NIEÜWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
1888. No. 110.
Dinsdag 19 Juni.
Tweede Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
BERICHT.
Buitenland.
DE
EIIW,
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,025
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels -25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere rege
meer 10 cent.
Die zich met 1 Juli op de Zeeuw
abonneeren, ontvangen de tot dien datum
verschijnende nummers gratis.
De Zeeuw verschijnt driemalen per
Week en kost slechts 95 cents per 3
maanden.
Berlijn.
Keizer Frederik was de machtigste mo
narch op aarde. Geen Shah noch Sultan,
geen Tsar of Mikado, die zich met hem
meten kon. Een tweede leger als het zijne
was er niet, en geen ander vorst kon be
schikken over zulk een staf van mannen
van den eersten rang. om onder hem en
in zijn naam het rijksbewind te leiden.
En toch deze machtigste onder de kin
deren der menschen zinkt inéén en be
zwijkt aan doodelijke zwakheid. De Heere
Heere nam zijn adem weg, en hij stierf.
Ongeëvenaard veerkrachtig en sterk was
zijn gestel; ongeknakt zijn geestkracht;
ongebluscht en onverdoofd zijn zielemoed
en toch sterft hij weg in het midden
zijner jareneen keizer van een enkel
seizoen
Al wat wetenschap en kunst bepeinzen
of verzinnen, al wat liefde en toewijding
uitdenken of gissen kon, om de voort
woekering van het verderf te stuiten en het
dierbaar leven te sparen, overstroomde hem
meer dan dat het hem ontbrak. De scha
duw der medicijnmeesters week niet van
zijn ziekbed. En toch vrat de schrikkelijke
kanker rusteloos voort, tot de long geraakt
wierd, en de geest des levens hem verliet.
Hartroerend spreekt hier de kleinheid
van het machtigste menschenkind, en hoe
ontzaglijk dreunt in dat doffe dreunen van
de klokken te Berlijn de stemme van de
Majesteit des Heeren.
Misschien hangt het lot van vier keizer
rijken en koninkrijken en republieken aan
het voortgesponnen of afgesneden worden
van dezen levensdraad.
En God snijdt het leven ook van dezen
vorst af gelijk een druiventros.
En met dat sterven komen plotseling de
kasteelen en raadsheeren en pionnen op het
Europeesche schaakbord heel anders te staan.
De oppositie in Duitschland slaakt een
bangen zucht van teleurgestelde hoop en ver
twijfelde moedeloosheid, terwijl de sabels
in heel Pruisen weer met dubbel geraas op
het plaveisel kletteren.
De stroom, die den Christus uit Duitseh-
lands nationale leven bannen wilde, droogt
op, en de machten der reactie grijpen de
Banier des Kruises weer aan, om haar
triomf over de volkeren te vieren.
De verborgen vijandschap tegen Rusland
laat de vleugelen hangen, en de oude sym
pathieën tusschen de Hohenzollerns en Hol-
stein-Gottorpers gaan nogmaals heur
werking doen.
In Oostenrjjk trekt angst door de harten
en in Frankrijk zien de kenners van weer
en wind stormen uit het Oosten naken.
geland v°e\t, dat het te Berlijn een sym
pathieken keizer verloor. Italië beweent
een keizerlijk bondgenoot, die bondgenoot
was ook van zijn politiek.
En nu, wat zal uit dit alles voor de
O Pruisen en Rusland.
machtige worsteling der geesten van heel
Europa, wat ook voor ons vaderland
worden?
Eene dichte sluier onttrekt aan ons oog
de toekomst, waarin het antwoord op die
vraag verborgen ligt 1
Slechts dit wil de Heere, dat ook zulk
een aangrijpend sterven tot de vorsten en
volken van andere rijken spreken zal, en
dat in die andere rijken ook de kinderen
des volks een iegelijk gedenken zal aan zijn
eigen boosheid.
En voorts vraagt een kind van God
niet meer. Zijns is het gelooven, het lief
hebben, het hopen.
«Vreest niet» spreekt God Almachtig
den zijnen toe. Ik de Heere ben het, die
voor u zal strijden!» St,
NADERE BIJZONDERHEDEN.
De keizer van Duitschland, Frederik III,
is zonder doodsstrijd gestorven. Het laatste
uur was hij bewusteloos. Donderdag ge
bruikte hjj het avondmaal onder voorgang
van den predikant Persius. Bij het afscheid
nemen van den rijkskanselier legde de keizer
diens hand in die der keizerin.
In het laatste uur dat zijn dood
voorafging, hield keizerin Victoria de rechter
hand des lijders omvat. De tegenwoordige
keizer Wilhelm en zijne gemalin stonden
links van het bed.
Talrijke aanvragen van souvereinen om
trent den toestand werden nog ontvangen,
toen de oogen des lijders reeds voorgoed
gesloten waren. In de laatste dagen liet
ook de president der Fransche republiek
herhaaldelijk naar den toestand vernemen.
De keizerin-weduwe, door eene diepeen
eerbiedwekkende smart aangegrepen, heeft
zich terstond in hare vertrekken afgezonderd.
Het lichaam des overledenen ligt uitge
strekt op een ijzeren praalbed. De handen
omvatten een cavaleriesabel. Op de borst
ligt een krans, dezelfde welke wijlen keizer
Wilhelm na den slag bij Wörth aan zijn
zoon schonk.
Witte zijden doeken omhullen het lijk
dat met rozen, viooltjes en lauweren be
dekt werd.
Voor enkele begunstigden was het kei
zerlijk lijk op het slot Friedrichskron te zien.
Een ooggetuige zegt
«Het lijk ligt nog in de sterfkamer, waar
alles onveranderd gebleven isDe medi-
cijnfleschjes nog op de tafels en het tee
kengerei der Keizerin nog op eene tafel
dicht bij het bed. Het gedempte licht en
de tegen de vensters kletterende regen
maken den indruk van het geheel nog
te somberder. Het gelaat is ontzettend
vermagerddoch de edele lijnen er van zijn
behouden geblevenmarmerbleek steekt
het af tegen den vollen bruinen baard, die
nog maar weinig vergrijsd was. Op de
borst, met een purperkleurig kleed bedekt,
ligt een verwelkte lauwerkran®. Daarbij het
ordeteeken van den Zwarten Adelaar, de
kurassiers-sabel tusschen de gevouwen han
den en een grijze ruitermantel over de
voeten. Slechts weinige andere toeschouwers
waren aanwezig. De plechtige stilte in het
afgelegene, tusschen zware boomen, als in
tooverslaap verzonken liggende slot, maakte
eenonuitsprekelijken, diep treurigen indruk.»
De opening van 's keizers lijk heeft Za
terdagmiddag plaats gehad. Slechts de kranke
deelenhals, strottenhoofd en longen werden
geopend. Het onderzoek openbaarde hoofdza
kelijk de geheele vernietiging van het
strottenhoofd door kanker, en de ontsteking
der fijnere luclitpijpstakken tengevolge van
het binnendringen van bedorven stoffen.
Het geheele strottenhoofd was veretterd,
en vertoonde zich als een weeke slappe
massa. Van het kraakbeengestel des strot-
tenhoofds waren bijna geene noemenswaar
dige overblijfselen meer aanwezig. Op de
plaats van het strottenhoofd vond men een
zeer groot gat. Daarentegen was niet waar
te nemen, dat de slokdarm doorboord was.
Het in de laatste levensdagen van den
kranke voorkomende verslikken, dat ge
houden werd voor een teeken, dat deslok-
darm doorboord was, is zeker hierdoor ver
oorzaakt, dat het strottenhoofd, na de ver
ettering van het kraakbeengestel, alle zelf
standigheid verloren had, waardoor bij het
toevoeren van vloeibaar voedsel kleine hoe
veelheden overliepen in het strottenhoofd, en
van daar in de longen terechtkwamen.
Het protocol der handeling werd opge
maakt en door alle doctoren geteekend.
De 29 jarige Kroonprins heeft terstond,
als Wilhelm II de regeering aanvaard, met
een dagorder aan het leger en de vloot.
De eedsaflegging van het garnizoen heeft
plaats gehad.
Hedenmorgen had de begrafenis in de
Vredeskerk te Potsdam plaats. De Vredes-
kerk ligt geheel van het gedruisch der we
reld afgezonderd, te midden var. groen ge
boomte aan een klein riviertje tnsschen de
beide historische kasteelen der Hohenzollerns
Friedrichskron en Sans Soucis. Ingevolge
de laatste wilsbeschikking van Keizer Frie-
drich en den wensch der Keizerin-weduwe
had Keizer Wilhelm II gelast,, dat de be
grafenisplechtigheid slechts door de naaste
familieleden kon worden bijgewoond, en
voornamelijk een militair karakter zou dra
gen, zonder praal.
Keizer Frederik was den 18 October 1831
te Potsdam geboren. Ir. 1858 huwde hij
met Victoria, oudste dochter der koningin
van Engeland. In 1878 nam hij tijdeijrjk
voor zijn vader de regeering waar. Zijn
staatkunde stemde wel eens niet overeen
met die zijns vaders.
Zoo keizer Frederik ambteloos burger in
Nederland geweest ware, hij zou tot de
«liberalen» zijn gerekend geworden. Zijn
zoon 'is meer de man des behouds, in de
richting van zijn grooten grootvader.
Hem wenschen we een langdurige ge
zegende regeering toe. Er zij vrede in
zijne dagen; het Duitsche rijk bloeie ja
gansch Europa moge zich in het optreden
van dezen nieuwen vorst verheugen, in
wiens schaduw mannen als Möltke en
Bismarck en Stöcker nog lange mogen
wonen
18 Juni '83.
De Amsterdamsche verkiezing voor 3 leden
van den Gemeenteraad trekt ook buiten de
hoofdstad de aandacht. En geen wonder.
Daar ter stede hebben Antirevolutionairen,
roomschen en radicalen, allen ontevreden met
den gang ven zaken, getoond genoeg gezond
verstand te hebben om de handen ineen
te slaan, teneinde eens andere leden inden
Raad te krijgen dan die een zekere kies-
vereeniging verkiest te zenden. Want als
een Gemeenteraad werkelijk een vertegen
woordiging der gemeente moet te zien geven,
is het toch wel wat al te naief, om voor
de 39 zetels, slechts één of 2 en dat nog
nauwelijks, voor anti-liberalen over te laten.
Dat is te dwaas om van te spreken. En
't beste is, om dat den «geleerden domkop
pen» eens gevoelig aan 't verstand te bren
gen. Daarom stelden de drie genoemde
partijen door hun kiesv. candidaat de hh.
Gerritsen radicaal, Kuinders roomsch en
den heer Wormser antirevolutionair. De
eerste werd gekozen, de tweede viel en de
derdejkomt in herstemming met Mr. Sassen,
liberaal.
Geen wonder dat nu de radicale en room-
sche kiesvereenigingen hun best doen om
den heer W. gekozen te krijgen.
Daartoe worden vergaderingen belegd en
den heer Wormser werd verzocht zijn pro
gramma daar uiteen te zetten. Dat hij dat
doet spreekt als een boek. Doch enkele
liherale correspondenten uit de hoofdstad
schrijven nu heel deftig dat de heer W.
op die vergaderingen komt, maar vergeten
dat hem dit gevraagd wordt. Waarom toch
dit niet er bij gemeld? Ach de heer
Wormser is maar antirevolutionair; is chef
der Uitgeversfirma Höveker en Zoon, en
deze firma geeft slechts Kerkelijke geschrif
ten en traktaatjes uit. Verbeeld u nu eens
die ergernis der gedachte alleen dat een
uitgever van traktaatjes lid wordt van Am
sterdam's gemeenteraad 1 Nu is 't wel waar,
de heer W. is een der bekwaamste uit
gevers, een man van energie en werkkracht,
een talentvol bestrijder van het Socialisme
een goed spreker, een heldere kop, een
uitnemend schrijver maar 't is toch met
dat al maar een uitgever van kerkelijke ge
schriften gen ^traktaatjes. Alzoo verluidt
althans de correspondent der Goesche Crt.
De [goede j man weet zeker niet dat de
firma Höyeker waarvan de heer W. chef is
een zeer uitgebreid fonds heeftwaaron
der ook Groen's werken, Da Costa's brieven,
Beets' stichtelijke uren benevens tal van
werken van theologische en letterkundige
waarde. De bedoelde schrijver kent zeker
geen andere godsdienstige werken dan een
enkele brochure en traktaatjes. De corre
spondent der Goesche ga maar eens 100
«traktaatjes», als Groens handboek enz. koo-
pen hij zal dan zien van welke dikkes trak
taatje de heer Wormser uitgever is
Zoo ziet men dat het niet alleen Haag-
sche correspondenten z\jn, die hun publiek
wat wijs maken en dat het ?niet allen koks
zij n die lange messen dragen.
We hopen van harte dat de heer Worm
ser gekozen worde. De heer Hovy zal in
hem een krachtigen steun, een (geestverwant
hebben.
Goes. De collecte voor den gewapenden
dienst alhier gehouden op 18 Juni (Water-
loodag) bracht f38,25 op.
De in de troonrede aangekondigde
Staatscommissie tot voorbereiding van de
Wetten op onze Landsverdediging, is thans
door den Koning benoemd. Voorzitter is
de Minister van Oorlog, de heer Bergansius
leden zijntwee leden der Eerste Kamer
Mr. Baron Rengers (lib), en Mr. Baron
