NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRIST ELI JK-
HISTORISCH
WIJZER,
L no 6 7.
1888. No. 100.
Zaterdag 26 Mei.
Tweede Jaargang.
OSSING
Ruhrkolen,
se C. Duvekot,
RIAANSE,
kens en Tijken,
wentweeKussens,
ertregt Co.,
avenhaagsche
heekbank
RUGGE.
ei 1888.
r, en puik oud
eedijzer,
en hooger.
wij onze geachte be-
rkzaam, dat wij tot de
en Bedden, geen andere
iverde Veeren g bruiken,
oper van een Veeren Bed
teekend schriftelijk be
tellen, met de verklaring,
eugdzaamheid der Veeren
ende twee jaren borg
VERSCHIJNT
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Onze studeerende jongens.
Doinela Nieavvenluiis in de
Tweede Kanier.
Kerk- en Schoolnieuws.
J.
N (Prijscourant gratis.)
n e lading
ent vrij aan huis en op
GOES.
DE
T, C 82, MIDDELBURG,
voortdurend aan als Com-
elige prijzen.
ondergeteekenden voor zeer
1de prijzen verkocht
prima soort Kapok van
tstraat, C. 218, GOES.
nbare School te Grijps-
vraagd eert
rwedde van f400.
r 1 Juni 1888, franco
an den Burgemeester
■'RKE.
er leen onder eerste hy-
op Landerijen en Huizen
ug te betalen in eens, in
nnuïteiten.
n inlichtingen te bekomen
T. E. GERLACH, te Mid-
issingenMiddelburg.
rtrekuren
Rem. 5, Zeilm. 6.30, 8,
2, 3,30, 5. 6.30 8. 10.15.
5,30, 7.15, 8,45, 10,15
15, 4.15, 5,45,7,15, 9, 11
tusscken Middelburg en
Vlissingen.
6.20+, 8,-,9,15t,10,~
nm. 4,40f,2,30, 3,30f
8.-,f,9,-10,-+,11.-,
,2.30f, 3,30, 4,30f,6,
reizen aan waarbij aan
urg wordt aangelegd,
n leggen aan de Keersluis
ei.ken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p.
Enkele nommers
f 0,95
- 0,02=
UITGAVE VAN
G. M. Klemkerk, te Goes
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De opdrijvers van het onderwijs (alzoo zegt
het Dompertje) mogen niet verzuimen het
regeeringsversiag van den staat der hoogere-,
middelbare- en lagere scholen over het jaar
1886,87 in te zien. Vooral merkwaardig
is wat daar gezegd wordt van de hoogere
burgerschool te Nijmegen. Daar staat
«Afgaande op het getuigenis van den
11 directeur, geeft het gedrag der leerlingen
reden tot tevredenheid, doch liet de vlijt
van anderen nog al te wenschen over
Hij schrijft dit laatste toe aan de vele
en velerlei gelegenheden tot uitspanning, en
aan het met al te veel ij vei beoefenen van
sommige spelen, alsof het studievakken zijn.
Denk aan het rijwiel (de velocipede). De
commissie van toezicht deelt deze meening
ten volle. Zij voegt daar het volgende bij
«Tot lichaamsoefening en uitspanning be
hoort tijd gegeven te worden, en aan de
gelegenheid is tegenwoordig geen gebrek,
't Zou de vraag kunnen wezen, of deze niet
te overvloedig wordt. Het cricketspel, wiel-
rijden en andere lichaamsbewegingen, hoe
uitnemend ook als ontspannend voor den
geest, en versterkend voor het lichaam, geven
door het houden van vergaderingen, van
wedstrijden en feesten aanleiding tot gewoon
ten en gebruiken die slecht passen bij den
jeugdigen leeftijd der leerlingen. Zeer wen-
schelijk ware het dat de zedelijke invloed
van het toezicht der ouders zich tegen het
dreigend gevaar deed gelden.»
Och ja, roept het Dompertje uit, de com
missie moge vrij adviseeren dat de ouders
hun zedelijken invloed tegen het dreigend ge
vaar doen gelden, de jongelui-sportmen,
die aan zichzelf zijn overgelaten, zullen de
oudjes wel laten praten. Want hoe weel
derig de lokalen, waarin de hoogere burgers
hunne levenswijsheid opdoen, ook mogen
ingericht zijn, 't is tocli altijd nog veel
pleizieriger, zich als cricketspeler, wielrijder
ot turner in de natuur te vermeien, dan
zich uit te slooven in een abracadabra van
wetenschap, waarvan het grootste gedeelte
voor hen op lateren leeftijd niet liet minste
practische nut heeft.
Men mag dit betreuren, maar meer nog
de tractementen der leeraars, en de inrich
ting en onderhoudskosten der schoolpaleizen,
die uit de schatkist betaald worden. Dat
is letterlijk in het water geworpen geld.»
VAN BiUJGGE.
8,—'snam. 1245, 6,15
'8,_, 12,45 6,15
6,35,
6,35, 12,45,8,—
8_ 12,45,6,15
6,35, 12,30.5,30
en terug; Donderdags
de Markt te BRUGGE
9,45 's morgens, is er
urgplaats te brengen
(Vervolg.)
Over de rest van het in bedoelde zitting
der tweede kamer gesprokene, kunnen wij
verder zwijgen. Wij hebben alleen nog te
onderzoeken, nu in de kamer van liberale,
en van antirevolutionaire zijde op de on
juiste en overdreven voorstellingen van
dezen volksvertegenwoordiger gewezen
werd, te onderzoeken namelijk hoe men
buiten de kamer denkt over Domela 's kennis
van de de veenderijen. En dan laten wij
een deskundige spreken, die in de Tijd,
er bet volgende van zegt:
»De ondergeteekende meent, als op
zichter in een groote veenderij, in deze een
woordje te mogen meespreken, als zijnde
zelf gedurende vijf-en-twintig jaren turfma
ker geweest en sedert 1881 opzichter:
niemand zal das kunnen beweren dat hij
het niet went. Er bevinden zich onder zijn
onmiddellijk opzicht zeventien turfrnakers,
welke meest allen vaders van huisgezinnen
zijn. De algemeene toestand waarin deze
huisgezinnen verkeeren, zal hij in de na
volgende regelen schetsen.
«Voor zoover zij niet wonen in huizen van
de heeren verveners, hebben ze meest hun
boerderij, welke gewoonlijk bestaat in het
verbouwen van aardappelen en rogge, het
fokken en mesten van varkens, het houden
van een of twee koeien en eenig klein vee,
als schapen, geiten, kippen enz. Meestal
wordt de arbeid voor de boederij door de
vrouwen verricht, ten minste als het droog
weder is, want dan is het manvolk hoog-
noodig bij de turfmakerijis het echter
regenachtig, bijv. in het voorjaar, dan hel
pen de mannen flink mede, om de velden
te bebouwen. Men zal dan ook des win
ters omstreeks Nieuwjaar of Kerstmis bij
geen enkelen turfmaker komen, hij wien
geen proviand voor den winter genoeg aan
wezig is, alsaardappelen, rogge, boonen,
en het schoonste sieraad een, bij
sommige, twee vette varkens aan den zolder.
Er bestaan, natuurlijk, uitzonderingen op
den regel; enkelen zijn er, evenals bij alle
andere vakken, aan wie geen zalf te strij
ken is, en welke, zeer begrijpelijk, des
winters gebrek moeten lijden. Voor zoover
de turtmakers in huizen van de patroons
wonen, zijn de toestanden van die der eerst-
bedoelden niet verschillendalleen dient
hier te worden aangestipt wat gewoonlijk
aan den patroon daarvoor moet betaald
worden. Er woont hier een die voor drie
koeien weiland en oak heel wat hooiland
bij zijn woning heeft, bovendien een flink
stuk goed bouwland, een boekweitveld en
vrij turfbrand; voor dit alles betaalt hij
tachtig gulden per jaar. De meesten echter,
welke slechts een of twee koeien kunnen
weiden en eenig klein vee houden, betalen
van vijf en veertig tot vijf en twintig gulden
voor huis, land en vrij brand.
«Nu zal men vragen: Wat kunnen die
menschen met turfmaken verdienen? Ieder
een zal zeker begrijpen dat ook in dit vak alle
werklieden niet even flink zijn. Een vader
met twee aankomende zonen verdient bv.
per jaar zeven honderd gulden; een ander
met een jongen van 15 a 16 jaar bij de
vijfhonderd gulden, weder een ander, die
alleen werkt, bij de f300; altijd, wel be
grepen,in acht maanden tijds, want des winters
als sneeuw en ijs den baas spelen, blijft
de turfmaker bij het haardvuur zitten of gaat
s avonds op een avondpraatje bij de buren,
terwiji de ongehuwden dag in dag uit zich
met schaatsenrijden vermaken. Vraag hun
dan niet, om het een of andere werk te
verrichten, ze zouden u heel bedaard onder
het oog brengen, dat vader en grootvader
in den winter ook niets deden dan het
vee voederen en eenige paren kousen breien.
En als soms Maart, zooals in dit voorjaar,
hun ook nog verbiedt den neus buiten dé
deur te steken, lachen ze daar wat om,
en smaakt hun het eten daarom volstrekt
niet minder. Gewoonlijk wordt hier in
Januari met de turfrnakers afgerekend; velen
zijn er, die dan nog bijna honderd gulden
kunnen ontvangen.
«Men zal uit het bovenvermelde ontwaren,
dat er van een ellendigen toestand geen
sprake kan zijn, te meer daar al het geld
hun in klinkende munt wordt uitbetaald.
Voor het verdiende geld voorzien zij zich
van eev flink stuk kleeren; en al dragen
de dochters geen tournures, ze mogen zich
des Zondags gerust laten zien met haar
van flinke stof gemaakte japonnen en neep
jesmutsen.
«Wat de baggerlïeden aangaat, voor zoover
ze in huizen van de patroons wonen, ge
nieten ze dezelfde voorrechten als de
turfrnakers: voor hen die van elders komen
zijn flinke keten opgericht, goed met riet
of pannen gedekt. Ze krijgen bij hun
aankomst ieder een deken en keukenge
reedschap waarmede zij zich behoorlijk
kunnen redden. Dat het er in sommige
keten wel eens wat slordig uitziet, zal zeker
wel aan hen-zei ven te wijten zijn; ieder
zal toch beprijpen, dat het hun niet ver
boden is, den boel zindelijk te houden.
Een goed baggerman kan naar gelang van
kracht en bekwaamheid tusschen de twee
a drie gulden per dag verdienen.
Men denke nu niet dat deze toestanden
alleen bestaan waar schrijver opzicht
houdt. O neen, al zijn collegaas, opzichters,
hebben hem verklaard dat de verhoudingen
bij hen dezelfde zijn.
De heer Domela Nieuwenhuis weet in
zijn redevoering zoo haarfijn te vertellen
hoeveel een vervener per roede verdient:
schrijver dezer zou hem echter aanraden,
eerst eens beter te onderzoeken hoe de
vork in den steel zit. Het staat, zijns
inziens, zoo mal, al? een heer, die een
steek met een degen heeft gekregen, zulke
grove bokken schiet.
De heer Domela Nieuwenhuis sprak
van 1600 turven in de roedehier worden
er slechts 1200 gestoken, in Friesland en
in de meeste andere veenderijen is het ook
zoo. Voorts zeide hij dat daarvoor f3.50
wordt ontvangen. Maar er is ook turf,
die voor f 1,80 en f2 weggaat, terwijl de
meeste wordt verkocht voor f2,25 a f2,50
per duizend stuks. Hoe het dan met de
winst voor den vervener staat, kan men
gemakkelijk nagaan, wanneer men let op
de jaarlijks terugkeerende rekeningen van
timmerman, scheepstimmerman, smid enz.
(de arbeiderswoningen kosterij gemiddeld
per jaar f 15 aan onderhoud)en men brengt
daarbij in rekening het geld, dat aan
bankroeten verloren gaat, voorts de kansen
van het verdrogen of nat blijven der turf,
't welk »teeds met zeer groote schade
gepaard gaat, en in de lagere veenstreken
het wegspoelen van millioenen turven,
zooals in Januari 1863 bij de stad Kampen
het geval was, dan zal men tot de over
tuiging komen, dat de veenbazen, willen
ze hehoorlijk kunnen bestaan, de loonen
der arbeiders onmogelijk kunnen verhoogen,
en tevens dat er ook geen behoefte aan
loonsverhooging bestaat.»
25 Mei 1888.
Bij koninkljjk besluit is aan den
luit. kolonel B. A. Egter van Wissekerke
directeur van 's rijks militaire kleedings-
magazijn te Woerden een pensioen ver
leend van f1674 'sjaars.
Men schrijft ons uit Kolijnsplaat dato
gister
Bij de gehouden verkiezing voor een lid
van den gemeenteraad bleek j. 1. Donderdag
dat er herstemming plaats moet hebben
tusschen de heeren Huvers en Haringman,
die beiden 61 stemmen verkregen.
De heer J. Adam te Goes heelt eer
vol ontslag aangevraagd uit zijne betrek
king van gemeente?apoteker aldaar, welke
door hem gedurende 33 jaren wordt bekleed
Naar wij vernemen circuleert tegen
woordig bij de kiezers te Kapelle en Bieze-
linge een adres aan den raad dier gemeente
ten einde te verkrijgen dat bij volgende
verkiezingen het stembureau gesplitst worde
en er een bureau zal geplaatst zijn te
Kapelle en een te Biezelinge. Het is zeer
te hopen dat alle kiezers van de noodzake-
lijkneid daarvan zullen overtuigd zijn en
zij het adres dus met hunne handteekening
zullen ondersteunen.
Voor zoover den [kiezers [het adres ter
onderteekening niet mocht worden aange
boden, kunnen zij zich daartoe vervoegen,
te Kapelle bij L. Kooman en te Biezelinge
bij W. Slabbekoorn.
Naar de M. C. verneemt zal de heer
F. Domela Nieuwenhuis, lid der Tweede
kamer, Zaterdag 2 Juni in eene openbare
vergadering van de Vereeniging Algemeen
kies- en stemrecht, te Middelburg als
spreker optreden.
Woensdag herdacht de heer J. Ha
zenberg, dokter in de genees-, heel- en
verloskunde te Vlissingen den dag waarop
hij sinds 50 jaren zijn werkzaamheden als
dokter verrichtte. Tevens werl hem het
eereteeken voor 35jarigen dienst als officier
van gezondheid bij de dd. schutterij uit
gereikt. Van alle zijden werden den ju
bilaris blijken van belangstelling betoond.
Onder anderen werd hem door eene com
missie uif een groot deel der burgerij
namens haar een zilveren beker met schaal
vereerd.
Aan de Tweede Kamer is door dhr.
Timmer te Amsterdam een adres verzonden,
waarin geklaagd word dat er geen handels-
en ook geen uitleveringstractaat bestaat
tusschen Nederland en de Znid Atrikaansche
republiek (Transvaal). Ook wordt er in ge
wezen op de begeerte van velen aldaar en
in ons land, dat zulk een handelstractaat
tot stand komeen voor wat betreft een
uitleveringstractaat wordt gewezen op het
feit dat vele Nederlanders naar Transvaal
trekken, en daaronder ook misdadigers
kunnen voorkomen. Dat eindelijk nog
andere Nederlandsche belangen in Zuid-
Afrika dringend behartiging vereischen en
verlaging bijvoorbeeld van de enorm hooge
port voor brieven en drukwerken, bestemd
naar de Transvaal, meer dan wenschelijk
is. Ten slotte wordt op het nemen van
maatregelen aangedrongen, opdat de ge
vraagde tractaten zoo spoedig mogelijk tot
stand komen.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Wijngaarden c. a. en te
Linschoten (toez.) dhr. P. Snoep, cand. te
Goes.
Bedankt voor Schoonhoven door ds. F.
Kijftenbelt te Hoevelaken: voor Varik
en voor Sirjansland door den heer P. Snoep
cand. te Goes.
Killaud-Bath. In de Woensdag gehouden
vergadering van Kerkvoogden en Notabelen
der Ned. Herv. Gem. werd eindelijk besloten
tot het verplaatsen van het kerkgebouw
