CHRISTELIJK-
HISTORISCH
SMATTES
L no 6 7
1888. No. 118.
Zaterdag 7 Juli.
Tweede Jaargang,
#1
Zomermantels
nd er mantels,
a
PERS.
C 6 Gröes.
ui
Schelde.
NIEÜWSBL AD
Y00R ZEELAND.
Beleefd verzoek.
ss
y's Pillen en Zalf.
de LIGNY, Goes.
Ie soorten van
rstad). C. Oranje Lz.
gen een prachtige
sorseei ing
M. GREEP.
VERSCHIJNT
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
en
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Uithuizigheid.
Buitenland.
Gr.
EN.(Prijscourant gratis.)
kerheid. Onzuiver bloed
werking van het eene of
veroorzaakt ziekte; zuiver
breng de laatste weder in
rwijderi z,ich de ziekte en
indheid terug. In het uit-
leze heelkracht hebben Hol-
zich een wereld beroemden
en, en de juistheid van den
irdoor zij de ziekte verdrijven
Iheid herstellen, is door een
oeden uitslag van ruim der
ezen. Een paar pillen voor
gaat ingenomen, wanneer
>f zwaarmoedigheid ons over-
de lever tot krachtdadige
lansporen en een vroolijk
ellen. Als Pil na het eten,
artsenij zonder wederga. Zij
ijk al de lastige opgeblazen-
en onplezierigheid na het
meest vervelende teekenen
spijsvertering zijn.
iming der restende
;n beneden den inkoop.
de patronen en grootten
prijzen verkrijgbaar.
dito
uurzaamheid zeer aanbeve-
oor Woonkamers, Kantoren,
enz.
ad
ir, alle prijzen.
nst tnsschen Middelburg
Vlissingen.
vm. 6.20f, 89,15f, 10,7
12.—, nm l,40f,2,30, 3,30f
6,30, 7,30+, 8.30.
vm. 8.—,f,9,—10,—f,11---»
1.,2.30f, .3,30, 4,30f,5,30,
30f9,30.
de reizen aan waarbij aan
ouburg wordt aangelegd,
ooten leggen aan de Keersluis
VlissingenMiddelburg-
Vertrekuren
en Rem. 5, Zeilm. 6.30, 8,
.30 2, 3,30. 5. 6.30 8.10.15-
urg 5,30, 7,15, 8,45, 10," 5
2,45, 4.15, 5,45, 7,15,
ZEEUW,
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers- 0,026
UITGAVE VAN
G. M. Klemkerk, te Goes
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Onzen abonnés in Zuid- en
•OS* Noord-Beveland, Staatsvlaanderen
en elders, behalve dien op Walcheren, wordt
beleefd verzocht het verschuldigde abonne
mentsgeld over het eerste halfjaar '88 over
te maken, hetwelk bedraagt: Voor wie
3 maal per week ons blad ontvangen en
sinds Januari niet betaalden 1.90voor wie
2 nrs. ontvingen ƒ1,30. Wie in April
voldeden, zijn ƒ0,95 of ƒ0,65 schuldig.
Den 18en Juli zal bij hen, die meer dan
één kwartaal moeten aanzuiveren, over het
bedrag worden beschikt. Dit alles geldt
echter niet den abonnés in Walcheren,
dezen gelieven alle opgaven en betalingen
te doen aan den Uitgever F. P. D'HUIJ te
Middelburg; doch alle andere abonnés
aan den Uitgever
G. M. KLEMKERK.
Goes, 6 Juli 1888.
nm
30
Dinsdag,
Vrijd.
20 6,30
40 6,50
30 4,30
50 4,50
u. m. u. m. u. m-
-12,30 4,- 6,20)
1 4,30 6,50
Woensd. en Zat
7,30 2,20 6,30
7,50 2,40 6,o*
10,30
6,20 12,50 4,50
Deze ongelukkige kwaal, die zoowel de
lagere als hoogere standen heeft aangetast,
heeft reeds in menigen huiselijken kring
het levensgeluk verwoest en tal van jam
meren na zich gesleept.
In de Huisvrouw werd een stuk ge
plaatst van dokter Coronel, die heftig op
komt tegen den trek naar uithuizigheid,
de ziekelijke zucht naar uitgaan, welke
zich bij volwassenen openbaart en door hen
bij de jeugd wordt gevoed.
Zij neemt het schrijven van Dr. Coronel
over en voegt er eenige opmerkingen aan
toe. Wij vonden dit stuk zóó waar, zóó
leerzaam en voor lagere en hoogere standen
zóó van pas, dat wjj het onzen lezers niet
mochten onthouden, hopende, dat het, al
ware het slechts voor enkelen, eene heilza
me uitwerking zal ten gevolge hebben.
Wie zich aan een ander spiegelt, spiegelt
zich zacht.
Wij laten het artikel van Dr. Coronel
met de opmerkingen van d e o u d e Rot-
terdamsche hier onveranderd volgen.
«Onze veelbewogen tijd, met zijne vele
aanleidingen tot overspanning, kenmerkt zich
maar al te veel door den trek naar uithui
zigheid. Die trek wordt veelzijdig ge
kweekt door den welberekenden tact van
industrieelen van allerlei aard. Hier door
schouwburgondernemers, daar door café-
chantanthouders, ginds door paardrijdersvoor
stellingen, overal door de bekende bier- en
koffiehuizen.
Niet alleen 's winters, maar ook des zomers
vinden de uithuizigen overvloed van gele
genheden om hunne begeerten te bevredi
gen. Sommige van die gelegenheden staan
niet alleen open vóór en worden niet alleen
bezocht door volwassenen, maar ook door
kinderen, wier ontvankelijk gemoed de ruwste
schokken op hun zenuwleven daardoor on
dervinden. Want het zijn niet bij voorkeur
de gelegenheden, waar hooger kunstgenot
wordt gesmaakt, maar bovenal die plaatsen
van bijeenkomst, waar de kunst in lager
sieren wordt tentoongesteld. Naar klassieke
concerten, opera's en tooneelvoorstellingen
JLDWel Tonden wjj in sommige
vekn 'S W?nSa* dat het door
over worde. Wij nemen het gaarne
nemen de uitgaande ouders in den regel
hunne kinderen niet mede, omdat, zooals
zij beweren, de toegangsprijs daarvan te
hoog is, en de hooge kunst, die daar be
oefend wordt, voor de onontwikkelde jeugd
nog niet toegankelijk wordt geacht.
Sinds de zoogenaamde emancipatie (f)
der vrouw deze ook tot de gezellin van den
man heeft gemaakt in uitspanningslokalen,
vroeger uitsluitend door mannen bezocht,
ziet de moeder er volstrekt geen kwaad in,
dat haar kind nu en dan, onder geleide
der ouders, dergelijke uitspanningsplaatsen
bezoekt. Oppervlakkig beschouwd, gaat het
daar zeer ordelijk en zedelijk toe. Maar
hetgeen het kind daar aanschouwt van jon
gere en oudere lieden, die tot de bezoekers
van dergelijke inrichtingen behooren, werkt
niet weinig mede tot vroegrijpheid, tot een
trek naar genotmiddelen, die voor zijn leef
tijd niet geschikt zijn en van lieverlede
bij hem den lust doen ontwaken om zich
in gelijken geest te emancipeeren
Waar het kinderlijk gemoed nu niet op
zulke openbare plaatsen van uitspanning
geschokt wordt, daar wordt het geprikkeld
in die menigte clubs en clubjes, die men
reeds aantreft bij kinderen van 10 en 11
jaar, en waaruit de kinderpartijtjes voort
spruiten met alle airs en allures, eigen
aan die, door volwassenen bezocht. IJdelheid,
begeerzucht, behaagzucht en hoogmoed
worden daar rijkelijk gevoed. De moeders
wedijveren in pronk- en praalzucht met el
kander, om hare kinderen een toch zoo
sierlijk mogelijk uiterlijk te verschaffen.
Zij prentten haren dochtertjes de lessen
der coquetterie in en prijzen haar, als zij
bij de thuiskomst echt nuffige opmerkingen
weten te maken over hetgeen zij in het
gastvrije huis hebben waargenomen. Is
het te verwonderen, dat uit zulke kinderen
ouderen groeien, die voor hunne ouders in
zingenot niet willen onderdoen, maar deze
veeleer de loef willen afsteken in ijdelheid
en uithuizigheid 1
Wanneer wij nu nagaan dat die uithuizig
heid veel geld kost, aanleiding geeft tot
babbel- en lasterzucht, dan moet het niet
verwonderen, dat de vrede en welvaart in
vele gezinnen daardoor verstoord worden,
en dat men geen recht heeft over malaise
te klagen, als men, door eigen schuld, eene
malaise van de ergste soort, die van het
huiselijk leven, zich vrijwillig op den hals
haalt. Zou het niet goed zijn, dat onze
aanslaande moeders wat beter voorbereid
werden voor het stille huiselijk genot, met
zijne opvoedende en verheffende kracht, dan
ze op te kweeken tot koninginnen van de
cercles van de groote wereld? Wij wen-
schen van onze aanstaande vrouwen noch
blauwkousen, noch kousenbreisters temaken,
maar wat de Dultscher noemt«tuchtige
Hausfrauen,» die haar grootste genot vinden
in een goed huisbestier, in eene degelijke
opvoeding harer kinderen, in het ware
levensgeluk van haar gezin, in echten
huiselijken vrede en vreugde. Zal men
daartoe geraken door onze jonge dochters
naar kost- en kookscholen te zenden? Ik
geloof het niet. Alleen het goede voorbeeld
der moeder, de levenspraktijk in eigen ge
zin, zijn de meest natuurlijke, de meest tot
het doel leidende middelen.»
«Tot dusver» hervat de Rotterdam
mer «de waardige schrijver, aan wiens
getuigenis men alleen reeds op grond zijner
rijke en rijpe ervaring groot gewicht be
hoort toe te kennen.
Wie zal het durven loochenen, dat hij
den vinger heeft gelegd op eene wonde-
plek onzer samenleving?
Dat zal niemand onderstaan, die onbe
vangen in het ronde schouwt en niet door
blinde ingenomenheid met de richting onzer
eeuw eigenlijk onbevoegd is tot oordeelvellen.
Of moet het niet ieder onpartijdige tref
fen, dat, terwjjl de klachten over kwijnende
welvaart toenemen, alle openbare vermake
lijkheden druk worden bezocht en de plaatsen,
waar de zinnen worden gestreeld, meestal
overvuld zijn
Die neiging tot het zoeken van zijne le
vensvreugd buiten den huiseljjken kring is
ook al eene vrucht van het navolgen door
onze natie van de gewoonten, bovenal in
Frankrijk in zwang. Uit dat land der
politieke revolutiën is ook die sociale om
wenteling gekomen, door welker invloed de
heilzame beteekenis van het gezin werd
verzwakt en ook andere opvattingen ont
stonden omtrent de jonkvrouwelijke teeder-
heid, de levensvorming en de levensroeping
der vrouw.
Dr. Coronel had bij zijn schrijven aller
eerst het oog op de burgerklasse, maar
gelijk wij reeds opmerkten de uithuizig
heid en hare heillooze gevolgen vergiftigen
ook de samenleving in de eenvoudige klassen.
De geëerde schrijver zoekt bet herstel van
de door hem met zooveel eenvoudige wel
sprekendheid geteekende kwaal in het goede
voorbeeld der moeder, in de levenspraktijk
in eigen gezin.
En voorzeker, eene moeder vermag veel
zij kan de goede engel worden voor hare
omgevingzij kan haar kroost, dat zij het
aardsche leven schonk, op hooger leven
voorbereiden. Maar in dat hoogere beginsel
moet dan ook de ware redding voor de
samenleving worden gezoebt. Tot de oude
en beproefde beginselen van godsdienst en
zedelijkheid moet worden teruggekeerd. De
wezenlijke hervorming komt niet van be
neden, maar van boven. Zij gaat uit van
den enkele tot allen. Moge daarom ons
volk steeds meer gedachtig worden aan dat
woord uit de gewijde Bladen, dat gerechtig
heid een volk verhoogt, maar dat de zonde
is eene schandvlek der natiën.»
(t) Toekenning van gelijke rechten aan
de vrouw en aan den man.
De Jonge van Ellemeet.
Jhr. "W. C. M. de Jonge van Ellemeeti
jongstleden Zondag te Oostkapelle overleden,
'was een te beminnelijk en bemind figuur
dan dat wij Jonze hulde aan zijne nage
dachtenis zouden willen onthouden.
Als alle De Jonge's was ook deze land
edelman een waardig vertegenwoordiger
van een kring, die aan het uitsterven
schijnt. Door kunde en karakter, door
beschaving en rijkdom, door adel en stand
geheel geschikt om in de kringen der
grootsten en edelsten des lands zich te be
wegen, was hij door grondbezit en aanleg
veel meer nog de aangewezen man om den
landbouwenden stand te dienen en de be
langen van den landbouw te bevorderen.
Een zeldzaam man was hij, die den tact
had de brug te willen vormen tusschen den
landbouw en de aristocraten. Kunst en
wetenschap ter eener, landbouw en nijver
heid ter anderer zijde verliezen in hem
een vriend, een bewonderaar, een steun.
Een werkzaam leven, een tijdperk van
zeven en zeventig welbestede jaren werd
met zijn heengaan afgesloten. Het aantal
ronde Zeeuwen, die bij den populairen
geslachtsnaam ook de populaire daad hadden,
is weder met een verminderd. Er wordt
op elk gebied, meer dan men thans reeds
zeggen kan, in jhr. De Jonge v. Ellemeet
verloren. De overledene heeft ook in 1830
den tiendaagschen veldtocht medegemaakt
hij was toen student te Utrecht.
Een rondzendbrief.
De goede gevolgen van het optreden van
Mr. Keuchenius den minister van koloniën,
worden al meer gezien. Al meer blijkt in
onze Indiën, dat het ZExc. ernst is, de
zaken goed aan te pakken, en waar het
kan, door bezuiniging, de achteruitgaande
bevolking op te heffen uit den staat van
verval, waarin de druk der laatste jaren
haar gebracht heeft.
De beheerders van suikerfabrieken hebben
namelijk een brief ontvangen van den
volgenden inhoud
«Het is der aandacht van de regeering
niet ontgaan, dat de welvaart der inlandsche
bevolking in vele streken van Java gedurende
de laatste jaren aanmerkelijk is achteruit
gegaan, deels ten gevolge van de vermindering
der prijzen, die zij voor de producten van
haren landbouw kan bedingen, deels ten
gevolge van de moeilijke tijden, welke de
particuliere industrie, met name de suiker
industrie heeft te doorworstelen. De laatste
omstandigheid toch heeft rechtstreekschen
invloed op de welvaart, omdat het zeer
waarschijnlijk is dat de fabrikanten gaande
weg hunne uitgaven tot het minimum
beperkt hebben, en de loonen en huurprijzen
voor den grond een evenredige vermindering
hebben ondervondenwaaruit voortvloeit
dat in de laatste jaren ook de fabriek onder
uw beheer vermoedelijk minder geld onder
de bevolking zal gebracht hebben, dan in
goede jaren het geval was.
«De regeering, voornemens zijnde door
verlaging van belastingen, en zoo noodig,
door andere maatregelen de bevolking te
gemoet te komen, wenschte gaarne den
omvang te kunnen beoordeelen van de schade,
die de bevolking ondervonden heelt door
den achteruitgang der suikercultuur, waarom
ik bij deze uw medewerking inroep om ten
opzichte der fabriekeenige
gegevens daartoe te verstrekken volgens den
aan achterzijde voorkomenden staat. Gaarne
zou ik deze opgaven volgens bedoeld model
zoo mogelijk tegen het einde dezer maand
ontvangen.»
Ook deze maatregel van den minister
Keuchenius zal zijnen ouden tegenstanders
niet onwelkom zijn. Wij zijn dankbaar
voor dien zegen. «Indien iemands wegen
den Heere behagen, zal hij zelfs zfjne vij
anden met zich bevredigen!»
De Keizer van Duitschland heeft gisteren
middag Generaal Verspyck en diens ordon
nans officier baron v. Heeckeren ontvangen,
die hem een eigenhandig schrijven ter ge-
