tGELS.
CHRISTELIJK-
NIEUW SBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND.
ij de Jonge, Goes.
L no 6 7
1888. No. 133.
Zaterdag II Augustus.
Tweede Jaargang.
VICAT.
i A T.
ANGEN
ve Hectoliters,
om-, Boter- en
JTOBBEN,
venhaagsche
leekbank
helde.
N DER DOES Lz.,
VAN RIJK,
VERSCHIJNT
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
De Bankwet.
Indië.
Kerk- en Schoolnieuws.
Landbouw enz.
.(Prijscourant gratis.)
Pillen en Zalf.
c douloureux. De kwalen
;erwijze zeer dikwijls in
en meestentijds zijn zij
ijl zij soms jaren lang alle
lekwaamheid trotseeren,
icht het lijden te vermin-
eval hebben Holloway's
t geslaagd in het bewerk-
enezing. De Zalf oefent
:rzachtenden invloed op de
n, daar zij de krampen
rijn vermindert. De aan-
edig zachter en de tijden
r, totdat zij geheel en al
:en genezen het lichaam
:n verzwakten toestand, en
en staat van gezondheid
Personen, die maanden
iek en gezwellen te kam-
zijn na het gebruik der
oflijk korten tijd genezen,
tn ECHTHEID staat
Insectenpoeder de hand-
hadelijk middel om het
te zuiverenliet ver-
Als het niet voldoet
uggegeven.
()PHUIS GOES.
IN BOER, Middelburg.
ITE, Wissenkerke
UT, Sluis.
we sorteering
M U D D E N.)
;s nieuwe
t tot het vak behoort,
oord weg te Middelburg.
leen onder eerste hy-
op landerijen en Huizen
g te betalen in eens, in
nuïteiten.
inlichtingen te bekomen
E. GERLACH, te Mid-
nsscheu Middelburg en
lissiugeu.
—3.20+ 8,—9,15-j-, 10,
nm 1,40+2,36, 3,30f
7,30+, 8.30.
3.—,,+,9,-10,—f, U.—
,2.30+ 3,30, 4,30+5,30,
9,30.
reizen aan waarbij aan
rg wordt aangelegd,
leggen aan de Keersluis
nm
30
,50
30
,50
ZEEUW,
ELK.EN MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,02®
UITGAVE VAN
G. M. Klemkerk, te Goes
EN
van i 5 regets 25 cent^. iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere rega
meer 10 cent.
u. m. u. m. u.
12,30 4,- 6,20.
1_ 4,30 6,50
Woensd. en Zat.
7,30 2,20 6,30
7,50 2,40 6,50
10,30
16,'— 12,30 4,30
6,20 12,50 Vü
Het Weekblad Zeeuwsch Vlaanderen
West. Deel meent dat door de aanneming
der bankwet de aandeelhouders in die bank-
een cadeautje ontvangen van 3 millioen en
merkt daarbij op, dat de liberalen met uit
zondering van den heer Bool het wegschenk-
ken van die 3 millioen hebben getracht
tegen te houden. Hun voorstel viel volgens
het Weekblad met 41 tegen 40 stemmen.
Het Weekblad heeft hier op het oog het
voorgestelde amendement-Clerx op Art. 2
der Bankwet om het maatschappelijk ka
pitaal der bank van 20 tot 16 millioen
terug te brengen. Van de winstverdeeling
die het Weekblad bedoelt was sprake bij
het amendement Haffmans op art. 14 voor
gesteld. Intusschen is de voorstelling van
het Weekblad dat de aandeelhouders door
de vergrooting van het kapitaal der bank
dit cadeautje van 3 millioen zouden krijgen,
geheel onjuist. De Nieuwe liott. Courant,
zeker geen clericaal blad, zegt daarvan o.
m. het volgende
«Men moet niet alleen vragenwat zul-
«len de aandeelhouders winnen door 4000
«aandeelen te krijgen a 125 perc.maar ook
«wat zullen zij verliezer, door de waarde
«vermindering, die de aandeelen noodwen-
«dig moeten ondergaan, wanneer hun getal
«van 16.000 op 20.000 wordt gebracht.
«De beurswaarde van een aandeel is het
«gekapitaliseerde dividenden nu is het
«toch zonneklaar, dat het dividend per aan-
«deel kleiner wordt, hoe grooter het getal
«is der aandeelen. Want de bank zal met
«het grootere kapitaal geen [meerdere totale
«winsten kunnen behalen, daar zij reeds
«nu meer middelen heeft dan zij gebrui-
«ken kan.»
De heer Reekers had dit ook al zeer juist
aangetoond in de 13de zitting van 23 Juli 1.1.
Het Weekblad had dus zjjn philippica
tegen den heer Bool en de anti-liberale
partij gerust achterwege kunnen laten en
zij strookt dan ook al weinig met datgene
wat in hetzelfde no. onder punt 5 voorkomt
onder den titel van «Waarom.»
Afgezien hiervan gaat de redeneering van
het Weekblad toch niet op. Immers het
geldt hier niet een gewone wetmaar een
overeenkomst met een machtig lichaam als
de Ned. Bank is, die in alle opzichten trouw
hare verplichtingen heeft nagekomen daarbij
onschatbare diensten aan handel en nijver
heid heeft, bewezen, en op een soliditeit
hogen kan als geen bank in Europa. De
heer Van Houten (toch niet clericaal) kori
dan ook gerust zeggen
«lk kan niet inzien, dat dit contract,
«van het standpunt der bank beschouwd,
«zulke voordeelen voor haar zal opleveren,
«dat deze ons zouden moeten nopen te
«verklaren, dat of die voordeelen belangrijk
«behooren ingekrompen te worden of wij
«de proef met eene Staatsbank behooren
«te nemen.»»
«Want ook de derde weg, dien ook de
«heer Rutgers van Rozenburg in uitzicht
«stelde, dat er wel andere personen te vin
eden zyn met wie eene nieuwe bank ZOU
«op te richten wezen, buiten de bestaande
't Tt-Z°° Sem«-kkelijk te bewande
len. Laat hij eens zulke personen noemen
«Up mijne vraag, wat er in dit geval
«zou gebeuren, kreeg ik onlangs van een
«voornaam bankier ten antwoord, dat zich
«daartoe te leenen wegens een klein voordeel,
«gelijk zou staan met het plegen van land-
verraad.»
En dat ook de heer Gleichman tegen het
amendement Haffmans stemde, bewees toch
ook wel dat de clericalen niet in zulk slecht
gezelschap waren.
Bovendien de Nieuwe Rotterdammer
toonde het reeds aan is er geen 3 mil
joen in den zak der aandeelhouders gestort.
Vermeerdering der aandeelen, vermindert
het dividend per aandeel. De Bank zal
daarenboven geen meerdere totale winsten
kunnen halen, daar zij reeds meer midde
len heeft dan zij gebruiken kan.»
Wij raden den heeren, die zoo'n groot
woord hadden over die «weggeschonken»
aandeelen, ook de redevoeringen hunner
vrienden in de eerste, kamer te lezen.
De heer Wertheim zegt o. a. tot den
Staatwees voorzichtig want gij zijt geen
bankier, gij kunt het niet. In 1863 hebt
gij het ond-rvonden.
„In 1863 heeft de Staat goedgevonden
om zich a pari te laten geven een miljoen
in aandeelen en de Staat heeft die 20 a 30
percent lager verkocht dan ieder
ander koopman zou gedaan hebben. De
Staat, dit vergete men niet, is geen
bankier. En toch zou men willen dat
die aandeelen aan den Staat zouden gege-
ved worden. Maar waarom Wil men dat
de Staat die aandeelen bewaarde, en als
aandeelhouder voor Vs van het maatschap
pelijk kapitaal zou optreden, om bjj gewich
tige gelegenheden tusschen beide te komen."
Men zegt de Staat heeft het recht, die
aandeelen te nemen, want hjj geeft het
monopolie.
„Ik zou wel eens willen vragen wat het
monopolie waard zou zijn, indien de Bank
niet solide ware. Bij een monopolie wordt
met alleen door den Staat alleen
gegeven. Het m mopolie is een factor,
een element van het geheel, want de
soliditeit van de Bank, het vertrouwen dat
zy geniet en verdient, maakt het voordeel
van dat monopolie tot een waarheid.
„Van ganscher harte zou ik protesteeren
tegen elk gunstbewijs zelfs aan de Neder-
landsche Bank, maar dan moet ik ook prote
steeren dat de Nederlandsche Staat voor
hetgeen hy geeft, voor het monopolie zich
laat betalen.
3o. De Bank had deze vergrooting van
haar kapitaal niet noodig. Maar de Staat
wil aandeelen, om die met premie op de
Beurs te kunnen verkoopen.
«.Dan zeg ik: «Het gaat niet aan.
Het is den Staat der Nederlanden een
rol doen vervullen zijyier onwaardig
,c'e heer Vening Meinesz, eveneens
liberaal, zei
«Er is derhalve geen sprake van voor
deelen, van geschenken die gegeven worden
maar van een regeling van de nadeelen
die voortspruiten uit een eisch door den
Staat gesteld.»
En de heer Six, zeker wel een onwraak
baar getuige, zegt aan de klager*, wier
ideaal geen hooger is dan voordeelen voor
den Staat:
„Waarmede ik my onmogelijk kan ver
eenigen, het is het anstvallig streven dat bij
de behandeling van deze geheele zaak heeft
voorgezeten, om toch van elk middel partij
te trekken, om rechtstreeks voordeel te ver
schaffen aan de schatkist."
En elders:
„Ik weet wel, er wordt veel nadruk op
gelegd dat ook de aandeelhouders van de
Bank uit die vergrooting van het kapitaal
voordeel zouden trekken. De werkelijkheid
van dit voordeel mag men echter betwijfelen."
Ten slotte nog ditOfschoon deze regeering,
de volle verantwoordelijkheid van het wets
ontwerp betreffende het bankoctrooi draagt
Heeft zij dit van hare liberale voorgangster
overgenomen, die dan toch ook al geen
voordeeliger voorwaarden van de bank kon
bedingen.
V W'aarom.
Het weekblad zegt in een stukje getiteld
«Waarom» o. a. dit.
De liberalen zullen het ministerie, zoolang
als het blijft handelen als dit tot nog toe
deed, met warmte steunen, omdat het
regeert volgens hunne (liberale) beginselen.
Wij nemen hiervan acte, ofschoon van
«steunen» laat staan van «warm steunen»
tot nog toe weinig bleek. Men denke
slechts aan het ontwerp verlenging van
diensttijd voor miliciens.
Na een 2 a 3 daagsche discussie van
de zijde der liberalen moest ieder wel den
indruk krijgen dat hel hun niet te doen
was om de zaak zelve maar wel om de
regaering een nederlaag te berokkenen.
Als men toen de heeren van de linker
zijde hoorde, zou men zeggen, de zaak van
de defensie kan geen oogenblik uitstel meer
lijden, terwijl zij zelve in al de jaren dat
zij meerderheid was (de liberale partij n. 1.)
weinig of niets voor onze defensie heeft
gedaan. G.
10 Augustus 1888.
Zlerikzee De antir. kiesver. Nederland
en Oranje alhier heeft tot candidaat voor
den gemeenteraad gesteld den heer J.
Boot Jz., oud-dijkbaas, en oud-wethouder
te Kerkwerve.
Bij de verkiezing ran een lid voor
de Provinciale Staten van Zeeland in het
hoofdkiesdistrict Hulst, verkreeg de heer P.
F. Fruitier, te Hontenisse 808 stemmen.
Op Mr. H. M. G. Kloppenburg te Terneuzen
werden 345 en op den heer F. Hombach
te Hulst 19,9 stemmen uitgebracht, zcodat
eerstgenoemde, de candidaat der E. K, en
Antirevolutionairen gekozen werd.
Bij de vorige verkiezing waren op den
roomschen candidaat Thomaes 1291 en op
den antirevolutionair Dregmans 798 «temmen
uitgebracht. Toen bleef onze candidaat
met slechts 10 stemmen minder dan waar
mede nu Fruitier gekozen werd, in de
minderheid. Er is slecht gestemd.
De cholera is 1 Juli te Soerabaja epidemisch
verklaard. Zij was reeds gaan minderen, toen
zij 29 Juni zich weder verhief. Eenige Chi-
neezen en inlanders werden van de straat
opgeraapt, uit de kazernes droeg men mili
tairen naar de infirmerie, uit de gevangenis
kettinggangers naar het stadsverband. Yan
de B r o m o moesten niet minder dan 27
schepelingen naar 't hospitaal worden ver
voerd. En Zaterdags 30 Juni verscheen de
ziekte ook in Europeesche wijkenby een
paar families werden gevallen geconstateerd,
en de aangetasten, waaronder 2 dames, waren
binnen een paar uren overleden. De paniek
was groot; velen vluchtten „naar boven."
Het naburige Lawang is reeds overvol en
vele families gaan door naar Malang.
Een geheimzinnig stuk, Atjeh betreffen
de, is, naar uit particuliere bron aan de Loc.
wordt gemeld, by de regeering in Nederland
ingekomen. Het is een memorie van den ge
pensioneerden kapitein Schultz, een Duit-
scher, die het Ind. leger heeft verlaten met
een buitengewoon eervollen staat van dienst,
gedecoreerd en die een zeer kundig en he
kwaam officier is.
In die memorie worden verschillende ver-
ongelykingen, aan officieren en minderen te
Atjeh gepleegd, aan het licht gebracht en aan
hooggeplaatste militaire autoriteiten verwe
ten. De minister van koloniën moet het stuk
hebben opgezonden naar het legerbestuur te
Batavia, waar men thans druk bezig is, de
daarin genoemde feiten te onderzoeken.
Met de volgende mail zal de L o c- hierom-
rent nadere bijzonderheden mededeelen.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Njjega en Elahuizen H.
J. Westrik te Oud-Vosmeerte Game
ren S. Sleeswijk Visser te Rijsoord.
Voor het examen Fransch zijn o. a.
geslaagd de heeren P. Heijstek te Amster
dam en J. Pouwer te Middelburg.
Door Ged. Staten van Friesland is
goegekeurd het besluit van den gemeente
raad aan Wonseradeel tot opheffing der
«openbare lagere» school te Gaast. Zooals
reeds is gemeld, telde deze school nog
slechts vijf leerlingen.
Is de vlekziekte der varkens besmettelijk?
In het jaarverslag van het veeartsenij kundig
staatstoezicht over 1887 komt een rapport
voor van 7 districts-veeartsen en 58 plaats
vervangers betrekkelijk deze vraag. Van de
58 laatstgenoemden zijn zeer velen niet in
de gelegenheid geweest, eigen ervaring om
trent het voorkomen van de varkensziekte
op te doen, omdat de eigenaars in den regel
hunne, aan deze ziekte lijdende of vermoe
delijk ljjdende varkens niet in behandeling
geven, maar ten spoedigste slachten.
Voor de overigen bepalen zich de waar
nemingen in deze meestal tot weinige, soms
slechts enkele gevallen. Hunne mededee-
lingen, evenals die der districts-veeartsen,
hebben grootendeels slechts betrekking op
een en ander, wat hun vroeger of later
toevallig of bjj navraag bekend is geworden,
zoodat een geschiedkundig overzicht van het
voorkomen der varkensziekte hier te lande,
naar tijd, plaats en omvang, daaruit niet is
op te maken.
Toch is men iets gevorderd. Men weet
nu, dat de vlekziekte sinds lange door geheel
Nederland geheerscht heeft, bepaaldelijk in
heete zomers en nazomers, en groote ver
liezen veroorzaa' t.
Het meest komt zij voor in Noord-Holland,
Zuid-Holland en Zeeland.
II. Van de 38 berichtgevers, die hun
oordeel over het al of niet besmettelijk zijn
kenbaar maken: heeft zich de kleine min
derheid vóór, de groote meerderheid tegen die
meening verklaard.
Velen hunner die een smetstof als oor
zaak der ziekte aannemenmeenen deze
echter niet als de eenige oorzaak te kunnen
erkennen, en plaatsen daarnaast als een
andere oorzaak een miasma, waaruit zich
in het zieke dier de smetstof zou ontwikke-
len. Anderen zien in dat onderstelde miasma