NIEÜWSBL AD
VOOR ZEELAxND,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
1888. No. 28.
Dinsdag 4 December.
Derde Jaargang
VERSCHIJNT
F. P. D'liuy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES;
Ambachtsonderwijs.
Gemengde Berichten.
BE ZEEUW,
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. s- f0,95
Enkele nommers- 0,026
UITGAVE VAN
G. M. Klemkerk, te Goes
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel moer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel,
meer 10 cent.
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
Het is een kostelijk idee van de Delvenaar,
dat dit onderwijs van particulieren moet
uitgaan. In een laatste artikelbeantwoordt
zij de vraag of het kan, of het bereikbaar is.
Zoo wordt ook de vraag beantwoord, hoe
de werkliedenvereenigingen, die de zaak
daarom aanpakken, aan geld zullen komen,
en aan hulpmiddelen.
Nu, als het geld er is, zijn de hulp
middelen er van zelvën ook.
Op den voorgrond staat, dat de in het
vorige artikel genoemden het gevraagde
onderwijs hebben te geven uit liefde tot de
broederen. Dan hebben wij ook alleen nog
de kosten van lokaalhuur, vuur en licht,
en de noodige hulpmiddelen. Deze laatste
moeten, voor zoover de broederlijke liefde
ze niet len geschenke geeft, of in bruikleen
afstaat, aangeschaft worden.
In plaatsen, waar reeds christelijke jon-
gelingsvereenigingen zijn, zullen de onkosten
voor lokaalhuur, enz. niet zoo erg vermeer
deren; ook is er alle kans dat bij het
openstellen der gelegenheid om vakonderwijs
te ontvangen, het aantal leden toeneemt,
en daarmede ook de inkomsten zullen stijgen.
Een lid van zoodanige vereeniging betaalt
thans ongeveer f5 aan contributie.
Gesteld zulk een vereeniging telt met de
afdeeiing van Patrimonium te zamen 100
leden, dan betalen zij samen f500 per jaar.
Kunnen vereenigingen uit andere plaatsen
zich tot dit doel combineeren, dan worden
de gezamenlijke inkomsten nog grqoter. Ten
slotte zegt de Delvenaar:
De Artikelen der Statuten, welke het
fondament vormen der beide vereenigingen
blijven onveranderd bestaan. De Chr. J. V.
zoowel als de afdeeiing van «Patrimonium»,
waar een cursus wordt opgericht, beslissen,
op de wijze zooals dat in hun statuten is
bepaald, tot betaling der leden, zoodat nie
mand tot den cursus wordt toegelaten die
niet tevens lid eener Chr. J. V. of van «Pa
trimonium» is. De leden zijn vrij den cur
sus al of niet te volgen.
De besturen der vereenigingen regelen
met de onderwijzers, die zich tot het geven
vat. een cursus beschikbaar stellen, de vak
ken die zullen onderwezen worden. De wijze
waarop hef onderwijs zal worden gegeven,
wordt door de onderwijzers onderling in
verband met de behoeften der leden en
het doel der vereeniging geregeld. De onder
wijzers benoemen eiken cursus een uit hun
midden, die met het algemeen toezicht over
het onderwijs is belastzaken die aan
leiding tot geldelijke uitgaven geven, worden
door hem in overleg met de besturen der
vereenigingen geregeld.
Dit meenden wij nog te moeten aan
stippen het spreekt echter vanzelf, dat
elke Chr. J. V. en elke afdeeiing van «Pa
trimonium» hare huishoudelijke zaken kan
regelen op de wqze, die zij meent aan de
bereiking van het doel het meest bevor-
delijk te zijn. Mochten onze schetsen uit
werken, dat men hier of daar beproefde
ze uit te werken, wij zouden ons ruim
schoots beloond achten.»
Dezen wensch beamen wij van hart?.
Daartoe vestigden ook wij op deze belang
rijke artikelenreeks de aandacht.
3 December '88
De minister van buitenl. zaken heeft zich,
zoo verneemt de Z. C.tot onzen gezant te
Berlijn gewend, om weder den onbelem-
merden invoer van ons vee van de Duitsche
regeering te verkrijgen. Gevolg daarvan
is dat het Nederlandsche vee weer in Duitsch
land mag ingevoerd worden, wanneer dit
niet uit Gelderland alkomstig is zulks naar
aanleiding van een bericht dat uit Almen
in Gelderland, een rund was ingevoerd,
lijdende aan longziekte. De Nederlandsche
autoriteiten verklaren echter dat het bewuste
rund niet aan genoemde ziekte lijdende was.
Omtrent een en ander heeft de heer Schepel
eene interpellatie tot de regeering gericht.
Door den min. van Oorlog is aan
de autoriteiten der landmacht eene circu
laire gericht omtrent den dienst van het
leger op Zondag in belang van 't vervullen
'■er godsdienstplichten door de militairen. Het
gebeurt in sommige garnizoenen, dat inkoo-
pen van benoodigdheden voor de menages
en 't rapport houden van de commandee
rende officieren plaats heeft op uren, samen
vallende met godsdienstoefeningen. Ook
gebeurt het, dat geneeskundige onderzoekin
gen, vaccinatie of gymnastiekoefeningen,
Zondags gehouden worden. De Min. wenscht
dat hierin, voor zooveel noodig, verandering
kome, dat diensten, welke gevoegelijk op
een anderen dag kunnen worden verricht,
op Zondag niet zullen worden veroorloofd
en voor niee te vermijden diensten uren
moeten worden [gekozen buiten den tijd
der godsdienstoefeningen. Slechts in spoed-
vereischende gevallen moeten door de
militaire autoriteiten des Zondags zaken in
behandeling worden genomen,(terwijl bureau-
werkzaamheden, het uitgeven en doen
rondbrengen van orders en dergelijke, tot
het strikt noodige moeten bepaald worden.
In de Vrijdagmiddag in het koffiehuis
„de Prins van Oranje" te Goes gehouden
vergadering van de Vereeniging tot weezen-
verplegmg voor Zuid- en Noord-Beveland,
die bijgewoond word door 11 leden, bracht de
waarnemende voorzitter de heer Z. D. van
der Bilt La Motthe, een warm woord van
hulde aan de nagedachtenis van den onlangs
ontslapen voorzitter den heer W. J. van
Gorkum.
De rekening over 1887 sloot met een voor-
deelig saldo van f 193.85. Als bestuursleden
werden herkozen mevrouw Van derMandere
geb. De Laat de Kanter, en de heer mr. L. A.
Bybau. De vergadering vereenigde zich met
het woord van dank, doodden voorzitter ge
bracht aan allen die hebben bijgedragen aan
het welslagen der gehouden verloting, welke
een zuivere bate van f 2721.27i/s voor de ver
eeniging opbracht.
De heer P. Huet bracht, met luide instem
ming der aanwezigen, een woord van dank
aan den heer La Motthe, die zooveel ja bijna
alles voor die verloting deed. Volgens dien
spreker was de heer La Motthe daarvan de
ziel geweest.
Ten slotte werd door den heer J. Welleman
een woord van dankbare hulde gebracht aan
de nagedachtenis van den heer dr. R. A. Soet-
brood Piccard, die zoo menigmaal tot het
einde zijns levens blijk gaf van zijn goed hart
voor de vereeniging in "t bijzonder en van
armen en ongelukkigen in 't algemeen. Ook
hiermee betuigde de vergadering hare in
stemming.
In het, staande de vergadering uitgebracht,
jaarverslag over 1887 werd met ingenomen
heid en dankbaarheid melding gemaakt van
twee giften, een van f 200.48s van het Goe-
sche onderwijzersgezelschap, als opbrengst
van een gegeven soiree, en eene van f 200,
der vereeniging vermaakt door wijlen mevr.
Paardekooper Overman, geb. De Marees van
Swinderen. De vereeniging kon het ook in
dat jaar niet verder brengen dan tot de ver
zorging van 10 weezen; nog een 4 of 5
tal wacht met smart op aanneming. In
dat jaar bedroeg het aantal leden 210, waar
onder 22 corporatiën, tegen 211 en 21
in 1886. Het aantal begunstigers bedroeg
in 1887 48 tegen 46 in het vorig jaar. Het
bestuur meent dat de werkkring der
vereeniging zich nog altijd, verder kon
uitstrekken, als er wat meer medewerking
en hulp werd verleend. Op de hulp van
kerkelijke en burgerlijke armbesturen werd
te vergeefs een beroep gedaan.
De oude klacht dus. M. C.
Uit Neerbosch meldt men
In de weesinrichting worden nu reeds
meer dan 850 kinderen verpleegd, terwijl
sedert de inrichting van deze stichting tot
heden, ruim 1250 de inrichting hebben
verlaten, waarvan een 25 tal in Amerika
verblijf houden, die ook in goede maat
schappelijke betrekkingen zijn geplaatst. Er
werd over het derde kwartaal van dit jaar,
ontvangen f23.967.28, terwijl de drukkerij
nog bovendien f 16,154.72 heeft opgebracht.
Blijkens het jaarverslag der Vereeni
ging tot christelijke verzorging van krank
zinnigen en zenuwlijders in de inrichting
Veldwijk te Ermeloo, neemt het getal
lijders voortdurend toe. Ook de in Juni
11. geopende Tehuizen zijn reeds voor een
groot deel bezet. Boven verwachting vele
zijn de aanvragen voor lijders aan eerste
en tweede klasse. Ook is een afzonderlijk
tehuis voor vrouwelijke patiënten} le klasse
in aanbouw, terwijl het gebouw voor be
smettelijke zieken bestemd gereed is. Ook
de nieuwe inrichting, Rustoord geheeten,
is in den loop van dit jaar tot verpleging
van zenuwlijders geopend geworden.
Sedert de oprichting van deze stichting
tot heden zijn 262 lijders opgenomeneen
12tal is overleden, terwijl 20 die hoewel
niet hersteld, de inrichting hebben ver
laten, en 46, hetzij veel verbeterd, hetzij
hersteld, konden ontslagen [.worden of nog
met verlof naar hunne woningen terug
keerden, om zoo het noodig bleek in de
inrichting terug te keeren. Op 1 Sopt.
11. waren aanwezig 76 mannen en 91
vrouwen, terwijl 6 mannen en 9 vrouwen
opnieuw met verlof zijn gegaan.
Op geregelde tijden hebben de gewone
inspectiën plaats gehad, evenals het bezoek
van de heeren inspecteurs van het staats
toezicht. Het bestuur brengt hulde aan
den inspecteur dr. Ruisch, voor de wel
willendheid waarmede hij de inrichting
heeft bezocht. De inrichting [is thans ook
in het bezit gekomen van eene eigen be
graafplaats, waarmede in eene lang ge
voelde behoefte is voorzien.
De gewone inkomsten bedroegen
143,358,73s, uitgaaf f41,662,32, saldo
f1685,735. Aan buitengewone inkomsten
is ontvangen f 51,685,73s, uitgaaf f36,158,
saldo f 15,527,73s. De staat der bezittingen
en schulden bedroeg op 1 Jan. 1888
Actieff 243,965,93s. Passieff 236.000,
zoodat het kapitaal f7965.939 bedraagt.
Bij de Zaterdag gehouden trekking
der wittekruisloten viel op serie 6249 nom-
mer 5 de prijs van f 100,000op serie
1355 no 22 f2000; op serie 4620 no 3
f2 000op serie 6249 no. 43 f 500 en op
serie 1330 no 26 f 500.
In de Vrijdag avond door de Tweede
Kamer gehouden zitting deelde de voorzit
ter mede, dat hij van Z. M. den koning op
een door den minister van binnenlandsche
zaken aan Z. M. verzonden telegram, kennis
gevende van de betuiging van hulde door
de kamer dien ochtend betoond, heeft
ontvangen per telegraaf de volgende regelen
«Wij verzoeken U.H.W.Geb. voor zichzelf
en voor de leden der Tweede kamer der
staten-generaal de betuiging te willen aan
nemen van c nze diepgevoelde erkentelijkheid
voor de gevoelens van gehechtheid en trouw
aan onzen persoon en ons Huis betoond
bij gelegenheid van den 30 Nov. bij den
75en verjaardag van de aanvaarding der
regeering over ons vaderland, door mijn
hartelijk geliefden grootvader.
get. Willem.»
Onder eerbiedige waardeering van 's Ko-
nings woorden stelde de president voor, die
op te nemen in het verslag der handelingen
wat met handgeklap werd beantwoord.
Krniningen. Ook in deze gemeente heb
ben zich reeds een aantal huisgezinnen samen
uitmakende een 90 tal personen aangegeven
om naar Argentinia te vertrekken, waar
schijnlijk zullen er nog velen zich aanmelden.
Prins Schw.irzenberg vereerde op ze
keren dag een der op zijn bezittingen nieuw
opgerichte scholen met zijn bezoek. De
onderwijzer examineerde in de geschiedenis
en vroeg«Wie heeft het buskruit uitge
vonden De ondervraagde zwijgt, maar
zijn nevenman fluistert hem toe «Schwarz».
De ander hoort het en antwoordt opge
togen: «Schwarzenberg«O, neen,
zegt de Prins met een gemoedelijk lachje
«de Schwarzenbergen hebben 't buskruit
niet uitgevonden».
Over de ontploffing van het naftaschip
in de haven van Bristol wordt nader ge-
gemeld Het schip United, met een lading
van 300 vat nafta, zou drie uur later naar
Londen vertrekken en kapitein en beman
ning bevonden zich aan boord. Gelukkig
bevonden zich op het oogenblik van de
ramp geen andere vaartuigen in de nabijheid.
Plotseling weerklonk een hevige knal. Een
aan den oever staande politie-agent werd
door een stuk plank ter aarde geworpen
toen hij zich weer oprichtte stond het
geheele schip in vuur. De vlammen sloegen
69 voet hoog. Alle vensters van het in
de nabijheid gelegen algemeene ziekenhuis
sprongen tengevolge der ontploffing.
Onder de zieken ontstond een groote
paniek en een tijd lang scheen het, dat
het gebouw zelf in gevaar verkeerde. Ge
lukkig echter draaide de wind naar het
westen, anders zouden het hospitaal en
een daaraan grenzende olietabriek een prooi
der vlammen zijn geworden.
Door groote inspanning gelukte het aan
brandweer en politie, de omliggende ge
bouwen te refden; het schip zelf echter
brandde geheel uit. De matroos Menier werd
in het water geslingerd en de lijken van
den kapitein Cartwrigt, den stuurman en
den scheepsjongen werden geheel verkoold
in het scheepsgeraamte gevonden. De
scheepsjongen speelde op de harmonica, op
het oogenblik, dat de ramp plaats had.