NIEÜWSBL AD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
1888. No. 75.
Zaterdag 24 Maart.
Tweede Jaargang.
VERSCHIJNT
elken MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND.
P, ijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,026
G. M. Klemkerk, te Goes
EN
F. P. D'kuy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENT1EN
Na den strijd.
Schoterland.
BE ZEEUW,
UITGAVE VAN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij die zich met 1 April aan
staande op „de Zeeuw" abonneere.i,
ontvangen van nu af tot 1 April ons
blad gratis.
iJW Wij berinneren er aan, dal de
eerste voor]aars-veem;irkt te Goes zal ge
houden worden DINSDAG 10 APRIL a.
Merkwaardig en waar, is het vonnis dat
het radicale blad de Amsterdammer over
de liberalen Velt. Wij iaten het hieronder
volgen.
De stembus is geopend, en de verkiezings
strijd zal nu zoo goed als ten einde zijn
gebracht.
Welk een verademing voor dagbladschrij
vers. dagbladlezers, voor kiesvereenigingen
en kiesvolltsleiders
Arme Borgesius, hebben wij meermalen
gedacht in den laatsten tijd, gij die u zelf
niet te goed achttet om u voor den liberalen
wagen te spannen, wat hebt gij gedraafd
en gezwoegd, en welk een geluk als gij
met al die contrabande de poorten der
steden binnenreedt, dat er geen keuring
op geestelijke voedingsmiddelen wordt toe
gepast
Nu, het geschrijf en het gepraat heeft
uit: 't laatste kan hoogstens in sociëteit en
besognekamer nog wat worden voortgezet
en daar zal het weinig kwaad stichten,
althans heel wat minder dan in het open
baar voor het volk. Men verbeelde zich eens,
dat de verkiezingsstrijd in plaats van eenige
weken eenige jaren aanhield en met even
veel hartstochtelijkheid kon worden voort
gezet als gedurende de Februari- en Maan
maand, die wij nu achter den rug hebben
welk een gedemoraliseerd volk zoude Neder
land bewonen Alle eerbied voor waarheid,
recht, gezond verstand en goede trouw
zouden verdwenen zijnde list, leugen en
laster zouden als de groote middelen om
het doel te bereiken ronduit worden gepre
zen immers alle schaamte moet verdwijnen
bij zulk een brutale toepassing van de leer,
dat het doel de middelen heiligt, als waar
van men nu sedert eenigen tijd getuige
kon zijn.
Het moet evenwel erkend worden, dat
die van protestantse!)e zijde zoo veroordeelde
leer juist ditmaal weinig of niet door de
katholieken in bescherming is genomen,
maar in 't bijzonder door hen, die haar zoo
diep verachtelijk vinden.
Evenals bij de eerste stemming, werd ook
bij de herstemming door de liberalen de
strijd uitsluitend gevoerd tegen het clerica-
lismedoch nog veel meer bij de herstem
ming dan bij de eerste stemming is het
wapen geweesthet zaaien vau tweedracht
tusschen de beide kerkelijke fracties, tusschen
katholieken en antirevolutionairen. Bij den
stelregelhet doel heiligt de middelen, was
het «verdeel en heersch» de leus. Het aan
wakkeren vari godsdiensthaat, het herschep
pen van de verkiezingscampagne in een
godsdienststrijd, ziedaar schier het eenige
wat de liberalen hebben gedaan om hier
en daar een victorie te behalen. En het
spreekt wel van zelf dat deze soort van
victorie veel te onbetrouwbaar is, om er voor
het vervolg op te kunnen rekenen.
Bij het stemrecht, zooals wij het thans
bezitten, is de meerderheid der natie anti
liberaal, en men kan nu doen wat men
wil om een anti-liberale regeering onmoge
lijk te maken, het baat niet, zij is on
ontbeerlijk. De liberalen mogen het land
willen wagen aan regeeringloosheideen
nieuwen en nog bitterder dan tot dusver
gevoerden kerkelijken strijd uitlokken, alleen
om aan hun oude partij frisch leven te
schenken het eind van dit spel kan niet
anders zij n dan wanorde, verwarring, schade
voor de hoogste belangen der natie. Een
krachtige regeering van die party, welke
meerderheid is in het land, niet te gedoo-
gen, het is het voorbereiden van een tijd
vak van revolutionair drijvenhet zal het
snelst werkend maar gevaarlijkst en dus
minst gewenscht middel zijn om de oud-
liberale partij in ontbinding en de zich
vormende democratische- of volkspartij tot
kracht te brengen.
De kerkelijken verkregen de meerderheid,
maar een zwakke meerderheid, bijna te zwak
om te regeeren. Zij hebben alle recht te
weigeren de regeering ,te aanvaarden; wijl
zij minstens 6 zetels missen, die hun van
de groote steden toekomen, en de Eerste
hamer tegen alle recht en reden in door
de liberalen «liberaal» gehouden werd. En
nemen zij, ondanks die door de liberalen
zelf in den weg geplaatste hinderpalen, toch
de portefeuilles op, dan zal niemand hen
iets kunnen verwijten, als zij niet krachtig
regeeren of flink werken want de libe
ralen gunden hun de meerderheid en de
macht niet, waarop zij recht hadden, en
zonder welke geen enkele partij tot regee
ren bekwaam is.
O, liberalen, welk een wijsheid
Waarlijk dat is nu het redden van het land
En zoo doet en deedt gij, niet wijl g(j
werkelijk vreesdet dat de Paus hier zou
regeeren of de doleerenden hier den "baas
zouden spelen, want dat is een praatje, dat
weet gij zeiven wel, neen, dat moest zoo
geschieden, omdat gij waarlijk beducht waart
voor een sterke anti liberale regeering, die
uwe partij-belangen niet zou ontzien, welke
nu veertig jaren achtereen voorspoed gehad
hebben, in menig opzicht ten nadeele
van die des volks. Gij waart nog niet eens
zoo verstandig van uw vijand de ruimte te
laten, opdat het kwaad, dat hij misschien
verrichten zal, op zijn eigen rekening kunne
worden geboekt. Niet waar, als er nu ge
durende uier jaar niets van betee' enis wordt
verricht, is dat allereerst uw schuld. Hij
mocht niet regeeren, gij kondt niet
langer regeeren. -- En't land, nu, dat moet
zich maar weten te redden. 't Is fraai
In hoever het lasterlijk zeggen onzer
provinciale pers, als zou de antirevolutionaire
partij den socialist aldaar hebben gesteund,
het stemmencijfer van onzen Pornpe v.
Meerdervoort hebbe doen dalen, laten wij
in 't midden. Onze vrienden althans kwamen
goed op.
Toch dient de geschiedenis nog eens op
gehaald te worden, teneinde verket rde ge
volgtrekkingen te voorkomen. Ziehier wat
er geschied is.
Op 9 Maart had het Centraal Comité
per advertentie doen weten, dat het aldaar
niemand kon aanbevelen.
Op 12 Maart besloot een plaatselijke
kiesvereeniging te Heerenveen, die wel
antirevolutionair is, doch niet bij het centraal
comité is aangesloten, de candidatuur van
Domela Nieuwenhuis te steunen.
Dit werd aan de Standaard geschreven
als berichtden 14 Maart kwam dit bericht
bij de redactie van de Standaard in, maar
dewijl zij de zaak niet vertrouwden, plaatsten
zij het bericht niet.
Op dienzelfden 14 Maart besloot echter
de Centrale kiesvereeniging, zich te ont
houden.
Let wel, op 14 Maartop denzelfden dag
dat de Standaard het bericht kreeg van
een der afdeelingen, die wel op D. N.
wilde stemmen.
De Standaard plaatste dan ook op 15
Maart het bericht van die afdeeling, wijl
ook de Nieuwe Rotterdammer het had;
doch nam op 16 Maart terstond de juistere
tijding op, dat de centrale vereeniging met
algemeene stemmen tot onthouding had
aangemaand, en dat geheel ongezocht, zonder
dat eenige inlichting gevraagd was.
Eilievewat is er nu tegen deze dingen
in te brengen?
Het Centraal Comité maande toch reeds
tot onthouding. De Standaard hield zich
er ook in zoover buiten dat zij wat
Groen ook steeds had voorgestaan in den
wat minder radicalen tegenstander geen
veiligheidsklep wilde aanwijzen tegen den
ander.
Vooral hier, waar men reden had om van
beide candidaten al even vies te zijn. Ja,
van Heldt zelfs nog meer dan van den
ander.
Wat Kuijper en Fabius schreven«Stemt
toch vooral niet opHeldtbehoeft immers
daarom nog niet te beteekenen«Stemt
dan Nieuwenhuis Onze beschuldigers weten
dit trouwens ook wel.
De eenige schuldige in dezen is die niet
bij het Centraal Comité aangesloten kies
vereeniging de drie stedenEn na den
stembusstrijd mag men er misschien nog
enkele antirevolutionairen die D. N. gestemd
hebben, aan toevoegen. Is daarvoor nu de
geheele partij aansprakelijk?
Als op Zuid-Beveland een paar beginsel-
looze liberalen uit bijoogmerken op Lohman
gestemd hebben, en nog wel bij eerste
stemming, is daarvoor dan de geheele liberale
partij aansprakelijk
Kom, 't is toch al te dol
De heeren gelooven het dan ook zeiven
niet.
Zij speelden slechts wat comedie 1
Domela Nieuwenhuis.
Dat wij in ons oordeel, naar aanleiding
van de verkiezing van dezen socialist niet
alleen staan blijkt uit onderstaande, dat wij
uit een roomsch blad, Het Centrum, over
nemen.
De verkiezing van den sociaal-democraat,
den heer Domela Nieuwenhuis,
te Schoterland is zeer zeker geen verblij
dend verschijnsel. Als men echter in aan
merking neemt, dat de vrucht van het
liberabsme niets anders dan het socialisme
zijn kan dat Domela Nieuwenhuis
stond tegenover zijn vroegeren medestander
den voorstander van het twee kinderstel
sel Heldt; dat Domela Nieuwen
huis als lid der Tweede Kamer bepaald
minder gevaarlijk is dan als geurmakend
schynmartelaar in de gevangenis dan blijft
het vrij onverschillig ot hij, dan wel een
liberaal bestreden moet worden.
Op de meest huichelachtige manier heeft
de liberale partij gebruik gemaakt van het
optreden van eenige honderden Friesche
Antirevolutionnairen (wat echter niet te
bewijzen is 1 Z. om zich den heer Domela
Nieuwenhuis van den hals te schuiven. Toch
is ook deze een «Protestant» en een kind
der liberale partij en ze zal hem nu aan
haar zijde zien zitten, als de belichaming
van het liberaal beginsel en als vertegen
woordiger van «ons Protestantsche Neder
land.»
In dat opzicht is de verkiezing van den
heer Domela Nieuwenhuis een echte poets,
welke men der liberale party gespeeld heeft
en die haar lang zal heugen.
T Zeer te betreuren.
Ook in wat betreft de houding der liberale
partij in vele districten, is het roomsche
blad het met ons eens. Het blad zegt
«Die houding der liberale partij was fataal
en deed haren leiders geen eer aan. In
het speculeeren op de kerkelijke hartstochten
en andere afkeurenswaardige drijfveere
onder de minder ontwikkelde kiezers vonden
zij hun krachtigste wapen. Niet met pro
gramma's of beginselen, maar met laffe
spookvertooningen en lage verdachtmakingen
tegen beter weten in, werden ettelijke
honderden anti-revolutionaire kiezers den
katholieken candidaten onttroggelden met
een ijver en vernuft, een betere zaak
waardig, deed men den geloofshaat door
de protestantsche gelederen spelen. Vrijmet
selaars, godloochenaars, ongeloovige joden
en menschen, die nooit eenige godsdienstige
praktijk beoefenen, werden opgeflikt en
omgeschapen in «onze Protestantsche land-
genooten», ter wijl/tonsProtestantsche Neder
land» brutaalweg gezegd werd geen reden
van bestaan te hebben, als het niet uit
sluitend uit «Protestanten» zjjn Tweede
Kamer wilde samenstellen.»
Y De toekomst.
Het blad zegt voorts
Wat de toekomst baren zal weet niemand.
Laten wij die, moedig op Go.l vertrouwende,
als Christenen tegemoet gaan en dankbaar
en tevreden zijn met het tegenwoordige.
De rechterzijde van Nêerlands nieuwe
Tweede Kamer beschikt over 54 zetels,
veroverd in de ongunstigste omstandigheden
door 430,006 tegenover 95.000 kiezers
Zeker: de anti-liberale meerderheid in
de Tweede Kamer is nog niet groot. Zij
is echter een meerderheid, eene meerderheid
van acht stemmen. Een meerderheid in elk
geval groot genoeg om verder kwaad te
keeren, wat op politiek gebied reeds machtig
veel is; en in staat voor het onderwijs,
een eerlijke verdeeling van kiesdistricten,
volksbelangen, 's lands financiën en meer
veel goeds te doen.
Een krachtiger meerderheid zou toch niet
in staat zijn in korten tijd alles te verbe
teren, wat verbeterd moet worden. Het
goede en verbetering gaan uit bun aard
langzaam en niet met schokken of geweld.
De uitslag van d-n strijd toont bovendien
zeer verblijdende verschijnselen en geefj
goede lessen voor de toekomst.