CHRIST ELI JK-
NIEUWSBL AD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND.
1888. No. 76.
Dinsdag 27 Maart.
Tweede Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTEXTIEN:
Het wetsvoorstel op den
leerplicht.
Y Partijdig.
Y Beidt gevaarlijker.
Buitenland.
DE ZEEEW,
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,026
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij die zich met 1 April aan
staande op „de Zeeuw" abonneere.t,
ontvangen van nu af tot 1 April ons
blad gratis.
III. (Slot.)
Zijn aan deze wet ook straffen verbonden
Zeker.
Overtreders van deze wet, zij zijn ouders,
voogden of verzorgers van kinderen worden
gestraft (volgen» ariikel 12) voor de eerste
maal met een geldboete van f3; voor de
tweede maal binnen hetzelfde schooljaar
met een boete van ten hoogste f10; voor
de verdere overtredingen binnen hetzelfde
schooljaar met een geldboete van ten hoogste
f 25 en een hechtenis van ten hoogste zeven
dagen, te zamen of afzonderlijk.
Overigens is ook alle schoolverzuim straf
baar, uitgezonderd dat wegens plaatsgebrek
op school, wegens ziekte- of sterfgevallen,
waarneming van godsdienstplichten, verre
afstanden, indien een wet het schoolgaan
verbiedt (b. v. de wet op de besmettelijke
ziekten) en voor schipperskinderen die geen
vaste woonplaats hebben.
In artikel 3 tot 5 staat dat alle kinderen
van hun zesde tot hun twaafde jaar lager
onderwijs moeten ontvangen. Daarna is
tot hun zeventiende jaar herhalingsonderwijs
verplichtend. Dat herhalingsonderwijs mag
ook wel a in huis gegeven worden, maai
er moet even zooveel worden geleerd als bij
plaatselijke verordening door den Burge
meester is aangegeven.
In de overige artikelen wordt de taak
der onderwijzers en schoolopzieners om
schreven.
Waarlijk zij behoeven zich allerminst te
beklagen als dit leerplichtontwerp in de
doos gaat.
Tenzij liet salaris dier heeren naar ver
houding ware verhoogd geworden, had
niemand hunner gaarne de hem daar aan
gewezen taak op zich genomen.
De hoofden der scholen zouden het leeu
wenaandeel ontvangen hebben van dezen
arbeid.
Artikel 6 toch zegtAlle hoofden van
scholen zijn verplicht bij aanneming of ver
trek van leerlingen daarvan terstond mede-
deeling te doen aan burgemeester en
wethouders.
Artikel 7. Ieder hoofd der schoolhoudt
aanteekei.ing van elke afwezigheid der scho
lieren, gedureude iederen schooltijd en van
de redenen der afwezigheid in een register,
<tin te richten naar een door den minister
van binnenlandsche zaken vast te stellen
model».
Deze bepaling geldt ook voor het herha
lingsonderwijs en de onderwijzer mug
ook procesverbaal opmaken.
Artikel 8. Den eersten dag van iedere
maand zendt het hoofd der school eene
opgaaf van de namen der leerlingen, die
in de afgeloupen maand van zijne school
afwezig gebleven zijn, enz.
Een niet minder omvangrijke taak wachtte
ook den schoolopzieners.
Wij zullen hierover echter niet verder
uitweiden. Genoeg zij het ons er op ge
wezen te hebben, dat het wetsontwerp
op den leerplicht, in dien vorm ingediend
en uitgevoerd, zeker niet zou hebben bij
gedragen om de achting voor den liberalen
wetgever te verhoogen.
Gelijk menig openbaar onderwijzer
en terecht - met de schoolwet van '78
den spot drijft, zoo zon ook dit wetje op
den leerplicht, door ouders en onderwijzers,
om 't zeerst zijn afgekeurd.
Laten de hh. De Kanter c. s. dit onge
boren kindeke maar begraven.
Komt er nog eens een nieuwe wet op
den leerplicht, dan vrage de commissie zich
niet af, hoe mooi het wel in het buitenland
gaat. Maarzij raadplege in de eerste plaats
de natie.
Thorbeclte zei het in zijn tijd reeds, dat
wij geen volk zijn om in een dwangbuis
gestoken te worden.
Een wet moet een nationaal karakter
hebben, rekening houden met den volks
aard; zich schikken naar de vrijheden en
rechten op maatschappelijk en kerkelijk
gebied, die een volk niet dan na ernstig
verweer prijs geeft.
Alleen Nederlandsche wetten kunnen
geëerbiedigd worden.
Bovendien eene wet die den hoofdonder
wijzer een veldwachterstaak oplegtis eene
bespotting, in de eerste plaats in het
oog harer uitvoerdersen zij bezorgt hun
maar al te veel hoofdbrekens. Den ouder
wijzer, die behoorde op te voeden, dwingt
zij tot het maken van allerlei lijsten, al
welk knutselwerk bepaald nadeel doet aan
het onderwijs.
Onderwijs 1
Immers daartoe in de eerste plaats is
de onderwijzer geroepen
Daartoe immers deed hij examen
Moet het den weg op dien dat wetteke op
den leerplicht aangeeft, dan zal de Neder-
landsehe wetg'ever wijs doen, met de examens
af te sehaffenen voortaan aan iederen
gepensioneerden sergeant de leiding eener
school toe te vertrouwen. Aan dergelijke
mannen is het opsporen en tegengaan van
het schoolverzuim, en het invullen van
lijsten veel beter toevertrouwd dan hun.
Nog op een derde bezwaar vestigen wij
de aandacht.
Reede toonden wij aan, dat het wets
ontwerp een onzedelijken, ongeoorloofden
dwang in het leven roept, en met het oog
op de veelomvattende werkzaamheden der
onderwijzers, practisch onuitvoerbaar is.
Doch gesteld eens dat wij ons in dit
laatste vergisten.
Gesteld dat de moeielijkheden aan de
uitvoering dezer wet verboden, te overwin
nen waren, zouden dan de uitkomsten
evenredig zijn aan den arbeid dien men
daaraan ten koste legt?
Een onzer bladen noemde onlangs de
onderwijzers wier hulp deze wet inroept,
toekomstige beëedigde onbezoldigde rijks
schoolwachters. En terecht! Dat wil de
wet van hen maken
Zal de arbeid dier schoolwachters het
gewenschte gevolg hebben
De mannen van Volksonderwijs kennen
het volk niet, zoo zij dit beweren.
De onderwijzer, de vriend der ouders, de
gulle gast en gastheer der dorpelingen, het
orakel der landbouwers, de ziel hunner ver
gaderingen, de pleiter voor hunne belangen,
hij zal bij eede gedwongen worden proces
verbaal tegen hen op te maken, als aan
klager bij het Openbaar Ministerie tegen
hen op te treden.
Velen hunner zullen dit nalaten zoolang
het kan. Maar ei delijk zal het moeten.
En het onderzoek naar de reden van
het schoolverzuim? Zal dit gemakkelijk
gaan
Ook niet. Menig ouder zal de ware reden
van het schoolverzuim verbergen: en de
onderwijzer zal zich wel wachten een aan-
teekening van willekeurig schoolverzuim te
geven, waar hij vermoedt, dat er zeer
dringende omstandigheden waren, waarbij
de wet niet voorziet.
Moet alles aan wettelijke bepalingen ge
bonden worden, goed mits de aanleiding
tot wetsontduiking zoo gering mogelijk zij.
Men kan toch moeilijk de ouders een eed
laten afleggen dat zij hunne onderwijzers
nooit bedriegen zullen.
De heiligheid van den eed verbiedt dit.
Ouze slotsom is derhalve deze: Ruim
dit wetteke op en wacht nog andere drie
jaren. Tracht dan een nieuwe wet te
maken die beter past in het kader van ons
volksleven. Draag die taak nu eens niet
aan drie advocaten, maar aan drie school
meesters op; aan drie paedagogen, die er
meer van weten. Mannen, die de toe
standen op het platte land genoegzaam
kennen.
Y Six. Smit.
De liberale bladen en blaadjes noemden
het ondankbaar dat Middelburg Smit niet
herkoos. Een Middelburgsch blad wees op de
mogelijkheid dat men Smit een plaatsje zou
gunnen in de eerste kamer, «dat proveniers
huis voor impopulair geworden staatslieden.»
En zie, ook dit is niet geschied.
De heeren hebben blijkbaar zei ven gevoeld:
dat van Roëll tot Smit de stap wel wat al
te groot was.
En daarom koos men niet Smit, maar
Six., 't Is ons, antirevolutionairen natuur
lijk hetzelfde, wie dier heeren als rad in
het logge remmachine, dat men eerste kamer
noemt, zitting neemt.
Maar waar blijft dan der liberalisten
hooggeroemde dankbaarheid?
Een anti revolutionair maakt er ons op
merkzaam op dat de examencommissies even
als alle jaren voor wat Zeeland betreft, zeer
partijdig zijn samengesteld. De heeren die
examen afnemen zullen, zijn allen liberaal.
Zoo is het ook. Deze heeren zijn zoo
liberaal, dat zij den buit altijd maar onder
hunne vriendjes verdeelen. Onder de chris
telijke hoofdonderwijzers zijn zeker geen
knappe mannen genoeg, om het tamelijk
hooge honorarium aan dezen eervollen arbeid
verbonden, te verdienen.
Dat heet «.liberaal.
O, zij zijn zoo «liberaal», die heeren.
Als zij 't maar hebben.
Y Vragen en antwoorden.
Eerste vraag: «Gij Centraal Comité, is
het niet alzoo, dat ge op 15 Maart terstond
naar Schoterland getelegrafeerd hebta Her
roep uw besluit, o, onvoorzichtigen dat op
16 Maart bericht van herroeping inkwam;
en dat gij daarop hebt geplubliceerd, dat
zulk een besluit nooit had bestaan?»
AntwoordOp zulk een onbeschaamde
vraag, aan vijftien mannen uwer tegenpartij
gedaan, geeft een Comité, dat zich zelf
eert, geen antwoord.
Ook hoeft het niet, want ieder, die iets
van verkiezingswerk afweet, weet ook hoe
volstrekt onmogelijk het zou zijn in 24 uur
tjjds de afgevaardigden uit heel Schoterland
naar Heerenveen heen te roepen.
Ten overvloede ligt de brief, die het
tegendeel bewijst, in het archief.
Tweede vraag. «Waarom hebt gij de
kiesvereer.iging <tDe drie gemeentenniet
bevolen haar advertentie in te trekken
Antwoord: 1°. Omdat deze. kiesvereni
ging niet bjj ons is aangesloten; 2°. omdat,
ook al ware ze aangesloten geweest, we
aan geen enkele kiesvereniging iets te
bevelen hebben; 3". omdat we de Frie
zen te goed kennen, om niet het effect te
kunnen berekenen, dat zulk schrijven heb
ben zou.
Derde vraag «Waarom hebt gij uw ad
vertentie ook niet in de Friesche bladen
gezet?»
AntwoordOmdat men op de vergade
ring der centrale kiesver. te Heerenveen
niet besloten had, Domela Nieuwenhuis te
stellen, en er dus in Friesland niets te
rectifieeeren viel. Maar wel in Holland en
Utrecht, waar een misleidende pers gereed
stond, om met een verzonnen gerucht de
eenvoudige lieden tegen ons in het harnas
te jagen.
Heldt is gevaarlijker dan Domela Nieuwen
huis.
Domela heeft het gezag des Konings
aangerand. In vuile termen.
Doch in nette termen deed Heldt het ook.
Heldt deed in de Tweede Kamer het
voorstel om den Koning het recht van
oorlog te ontnemenen negen liberalen
gingen daarin met hem meê. Hij is evenzeer
als de ergste socialist vijand van het gezag
bij de gratie Gods.
De socialisten bestrijden den persoonlijken
eigendom, een der grondslagen van onze
maatschappij. Maar wat doet Heldt? Hij
bestrijdt en verwoest de reinheid en heilig
heid van het huwelijk op een wijze te
schandelijk om ze nader aan te duiden.
Wat is erger? Een Maatschappij zonder
persoonlijk eigendom zou misschien nog
kunnen bestaan; maar wat wordt er van de
maatschappij, van de zeden, van de opvoe
ding, van het huisgezin, van den mensch;
als de vrjje liefde en het tweekinderstelsel
ingang vinden?
Dan blijft er niets over dan bestialiteit.
De anti-revolutionaire partij heeft de soci
alisten verloochend-, de liberalen daarentegen
hebben Heldt geëerd. Delvenaar.
De Berlijnsche correspondent der N. R.
Crt. dd. 21 Maart het volgende aangaand
den gezondheidstoestand van den Duitschen
Keizer
Voor het oogenblik ligt allerbezorgdheid
en spanning opgesloten in de vraag hoe
gaat het met keizer Frederik Het is een
feit dat de keizer na den laatsten zwa
ren aanval zijner kwaal te San Remo, al
waar hij erg begon te vervallen, weder
