uze,
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
ische Boot
JAGÉ.
Goes.
CHRIST ELIJK-
HISTORISCH
|s bekend
LEZERS.
iiwde Woonhuizen.
lad) C. ORANJE Lz.
1888. No. 25.
Dinsdag 27 November.
Derde Jaargang.
C 38 Goes.
IT C 6, GOES.
GA,
Kamer matten.
je Stoomtjalk
EU W!
VERSCHIJNT
F. P. Dhuy, te Middelburg.
PRIJS HER AH VERTE.\TI EN
EU W
Ij M. BOUWMAN.
|]J. BOS,
Directie.
Rotfiardam Nieuwe
Pakkenbrug.
De Openbare School der
Toekomst.
Kerk- en Schoolnieuws.
portretten voor
6 cab. portr.
3,50 volgende
;n van grootere
bovengenoemde
mij laat maken,
•rassen en voor
wtje informeeren.
9
UI
h3
O
O
R
Ui
O
O
R
Cl
R
C
3
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers- 0,02 s
UITGAVE VAN
G. M. Klemkerk, te Goes
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel rrser 6 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel,
meer 10 cent.
2EK der Cbr. Jongelings- j'
:s,Lokaal W ijngaardstraat,
DVEWBER, eiken Dinsdag
twaalf uren tot lialf een,
Goes geopend zijn tot
boeken, op dezelfde voor-
waarop zij aan de ingeze-
rstrekt.
De Bibliothecaris, j
J. PLAZIER.
KOOP:
jij D. KLEMKERK, Goes.
lie groote verscheidenheid
Ivan
angen, iefs geheel nieuw,
Iche
m
Lrnatig.
iTraliematten en dezelfde
It. Gevlochten en geweven
|enmatten, Manillamatten,
pocos- en Manillatapijten,
9 Fantasiekleedjes enz. enz.
tiling worden TAPIJTEN
alle vormen geleverd, voor
J Wenteltrappen enz.
In concurrentie met alle
puders.
OES naar ROTTERDAM
Ivember 's morg. 4.u.
.OTTERDAM naar GOES
|>vember 's morg. 11.u.
DES naar ROTTERDAM
(Nov. 'smorg. 9,30 u.
h ROTTERDAM
Dec. 's morg. 11,— u.
te Rotterdam bij den
DE LANGE, op 'tHa- i
Naarmate de oud-conservatieve partij aan
invloed verloor en de christelijk-historische
in gewicht toenam, heeft de liberale partij
zich al meer en meer van haar oorspron
kelijk standpunt verwijderd.
Zij was gesterkt door een smaldeel der
vroegere conservatieven en de aangroeiende
macht der antirevolutionairen was haar een
doorn in het oog. Beide omstandigheden
waren oor/aak, dat zij een zwenking maakte
naar rechts en daardoor nagenoeg op het
standpunt der afgeleefde en uitstervende
conservatieve partij te staan kwam. Een
gedeelte echter-maakte die zwenking niet
mede en ging op den ingeslagen weg voort,
waardoor het al verder en verder van de
moederpartij afraakte en thans langzamer
hand als zelfstandigeradicale partij
kan optreden. Nu is het ontegenzeggelijk,
dat eene handeling als de liberale party in
hare toenadering tot het conservatieve pro
gram verrichtte, invloed moet uitoefenen op
hare volgende daden en eveneens op den
geest harer leden. Is men eenmaal een
dwaalweg ingeslagen, dan moet men al
verder daarop voort. Vandaar dat de liberalen
tegenwoordig bij verkiezingen vaak hunne
candidaten om hunne vroomheid en mildheid
aanbevelen, dat ze met mannen als Six voor
den dag komen, dat ze de Bronsveldianen
durven assimuleeren. Maar ook is eene
handelwijze als bovenvermelde nooit zonder
invloed op den gedachtengang van hen, die
er aan meedoen. Vele echt liberale onge-
loovige lui, die vroeger voor een strikt-neu
trale staatsschool ijverden, meenen nu, na
een tiental jaren, dat een christelijk, een
bijbelsch tintje er niet aan misstaan zou.
Zelfs hield eene onderwijzersvergadering
er zich mee bezig of het niet raadzaam is
op de openbare school wat bijbelsch onder
wijs te geven. Zoo leverde de heer Vorsterman
van Oyen voor de vergadering der openbare
onderwijzers uit het 4e district, den lOden
November te Oostburg gehouden eene be
schouwing over de drie volgende stellingen
«I. De openbare school zondigt niet tegen
«het bepaalde in art. 33 van de wet van
«'78, wanneer zij in gemeenten zonder ge-
«mengde bevolking gebruik maakt van
«crucifix of bijbel, naar gelang het kerkge-
«nootschap, waartoe de gemeentenaren
behooren.
«II. Voor de opvoeding en de algemeene
«ontwikkeling der leerlingen is het ge-
«wenscht, dat er "op de school eene bijbelsche
«geschiedenis wordt ingevoerd, die de kin-
«deren met de voornaamste in den bijbel
«voorkomende gebeurtenissen bekend maakt.
«III. De neutraliteit der school wordt
«niet geschonden door het mededeelen van
«feiten, maar wel door ze te waardeeren.»
Tot zoover de drie stellingen, die geene
aanleiding tot discussie gaven op de ver
gadering. Zooals de lezer ziet, werd het
op die vergadering uitgesproken en naar
het schijnt door alle tegenwoordigen erkend,
dat het voor de opvoeding en de algemeene
ontwikkeling der leerlingen gewenscht is
de kinderen met de voornaamste gebeurte
nissen uit den bijbel bekend te maken.
Dit feit teekent. Het is een bewijs voor
de stelling hierboven verkondigd, dat de
zwenking der liberale party invloed moet
uitoefenen op den geest harer leden.
Ettelijke jaren geleden werd in het Zuiden
het vroegere anti-revolutionaire blad van
Zeeland, de liberale partij voorgesteld als
een matrone, in een leunstoel gezeten, met
een bak vol zand op den schoot. Met
milde hand wierp zij het den voorbijgangers
in de oogen. Doch gelukte haar dit niet
dan nam zij tot haar aldwingende knots
de toevlucht. Zoo slaagde zij in al hare
ondernemingen. We willen in het midden
laten of' die schildering juist was. Ieder, die
de liberale party van vóór eenige jaren heeft
gekend., zal dit het best voor zich zalven
kunnen beoordeelen. Doch, als de teekerdng
juist geweest is, dan mag de matrone thans
wel voorgesteld worden met haren knots
achter den stoel en een dik boek in de
hand, op welks rug met fraaie, ouderwetsche
letters het woord Biblia te lezen staat.
We zien haar dunkt ons, in detmoedige
houding, over den bijbel gebogen, zitten
blaren en blaren, totdat ze eindelijk uit
roept «Maar wat voor bijbel moet ik de
jeugd dan geven? Mijne zonen verlangen
een schoolbijbel voor hunne kinderen. Zij
zeggen dat het tegenwoordige geslacht er
behoefte aan heeft en 't is waar, we hebben
den kinderen al zoolang het hoofd volge
propt, maar hun niets voor het hart gegeven.
Maar hoe moet ik dien schoolbijbel dan
inrichten?» En juist op het vervaardigen
van zoo'n moderne schoolbijbel zou het
aankomen, als den openbaren onderwijzers
verlof gegeven werd bijbelsche geschiedenis
op de school, 't zij in boek of in verttlling
te onderwijzen. Maar dit nog eens buiten
rekening gelaten. Is er mogelijkheid op,
dat er ooit een algemeen bijbelsche ge
schiedenisboek voor de openbare school
ingevoerd kan worden Natuurlijk niet,
de katholieke openbare scholen zelfs buiten
rekening gelaten. Is er dan mogelijkheid
op, dat de bijbelsche geschiedenis ooit leervak
op de openbare school zal worden, zij het
ook niet verplichtend voor scholen, waarde
gemeentenaren allen katholiek zijn.
Al evenmin ten minste menigmalen zou
er botsing komen tusschen den gemeenteraad,
die wel of niet en den hoofdonderwijzer,
die niet of wel voor de bijbelsche geschiedenis
op de school was. En ook, hoe zou het
moeten gaan op eene school, gelijk wij er
een kennen, waar een« ietwat orthodoxe,
een beslist moderne, een israëlietische en
een katholieke onderwijzer zijn, terwijl het
hoofd zegt «niks» te wezen.
Maar gesteld eens, dat de regeering den
hoofdonderwijzers vrijliet, voor het geval,
dat er van wege de onderwijzers of de
ouders geene verhindering was, de bijbel
sche geschiedenis te vertellen en wel op
eene .wijze, dat de neutraliteit der school
daarmede niet geschonden werd, wie zou
daardoor gebaat worden De openbare
school De ouders De kinderen O. i.
geen van drieën. Om met de kinderen te
beginnen, wat zullen zij er aan hebben,
zoo hun slechts de naakte gebeurtenissen,
zonder meer wij bedoelen niet met dog
matiek medegedeeld worden. Evengoed
kunnen zij dan geschiedenissen uit hetda-
gelijksche leven hooren. Geestdrift, zal den
verteller niet kunnen bezielen, want is dat
het geval, dan moet hij in waardeering
vervallen, dan zal zijne subjectieve beschou
wing aanstonds de bovenhand hebben. Maar
genoeg. Is het in 't belang der openbare
school zelve, zoo zij een carricatuur der
christelijke wordt? De openbare onderwij
zers meenen altijd, dat eene christelijke
school alleen onderscheiden wordt van de
hunne door het bijbelschei onderwijs.
Zij kennen de drijfkracht niet van het
christelijke beginsel, dat het onderwijs door
zuurt. En daarom verlangen sommigen,
zij het dan ook voor het welslagen der
opvoeding van de leerlingen, eene dosis bij
belsche geschiedenis. Maar als de moderne
onderwijzers] beginnen met op de school
hunne moderne bijbelbeschouwing te ver
kondigen, want daarin zouden zij van
zelve moeten vervallen dan zal het op
vele plaatsen gaan, zooals het thans gaat
in gemeenten waar moderne dominees hun
ougeloofstheorieën aan den man brengen
zij zullen er de scholen leeg preeken. Late
men ze hun gang gaan, zij zouden binnen
tien jaar of korter van hunne dwaling ge
nezen zyn. En zouden de ouders er belang
bij kunnen hebben, dat hun kroost weer
als in vroeger dagen in «Het leven van
Jezus» of «Het leven van Jo ef» las, of dat
hun kleinen weer «De brave Hendrik» en
«De vrome Anna» zaliger gedachtenis-
se in handen kregen Ons dunkt dat
een Hollandsche jongen van than» evengoed
van zulke femelarij gruwen zou, als wij
vroeger gedaan hebben, toen ons de poespas
van het Groningsch Supranaturalisme ge-
leeraard werd.
En menige ongeloovige vader of ouder
zou, als zijn kind hem vertelde, wat de
meester of de mijnheer op school dien dag
behandeld had, de vraag in zich voelen
opkomen, of de onderwijzer nu toch niet
wyzer was met den kinderen zulke kool
te verkoopen.
Gelukkig, dat de tijd nog verre is, zoo
hij ooit komen zal, dat van regeeringswege
zulk vertellen van bijbelsche geschiedenis
op de school zal worden toegelaten. Toch
kenteekent het den geest onzes tijds, dat
de wenschelijkheid daarvan op eene verga
dering van openbare onderwijzers wordt
uitgesproken. V.
26 Nov. 1888. -
Zeer juist zegt Damas in het Dagbl.
V. Z. H., naar aanleiding van Dr. van
Leeuwens optreden
«Het hooger onderwijs stoi't jaarlijks
zijne moderne academische wateren over
het land uit, en het slib dat deze achter
laten is niet vruchtbaar als Nijlslip. Tegen
alle rechtvaardigheid in is hier in Nederland
geen enkele Rijks-Universiteit te vinden,
waar! een behoudende vaders hunne zonen
gerustelijk kunnen zenden. Engeland heeft
Oxford en Cambridgemaar welke keus
hebben wij? wij hebben professoren, die
zich gezamenlijk tegen regeeringsdaden ver
klaren: of, tydens Schiedarnsche verkiezingen,
zich het monopolie der vrijheid toeeigenen,
daarbij den tegencandidaat uitmakende
voor een symbool van tyrannie. Risum
teneatis, amici (dat wil zeggen lacht niet,
vriendende tyrannie zit veeleer in het
Hooger onderwijs en zijne vrijzinnigheid,
met uitzondering van elke andere historische
richting.
De heer W. de Rapper heeft eervol
ontslag aangevraagd als Burgemeester van
Westkapelle.
Te Scherpenisse is Zaterdag onver
wacht overleden de burgemeester, tevens
sinds 1872 lid der provinciale staten voor
Tolen, de heer D. Bolier Gz.
Cortgeue. 24 November '1888. Verleden
Donderdag had alhier eene vergadering
plaats van het bestuur dezer gemeente met
de verschillende polderbesturen. Aanleiding
hiertoe was, dat vóór 32 jaren laatstge
noemden zieh verbonden hadden jaarlijks
eene vaste bijdrage voor den onderhoud
der grintwegen aan de gemeente te ver
strekken gedurende 32 jaren. Daar nu
deze termijn weldra verstreken zal zijn,
werd de vergadering gehouden ter bespreking
over het verlengen der bijdrage en over
het uitbreiden van het net dier wegen.
Met ingenomenheid werd zulks door de
verschillende polderbesturen begroet en
zullen deze eerlang een daartoe betrekkelijk
voorstel aan het oordeel van de [betrokken
Ingelanden onderwerpen.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Waverveen (prov. Utrecht)
de heer A. Timmerman cand. te Woltertsdy k
teZierikzee J. v. Belkum te Steen wijk.
Bedankt voor Alkmaar door Ds. D. J.
Karres te Bruinisse.
Chr. Ger. Kerk.
Beroepen te Heinkenszand G. Dalhuijzen
cand. te Geesteren (Gelderland.)
Bedankt voor Schiedam door ds. J. A.
Goedbloed te Zierikzee.
Goes. Het kiescollege koos Vrijdagavond
tot diakenen, in de plaats van de h.h. J.
A. v. d. Hell en E. Sloover die niet meer
in aanraking wenschtcn te komen de heeren
J. A. Steketee met 28 en C. Marinisse
met 18 van de 33 stemmen.
Verder bekwamen de heeren H. J. Roskes
6J. Brouwer en J. Pijke ieder 2 stemmen.
De aftredende ouderlingen W. J. v. d. Weert
en J. P. Magielse werden herkozen en heb
ben de herbenoeming aangenomen.
Wolfaartsdijk. Door het College van
Notabelen der Hervormde gemeente is tot
kerkvoogd benoemd, in plaats van dhr. Joos
van Damrae, die als zoodanig zijn ontslag
heeft genomen, dhr. H. van Strien Jz.,
terwyl N. Valkier Nz., die aan de beurt
van aftreding was, is herbenoemd.
Sclioondijke. Den 9en Dec. a. s. hoopt
Ds. Heldring van Middelburg dhr. Hoen-
derdorst, benoemd evangelist voor Schoon-
dijke en dhr. Reudink, benoemd evangelist
voor Zuidzancle alhier in hun dienstwerk
in te leiden.
Meliskerke, 26 Now 1888. Gisteren werd
als predikant by de Chr. Ger. gemeente
alhier door Ds. A. Littooij predikant bij
die gemeente te Middelburg, bevestigd Ds.
C. Wydoogen De bevestiger had tot tekst
gekozen Hond. 26:17 en 18. Des namid
dags verbond de nieuwe leeraar zich aan
zijne gemeente naar aanleiding van Rom.
1 16. Het kerkgebouw was zoowel des
morgens als des namiddags met aandachtige
toehoorders gevuld.
Het aantal doleerende kerken bedraagt
thans blijkens het jongst verschenen hand-
