NIEÜWSBL AD
VOOR ZEELAND.
die Boot
CHRIST ELI JK-
HISTORISCH
I
1888. No. 90.
Dinsdag I Mei.
Tweede Jaargang.
Stoomtjalk
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy. te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
ndiensf.
Dn arbeidende klasse in
Nederland.
Veldwijk.
tuin daarachter, samen'
aan J. Jobse, K'>udekerke
weiland, Krabbeneiland,
88,70 A. idem eri sprink,
voor f985 aan A. Flip-
en 6e 132 A. weiland
amen f 1510,50 aan P. j
rke.
land, de (Mostaardwei)
Jobse Jz., Meliskerke.
riland aan den weg van
Buliirige voor 1399 aan
ene.
weiland daarachter voor
Os, Middelburg.
huis, schuur en tuin en
uin, beide op het dorp
A. voor f2210 aan Z.
e.
weiland (Paradijsweide)
e.ike voor f 492 aan J.
rke.
perceel 161 A. Wei-en
1830 aan P. Geschiere,
3 A. weiland aan het
eling, Grijpskerke voor
19 le perceel 172,30 A.
n' f 2071, alle? aan C. de
l 180,50 A. weiland bij
f 1971. Perceel 22. 71,4"'
Geertsesweg voor f 844,50.
samen 87,20 A. bouw-
f830,50, alles aan E. de
e gemeente Westkapelle
and aan den weg naar
91 aan J. de Korte, Kort-
rminderd de 12> percent
e van de er ven M. de Vos
notaris A. Gallis Morera
n de herberg van C. Daane
eildEen woonhuis, erf en
e, kadaster sectie B no. 700,
lvoopor werd S. Perdinan-
eeweg te Womeldinge voor
a en 125 pet. onkosten.
e 26 April 1888.
et diaconie armbestuur der
ente alhier aanbesteedhef
huur met keet en varkens
e hunner administratie. Dit
an Izak Visser voor f5539
elken MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,025
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
t
vm. 7,15 ennm. 1.15.
middellijk na aankomst
u. vm. en 5,36 u. nam.
an en naar het Spoor-
rijdep
-ingen—Middelburg.
ekuren
em. 5, Zeilm. 6.30, 8,
3,30. 5. 6.30 8.10.15.
,30, 7.15, 8,45, 10,15
4.15,5,45,7,15, 9, 11.
sschen Middelburg cn
issingen.
•20-j-, 8,—9,15-j-, 10,
nm. l,40f,2,30, 3,30f
- 10,—+,11.—
2.301, 3,30, 4,30-j- 6,—
eizen aan waarbij aan
g wordt aangelegd,
ieggen aan de Keersluis
S naar ROTTERDAM
il's merg. 2.u.
TERDAM naar GOES
's morg. 9.u.
naar ROTTERDAM
i 'smidd. 2,30 u.
OTTERDAM
's morg. 9,30 u.
e Rotterdam bi; deu
ELAN GE, op 'tlla-
1. BOUWMAN.
BOS,
irectie.
Rotterdam Nieuwe
kkenbrug.
"3BST
Heriiinering aan de bewoners van
Zuid-Beveland dat zjj deze maand
moeten zorgen voor den ijk.
Ierseke, 1 Mei.
Krnininge 2 en 3 Mei des voormiddags.
Krabbeudijke, ook voor Waarde, 3 Mei des
namiddags en 4 Mei. Rilland-Bath 5 Mei.
Daarover schrijft dr. Pringsheim, een
Duitscher, enkele bijzonderheden, waarvan
wij er enkele onder de aandacht onzer lezers
brengen. Van den omvang en ontwikkeling
der nijverheid geelt hij een statistiek die
van 1877 tot 1883 loopt. Zij betrett alleen
stoomketel? en machines, een statistiek van
bedrijven en beroepen kon de schrijver niet
machtig worden.
Maar uit eerstgenoemde statistiek blijkt
dan dat er in 1877 in Nederland 2159 fa
brieken waren die met stoom werkten en
in 1883 waren er 2929. Het aantal stoom
ketels bedroeg in 1877 nog geen 3000 en
vier jaren later 3763. De verwarming«op-
pervlakte in vierkante meters bedroeg 72263
in 1877 tegen 92,434 in 1883. Het aan
tal stoommachines vermeerderde in 1877
tot 1883 van 2775 tot 3519. De nominale
paardekracht bedroeg in 1877 slechts 31,451
en in 1883 reeds 44,603.
Men ziet uit deze getallen dat Nederland
nog vooral een land van de middelbare en
kleine industrie isdat echter de groote
industriezij het ook langzamer dan in
andere landen, (percentsgewijze vermeerde
ring dhr stoomketels in Prutsen van 1879
tot '86 4,65 percenten in Nederland 1877
tot '83 3,85 percent) regelmatig in ontwik
keling vooruitgaat. Niet begunstigd door
het bezit van steei.kool en grondstoffen, niet
beschermd door hooge invoerrechten, blijtt
den Nederlandschen fabrikanten, een voor
recht goedkoope arbeidskracht.
Uit het enquête-verslag put de schrijver
de gegevens voor vrouwen-cn kinderarbeid,
waaromtrent hij o. a. het volgende opmerkt
De sterfte van kinderen bedroeg in Nederland
van '80 tot 85 gemiddeld 1888 dat is
bijna 19 percent.
Daarentegen in de fabrieksteden Maas
tricht 21, Eindhoven 30 en Gouda 33 pet.
Nog opvallender zijn de gevolgen van
vrouwen- en kinderarbeid ten opzichte der
ontwikkeling. In 1874 konden in Maastricht
12% van de kinderen van 12 jaar niet
lezen of schrijven; terwijl thans, dank zij
het verbod van kinderarbeid tot liet twaalfde
jaar dit getal tot 3% is gedaald, waarbij
men echter 5% moet tellen, die maar ge
brekkig kunnen lezen.
Recruten, die niet lezen of schrijven
kunnen, heeft men in Nederland bijna 10
percent; in Pruisen bijna 2 percent. In
de o ngunstigste provincie van Nederland,
namelijk N. Brabant, bedraagt het '17 per
cent in de ongunstigste provincie van Pruisen
(Posen) nog geen 9 percent, dat is net de
helft. In de gunsligstejprovincie van Neder
land, Noord-Holland, bedraagt het aantal
ongeleerde recruten toch nog bijna 6 per
cent. In de gunstigste provincie van Pruisen
(Sleeswijk-Holstein) ruim een tiende percent.
Men ziet beter is nog heel wat te ver
beteren.
In Zeeland konden in 1884 van de mili
ciens slechts 89 percent lezen en schrijven.
Een dwaasheid van vele onzer
vrienden.
Het is in de laatste dagen alweer gebleken,
hoezeer de groote Pers, die in de macht
van vijanden des Kruises is, zich beijvert
om als het er op aan komt ons Christen
volk te bestrijden.
Zou men nu van de geloovige Christenen
niet mogen verwachten, dat zij zulk een
vijandige en hun Heer bestrijdende Pers
verafschuwden en de Christelijke Pers
voor zich allen begeerden en steunden
Men zou dit gelooven. Helaas het tegen
deel is waar. In de huisgezinnen der Chris
tenen komen de meect vijandige liberale
bladen iederen dag binnen, en worden
met gretigheid soms gelezen.
Ons Christenvolk is ten deele vrij con
servatief vader en grootvader lazen die
bladen ook, men volgt hen na en zuigt, als
gevaarlijk gif, allerlei scheeve ooi deelvellin-
gen in.
De kleine Christelijke Pers heet, by onze
vrienden, niet in de maatschappelijke be-
hoeiten van markten, effecten, verkoopingen,
verhuringen, verpachtingen, publiciteit, enz.
te kunnen voorzien.
Van waar komt dit laatste? Daar zijn
onze vrienden zelien de schuld van. Zij
steunen met hun abonnementen en ad-
verientiën de vijanden van hun Heer en
onthouden aan de Christelijke Pers wat
deze behoeft om in alles te kunnen voor
zien.
Laten wij eens beproeven in omgekeer
den geest te handelen, en zij zullen zien,
wat de Christelijke Pers doen kan.
{N. Zw. Crt).
1 Mei 1888.
De Vereeniging tot Christelijke verzor
ging van Krankzinnigen en Zenuwlijders
hield Donderdag in het Militairen Tehuis
hare 4e jaarvergadering.
De opkomst van leden en afgevaardigden
was niet groot. Docli dit is niet te ver
wonderen. Nu de Vereeniging in zooverre
haar doel bereikt heeft, dat zij een gesticht
voor die ongelukkige lijders, een bloeiend
gesticht vooral heeft mogen tot stand bren
gen, ligt het in den aard der zaak, dat
de jaarvergaderingen, hoe belangrijk en
leerzaam overigens, niet die practische re
sultaten meer kunnen hebben en ook niet
behoeven te hebben als de eerste vergade
ringen.
Tot de openbare samenkomst had
ieder toegangen men mocht ver-
w.chten dat de bespreking van het on
derwerp De krankzinnigheid en het
huisgezin zeer belangrijk zou zijn.
De heer van Oosterwijk Bruyn
behandelde het onderwerp op zijn gewone
degelijke wijze. Scherp deed de geachtespre-
ker uitkomen het verschil tusn hen was liet
huisgezin behoort te zijn en hetgeen het
werkelijk is. Ook de besprekingen, die
naar aanleiding daarvan gehouden werden,
waren belangrijk.
Dr. v. d. Berg li deed uitkomen, dat elke
stichting trachten moet zich overbodig te
maken.
De heer G r e 1 i n g e r besprak de scha
delijke gevolgen van het rooken, vooral
voor jongens onder de 16 jaar.
De heer Linde boom wees op de
hooge waarde van den Bijbel, ook in deze
kwestiestoonde aan dat waar het gezag
niet in eere gehouden en gehandhaafd werd,
dit demoraliseerend werkt op iederen kring,
waarschuwde tegen roman-lectuur en besprak
ten slotte de Zondagsrust.
De heer W i e 1 e n g a zeide, dat de
gestichten geen toevlucht zijn om van onze
kranken af te komen en haalde met Dr.
v. d. Bergh treffende staaltjes aan van den
weldadigen invloed, die krankzinnigen op
hun huisgenooten uitoefenden.
De a'gemeene vergadering was drukker
bezocht dan de openbare samenkomst. Uit
de verslagen van den Secretaris en den Pen
ningmeester blei k
1°. het getal leden was van 2.879 tot
3538 geklommen
2°. sinds de opening zijn op Veldwijk
20C' patiënten verpleegd, waarvan thans
61 vr. en 61 m. nog aanwezig zijn
3°. Ds. v. Mantgen en Dr. van den Bergh
leidden daar de godsdienstoefening
4°. het gesticht voor zenuwlijders zal
op 1 Juni geopend worden;
5°. Veldwijk heeft een eigen graf ver
kregen
6°. De uitgaven, die door eene verbetering
in de geldelijke administratie, thans slechts
over 9 maanden liepen, even als de ontvang
sten bedroegen luim 41 duizend gulden
tegenover 34 duizend gulden van het vorige
volle boekjaar
7°. De ontvangsten beliepen ruim f 43348
waarvan 6056 aan contributiën eri f32000
aan verpleegkosten.
De contributiën bedroegen over het vorige
volle boekjaar f 7000de verpleegkosten
17 duizend gulden.
De vergadering werd door Ds. J. C. Reesse
van Vlissingen met dankzegging gesloten.
Or.
-Naar wij vernemen is de heer B. M.
den Boer te Goes, benoemd tot lid van 't
hoofdbestuur van de vereeniging bovenge
noemd, zulks in de plaats van dhr. J. G.
W. Zahn die bedankt had. Prof. Lindeboom
werd herkozen. Het aantal verpleegden be
draagt 61 mannelijke en 61 vrouwelijke,
De belangstelling der kiezers
irt de verkiezingen voor de Provin
ciale Staten is nog niet groot. In
korten tijd leden de antirevolut'o-
nairen in t^ee districten de neder
laag, waar zij in diezelfde districten
op 6 Maart, bij de verkiezing voor
een lid der tweede Kamer zegevier
den. Te Gorinchem namelijk en te
Zutfen werd de liberale candidaat
met verpletterende meerderheid ge
kozen.
't Is weer het oude liedje. Ook
de nieuwe kiezers beseffen het ge
wicht van de verkiezingen voor de
Provinciale Staten niet. Als er in
de Provinciale Staten geen veran
dering komt, dan helpt al ons wer
ken voor de Tweede Kamer niets.
Want de leden van de Provin
ciale Staten kiezen de Eerste Ka-
verbetering, die zij niet wil, een-
mer. Zijn nu de Provinciale Staten
tegen ons, dan blijft ook de eerste
Kamer tegen ons. En al ware dan
de Tweede Kamer duizendmaal op
onze hand, het zou niets batenwant
de Eerste Kamer houdtelkegewensch-
te
voudig tegen.
Dit laatste juist is bet, wat de po
sitie van ons nieuwe ministerie zoo
uiterst lastig maakt.
In de jongste aflevering der Bijdragen
tot de kennis van Staats-, provinciaal- en
gemeentebestuur in Nederland, schrijft Jhr.
mr. W. Six over afdeeling 1 3 der kieswet
„van het stemmen der kiezers." De schrijver
acht wijziging in de wijze waarop gestemd
wordt wenschelijk, omdat z. i. de toezending
van de stembiljetten een week vóór de ver
kiezingen (nuttelooze arbeid voor gemeente-
bestwen en posterijen) overbodig is geworden
en bovendien de vrije zelfstandige uitoefening
van het kiesrecht in gevaar brengt. Het
stembriefje zou kunnen worden uitgereikt
in het lokaal voor de stemming plaats heeft,
en het bezwaar dat de kiezer altijd zijn naam
zou moeten opgeven kan worden ontgaan
door telken jare na het sluiten der kiezers
lijsten aan alle kiezers een kaart toe te zen
den die zij bij iedere stemming zouden moeten
medebrengen om tot de stembus te kunnen
worden toegelaten. Ook bepleit de hr. Six
het aanvoeren van -het stelsel, volgens
hetwelk de namen der candidaten tot op ze
keren termijn vóór elke verkiezing moeten
worden opgegeven aan den burgemeester der
hoofdplaats van het kiesdistrict. Die namen
worden dan alphabetisch op de stembriefjes
gedrukt, en de verkiezing geschiedt door
middel van het plaatsen van een stempel
in het verkiezingslokaal zelf. Door die wijze
van stemming zou de mogelijkheid vervallen
dat ten onrechte een briefje van onwaarde
werd verklaard. De schrijver is tegen ver
vroeging van het uur der inlevering van
de stembriefjes, doch is er voor dat de inle
vering des namiddags te 2 uren werde ge
schorst en daarentegen des avonds gedurende
twee of drie uren voortgezet wordt, natuur
lijk met waarborg van verzegeling der stem
briefjes.
De gemeenteraad van Hulst behan
delde Woensdag een adres van C. van der
Bent te Middelburg, nopens het houden
eener conferentie ter bespreking van de
aangevraagde concessie tot het leggen van
een stoomtram van Hulst tot Walzoorden.
Tot leden dier commissie werden benoemd
de heeren Arie Smit, burgemeester van
Vlissingen, Smit V en Diepenveen te Kin
derdijk, H. A. A. baton Collot d'Escury
rentmeester van het kroondomein en lid
der prov. Staten van Zeeland, en P. Adri-
aanssen, wethouder te tlontenisse. De con
ferentie is bepaald op Donderdag 3 Mei a.
Tem. Ct
Naar de Wereldburger verneemt, heeft,
men te Barberton (Transvaal) het plan
opgevat, tot organisatie van een comité,
vertegenwoordigende de geheele Transvaal-
sche goudvelden, dat zich ten doel stelt om
naar de Parijsche tentoonstelling van 1889
eene groote inzending te sturen, die een
nauwkeurige voorstelling zal geven van de
goudmijn-industrie in Zuid-Afrika.
De inzending zal bestaan uit aardkundige
stoffen en [kaarten, monsters kwarte en
alluviaal goud, modellen van mijnen en
werken, en modellen van stamp- en andere
machines.
