overtuiging
door de ervaring bevestigd, nergens beter
geschieden dan op eene kweekschool. De
particuliere opleiding door onderwijzers ieder
afzonderlijk, of ook de vereeniging van eenige
onderwijzers om gezamenlijk aan de opleiding
van kweekelingen te arbeiden, hoe goed en
onmisbaar ook op enkele plaatsen, en wan
neer een betere opleiding niet kan worden
verkregen, is toch maar een behulpsel en
moet, wanneer het kan, door een betere
inrichting worden vervangen.
Dat betere nu kan alleen eene kweekschool
geven; daar alleen kan de volledige zorg aan
de opleiding van jongelieden tot onderwijzer
worden besteed; daar bestaat de noodige en
wordt zoowel voor de practische als voor
de theoretische opleiding de beste methode
gevolgd.
Laat ons U in 't kort de inrichting onzer
Gereformeerde kweekschool en de resultaten
die zij tot dusver geleverd heeft, mogen
beschrijven.
Van hun 12de tot hun 16de jaar worden
onze kweekelingen dagelijks van 9—12 en
van 2—4 uur in de vakken van het lager
onderwijs en de allereerste beginselen der
moderne talen onderwezen, bepaaldelijk met
het oog op hetgeen zij later in de praktijk
van het onderwijs noodig hebben. Daarbij
wordt er groote zorg gedragen voor het
onderwijs jin de bijbelsche geschiedenis en
den Héidelbergschen Catechismus overeen
komstig de belijdenis onzer Kerk; inde hoogste
klasse wordt dit onderwijs door een uitne
mend Bedienaar desWoords gegeven. Voorts
ontvangen de meisjes les in de handwerken.
Van hun 16de tot hun 18de jaar worden
de kweekelingen ook in de praktijk van het
onderwijzen opgeleid. Zij geven dan eenige
uren per dag aan verschillende scliolen les
onder toezicht van de onderwijzers dier scho
len. Daar er nu verschillende scholen zijn
waar onze kweekelingen practisch geoefend
worden, kan op de eigenaardige wenschen
en behoeften van ieder gelet worden en
leeren zij tevens verschillende scholen en
verschillende onderwijzers kennen. De direc
teur der kweekschool houdt daarenboven ook
op deze praktische oefeningen toezicht en
geeft leiding en bestuur. De kweekelingen
dezer hoogste klasse, die aldus over dag zich
practisch leeren bekwamen, ontvangen des
avonds weder hunne theoretische lessen van
6—8 uur.
Cp deze wijze worden onze kweekelingen
in elk opzicht zorgvuldig opgeleider wordt
zorg gedragen, dat de theorie niet aan de
praktijk en de praktijk niet aan de theorie
wordt opgeofferd. De directeur, de heer H.
Bijleveld, en twee leeraren, benevens de
overige onderwijzers, die speciale vakken
onderwijzen, handelen allen naar een vast
plan, in één geest, als éen geheel.
De verwachtingen, die wjj mochten koeste
ren, zjn dan ook niet beschaamd. De Heere
heeft het werk gezegend. Geen onzer kwee
kelingen, die zich voor eenig examen, 't zfj
voor onderwijzer, 't zij voor de handwerken,
had aangemeld, is afgewezen; sommigen
hebben zelfs lof van hunne examinatoren
ingeoogst. Drie onzer vroegere kweekelingen
zjjn reeds als onderwijzer aan verschillende
scholen werkzaam en vervullen hunne be
trekking met eere.
Toch zal het niemand verwonderen dat er
bjj zooveel stof tot danken, nog veel te
wenschen overblijft, 't Getal onzer kweeke
lingen bedraagt ruim, 30 terwijl er. voor 90
plaats is. Daardoor en omdat niet alle
kweekelingen het volle schoolgeld van f80
per jaar kunnen betalen, is er een groot te
kort in onze kas, dat ons niet geringe zorgen
^veroorzaakt. Wij gaan allengs vooruit, maar
zullen in de eerste jaren nog op groote tekor
ten moeten rekenen.
Maar het doel, waarnaar onze kweekschool
streeft, is schoonhare vruchten zjn ten bate
van het gebeele land, van ai onze scholen
aan zegen heeft de Heere het ons aanvankelijk
niet latenontbreken. Daarom, hoe groot de
moeilijkheden ook zijn, gaan wij toch in hope
voort.
Met vrijmoedigheid vragen we van Uhelp
ons, zooveel gij kunt.
Wij nemen de vrijheid u een oningevulden
postwissel te doen toekomen, geadresseerd
aan den penningmeester der Gereformeerde
kweekschool.
Overtuigd als wij zijn, dat gij ons doel
goedkeurt en 't groote belang der zaak erkent,
meenen wij niet vergeefs op uwe hulp te
mogen rekenen.
Verblijd ons dan met de terugzending van
dezen postwissel, ingevuld in verhouding tot
de tijdelijke zegeningen, welke de Heere onze
God u verleende, en de genade, die Hij u
schonk om als een goed rentmeester het u
toebetrouwde te besteden.
Het Bestuur der Gereformeerde Kweek
school tot opleiding van onderwijzers
en onderwijzeressen,
Dr. J. WOLTJER, Voorzitter.
W. HOVY, Penningmeester.
J. A. WORMSER, Secretaris.
Dr. A. KUYPER.
Ds. H. W. VAN LOON.
Moge onze vrees, dat deze bede in Zeeland
weinig gehoor zal vinden, beschaamd worden.
Er zijn toch zoovele omstandigheden, die
onze vrees wettigen. Van den drukkenden
tijd spreken wij niet. Die het christelijk
onderwijs liefheeft, en het gereformeerd be
ginsel ook in de school wenscht te zien
doorwerken, die zal ook ondanks den druk
ken tijd nog wel iets naar vermogen voor
die stichting willen afzonderen.
Maar er zijn andere omstandigheden.
Reeds leed de Unie-collecte in Augustus
jongstleden onder het vooroordeel van ort
hodoxe voorgangers. De Unie zoo be
weerde men staat onder controle van
dr. Kuyper en van diens doleerenden aan
hang. Da Unie doleert, wjj wenschen dus
niet voor haar te werken.
Hoe onjuist deze meening was, is door
ons en anderen duidelijk aangetoond, echter
zonder eenig gevolg. De Unie bemoeit zich
niet met kerkelijke zaken dat is hare roe
ping niet. Zij ontvangt alleen gelden, van
welke gelden zij noodlijdende christelijke
scholen tracht te steunen. Dr. Kuyper zit
wel in het bestuur van die Unie, doch
twaalf anderen zitten er met hem en be
spreken er met hem niets anders dan de
belangen der christelijke school.
Dit is door «synodalen» en «doleerenden»
om strijd uitgesproken.
Teneinde de kerkeraden van de dwaling
huns wegs te overtuigendoch in vele ge
meenten in Zuid-Beveland was al hun roepen
een kloppen aan doovemansdeur. En al
kwam b. v. ds. Montagne uit Vlissingen aan
sommige voorgangers op Zuid-Beveland per
soonlijk hun ongelijk aan het verstand bren
gen zij zouden hem toch niet gelooven.
En dit nu doet ons vreezen, dat de bede
vip bovengenoemd vijftal om steun voor
de gerefoi meerde kweekschool ook daar
geen gehoor zal vinden. Die zijne steun om
bovengenoemde redenen aan de Unie ont
zegt, die geeft aan de kweekschool voor
onderwijzers, waarvoor hier gevraagd werd,
zeker ook niets.
Want in het bestuur dier kweekschool
zit dan toch dr. Kuyper.
Zijn naam staat er onder, en met hem
hebben nog andere «doleerenden» de cir
culaire geteekend.
Zeker dan een school voor doleerenden 1
Toch hebt gij 't mis, die dit meenen zoudt.
Op de christelijke school wordt niet gewerkt
voor een kerkgenootschap. Haar doel is
den kinderen christelijk onderwijs te geven.
En de gerrformeerde kweekschool te Am
sterdam tracht bruikbare onderwijzers af te
leveren voor die christelijke scholen.
Ook een christelijke-, of een «synodaal»
gereformeerde zou aan het hoofd en in het
bestuur van dergelijke kweekschool kunnen
staan of zitten. Vroeger was dan ook deze
kweekschool de oogappel van mannen als
dr. Vos, en de bekwame hoofdonderwijzer
Bijleveld den lieveling van vele «synodalen».
Doch de kerkelijke strijd beroofde ook deze
stichting van den steun der broederen en
nu tobt zij.
Werd het doel dezer kweekschool goed
gevat, dan zouden alle christenen deze
stichting moeten «teunen. Helaas, dat op
deze bede, zoo zij gehoor vindt, slechts door
de gereformeerden zal worden acht geslagen.
Maar op hen dient dan ook gerekend. Zij
toch zijn voor gereformeerd onderwijs, en
het mag hun dus niet onverschillig zijn,
aan welke onderwijzers die taak eenmaal
zal worden opgedragen. Aan theoretische
kennis dient practische gepaarden bij
kennis der natuur of van den zang behoort
ook kennis van de leer en van den godsdienst.
Niet als iets opgelegds, dat den onderwijzer
slechts aankleeft, maar als levend beginsel.
Daartoe moge de gereformeerde kweekschool
door God bestemd, en door aller, die meer
dan in naam gereformeerd willen zijn ge
holpen worden.
Voor wie het nog niet wisten, zij het
herinnerd dat de directeur de lieer Bijleveld
is een zeer bekwaam man, die reeds sinds
jaren in de openbare examen-commissiën
voor de hoofdacte zit en bg vele openbare
schoolmannen geacht en gezien is.
Ds. Laan schreef eens: Wie dit niet-
vatten kan, die legge dit stuk zonder twist'
of toorn ter zijde.
Wij ondersteunen dit voorstel in betrek
king tot het bovenstaande.
Overigens lette men wel op: Het is eeriï
gereformeerde kweekschool, waarvoor ge-i
vraagd wordt. 1
l
v Armenzorg.
In een onzer artikelen over dit onderwerp
hebben wij indertijd gewezen op het!
ergerlijke feit dat drie kerkeraadsleden te'
Rotterdam de publieke liefdadigheid moesten'
inroepen voor een 103jarige* weduwe.
Thans blijkt in dien toestand nog geene
verandering gebracht te zijnalthans dr..
de Visser en twee anderen te Rotterdam,
doen andermaal e n beroep op de liefdadig-,
beid voor die zelfde weduwe Snellie die
Vrijdag aanstaande 104 jaar oud hoopt te'
zijn. De desbetreffende advertentie staat in'
de N. R. C. van heden.
De diaconie te Rotterdam is naar'
wij vernemen rijk. Wjj zullen hier.
niets meer bijvoegen.
19 December '88.
Middelburg. Het gebouw van den Bur-
gerl. Stand zal 25 Dec. en 1 Jan. a. s. ge
sloten zijn. Aangifte van geboorten en
overlijden kunnen geschieden 26 December
tusschen 12 en 1 uur. Te Goes zal het ge
opend zijn 25 en 26 Dec. van 1112 uur.
Door burgemeesters in Zeeuwsch-
Vlaanderen is aan den minister van water
staat het verzoek gericht een der drie op
te richten landbouwproefstationsin hun streek
te vestigen.
De Regeering heeft geantwoord op de
Voorloopige Verslagen betreffende haar wets
ontwerpen, houdende nadere bepalingen om
trent accijns en invoerrecht van azijn. Daaibg
is het invoerrecht van azijn van meer dan
100 gram verhoogd van f3 tot f3,50 met
opklimming naar de sterkte. Voorts worden
ile volgende rechten voorgedragen natrium
acetaat watervrij f 25,60, waterhoudend
f 15,40, calcium acetaat watervrij f26,60,
waterhoudend f23,80.
Z. M. de Koning heeft aan de Lim-
burgsche Land bouwmaatschappij een stier
en vier koeien geschonken Z. M. beloofde
nog een nieuwe bezending vee te zullen
zenden, alsmede eenige schapen. Daaren
boven heeft de Koning het verlangen
geuit, dat men in Limburg proeven neme
met het aanplanten van tienwilgen op
drogen grond.
Den Haag. TWEEDE KAMER. Bg de
in de gisteren gehouden zitting behandelde
oerlogsbegrooting, verzekerde de minister
van oorlog den heer Lieftinck, dat het tland
verdedigbaar is. mits men zich behoorlijk
voorbereide hij streeft naar bezuiniging,
maar vasthouden aan eindcijfers ware on-
gewenscht. De drankverkoop in decantines
moet aan de corpscommandanten worden
overgelatenhet gebruik is trouwens nu
zeer gering. De uitbreiding van vrijwillige
oefeningen in den wapenhandel tot de
schutterijen wil hij overwegen. Indien
press e wordt uitgeoefend ten voordeele van
«Eigen Hulp», zal hij die doen ophouden.
De pupillenschool moet vooralsnog gehand
haafd blijven.
