CHRISTELIJK-
NIEUWSBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND.
1888. No. 78.
Zaterdag 31 Maart.
Tweede Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. Dliuy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
DE ZEEUW,
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
P. ijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,025
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Wegens den Tweeden Paasch-
dag zal Maandag geen nommer van dit
ulad verschijnen.
aan"'ÊËn'"vrTend te"mïddelburg.
Waarde Vriend
Niet zonder een gevoel van verademing
zult ook gij zeker deu uitslag der plaats
;ehad hebbende verkiezingen hebben gade-
;eslagen, dankbaar voor de richting, die de
zaken genomen hebben, en r:iet minder
daarvoor dat de verscheurende strijd achter
den rug is, voor vier lange jaren gelukkig
en als is te hopen. Het wapengekletter
der laatste weken moge aangenaam zijn
voor strijdlustige naturen, op ieder die oog
heeft voor den achtergrond der dingen,
voor de in het spel zijnde beginselen, kan
het bijna niet anders dan een smartelijken
indruk maken. Niet, wijl er strijd is. Dit
kan niet anders. Ook niet wijl er verschil
van gevoelen bestaat en openbaar wordt.
Ook dit is gezond, en juist de eenvormig
heid zou een slecht teeken zijn voor het denken
van ons volk. Neen, maar de volstrekte
hopeloosheid om onze tegenstanders, van
welke schakeering ook, te doen erkennen,
ik zeg niet eens de voorkeur die onze be
ginselen verdienen boven de hunne, o neen;
te doen bekennen het bestaansrecht alleen
van onze overtuiging «om welke uit onze
harten uit te roeien onze tegenstanders ons
,het hart zelf uit den boezem zouden moeten
wegnemen», dat de Maatschappij, zooals
Groen het uitdrukt, in de dienstbaarheid
van het ongeloof geraakt zijnde, telkens
meer wordt verleid tot stelselmatige ver-
-'ichenirig van den levenden God, en dat
et eenige Geneesmiddel daartegen is: Het
Evangelie, en het daaruit vloeiende leven
ontwikkeld uit den Wortel van geschiedenis
en geloof, in zijn wezen vrucht der tijden,
in zijn vorm van dezen tijd.
De onovertrefbare Groen had wel gelijk,
toen hij 40 jaren geleden sclueef: de ze
gepraal die ik aanprijs is niet spoedig te
verwachten. De dwalingen die ik bestrijd
zijn krachtig genoeg, om, zelfs nadat zij
op het veld der wetenschap zijn over-
wonnen, geruimen tijd op het
gebied der praktijk de overmacht te be
houden. Terwijl hij daarop onmiddelijklaat
volgen en daarmee ook den vinger legt
op een wondeplek uit onze dagen Kennis
der waarheid is, voor wie geen offers aan
de waarheid verlangt te brengen, een last.
Zulke gevleugelde woorden, zijn ze niet
volkomen bewaarheid Waar is waarheids
zin, hartstocht voor de waarheid, ook onder
de mannen van ontwikkeling en talent, die
geen andere levensbeschouwing hebben
dan wij Niet alleen gemis aan waarheids
liefde ontbrekir.g van rechtsgevoel, in jam
merlijke mate, maar zelfs opzettelijke ver-
valsching is allerwegen te bespeuren. Vindt
gij deze beschuldiging aan het adres der
I moderne en godsdienstige liberalen te hard
W elriu, een vraag. Is er ooit meer met
den godsdienstigen hefboom gewerkt, met
- den protestantschen heiboom inzonderheid als
hij de laatste verkiezing Zeker neen. Het
was, niet waar, of het de keus gold, tus-
schen de Bisschoppelijke of Spaansche In
quisitie en het Paradijs der Vrijheid,
he Roomschen en de Antirevolutionairen
kwamen zij aan het roer, dan kreeg
O Ik cursiveer.
men weer die kerkelijke macht, wier naam
alleen in staat is naar de wapens te doen
grijpen. Neen, al wat Protestant was, moest
zich opmaken, om die partijen buiten de wet
te stellen, buiten invloed op de Regeering te
houden. Zoo klonk de sirenenzang op alle
tonen. Zoo zongen vogels van diverse
pluimage. Het woord Protestant scheen in
eere meer dan ooit te voren.
Maar eilieve, zoo zal menigeen gedacht
hebben, (.ie wat wijsvast waswat bet ee
kenis heeft die naam eigenlijk en aan welk
historisch feit moet die worden vastgeknoopt?
Ja, als ge daar onderzoek naar instelt-
dan verbaast ge u nog meer. Ge weet,
hoe in Duitschland de Hervorming omstond,
en hoe daar door God mannen verwekt
zijn, die den strijd ook voor Gewetensvrij
heid, voor vrijheid om God te dienen naar
zijn Woord, aanbonden. Welnu, in een ver
gadering van Rijksgrooten was dan ook in
1526 op den eersten Rijksdag te Spiers
zooveel, door allerlei oorzaksn toegegeven,
dat de «Evangelischen»,» als zij zich gaarne
noemden, God konden dienen naar zijn
Woord. Doch drie jaren later, in 1529
werd besloten, door den Rijksdag, weder te
Spieis gehouden, om op dat besluit terug
te komen, en den voortgang der Hervor
ming te stuiten. Dit was voor de Lu
theranen een smartelijke zaak. En dit deed
hen tot het besluit lemen om de gronden
op het papier te brengen, waarom zij zich
niet aan de jongste handelingen van den
Rijksdag konden onderwerpen. Dit stuk werd
het Protest genoemd, en het doet goed, in
deze dagen van koude kritiek en betweterij
de geloofstaal, de waarachtig vrijzinnige taal
van dit actestuk te lezen. «Wij kunnen
«in dit besluit niet berusten zeggen zij,
omdat het hier een aangelegenheid
«geldt van het allerhoogste gewichtde
«dienst van God en de zaligheid onzer on-
te. felijke zielen. In zulk een zaak gelooven
«wij den wil van God boven alle meusche-
«lijk gezag te moeten stellen, en Hem die
«Koning der koningen en Heer der heeren
«is, naar or:s geweten te moeten gehoor-
«zamen. We zullen toch eenmaal, elk in
«het bijzonder, \an onze daden .Gode re-
«kenschap moeten afleggen, en ons dan
geenszins kunnen rechtvaardigen over een
«verkeerde daad, omdat de meerderheid
«die zoo gewild heeft
En voorts over Gods Woord: «Wij ge-
«looven dat de Schrift uit de Schrift moet
«verklaar-l worden, dat de Bijbel duidelijk
«is en verstaanbaar in alle dingen die den
«Christen noodig zijn te weten, en wij heb-
«ben ons daarom voorgenomen om met Gods
«hulp de hand te houden aan de zuivere
«en onvervalschte prediking van het Woord
«van Godzooals dat ons is geopenbaard
«in de boeken des Ouden en Nieuwen
«Testaments, en zonder daaromtrent eênige
«bijvoeging of afwijking te gedoogen. xJat
«Woord alléén is waarheid en slechts daar-
«in kunnen wij leering, bestuur en troost
«vinden, onder alle omstandigheden de*
«levens. Dat Woord is een leidsman die
«ons nooit verlaten of op een verkeerden
«weg voeren zal. Dat Woord is het eenige
«vaste en onwankelbare fondament: die
«daarop bouwen, zuller. i iet beschaamd ge-
«maakt worden, en de machten derhelzul-
«len tegen hen niets vermogen, In ver-
«gelijk met dat Woord is alle menschelijk
«Woord en leering ijdel, dwaas en ver-
«werpelijk.»
Ik bid u, leg naast zulke taal, gesproken
in het gezicht van den brandstapel, eens de
belijdenis van onzen huidendaagschen Bond
van Protestanten, onze liberale, schetteren le
Protestanten, ot Protestantsche Liberal :n
Een Roomsch geschiedschrijver wilde
beweren dat de naam Protestant eigenlijk,
beteekent ijand van den keizer en van den
Paus. Indien hierdoor verstaan wordt,
zegt de uitnemende Merle d' Aubïgné
dat het Protestantisme in zaken van
geloof even weinig de keizerlijke als
de pauselijke macht erkent, hebben wij
daar niets tegen. Intusschen heeft het
Protestantisme het menschelijk gezag niet
verworpen, opdat het een onbepaalde vrij
heid verwerven zou. NeenHet Protes
tantisme wenscht en kent geen vrijheid,
dan die welke gevonden wordt in gehoor
zaamheid en trouw aan Jezus Christus
den Heer en aan Zijn Woord.»
Wat denkt gij Is het u niet duidelijk
dat Protestant en Antipapist volstrekt geen
woorden van gelijke beteekenis zijn en onze
vaderen, aan wier strijd we zoo aandoenlijk
door de liberale pers (onder den invloed der
vrijmetselaarsloge) werden herinnerd, voor
vrijheid van geweten streden onverschillig
of zij die deze vrijheid hun ontnamen, Room
schen of Libertijnen waren. Dit was bjjzaak.
En heel die alarmkreet, Het Protestantisme
tegen Rome is een listige en gevaarlijke
frontsverandering van den Geest die alles
ontkent, en die gebruik maakt van veler
onverstandig antip ipisme, om ons, ware het
mogelijk, in plaats van met getselen, met
schorpioenen te kastijden. O, kende ons
volk beter zijne geschiedenis, en de drijf-
veeren tot alles. Hadde het meer God in
de geschiedenis opgemerkt, het zou dr.
Bronsveld en de zijnen de alarmklok laten
luiden en hem eenvoudig en kalm herinneren
aan het Protesthem vr agenZijl gij
Protestant 9 Maar waar leert ons volk,
onze jeugd, God opmerken in de Geschie
denis, op de Neutrale school Op de hoogere
Burgerschool Op de Gymnasia op onze
Rijks Hoogescholen Doch daarover later
eens. Intu sehen blijf ik uw vriend
Goes, 30/3 '88. Q. N.
30 Maart 1888.
Goes. Gistermiddag' te 3 uren had in de
Ambachtsschool alhier de uitreiking van
diploma's plaats aan de school verlatende
leerlingen.
De heer Z. D, van der Bilt La Motthe
ving ongeveer met deze woorden aan„Het
is van daag feest en daarom waait hier de
driekleur van dit gebouw." De heer J. J.
Ochtman, voorzitter der school, was verhin
derd deze plechtigheid te leiden en daarom
was spreker als medebestuurder die taak
opgedragen. Het was hem recht aangenaam
die te^ vervullen, temeer omdat het gold een
prijsuitdeeling aan leerlingen die met lust en
vlijt de lessen aan deze inrichting met vrucht
hebben gevolgd.
Dat deze inrichting een nuttige zaak is,
bewijst telkens dat zij al bij zoovele leerlingen
den grond gelegd heeft om zich verder als
practische menschen in de houtbewerking te
bekwamendit blijkt ook dat er meer en
meer gebruik van gemaakt wordt.
Ditmaal werden 4 leerlingen bekroond nl.
L. C. van de Linde en W. I. van de Linde,
beiden van Colijnsplaat, G. M. Nagelkerice en
J. H. Hoogesteger alhier. Dezen vier werd
bet diploma uitgereikt wegens de houtbewer
king en bet teekenen.
De heer La Motthe sprak de leerlingen op
een hartelijke wijze toe en wees er ben op,
dat zij door bet bezit van dit getuigschrift
nog geen bekwame ambachtslieden waren.
Slechts de grondslagen voor de bewerking
van het houtwaren hun thans bekend en
daarmede zullen zij zich verder kunnen be
kwamen. Spreker hoopt dat hun lust en
energie alle moeilijkheden, die ook in hun vak
voorkomen, zullen kunnen trotseeren opdat
zij een degelijke maatschappelijke positie zul
len innemen. Verder werd den leerlingen
nog gegeven ieder een stel gereedschappen
die gedeeltelijk door hunne medeleerlingen
vervaardigd zijn. Spreker hoopt dat zij bij het
gebruik derzelve hun leermeesters, die hun
de nuttige lessen gaven en hunne medeleer
lingen niet zullen vergeten, maar als een
dankbare herinnering hun bij zal blijven. Dhi\
GJ. v. d. Linde, vader van een der bekroon
den, landbouwer te Colijnsplaat, vroeg daarop
het woord en gaf te kennen dat hij gedrongen
was geworden over te komen om getuige van
deze plechtigheid te zijn. H(j sprak zijn har-
telijken dank uit aan het bestuur dat alles in
het werk stelt, tot bevordering der leerlingen,
hij hoopte dat zij steeds met den meesten
lust mogen worden aangegord om deze nut
tige instelling, die waarlijk een sieraad van
deze gemeente is, in stand te houden.
Hij dankt niet alleen voor de opleiding
door zijne zonen genoten, maar was ook
tevens de tolk der andere leerlingen. De
belangstelling was nog al tamelijk; men
had ook gelegenheid nog de uitgestalde
vervaardigde voorwerpen en teekeningen
te bezichtigen, waaruit bleek, dat ook de
leerlingen in het smeden een grooter stap
zijn vooruit gegaan, wij zien dan ook tegen
het volgende jaar Diploma uitreiking in
dat vak te gemoet.
Van de beide afdeelingen, timmeren en
smeden was dezer dagen een photografisch
portret genomen dat ter bezichtiging ge
steld, doch niet best geslaagd is. Het licht
dat te fel de ramen doorvalt was niet ge
maskeerd, zoodoende is de schaduw te
donker.
Wij ontvingen no. 1 van de Volks
stem, het nieuwe Zeeuwsche blad in dienst
van de radicale party, uitgegeven door de
Zeeuwsche propagandaclub van den bond
voor algemeen kies- en stemrecht. De
beginselen van dit blad staan lijnrecht tegen
de onze over. Tooh kan het in den strijd
tegen al wat slechts in naam liberaal is,
bepaald nut stichten. Het blad heeft voor
namelijk de belangen der arbeiders op
't oog, en verwacht derhalve van dezen
in de eerste plaats steun.
Wegens zijne niet herkiezing tot lid
der Eerste Kamer heeft de heer mr. C. J.
Sickesz zijn ontslag genemen als voorzitter
der «Geldersch-Overijsselsche Maatschappij
van Landbouw.»
Uitslag der verkiezing voor een lid
der Tweede Kamer der Staten Generaal te
Sneek. Gekozen is de heer Mr. W. G.
BRANTSEN VAN DE ZIJP (a.) met 2047
stemmen, tegen 1245 op W. J. Van Wei
deren barnn Rengers (1.)
Bij de verkiezing op 6 Maart werden op
Mr. W. M. Oppedijk 2209 en op den heer
A. Buma 1246 stemmen uitgebracht.
De centrale antir. kiesvereeniging te
Steenwijk heeft mr. G. J. Th. Beelaerts
van Blokland candidaat gesteld voor de
Tweede Kamer.
