NIEÜWSBL AD VOOR ZEELAND. CHRISTELIJK- HISTORISCH 1888. No. 75. Zaterdag 24 Maart. Tweede Jaargang. VERSCHIJNT elken MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND. P, ijs per drie maanden franco p. p. f0,95 Enkele nommers-0,026 G. M. Klemkerk, te Goes EN F. P. D'kuy, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENT1EN Na den strijd. Schoterland. BE ZEEUW, UITGAVE VAN van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Zij die zich met 1 April aan staande op „de Zeeuw" abonneere.i, ontvangen van nu af tot 1 April ons blad gratis. iJW Wij berinneren er aan, dal de eerste voor]aars-veem;irkt te Goes zal ge houden worden DINSDAG 10 APRIL a. Merkwaardig en waar, is het vonnis dat het radicale blad de Amsterdammer over de liberalen Velt. Wij iaten het hieronder volgen. De stembus is geopend, en de verkiezings strijd zal nu zoo goed als ten einde zijn gebracht. Welk een verademing voor dagbladschrij vers. dagbladlezers, voor kiesvereenigingen en kiesvolltsleiders Arme Borgesius, hebben wij meermalen gedacht in den laatsten tijd, gij die u zelf niet te goed achttet om u voor den liberalen wagen te spannen, wat hebt gij gedraafd en gezwoegd, en welk een geluk als gij met al die contrabande de poorten der steden binnenreedt, dat er geen keuring op geestelijke voedingsmiddelen wordt toe gepast Nu, het geschrijf en het gepraat heeft uit: 't laatste kan hoogstens in sociëteit en besognekamer nog wat worden voortgezet en daar zal het weinig kwaad stichten, althans heel wat minder dan in het open baar voor het volk. Men verbeelde zich eens, dat de verkiezingsstrijd in plaats van eenige weken eenige jaren aanhield en met even veel hartstochtelijkheid kon worden voort gezet als gedurende de Februari- en Maan maand, die wij nu achter den rug hebben welk een gedemoraliseerd volk zoude Neder land bewonen Alle eerbied voor waarheid, recht, gezond verstand en goede trouw zouden verdwenen zijnde list, leugen en laster zouden als de groote middelen om het doel te bereiken ronduit worden gepre zen immers alle schaamte moet verdwijnen bij zulk een brutale toepassing van de leer, dat het doel de middelen heiligt, als waar van men nu sedert eenigen tijd getuige kon zijn. Het moet evenwel erkend worden, dat die van protestantse!)e zijde zoo veroordeelde leer juist ditmaal weinig of niet door de katholieken in bescherming is genomen, maar in 't bijzonder door hen, die haar zoo diep verachtelijk vinden. Evenals bij de eerste stemming, werd ook bij de herstemming door de liberalen de strijd uitsluitend gevoerd tegen het clerica- lismedoch nog veel meer bij de herstem ming dan bij de eerste stemming is het wapen geweesthet zaaien vau tweedracht tusschen de beide kerkelijke fracties, tusschen katholieken en antirevolutionairen. Bij den stelregelhet doel heiligt de middelen, was het «verdeel en heersch» de leus. Het aan wakkeren vari godsdiensthaat, het herschep pen van de verkiezingscampagne in een godsdienststrijd, ziedaar schier het eenige wat de liberalen hebben gedaan om hier en daar een victorie te behalen. En het spreekt wel van zelf dat deze soort van victorie veel te onbetrouwbaar is, om er voor het vervolg op te kunnen rekenen. Bij het stemrecht, zooals wij het thans bezitten, is de meerderheid der natie anti liberaal, en men kan nu doen wat men wil om een anti-liberale regeering onmoge lijk te maken, het baat niet, zij is on ontbeerlijk. De liberalen mogen het land willen wagen aan regeeringloosheideen nieuwen en nog bitterder dan tot dusver gevoerden kerkelijken strijd uitlokken, alleen om aan hun oude partij frisch leven te schenken het eind van dit spel kan niet anders zij n dan wanorde, verwarring, schade voor de hoogste belangen der natie. Een krachtige regeering van die party, welke meerderheid is in het land, niet te gedoo- gen, het is het voorbereiden van een tijd vak van revolutionair drijvenhet zal het snelst werkend maar gevaarlijkst en dus minst gewenscht middel zijn om de oud- liberale partij in ontbinding en de zich vormende democratische- of volkspartij tot kracht te brengen. De kerkelijken verkregen de meerderheid, maar een zwakke meerderheid, bijna te zwak om te regeeren. Zij hebben alle recht te weigeren de regeering ,te aanvaarden; wijl zij minstens 6 zetels missen, die hun van de groote steden toekomen, en de Eerste hamer tegen alle recht en reden in door de liberalen «liberaal» gehouden werd. En nemen zij, ondanks die door de liberalen zelf in den weg geplaatste hinderpalen, toch de portefeuilles op, dan zal niemand hen iets kunnen verwijten, als zij niet krachtig regeeren of flink werken want de libe ralen gunden hun de meerderheid en de macht niet, waarop zij recht hadden, en zonder welke geen enkele partij tot regee ren bekwaam is. O, liberalen, welk een wijsheid Waarlijk dat is nu het redden van het land En zoo doet en deedt gij, niet wijl g(j werkelijk vreesdet dat de Paus hier zou regeeren of de doleerenden hier den "baas zouden spelen, want dat is een praatje, dat weet gij zeiven wel, neen, dat moest zoo geschieden, omdat gij waarlijk beducht waart voor een sterke anti liberale regeering, die uwe partij-belangen niet zou ontzien, welke nu veertig jaren achtereen voorspoed gehad hebben, in menig opzicht ten nadeele van die des volks. Gij waart nog niet eens zoo verstandig van uw vijand de ruimte te laten, opdat het kwaad, dat hij misschien verrichten zal, op zijn eigen rekening kunne worden geboekt. Niet waar, als er nu ge durende uier jaar niets van betee' enis wordt verricht, is dat allereerst uw schuld. Hij mocht niet regeeren, gij kondt niet langer regeeren. -- En't land, nu, dat moet zich maar weten te redden. 't Is fraai In hoever het lasterlijk zeggen onzer provinciale pers, als zou de antirevolutionaire partij den socialist aldaar hebben gesteund, het stemmencijfer van onzen Pornpe v. Meerdervoort hebbe doen dalen, laten wij in 't midden. Onze vrienden althans kwamen goed op. Toch dient de geschiedenis nog eens op gehaald te worden, teneinde verket rde ge volgtrekkingen te voorkomen. Ziehier wat er geschied is. Op 9 Maart had het Centraal Comité per advertentie doen weten, dat het aldaar niemand kon aanbevelen. Op 12 Maart besloot een plaatselijke kiesvereeniging te Heerenveen, die wel antirevolutionair is, doch niet bij het centraal comité is aangesloten, de candidatuur van Domela Nieuwenhuis te steunen. Dit werd aan de Standaard geschreven als berichtden 14 Maart kwam dit bericht bij de redactie van de Standaard in, maar dewijl zij de zaak niet vertrouwden, plaatsten zij het bericht niet. Op dienzelfden 14 Maart besloot echter de Centrale kiesvereeniging, zich te ont houden. Let wel, op 14 Maartop denzelfden dag dat de Standaard het bericht kreeg van een der afdeelingen, die wel op D. N. wilde stemmen. De Standaard plaatste dan ook op 15 Maart het bericht van die afdeeling, wijl ook de Nieuwe Rotterdammer het had; doch nam op 16 Maart terstond de juistere tijding op, dat de centrale vereeniging met algemeene stemmen tot onthouding had aangemaand, en dat geheel ongezocht, zonder dat eenige inlichting gevraagd was. Eilievewat is er nu tegen deze dingen in te brengen? Het Centraal Comité maande toch reeds tot onthouding. De Standaard hield zich er ook in zoover buiten dat zij wat Groen ook steeds had voorgestaan in den wat minder radicalen tegenstander geen veiligheidsklep wilde aanwijzen tegen den ander. Vooral hier, waar men reden had om van beide candidaten al even vies te zijn. Ja, van Heldt zelfs nog meer dan van den ander. Wat Kuijper en Fabius schreven«Stemt toch vooral niet opHeldtbehoeft immers daarom nog niet te beteekenen«Stemt dan Nieuwenhuis Onze beschuldigers weten dit trouwens ook wel. De eenige schuldige in dezen is die niet bij het Centraal Comité aangesloten kies vereeniging de drie stedenEn na den stembusstrijd mag men er misschien nog enkele antirevolutionairen die D. N. gestemd hebben, aan toevoegen. Is daarvoor nu de geheele partij aansprakelijk? Als op Zuid-Beveland een paar beginsel- looze liberalen uit bijoogmerken op Lohman gestemd hebben, en nog wel bij eerste stemming, is daarvoor dan de geheele liberale partij aansprakelijk Kom, 't is toch al te dol De heeren gelooven het dan ook zeiven niet. Zij speelden slechts wat comedie 1 Domela Nieuwenhuis. Dat wij in ons oordeel, naar aanleiding van de verkiezing van dezen socialist niet alleen staan blijkt uit onderstaande, dat wij uit een roomsch blad, Het Centrum, over nemen. De verkiezing van den sociaal-democraat, den heer Domela Nieuwenhuis, te Schoterland is zeer zeker geen verblij dend verschijnsel. Als men echter in aan merking neemt, dat de vrucht van het liberabsme niets anders dan het socialisme zijn kan dat Domela Nieuwenhuis stond tegenover zijn vroegeren medestander den voorstander van het twee kinderstel sel Heldt; dat Domela Nieuwen huis als lid der Tweede Kamer bepaald minder gevaarlijk is dan als geurmakend schynmartelaar in de gevangenis dan blijft het vrij onverschillig ot hij, dan wel een liberaal bestreden moet worden. Op de meest huichelachtige manier heeft de liberale partij gebruik gemaakt van het optreden van eenige honderden Friesche Antirevolutionnairen (wat echter niet te bewijzen is 1 Z. om zich den heer Domela Nieuwenhuis van den hals te schuiven. Toch is ook deze een «Protestant» en een kind der liberale partij en ze zal hem nu aan haar zijde zien zitten, als de belichaming van het liberaal beginsel en als vertegen woordiger van «ons Protestantsche Neder land.» In dat opzicht is de verkiezing van den heer Domela Nieuwenhuis een echte poets, welke men der liberale party gespeeld heeft en die haar lang zal heugen. T Zeer te betreuren. Ook in wat betreft de houding der liberale partij in vele districten, is het roomsche blad het met ons eens. Het blad zegt «Die houding der liberale partij was fataal en deed haren leiders geen eer aan. In het speculeeren op de kerkelijke hartstochten en andere afkeurenswaardige drijfveere onder de minder ontwikkelde kiezers vonden zij hun krachtigste wapen. Niet met pro gramma's of beginselen, maar met laffe spookvertooningen en lage verdachtmakingen tegen beter weten in, werden ettelijke honderden anti-revolutionaire kiezers den katholieken candidaten onttroggelden met een ijver en vernuft, een betere zaak waardig, deed men den geloofshaat door de protestantsche gelederen spelen. Vrijmet selaars, godloochenaars, ongeloovige joden en menschen, die nooit eenige godsdienstige praktijk beoefenen, werden opgeflikt en omgeschapen in «onze Protestantsche land- genooten», ter wijl/tonsProtestantsche Neder land» brutaalweg gezegd werd geen reden van bestaan te hebben, als het niet uit sluitend uit «Protestanten» zjjn Tweede Kamer wilde samenstellen.» Y De toekomst. Het blad zegt voorts Wat de toekomst baren zal weet niemand. Laten wij die, moedig op Go.l vertrouwende, als Christenen tegemoet gaan en dankbaar en tevreden zijn met het tegenwoordige. De rechterzijde van Nêerlands nieuwe Tweede Kamer beschikt over 54 zetels, veroverd in de ongunstigste omstandigheden door 430,006 tegenover 95.000 kiezers Zeker: de anti-liberale meerderheid in de Tweede Kamer is nog niet groot. Zij is echter een meerderheid, eene meerderheid van acht stemmen. Een meerderheid in elk geval groot genoeg om verder kwaad te keeren, wat op politiek gebied reeds machtig veel is; en in staat voor het onderwijs, een eerlijke verdeeling van kiesdistricten, volksbelangen, 's lands financiën en meer veel goeds te doen. Een krachtiger meerderheid zou toch niet in staat zijn in korten tijd alles te verbe teren, wat verbeterd moet worden. Het goede en verbetering gaan uit bun aard langzaam en niet met schokken of geweld. De uitslag van d-n strijd toont bovendien zeer verblijdende verschijnselen en geefj goede lessen voor de toekomst.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1888 | | pagina 1