Fr anj es»
CHRISTELIJK-
NÏEÜWSBL AD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND,
N
SHia,
ten en kleuren,
CORSETTEN,
kant,
et-Vereeniging,
1888. No. 108.
Donderdag 14 Juni.
Tweede Jaargang.
lergen-op-Zoom.
e n,
'SCH PATIST,
ÏKAS,
11,3(
/TELEGRAAF."'
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Kleinere Volken.
V Tot waarschuwing voor Nederland.
Buitenland.
Kerk- en Schoolnieuw s.
VP TE MIDDELBURG,
straat, ingang Poort naast
L. KLAASSEN.)
i a deposito, 't zij in eens,
ilten opvorderbaar, tegen
rente, bedragende thans
tot Crediet-verleening in
flöOO tot f60.000.
De agent DE KANTER.
1IDDELB.-ROTTERDAM.
litgezonderd Zondags,
ngen. Van Middelburg en
45.
MBOOTDIENST
deiburg en Zierikzee.
Zierikzee Spoorweg Goes.
Juni.
Van Zierikzee
Tl-'
4.—
4-
5.—
5.—
11,30
6,—
4,-
Dinsd. 12'smorg. 7.
Woen. 13 7,30
Dond. 14 6,
Vrijd. 15 6,30
Zaterd.16 7.
Zond. 17 6,—
Maan. '18 7,30
Dinsd. 19 7,—
Dinsd. 49 'smidd. 3,30
Juni.
(n van Antwerpen
6.30
7,30
6-
9-
Dinsd. 12'smorg. 8.
Dond. 14 9.
Zater. 16 9.
Dinsd. 19 3,—
t 5,17
,35
2,3
2,14
.45
5 26
,52
2,21
,5
2,34
,14
2,43
5,45
,22
,29
2,51
2,58
,34
34
,43
3,13
,49
3,19
,2
3,32
,12
3,45
6,21
,23
3,54
,32
4,3
6.34
,50
4,40
6,40
,40
,8
5,36
6,2
7.26
7,48
,18
6,12
7,56
wacht daartoe de
op
en te Viisaingen
5,52
6,2
6,9
6,22
6,31
6.39
6,46
6,51
7,—
7.6
7,19
7,29
7.40
7,49
8.7
9,17
9,42
9,51
DE
ElIW,
ELKEN MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers- 0,025
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere rege
meer 10 cent.
Onze eeuw streeft naar de vorming van
een wereldrijk, als tegenbeeld van het
Rijk Gods op aarde.
De groote rijken zijn voor dat streven
de wegbereiders. Zij beheerschen den toe
stand, zij sleepen door de macht van het
voorbeeld de kleinere meè.
Het doel van dit streven is, met uitwis-
sching van alle eigenaardigheden van histo
rie en traditie, zoowel in het geestesleven
ah in het maatschappelijk leven der vol
ken, één opvatting te doen zegevieren en
alles op éên leest te schoeien.
De vrijheids- en gelijkheidsbegrippen
uit den Revolutie-tijd, van hun scherpste
kanten ontdaan en in gematigd liberalisti-
schen vorm op het geestelijk, het huiselijk,
het maatschappelijk en staatkundig leven
aller volken toe te passen, ziedaar wat
men beoogt.
De kortstondige wereldheerschappij van
den eersten Napoleon was de eerste po
ging onzer eeuw, om dit haar droombeeld
tot werkelijkheid te maken. Die poging
werd bij Waterloo gefnuikt, maar het
droombeeld als zoodanig spookt nog rond
en in onze dagen doemt het weer duide-
ijker dan vroeger aan den horizon op.
Natuurlijk zou, indien dit revolutionaire
streven slaagde, een éénheid en verbroe
dering onder de volken geboren worden,
die ze schijnbaar nader tot elkander bracht,
dan ze ooit zijn geweest.
Maar omdat die eenheid geforceerd, ge
kunsteld zou zijn en slechts zou kunnen
verkregen worden ten koste van het eigen
aardige d-it ieder volk afzonderlijk in den
strijd voor waarheid en recht heeft ver
kregen, zou zij valsch, door en door onhis
torisch en tegen Gods bedoeling zijn.
Want gelijk ieder roensch, zoo heeft ieder
volk zijn aandeel aan den strijd voor recht
en gerechtigheid op aarde, in zijn eigen
vorm en zijn eigen mate.
Dat stempelt het karakter van een volk
met die eigenaardige trekken, welke het
van ieder ander onderscheiden en trekt voor
altijd het spoor, waarin het zich naast de
an dere volken heeft te bewegen. In dat
spoor te blijven is het volbrengen van zijn
taakvan dat spoor af te wijken is het
verzaken van zijn roeping.
Hoe sterker dus de strooming naar het
vestigen van zulk een wereldrijk trekt, des
te duurder is der volken roeping om zich
rekenschap van hunne eigenaardigheden te
geven en voor de êelste schatten uit hun
verleden te waken.
En die roeping rust in ie eerste plaats
op de kleinere volken, omdat die uitteraard
het echt-nationale gemakkelijker en volle
diger uit den vroegeren tijd hebben bewaard
en, zonder stem in het Europeesch kapittel,
ook niet gedwongen zijn zich met de groote,
invloed uitoefenende rij ken te meten.
Zonder zich door een Chineeschen muur
van de noodzakelijke en vruchtbare aan
raking met de grootere volken uit te slui
ten, moeten dus de kleinere op hunne
hoede zijn, dat die aanraking het ken
merkende, het nationale in hun zijn en
streven niet versmelten doe in het vage
algemeene.
Laten zij dit toe, dan worden ze inner
lijk opgelost eer ze het weten en zijn rijp
v°or annexatie, eer uog een der machtigen
naburen een uitwendige aanleiding vindt
om ze in zich op te nemen.
Bij tijds moet er daarom gewaakt wor
den. Gewaakt, door niet gedachteloos
mee te drijven op den buitenlandschen
stroom. Door niet zichzelf te minachten,
al denkende of zeggende dat alleen over
de grenzen het ware te vinden is. Door
niet te vergeten zijn oorsprong, zijn ge
schiedenis, zijn helden en martelaren. Door
het licht te laten vallen op het kenmer
kende in zijn verleden, dat aan te prijzen
bij het nageslacht als echt en het, gezui
verd, te bewaren en te entwikkelen.
Ook wij Nederlanders zjjn een klein
volk Ook wij moeten jaloersch zijn op
het bewaren onzer nationaliteit. Ook wij
zijn door God gesteld, om met andere
kleinere volken ten voormuur te zijn te
gen dien drang naar een wereldrijk, in
ons revolutionaire werelddeel zoo sterk.
Daarom mag het protest niet verstom
men tegen de aschgrauwe neutraliteit die
men aan de volksschool heeft opgelegd,
en moeten de frissche kleuren der zestiende
eeuw weèr worden opgehaald in het verhaal
onzer landshistorie.
Daarom moeten wij aflaten in onze
modes, in onze lectuur, in onze kunst en
wetenschap, van al wat slaafsche navolging
is of dreigt te worden van het uitheemsche,
het niet-nationale.
Onze eigene litteratuur moet weêr wor
den gekend en beoefend, niet bij voorkeur,
niet uitsluitend slechts de vreemde génieën.
Uit onzen Bilderdijk, onzen Da Costa,
onzen Vondel en Huyghens moet weer
de rijkdom en het smijdige van onze moe
dertaal worden opgedolven, en het moet
uitgesproken worden dat Multatuli niet
de eenige is die het Hollandsch in zijn
macht had en dat hij zijn groot talent,
helaas, misbruikt heeft om ons geloof en
daarmeê onze nationaliteit te ondermijnen.
De studeerende jeugd moet gewezen
worden op het Hollandsch van den Sta
tenbijbel, het doorvoede, gedegene, krachtige
en prachtige Hollandsch dat men in onzen
tijd haast niet meer hoort.
In de conversatie, in onze advertentiën,
in de aanplakbilletten van sporen en boo
ten zelfs, en niet. het minst in onze hoofd
artikels, zoo voegen wij, die dit schoone
stuk uit de Nieuwe Groninger Courant
met instemming overnemen, er bij, moet
een taalkundige zuivering plaats hebben,
die op zich ztlf beschouwd een kleinigheid
lijkt, maar die werkelijk mede moet werken
om ons te doen blijven wat we zijn
Nederlanders.
Nederlanders van echten bloede, die hun
Vaderland liefhebben omdat God hethun heeft
gegeven en die het met hun bloed verde
digen willen tegen allen, die het aan dien
God en daarmeê aan zijne roeping willen
ontstelen.
De bestaande overproductie op het gebied
van het onderwijs gaf aan een Franschman
de hieronder volgende regelen in de pen.
Met de Werkmansvriend, waaraan wij ze
ontleenen, oordeelen we dat ons land er
een leering uit trekken kon. Wie zich aan
een ander spiegelt, spiegelt zich zacht.
«De redenen, waarom het socialisme toe
neemt, zijn van drieërlei aard. Zie ze hier
4. het steeds toenemend aantal geleerden
die uit den boezem des volks voortge
komen, de wapenen des geestes ter be
schikking van het volk stellen. 2. de Beurs,
die aan den middenstand zijn bezittingen
ontneemt hooit het, alle gij speculanten l
3. de grootindustrie, die den kleinhandel
vernietigt. Van de eigenaren worden dag-
looners en uit de handwerkslieden fabrieks
arbeiders.
We dachten aan deze waarheden, vooral
die sub. 1 genoemd, toen we 't volgende
lazen over Oostenrijksche toestanden
Er wordt algemeen geklaagd, niet over
gebrek aan onderwijs, maar over te veel
onderwijs.
Iedere jongen, die niet dom is, wordt
bekwaam geacht om een akademische oplei-
ding te genieten.
Niet alleen dat de jongelieden gedurende
hun studentenjaren armoe lijden, o k als
zij hun diploma bezitten, kunnen zij niet
rondkomen. Sommigen dier studenten zijn
ergens op een vliering of in een kelderwoning
onder dak. Zij leven op water en brood.
Twee studenten in de medicijnen aan een
der grootste universiteiten hadden een
zomerlang in 't geheel geen onderkomen
en sliepen buiten de stad in een schuur of
hooiberg. Een van die beiden had niet
meer dan 40 kreutzer daags te verteren,
waar hij droog brood voor kocht.
Wanneer zij hun doctoralen graad be
haald hebben, zijn zij er nog niet beter
aan toe. Zij kunnen misschien een plaatsing
bekomen als privaat-dccent of tijdelijk
professor, maar wat baat zulks? Een dier
privaat-docenten, de bekwaamste van al zijn
collega's in de wiskunde, staat nu kaartjes
al te geven aan het station en is blij dat
hij die betrekking heeft.
Een ander solliciteerde voor de zooveelste
maal om een betrekking als leeraar of
professor aan een rijksinrichting en diende
een verzoekschrift in bij den minister van
onderwijshij ontving ten antwoord dat
voorloopig geen kans voor hem bestond,
daar een der mededingers, «die een sigaren
winkeltje had opgezet.» moest geholpen
worden «wegens de groote armoe Ie, waarin
hij verkeerde.»
Terwijl er aldus geleerden te '.veel zijn,
ontbreekt het alom aan bekwame en goed
onderwezen ambachtslieden; zij die uitne
mende handwerkslieden hadden kunnen
worden en vooruit kunnen komen in de
nijverheid, zijn nu doctors en meesters
zonder werk.
Zóo is het in Oostenrijk; ook in Duitsch-
land is groote overvloed van beschikbare
krachten voor betrekkingen, die een akade
mische opleiding vereischen. Nu reeds geeft
de Hoogeschool op 2750 zielen éen arts,
welke verhouding straks nog onnatuurlijker
wordt.
Jaarlijks zijn in Pruisen noodig 160 leeraren
die aan een Hoogeschool gestudeerd hebben
thans bedraagt het aantal candidaten
minstens 1000!»
Veel vooruit gaat bet met den keizer van
Duitschland niet. De laatste berichten luid
den weder ongunstig. De Vorst kon in de
laatste paar dagen moeilijk slikken. Of dit
nu slechts ligt aan verminderde beweeg
lijkheid der keelklep, dan wel aan voort
gezette storing in de dieper gelegen deelen,
is nog niet uitgemaakt. Best mogelijk dat
de vloeibare voedseldeelen, als melk enz.
in plaats van in den slokdarm, naar de
luchtpijp hun weg vinden. De geneesheeren
raadpleegden over een nieuwer soort van
kunstmatigen aanvoer van voedsel.
13 Juni '88.
(Per Tel.) Den Haag. Uit Montraux is
tijding ontvangen van het overlijden van
den bekenden letterkundige Mr. C. Vosmaer.
Alhier is overleden de oud-raadsheer van
den Hoogen Raad inr. Donker Curtius.
Poortvliet. Maandag vierde de heer E.
C. van Rijssel alhier zijn 50 jarige ambts
vervulling als geneesheer. De gemeentenaren
gaven door het uitsteken der vlaggen, door
liet aanbrengen van groen aan de woning
van den jubilaris blijken van belangstelling.
Het muziekgezelschap uit Tolen bracht den
jubilaris een serenade. Tot laat in den nacht
was daar een ordelijke feestelijke stemming.
Middelburg. Men verneemt dat het per
ceel in de Wagenaarstraat ten behoeve van
het «Zeeuwsche genootschap der weten
schappen» zal verbeterd en ingericht worden.
Dit werk is onderhands aanbesteed aan den
heer G. A. Go ethals.
Veere 12 April. Heden werd in allen
eenvoud en stilte het lijk van ds. P. J.
Rienstra ter aarde besteld. Aan het sterf
huis was een krans op de kist gelegd. Aan
den ingar.g der begraafplaats namen kerk
voogden en kerkeraadsleden de lijkbaar op
en droegen hun overleden vriend grafwaarts.
Toespraken werden, volgens verlangen van
den afgestorvene, niet gehouden. De oudste
zoon, de heer B. A. Rienstra, bedankte de
aanwezigen voor hunne belangstelling.
Een inzender in de Middelb. Courant
vestigt er de aandacht op dat de directie
der spoorboot Middelburg Zierikzee eer. veel
te groote winst trekt, gerekend naar de
groote jaarlijksche subsidie van f 12000 die
deze dienst van de provincie geniet. De man
maakt de onzes inziens verstandige opmerking
dat algemeen belang gaat boven het bijzon
dere, en dat wij al belasting genoeg betalen,
en maant de provincie aan dien dienst over
te nemen. 0
Z. M. heeft benoemd tot burgemeester
van Cadzand J. Erasmus en van Zuidzande
A. J. Borghstijn.
De Nederlandsch Indische Landbouw-
maatschappij te Amsterdam keert dit jaar
2'/2 percent dividend voor het aandeelen
kapitaal uit.
Wemeldinge. Donderdag 21 Juni zal hier
de zomerbijeenkomst van de Vereeniging van
burgemeesters en secretarissen plaats hebben.
Het tienjarig bestaan der vereeniging zal
worden herdacht. Ook moet voorzien worden
in de vacature Ramondt, voortdurende door
liet bedanken van den heer J. P. G. Timans,
De voordracht bestaat uit de hh. P. J. v.
d. Mandere, D. Mulder en P. Dekker Jz.
burgemeesters van Kapelle, Ovezande en
Wemeldinge.
Ned. Berv. Kerk.
Bedankt voor Dreischor door H. Uden
