lburg. ERK (8) NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. UGrUSTUS. delaar. A 110. 82. CHRISTELIJK- HISTORISCH ek, 1888. No. 140. Dinsdag 28 Augustus. Tweede Jaargang. WERK. ht." DER WERELD, Hl IJSKN. Bergervoet. ELDER, ortretten? Meliskerke. t hij zijne zaak naar de vertrouwen be ng, het maken en ort. is van alle soorten <fc Co., EN verkrijgbaar Uj e letten. hie Instantane. VERSCHIJNT F. P. D'huy, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIES: Neemt dit ter harte. I 34 MIDDELBURG. ECHTS f 2.50. 1588 DE,,ONOVERWINLIJKE" VLOOT 1888 £°i i0 k«* «km Yens na te gaan hoe de toestand van ons vader land was in 1588 - om daarna de u7t- rusting, uitzeiling en thuiskomst der on overwmnelijke vloot te bezien - en wat .door een en ander werd veroorzaakt. lebben tot Candidaat hunne stemmen bij KOU ÏÏEPOLBE», lESE, Yoorz. LST, S e c r. OED. lANSE. EERE. iIJN, V o o r z. STER. EE, S e c r. iTERS. CK. No. 82. IDDELBURG. Fabrieksmerk. en aan. es bij den Heer DË ZEEUW, elken MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95 Enkele nommers-0,025 UITGAVE VAN G. M. Klemfeerk, te Goes EN van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel, meer 10 cent. TRANSVAAL. Wij lezen in het N. v. d. D. van 17 dezer Over Transvaal en de toekomst van dat land had de redactie van het Londensche (radicale) blad The Star met den Zuid- Afrikaanschen journalist Mathers een Schot van geboorte een gesprek, waar aan wij het volgende ontleenen zonder na tuurlijk voor de waarheid in te staan. Nu het diamantenland een goudland wordt, nu het land der boeren door de schatten van den bodem tot groote welvaart komt, zei de Heer M., wordt het langzamerhand 1-) FEUILLETON. WAAL F en standhoudende kleuf end, ook op feestdagen ondags Wie zich aangordt beroeme zich niet, als die zich losmaakt. Koning Achab. Wanneer onze lezers wel eens een kaart van de wereld, of van Europa alleen hebben gezien zal het hun zeer zeker wel zijn opgevallen welk een klein, klein plekje ons vaderland, Nederland daarop beslaat En toch is dit kleine plekje alom vermaard, doordat het 't tooneel geweest is, menig maal, van zeer gewichtige gebeurtenissen van wereldhistorische beteekenis. En welke waren die? We mogen zeker aannemen dat geen der lezers van ons christelijk- historisch blad onbekend is met dien strijd, den 80 jarigen oorlog tegen Spanje ge noemd. Een strijd, waarvan zelfs de on- geloovige Duitsche dichter en geschied schrijver Schiller moest zeggen, dat; zoó er sprake is van Gods hand in de geschie denis, deze hand dan zeker in Nederlands geschiedenis uitkomt. En deze tachtigjarige strijd, tusschen een machtig en groot volk bestuurd door koningen, in wier rijk de j zon niet onder ging, Karei en Filips ter eene zijde en een volk vroeger als klei vertreden onder den voet, zooals eea schrijver het uitdrukt, maar thans gloeiend gemaakt in den oven van een nieuw geloof ter andere zijde, was daarom zoo gewichtvol, wijl het ging tus schen Rome en het Protestantisme in den engen zin, tusschen tyrannieke alleenheer schappij en vrijheid van geweten en hand having van verkregen rechten in ruimeren zin. En in dezen strijd; de barensweeën der wedergeboorte van ons nationaal bestaan, treden enkele gebeurtenissen meer dan alle andere aan het licht, wegens den grooten invloed dien zij hadden voor de volstrekte vrijmaking van ons Vaderland in die bange tijden. Een dier zoo zegenrijke feiten is de vernieling der vlootdoor Filips reeds bij voorbaat «de onoverwinnelijke» geheeten. Kn vooral wij, Zeeuwen, wier voorouders °°r Gods genade, de eer hadden zulk een «tik deel in de vernietiging der vloot ■Dr„t'e l zouden ons over onszelf, als k at)ten, als Nederlanders, als Zeeuwen ■wipr ^'en> als we zoo'n gebeurtenis wordt S eeuwfeesl dit jaar herdacht wordt, met eens van naderbij bezagen We Engelsch. De Regeering van de Transvaal is Hollandsch de offieieele taal is Hollandsch maar de vloed van landverhuizers, welke het land binnenstroomt, is te machtig voor de Boeren en maakt het land feitelijk En gelsch. Alles wat met den handel in ver band staat is Engelschgeld, maten, cou ranten enz. Boeren en Engelschen werken er nu vreedzaam naast elkander. Weid er nu gestemd over het al of niet onderwerpen aan het Britsch gezag dan zouden geen 10 percent der inwoners daarvoor stemmen. Maar de toekomst der Transvaal is,volgenshen, dat het land een Britsch gemeenebest wordt. Toen vader Willem door de hand eens sluipmoordenaars gevallen was in 1584 teekende koning Filips op den brief, die hem de tijding bracht aan«Beter laat dan nooit, ware dit 2 jaar vroeger ge beurd het zou mij veel moeite hebben gespaard.» Nu intusschen was dan de man gestorven, die meer dan iemand de plannen van den eindeloozen briefschrijver, zooals Filips genoemd wordt, doorzag. En in Nederland begreep men den ontzaglijken slag. De man met den neerhangenden rand van den flaphoed, met zijn eenvoudig wambuis tot aan den hals toegeknoopt, oud vóór zijn tijd, en met het voorhoofd door ploegd van zorgen voor ons volk de man die zich op trekschuiten en markten als een burger onder burgers bewoog en dien men liefhad en vereerde, zooals niemand voor of na hem, was door een verrader ge dood. Daar ligtzoo zong men Daar ligt de hoop van Staatwie stuit nu Spanjes woeden De handen hangen slap, de held is bleek van schrik. Wie leeft er, die na hem ons Neerland kan behoeden Zoo sprak liet moed'loos volkmaar Neerlands God zeiIk. Doch er was reden tot moedeloosheid. De grootste veldheer en staatsman zijner eeuwAlexander F.irnese, hertog van Parma, was als Filips' krijgsoverste in ons vaderland en wist zich den algemeenen schrik ten nutte te maken waardoor hij sterkte op sterkte innam. En wie stond tegenover hem Nog niemand. Wel was aller oog op den jongen Maurits gevestigd maar wie hoopte toen, of durfde denken dat deze leeuwenwelp zóó alle hooge verwachtingen die men van hem koesterde, zou voorbijstreven. Nu, in 1584 althans achtte men andere hulp noodig, wilde ons vaderland niet reddeloos verloren gaan en alles, wat het ten koste van zoo veel jammer en ellende had verworven, door Parma en Filips zien verstikken. En daarom werd de hoop gevestigd op Frank rijk. Men verlangde dat de koning van dit verdeelde rijk zich over ons zou ontfermen en ons tegen Parma zou beschermen. Men deed daartoe onzerzijds de voor ons meest vernederende aanbiedingen. Geluk kig, de Fransche koning was er niet van gediend. En ondertuschen viel Antwerpen na de heldhaftigste verdedigingden Spaanschen veldheer in handen. Alle moeite, zelfs door de bekende helsche machines, aangewend, om Parma te noodzaken het merkwaardig en kostbaar beleg op te breken waren vruchteloos. Antwerpen vielen De oorzaak van dat alles ligt in de steeds overvloediger blijkende goudvelden, welke bijna geheel in handen van Engelschen zijn, aan wie de Boeren, niet geneigd tot ont ginnen van die gt onden, ze voor aanzienlijke prijzen verkochten. De heer Mathers schat de boeren-bevol- king van de Transvaal op 25,000 en is van oordeel, dat de Engelschen al reeds aanmer kelijk talrijker zijn. (Volgens opgaven van verleden jaar telde het land 800,000 inwo ners, waaronder 50,001 blanken.) «De Engelschen» zegt hij, «hebben tot dusverre nog geen staatkundigen invloed, daar de Volksraad onlangs een wet heeft Marnix van St. Aldegonde, de toenmalige burgemeester heeft heel wat over die over gaaf moeten hooren. Doch wie Gods vin ger in de historie opmerkt, kan niet anders dan besluiten Antwerpen moest in handen van den Spanjaard vallen. De beste voor zorgen die de onzen hadden 'genomen, wer den door hun eigen, ook door Marnix on voorzichtigheden en fouten verijdeld. Frankrijk wilde ons dus niet als aanhang sel van zijn rijk opnemen. Later, twee eeuwen daarna zou dit gebeuren, nu niet. Waarheen dan Op eigen oeenen staan Maurits toonde reeds welke talenten, welke gaven van geestkracht hem waren toever trouwd. Maar neen we moesten hulp en bescherming hebben, zoo oordeelde iedereen. Dan het oog op Engeland geslagen. Op En geland, dat toentertijd in veel minder bloei verkeerde dan nu, dat geheel open lag voor den vijand, en dat niet bijzonder scheen aan te bevelen om onze bescherming op zich te nemen. Toch, men waagde het; want «.queen Bety>, koningin Elisabet regeerde en zij was protestanteja haar persoon en regeering werden geacht bolwerken tegen het Pausdom te zijn. Doch van verdraag zaamheid had Elisabet evenmin verstand als een harer tijdgenooten behalve Willem van Oranje, die dan ook trouwens door zijn beste vrienden' als Marnix op dit punt niet werd begrepen. Maar Elizabeth had niet veel lust in de haar bijkans opgedrongen Souvereiniteit. Niet omdat het ook niet in haar belang was de Nederlanden vrij te zien. O ze ker. Ook waren de zeehavens van Neder land voor Engeland van onschatbare waarde. Maar verbond zij haar lot met dat van de rebelleerende Nederlanden, dan was de vredebreuk met Filips volkomen, en had zij zich tot hardnekkigen wederstand te berei den. Eindelijk geeft zij toe en zendt in den uitersten nood haar gunsteling, haar ver troeteling, Robert Dudley, Graaf van Leices- ter, met een aantal manschappen. Doch voor Antwerpen was het reeds te laat. Leicester werd met uitbundige vreugde ontvangen. Hij werd bekleed met de hoogste macht. Aangezien als de beschermer der ware gereformeerde religie en als de redder der Noord Nederlandsche gewesten. Want helaas de zuidelijke waren in Spanjes han den gevallen. Daar was het licht des Evan gelies uitgedoofd, en doodsche stilte heerschte waar vroeger welvaart en leven te aan schouwen viel. De inneming door de Span jaarden maakte van de steden als Antwerpen en Gent enz. schaduwen van wat ze vroeger waren, ja bijna ruïnen. Daar was dan de held Leicester in Neder- aangenomen, waarbij ieder, die niet jaren lang in het land gewoond heeft, van het stemrecht wordt uitgesloten. Maar ook in dat opzicht wordt de toestand] beter.» Wat is er tegen een annexatie van] dien aard te doen. Naar aanleiding van bovenstaande komt in het IV. v. d. D. van 20 dezer het volgende ingezonden stuk voor: Mijnheer de Redacteur In het N. v. d. D. van 17 dezer werd de hoofdinhoud medegedeeld van een gesprek gehouden door de redactie van The Star, land. Doch wanneer ooit iemand tegenviel dan was 't deze licht geraakte, grillige eigen- lievende en opbruisende Graaf. Staatsman was hij niet, vooral niet om met den schran- deren Barnevelt, en de op hun rechten zoo naijverige Hollandsche regenten om te gaan. Veldheer was hij evenmin en jaloersch was hij zonder voorbeeld. Heel dat tusschenspel van Leicester's bestuur is één periode van verwarring en misleiding geweest. Leicester had kwestie met de koningin over het aan nemen der Souvereiniteit, wat Elizabeth, zijn hartsvriendin, hem zeer euvel duidde met de Staten die met hun eene hand het gezag gaven, en met de andere weer namen; met de bevelhebbers van ons leger, die hij niet, althans de voornaamsten van hen, kon dalden noch dragen kortom met iedereen had Leicester last en moeite. En de Koningin trok dan partij voor haar gunsteling en be handelde de Staten niet malschzond veel te weinig krijgsvolk, en was onhandelbaar. Ten overvloede van smart werden Zutfen en Deventer door Leicesters onderbevelheb bers, verraderlijk in Spanjaards handen ge speeld waardoor het wantrouwen, reeds lang gaande, niet meer was weg te nemen, zoodat Leicester het verstandigst oordeelde eens naarj zijn koningin te gaan, haar te voet te vallen en haar knien met zijn tranen te besproeien klagende over die jammerlijke Hollanders. Barneveld en Maurits niet te veageten. En Nederland was de cie voor, de andere] tegen zoodat onze vaderen toen konden zingen«Vest op vertrouwen.» Waarbij nog kwam dat er geruchten liepen van vredesonderhandelin gen tusschen Elisabeth en Spanjes koning. En de Nederlanders begrepen wel dat zij dan het kind van de rekening zouden wor den waarom ze daarvan tot geen prijs wil den hooren. Doch ook de Staten gedroegen zich alles behalve zoo het hoort. Waarom Leicester de Souvereiniteit opgedragen, als men van plan was hem zooveel mogelijk het gezag te beknibbelen Er moge aan leiding geweest zijn tot mistrouwen, toch was de dubbelhartigheid niet alleen bij Leicester. Intusschen had er in Engeland eene ge beurtenis plaats die aller aandacht tot zich trok, en Elisabeth gansch in beslag nam niet alleen, maar ook door Parma endoorFilip* in zijn leuningstoel met spanning werd gade geslagen, en welke gebeurtenis aanleiding gaf, tot het vormen van 't plan, dat in de vloot van Filips werd uitgewerkt. Welke die gebeurtenis was zullen we de volgende maal vernemen. Wordt vervolgd.) eene provm- Leicester uit het hart prinsen geen

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1888 | | pagina 1