ANDEN,
ia
CHRISTELIJK-
NIEUW SBLAÜ
HISTORISCH
VOOR ZEELAND.
T.
E N,
GOES.
1388. No. 120.
Donderdag 12 Juli.
Tweede Jaargang,
en kleuren.
SETTEN,
it,
a n j e s
no 6 7.
VICAT.
•SCHE
n-op-Zoom.
PATIST,
Iscourant gratis.)
er does Lz.,
tekende
fcili)
IE VALK en
JlEUTELS,
|onde Valk",
SLEUTELS",
lordrecht.
eu Zalf.
verschijnt
G. xYL Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy. te Middelburg.
prijs her advertenties
BIJVOEGSEL.
H T H EI D staat
(npoeder de hand-
middel om het
jiverenhet ver-
het niet voldoet
Iven.
GOES.
[E, Middelburg,
ïissenkerke
luis.
eerde drank voor
l i z o e n.
(RIJ
jïOEP.
N HOLLANDER.
DE HAAN.
I TELLE.
I Onzuiver bloed
(n het eene of
ziekte; zuiver
patste weder in
de ziekte en
In het uil-
It hebben Hol-
Jvereldberoemden
islheid van den
(ziekte verdrijven
pn, is door een
van ruim der-
kar pillen voor
Dmen, wanneer
bheid ons over-
It krachtdadige
een vroolijk
(1 na het eten,
wederga. Zij
lige opgeblazen-
igheid na het
llende teekenen
fijn,
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,025
UITGAVrE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van i 5 regels 50 cent, iedere regel
meer It) cent.
Vervolg van de rede van Ds. C. Hattink.
Zoudt gij dat niet, discipelen des Heeren
die u dat geloove zaagt geschonken
O, waar de Heer u, naar zijn groote
genade, deed uitroepen: niettegenstaande
mijn verdoemelijkheid voor God, ik gered;
niettegenstaande mijn verdon enlteil, ik
begenadigdniettegenstaande mijn schuld,
ik gerechtvaardigd, o, daar weet gij het,
bij ondervinding hoe gij op elk gebied uw
«nochthans» moogt naast het «al hoeweb
des hangen twijfels.
In dat nochthans worde geleefd, worde
gearbeid, op dat nochthans worde g -pleit,
met dat nochthans treedt gij blijmoedig
voorwaarts; eenmaal de eeuwigheid in.
dat geve God, uit wien door wien en tot
wien alle dingen zijn, wieu zij de heer
lijkheid. Amen.
De laatste spreker was ds. P. Groote van
Utrecht, die te halt zes ure, voor een reeds
zeer gedunde schare, een hartelijk afscheids
woord sprak.
En nu nog zoo zeide ongeveer de rede
naar de laatste rede. en het Zuider-Zen-
dingsleest van dit jaar behoort tot het ver
leden.
Daar zijn van die dagen, waarin het
-wo ird van Petrus op den berg der verheer
lijking gesproken, ook het onze wordt.
Maar het klokje van scheiden wordt werhaast
gehoord en wij gaan uit elkander, gij naar
uwe, ik naar mijne plaats.
En zoo moet het. Evenmin als men te
Babel bijeen mocht blijven, evenmin mag
dit op Goeree. Ons huis roept en nondigt
ons weer.
y Nu is het maar de vraag: hoe gaan we
van hier Welke is onze stemming aan
het einde van dit feest? Zijn we allen in
opgewekte stemming, allen dankbaar
Ik vermoed, sommigen zullen teleurgesteld
zijnde sprekers hebben niet voldaan
het gesprokene kon evenmin behagen en
genade vinden, als de geest die heenchte.
En wat al meer Zij zullen zich over moeite
en vermoeidheid beklagen.en misschien komen
ze nooit hier terug. Dit zou jammer zijn.
vooral voor hen zebeo. Doch troost ons
met de gedachte, hetzelfde kan niet allen
gelijkelijk voldoen.
De vraag isniet alleen hoe gaan, maar
hoe bchooren wij van hier te gaan.
I's ga met grooten dank. Immers nu
kan men rekenen dat dit jaar 30.000
menschen het zendingsfeest hebben bezocht
Welk een zegen kan daarvan uilgaan
En al zullen bij valen geen vruchten gezien
worden, wij mogen toch ook vertrouwen
dat veler liefde aangewakkerd, veler ijver
aangevuurd wordt.
Maar wij moeten het gehoorde laten
uitwerken. Meti kan zich tegen het gehoorde
verzetten of het aannemen. Laat ons deze
ïnger. niet verzuimen ook zelfs al hebben
wij een hart dat voor de dingen van Gods
koningkrijk in ijver brandt, onze liefde kan
altijd ijveriger, altijd ook reiner worden.
n n t gevoel van grooten dank zullen
we van hier gaan, maar lettende op onze
voorrechten, vinde het medelijden met hen
dle vooralsnog derven, wat wij bezitten,
eene ruime plaats. De Kaïnsvraag moet
verstommen. De belijdenis dat wij roemen
in onverdiende gunst alleen stemme ons tot
ootmoed en nedrigheid. Ook zelfs, waar wij
zien, hoe grooter en grooter het aantal
wordt dergenen, die hun leven en krachten
willen wijden aan het, werk der zending.
Dit is wel de glorie van onzen tijdmaar
die glorie komt Gode alleen toe.
Versterkt in het geloof keeren we terug.
Jezus is Koning en Overwinnaar en Hein
behoort het rijk. En daarom hebban wij
goeden moed.; deze overwinning is de Zijne
Zijne overwinning is de onze, want Hij
wil werken, door ons. En zoo zij het ons
tot een ei retaak met Jezus te arbeiden,
totdat het rijk Gods aar. alle volken ge
bracht is.
Dank aan het bestuur van het Zuider-
Zenilingsfeestvoor de vele moeite die
het deed. Mannen broeders, wij allen bren-
ge u onzen dank en hulde, aanvaardt die
met de bede bereidt ons met Gods zegen
nog vele zulke dagen.
Dank aan den WelE I.Geb. heer H. Suielt
te Amsterdam, eigenaar van dit landgoed.
Dank ook aan den WelEl. Gestr. heer
L de Ram voor den afstand er van, en ook
van het voetpad.
Hoe heerlijk zoo duizenden te kunnen ver
blijden. God zegene hem en de zijnen
Maar bovenal dank aan God den Heer, die
ons te zimen liet komen. Vergeten we njet
een van Zijn weldadigheden.
Ten laatste één wen«ch en bededeze
Jezus Christus, zoekend het verloorme,
sta ons al tij 1 meer en ineer voor
den geest en wij zullen ons laten
vinden door Hem en dan gaarne mede
werken dat ook anderen gevonden worden.
Hierna ging de spreker over tot het uit
spreken van esn dankgebed, waai na men
scheidde met het zingen van «Hallelujah
eeuwig dank en eere.»
Eenige dames- en heeren officieren van
het Heilsleger waren tegenwoordig, die
door de te koop aanbieding van boek
jes, hunne zaak meer bekend trachtten
te maken.
Een later bericht meldt ons, dat circa
3000 bezoekers op het terrein aanwo/ig
waren. Den ganscben dag bleef het
weder buiig-, bij bet vertrek der Zeeuwen
ging de regen in plasregen over.
(We laten bieronder nu de redevoe
ringen van de heeren Schoch, Van
Limburg- Stirum en Ds. Voorhoeve
volgen.)
Ie half 12 trad de heer Schoch op, om
mededeelingen te doen omtrent het leger
des heils. Wij waren niet in de gelegen1" eid
veei van zijne rede op te teekenen. Hij
zei o. aGeloofd zij de God Israels, die
een hoorn der zaligheid heelt opgericht,
opdat wij in gerechtigheid en heiligheid
leven zouden al de dagen onzes levens. Een
eu dertig jaren geleden was spr. als jong
officier in dienst te Bergen op Zoom en
thans is hij in dienst van den hemelschen
koning. Hij kende reeds voor 23 jaren
het reddingsleger,
Het wachtwoord vaa het leger des heils
is: «Zijt gij gered»? Dit is de eerste vraag,
die de rnensch zich stellen moet. Voor vij f
jaar was spreker in Londen, en maakte
daar kennis met vele bekeerlingen.
Daar was o. a. een jongen die twee jaren
geleden gestolen had, en zich nu aan kwam
geven dit was de vrucht zijner bekeering
door het reddingsleger.
Toen ging spr. 's avonds naar een lokaal
waar 3000 vroegere dronkaards vergaderd
waren.
Dien avond werd er 1 '120,000 gecollecteerd.
Er waren verscheidene groote giften bij. Den
volgenden dag ging bij naar een ander lokaal,
en bleef daar den ganscben nacht.
Twee dames begonnen liet werk te Parijs
in de achterbuurten, doch zij moe-Hen einde
lijk weer daarvan weg, want er ontstond ruzie.
Toen naar Zwitserland (Neufchatel), daar
zochten zij dronkaards enz. op, doch ook van
daar werden zij verjaagdbespotting en
verguizing waren hun deel. Enkelen zelfs
kregen 10 dagen gevangenis. En thans
in Frankrijk en Zwitserland hebben zij
90 corpsen. In Zweden [Stokholm] 38
corpsen en 117 officieren. In Amerika
werken zij in de achterbuurten en ber
bergen. Zij bobben daar 12 corpsen.
Reeds mochten zij 1500 bekeerlingen
maken. Thans hebben zij daar 365
corpsen, 550 officieren. In Canada 170
corpsen en 550 officieren. In Australië
werken 250 corpsen en 648 officieren
met zegen. De regeering heeft bun
toegestaan de gevangenissen te bezoeken
ln Nieuw Zeeland hebben zij 100 corpsen
ön iCO officieren. In Italië werd een rechter
bekeerd, die twintig knechts had.
In Engeland 2413 corpsen, 6391 officie
ren. Dat werk is begonnen door William
Booth op 15 jarigen leeftijd begon (hij te
spreken in de achterbuurten. Nog drie
jaren was hij predikant; doch keerde spoedig
tot zijn oude wenschen terug. Ilij werd in
1871 krank. Hij kwam toen tot de over
tuiging, dat de kerk hare leden niet wilde
en hij buiten de kerk een leger moest
oprichten. Het Re Idingsleger heeft 20 bladen
in '15 tulen waarvan 600,000 wekelijks,
voor 5 cent verkocht worden.
Met ongehoorde zelfopoffering hebben de
heilssold iten zich ook onder de Brakmannen
in Voor Indië begevenen ook daar weer
hun arbeid gezegend. Ook aan de Kaap
de Goede lloop en op St. Helena. Daar
werd een jonge man i" zijn brooddronken
heid in het hart gegrepen en tot staan
gebracht op den weg der zonde. Spr.
eindigde zijn belangrijke rede met de
hoorders uit te noodigen, zich, hoe dan
ook, aan den dienst van Jezus te wijden.
Ds. Voorhoeve sprak over liet gebed voor
de zending, wijzende op den nood der heiden -
wereld, en hoe God getoond heeft daf hij
op het gebe 1 een rijken zegen geeft en dit
bewees hoe zendelingen die in nood verkeer
den, door God wonderlijk geholpen werden,
hoe voorts de groote Livingstone dagelijks
bad om afschaffing der slavernij in Afrika,
en hoe God reeds aanvankelijk di^ gebed
verhoord had.
Spreker toonde ook aan, toen in het
begin dezer eeuw het gebed vermenig
vuldigde, ook voor de zending meer
zendingsijver ontwaakte, toen waren er
slechts 30 zendingsposten, nu 200, terwijl
het bedrag der giften tot 12 millioen
steeg, echter moet het gebed der ge
meente vermenigvuldigen, nu de Heere
de sluizen des hemels geopend heeft, en
ons de stoom en telegraaf gaf om bet
zendingswerk nog beter te doen slagen.
Spreker besloot zijn rede met opwek
king tot het gebed, opdat de zendelingen
weten dat zij op de vleugelen des gebeds
gedragen worden.
De hr. mr. Graaf van Limburg Stirum
zei ongeveer: Ik heb vier jaar in Ne
der]. Indie doorgebracht, gedurende welke
ik verscheidene deelen heb doorkruist van
den Archipel dien wij aan ons gezag onder-
woipen wanen. De uitbreiding en bevesti
ging van ons gezag in de koloniën is zeer
afhankelijk van de verbreiding van het
Evangelie. De hr. Neurdenberg zegt terecht
dat de regeering geen krachtiger bondgenoot
kan vinden tot handhaving van orde
en rust, en tot onderlinge verbinding
van volksstammen zoo Europeesche) als
Inlandsche, die daar in Indie nog vreemd
zoo niet vijandig tegenover elkander
staan. Velen in Noderl. en Indie deelen
die opvatting niet. Yele onverschil
ligen gezwegen nog van de heftige
tegenstanders noemen de zending
een ziekelijke liefhebberij der vromen.
Vele spottende verhalen zijn over zen
ding en zendelingen in omloop. De pu
blieke opinie, is der zendelingen niet
genegen.
Velen zien in her. verstoorders der openbare
rust. Dit. ligt aan onbekendheid. Ik zelf heb in
den eersten tijd dien ik in Indië doorbracht, on
verschillig tegenover de zending gestaan. Maar
na eenige zendingsposten in O. Java bezocht te
hebben, gingen mij de oogen open en was ik
voor de zaak van het evangelie gewonnen.
En nu in Nederland teruggekeerd, ben ik
dankbaar zoo ik iets in 't belang der zending
doen kan.
Sprekers ziel leelt bij de herinnering aan
Modo-warno.
Hoe was de toestand jvroeger.
Een dubbele rij van onaanzienlijke hutten
vormde vroeger Modjowarno. Als er kerk
zal gehouden worden dan wordt op een tong
-tong (houten sein blokt geslagen en gaat
de nog niet zeer talrijke gemeente op naar
een eenvoudig bamboezen gebouwtje, meer
schuur dan bedehuis. Ds. Brumund die
deze plaats beschrijft, wjjst er op dat alles
daar nog in de beginselen is. [1845]
Doch hij profeteert dat onder den in
vloed van het christendom de ondoor
dringbare woestijn en de bosschen van
Modjowarno, niet meer gelijk thans, al
ler handen en tijd zullen eisehen
Door het christendom. "Want wel heb
ben ook Mahomedanen op Java veel
woesten grond ontgonnen, doch aan dezen
grond zouden zij niet hebben durven be
ginnen. Geen inlander zou het gewaagd
hebben die bosschen binnen te gaan. Im
mers men wist te verbalen [Poensen)
van menschen die plotseling opgenomen
en voor altijd verdwenen waren, enz.
Deze bijgeloovigheden werden getrotseerd
door 3 Javaansche huisgezinnen die zich
in 1845 in die bosschen vestigden. In
1851 waren er 200 zielen, thans zijn er
op de verschillende dorpen 2700 Chris
ten Javanen.
En nu? Het nauwe bosebpad van
toen is nu een breede lommerijke rij-
