NIEÜWSBL AD
VOOR ZEELAND.
CHRIST ELI JK-
HISTORISCH
1888. No. 61.
Dinsdag 21 Februari.
Tweede Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Heemskerks lezing te
Zierikzee.
Gemeenteraad van Ierseke.
DE ZEEUW,
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,02 5
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
1.
Van den strijd die tegenwoordig in ons
land wordt gevoer 1, heeft een antirevoluti
onair gezegd «een godsdienstoorlog.»
«Staatsman niet, maar evangeliebelijder»,
sprak Groen v. Prinsterer. Niets minder
dan evangeliebelijder wensch ook ik te zijn.
Verloren zondaar zijnde, maar door de ge
nade Gods gevonden in Christus tot het
eeuwige leven, rust op ons de plicht om te
getuigen van Hem, voor wien ook de
koningen zich moeten buigen. Geen andere
drijfveer mag ons drijven.
Deze belijdenis vindt haar toepassing in
het staatkundig leven.
Indien daardoor een strijd openbaar wordt
die in den grond der zaak over dat getui
gen en belijden loopt, dan kan die strijd
een godsdienstoorlog worden genoemd.
Wat is het gevolg nu van dit uitgangs
punt Wij zijn in den toestand dat het
kiesrecht is uitgebreid.
Wij hebben ons over een en ander uit
te laten. Waarom hebben wij ons uit te
laten Omdat wij zijn uitgenoodigd door
den Koning om onze stem te laten hooren.
Hoe dit op te vatten
Reeds hierbij komt het verschil van uit
gangspunt aan het licht.
Wij, anti-revolutionairen, zeggende
Koning regeert bij de gratie Godsbij de
gratie Gods is hem de souvereiniteit op
gedragen, maar toch ook niet zonder het
volk te raadplegen. Aldus kunnen onze
staatsinstellingen gezond werken.
Gelijk het God behaagd heelt aan den
Koning zijn gezag te geven, dus ook heeft
ieder mensch zijn taak te volbrengen, zoo,
dat hij het voor God kan verantwoorden.
Dit is het wat dr. Kuyper heeft uitgedrukt
in de woordensouverein in eigen kring.
De Koning raadpleegt het volk. Maar
altijd dient dat volk te denkenonze Ko
ning is souverein bij de gratie Gods. Zoodat
het het volk niet vrijstaat te verlangen,
dat de koning iets onrechtmatigs zou doen.
Maar ook de koning moet ieders souve
reiniteit in eigen kring eerbiedigen.
De vrijheid van geweten moet geëerbie
digd worden, opdat de werking van Gods
Geest niet worde belemmerd.
Eenmaal ging ook ik van een ander punt
uit. Ik dacht toen «de godsdienstige denk
beelden moeten worden beteugeld.» Maar
als ik tot andere overtuiging kwam, zag
ik, dat men gerust vertrouwen kan op de
werking van Gods Geest.
Op dit punt wil ik drukken.
Alzoolo. Geen volkssouvereiniteit.
2o. Gods weg moeten worden
gezocht.
Hoe beschouwt men nu deze zaak van
liberale zijde? De liberalen weten niet
van souvereiniteit bij de gratie Gods. Zij
hebben in de tweede kamer deze formule
gekeerd. Houden zij dit soms voor een
twijfelachtig iets Dan kennen zij de zaak
niet.
Er is dan geen verantwoording bij God
van den souverein. Als dit zoo ware, zou
er dan beter geregeerd worden De ko
ning hebbe zich dan te gedragen naar den
wil van de meerderheid der kiezers. Zoo
is het feitelijk bij de liberalen. En de
overheerschen.
dat de liberalen
ontwikkeling* der
conservatief gezinden moeten hun machte
loosheid erkennen.
Als wij den blik naar Duitschland wen
den, zullen wij zien dat keizer Wilhelm en
vorst Bismarck niet van plan zijn zich naar
ieders opinie te gedragen.
Als het nu niet is bij de gratie Gods,
met welk recht regeert de koning dan
anders
Tot zijn genoegen
Naar erfrecht?
Om zijn geschiktheid?
Neen, dan alleen bij de gratie van het
volkkrachtens den wensch van het volk.
De wil van de meerderheid der vertegen
woordiging wordt dan de grondslag van
de wetgeving.
Stel u nu eens voor, dat er een meer
derheid is van anti-liberalen. Dan is het
aanlokkelijke voor de liberalen van de nati
onale eenheid weg. Of deze meerderheid
zou de liberalen moeten
Geen wonder alzoo,
vertoornd zijn over de
anti-liberalen.
Het is den liberalen te doen om een
aangenaam leven. Stoffelijke welvaart moet
van staatswege verschaft worden. Zij heb
ben zeer dikwijls naar zich zei ven toe gehaald.
Zij willen ook wel stoffelijk lijden ver
zachten, maar altjjd als het een aangenaam
leven geldt. Buiten allen godsdienst om.
Zij willen ook de geloovigen helpen,
maarals burgers, zonder geloof
beschouwd.
En om dit nu een wijsgeerig aanzien
te geven, wordt er gesproken van een zeer
geheimzinnig wezen, en dat wezen is de staat.
De Savornin Lohman, op een juristen
vergadering, vroeg eens: Maar wat is dan
toch die staat, die moderne staat Hij
kon dien maar niet ontdekken. En men
gaf hem tot antwoordde staat is dat ding,
waarvan de heer Lohman lid is, van de
Tweede Kamer.
Anderen zeggende Staat is een wezen,
welks hoogste wet is zelfbehoud.
De Staat heeft er belang bij ontwikkelde
burgers te hebben. Daarom mag de Staat
alles doen.
Dit is afgoderij. Het gaat als bij de
Romeinen. Dezen noemden eens den keizer
God. De Goddelijke Augustus. Hij, God,
mocht alles doen.
Hij wierp de christenen voor de wilde
beesten, want dezen waren principiëele
tegenstanders, 't Is waar, er waren er onder
het Romeinsch gebied nog wel die ook
andere goden hadden dan de Romeinen.
Maar dit hinderde hun niet, er mochten
wel plaatselijke goden zijn, als zij maar
bogen voor Augustus.
De Diana mocht wel blijven, dit was een
tamme God. (Godin.)
De christenen hadden bezwaar om voor
Augustus te buigen. Evenwel, als zij in
den kerker waren, konden zij weer vrij
worden als zij maar den keizer offerden
of aanbaden.
Nu worden de christenen niet voor de
beesten geworpen en verscheurd, maar zij
worden toch beschouwd als diegenen, welke
gevaarlijk zijn voor den staat.
Naar Kappeijne's woord, als de vlieg, die
de z ilf des apothekers doet stinken. Toen
ik aan de akademie te Léiden mijn oplei
ding genoot, verkeerde ik onder prof. Buys'
invloed. Ik verdedigde toen eens stellingen,
waaronder de volgende«De partij van dr.
Kuyper is gevaarlijk voor den Nederland-
schen staat.» Dr. Kuyper kwam opponeeren,
dat wil zeggen mij tegenspreken. Buys
heeft mij gesteund.
Dit is dan de slotsomde geloovigen
gevaarlijk voor den modernen Nederland-
schen staat.
En dit is maar niet der liberalen theorie,
maar millioenen schats zijn uitgegeven, die
het in de praktijk bewijzen.
Als nu in een leven buiten den godsdienst
om de nationale eenheid moet worden ge
zocht, dan snijdt men alle belijders af.
Een godsdienstoorlog, door de liberalen
ons aangedaan.
Hoe zal de afloop zijn Of wij nu over
winnen zullen, het is onzeker.
Jaren kunnen er nog wel over heengaan.
Maarde vlag der liberalen is
en ongerijmdheid en een meest volslagen
trecht. Voor allen geschikt onderwijs is
ii;uts liiij l<ver ie yi* '~u, Eer. open
bare school met voor allen geschikt onder
wijs De liberaal zegge eenvoudighet is
het dwaaste, wat wij ooit hebben bedacht».
In '57 heeft men uitgedachteen school
met Christelijke deugden, zonder Christus.
En hier zou ieder nu mee tevreden zijn.
Maar het is niet gebeurd, dat men er mee
tevreden was. De R. Kath. en de Gere
formeerden waren niet tevree met zulk een
school.
Om dit punt concentreert zich de strijd.
Zijn er dan geen andere punten
Defensie (landsverdediging) b. v. Och, in
menig opzicht zijn wij het met de liberalen
hierin eens. Niet daarover loopt de strijd.
Finantièn 9 Ook daarin hebben we en
kele punten gemeen. Toch is er op dit
gebied wel verschil, b. v. over de inkom
stenbelasting.
Arbeiderskwestie De liberalen hebben zich
neergelegd op den grondslag door Dr. Kuyper
gelegd, 't Is waar, Dr. Kuyper werd toen
bespot; thans willen ook de liberalen wet
telijke regeling betreffende den arbeid. Ver
geet evenwel op dit punt niet, dat de li
beraal eerst voor Zondagsrust zou moeten
zorgen.
Scheiding van Kerk en Staat Hier doet
zich het geval voor van allerlei beperking.
Dus de liberale partij is het te doen om
de openbare school te handhaven.
Allen die gelooven, moeten dus hun geloof
laten varen. Aantasting van de gewetens-
v: ijheid.
Hoe zijt gij dus gezonken, o liberalen
Er is een groote strijd gestreden in der
tijd op koloniaal gebied door hen met de
conservatieven. Het wasalles laten begaan,
dan komt alles terecht. Freetrade. Altijd
cijfers. Vraag en aanbod zouden alleen
leiden tot goede resultaten. Maar de mensch
is eenmaal zondig.
't Is waar, de regeering moet zooveel
mogelijk vrijheid laten, maar toch het
zwakke moet beschermd I
De liberalen zijn te velde getrokken tegen
gedwongen cultuur. En wat hebben de
liberalen er voor in de plaats gesteld Denk
aan de koffiecultuur. Vroeger van gouver-
nementswege cultuur, nu van particulieren.
Men gaat naar Java om met een gevulde
beurs terug te komen. Geen besef
van plicht is er tegenover den Javaan. Geen
wonder, dat er geen zegen is. De liberalen
hebben getriumpheerd over de conserva
tieven.
Maar, maar, speculatie! De Javaan is er
niet beter opgeworden
De opiumpacht een ellende en bederf I
De suikermarkt naar Londen verlegd 1
De handelsgeest verminderd 1
Hier te lande dobbelgeesten
Een liberaal ministerie begon den oorlog
tegen Atjeh, én met welk gevolg!
Dit hebben de liberalen van lndie ge
maakt.
En wat hebben zij gemaakt van ons
constitutioneel koningsstelsel? Alles is aan
de Kamer getrokken, tot de Indische be
grooting toe
De districten verknipt!
Er zit geen leven meer in het heele
raderwerk, geen enthousiasme, geen geest
drift. Het koningshuis is uitgestorven,
daar staat de grijze vorst, zonder prinsen
om zich heen. Dit was de vloek over het
land: yI
Nu schijnt er kans op uitkomst. Er is
een weinig lucht. De zoogenaamde kerkelijke
partijen zijn gegroeid. Deze hebben gewerkt
op uitbreiding van het kiesrecht. Maar
eerst een grondwetsherziening. En, even
nog de groote steden naar zich toegehaald.
Zoo spraken en deden de «liberalen».
Wij zullen zien welke vruchten er geplukt
zullen worden. Slot volgt.)
(Slot).
Uit de begrooting over '87 blijkt,
dat inplaats van een glazen kast om 't
uurwerk er nu een houten kamertje rond
gemaakt is, dat een f 75 meer kost dan
eer. glazen kast. Dhr. Sinke vindt het
zonderling dat de raad hier niets van wist
en zegt, dat het dagelij ksch bestuur de
perken van zijn macht is te buiten gegaan.
De heer van Oeveren antwoordt dat het
zeer moeilijk is om het naar den zin van
de leden te maken.
Altijd hebben zij iets aan te merken op
de handelingen van Burgemeester en Wet
houders, hij gelooft dat de gemeente zich
in zijn persoon bedrogen heeft. Na nog
eenige dissussie verzocht de voorzitter, dat
al de leden, voor zij een oordeel uitspreken
voortaan eerst eens een kijkje nemen.
De begrooting over '88 wordt met eenige
wijziging met algemeene stemmen goedge
keurd, zooals zij vanGedep. is teruggezonden.
Dan is ingekomeneen verzoekschrift van eenige
mannelijke ingezetenen der gemeente, waar
in wordt aangedrongen op verbetering van
den grintweg van hier naar station Krui-
ningen. Requestanten zeggendat er
aan dien weg, ofschoon de hoofdweg,
weinig of niets wordt gedaan. De voor
zitter noemt dit schrijven zeer ondoordacht
en voorbarig, hij heeft daar te meer reden
voor, nu hij onder de onderteekenaars ook
den naam vindt van G. Schipperdeze weet
in elk geval, dat de beschuldiging valsch
is. Hij stemt toe dat die we slecht is,
maan dat er niets aan gedaan wordt
Ieder jaar wordt een som van f761,23
besteed, en dat noemen ze nu maar niets.
Wat zal dan «iets» zijn Hij stelt voor
dit verzoekschrift voor kennisgeving aan te
nemen, waartoe met algemeene stemmen
