NIEUWSBL AD
VOOR ZEELAND.
CMRISTELIJK-
HISTORISCH
1888. No. 52.
Dinsdag 3i Januari.
Tweede Jaargang
VERSCHIJNT
elren MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND.
G. M. Klemkerk, te Goes
EN
F. P. D'liuy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Het Juk.
DE ZEEUW,
P/ijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,02s
UITGAVE VAN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Men beweert, dat een deel der antirevo
lutionaire partij, ontevreden over de houding
van enkelen onzer leiders in eene zuiver
kerkelijke zaak, neiging heeft zich bij de li
beralen aan te sluiten, althans zich van ons
af te zonderen.
Of dat deel inderdaad groot is, vermeenen
."rij te moeten betwijfelen. We hebben te
goede gedachte van het gezond verstand
van de Nederlandsche christenen, die steeds
getoond hebben eerbied te bezitten voor
eene uitspraak in Gods Woord »gerech-
tigheid verhoogt een volk", dan dat wij
zouden denken dat zij zich om kerkelijke
geschillen bij de partij van het onrecht
zouden laten inlijven.
We vertrouwen, Jat slechts zij naar den
vijand zullen overloopen, van wie men nooit
zeker was, die door hun weifelen en
onbeslistheid steeds onze positie onzeker
en onvast maakten.
Nu, dezulken kunnen we missen. We
zouden zoo zeggenhoe' eer zjj ons verla
ten, hoe beter voor onze partijal sluit
dit natuurlijk geenszins onze droefheid uit
over hunne weinige beginselvastheid en
kortzichtigheid.
Evenwel, nu van zekere zqde getracht
wordt het zondenregister van het liberalisme
dat open en bloot ligt voor ons volk, te
verscheurennu mannen, die vroeger met
ons optrokken, de gebreken van onze partij
door een vergrootglas bezien, en voor de
misslagen van het liberalisme het oog slui
ten of daarvoor een vergoelijkend woord
hebben; is het dacht ons-- gewenscht,
om eens met enkele woorden te herinneren
aan de weldaden, die een veertigjarige heer
schappij van het liberalisme aan ons vader
land schonk.
En dan wijzen we allereerst op het
onderwijs.
Zeg nietoch die schoolkwestie, daar
hebben we genoeg vanWant de open
bare school, waarop de godsdienst der
vrijgeesterij wordt onderwezen, heeft de
schatkist meer dan uitgeput.
Bijna 200 millioen gulden is in vier en
twintig jaren ten koste gelegd aan lagere
scholen, waarin met enkele uitzonde
ringen - volgens het getuigenis van een
liberaal Kamerlid niet de geest van Christus
maar die van den godloochenaar Multatuli
heerscht. En 30 millioen aan het middelbaar
onderwijs.
Om het onderwijs, door ongeloovige lee
raars gegeven, onmisbaar te maken, werd
aan het eindexamen der Hoogere Burger
school met vijfjarigen cursus een overwegend
voordeel geschonken ter verkrijging van
eenig ambt in den Staat. Zelfs wordt aan
een bepaald getal leerlingen der Hoogere
Burgerscholen de voorkeur gegeven bij de
examens voor de telegraphie. De knapste
jongen kan die betrekking niet verkrijgen,
zoo hij dat onderwijs niet heeft genoten.
Alleen zij, die van eene Hoogere Burgerschool
komen, kunnen op de polytechnische school
graden verkrijgen.
Zoo heeft men het middelbaar onderwijs
aantrekkelijk gemaakt voor de beurzen
der ouders; het particuliere, ook christelijk
middelbaar, onderwas werd meer en meer
onmogelijk.
De openbare scholen worden door ruim
278 duizend leerlingen bezocht; de bijzon
dere door ruim 162 duizend, die aan Rijk
en gemeenten niets kosten. En toch moe
ten de ouders van deze leerlingen de kosten
helpen betalen van het onderwijs der
openbare scholen.
En evenzoo worden schatten besteed aan
de Rijks-universiteiten, ten behoeve van
een hooger onderwijs, dat officieel het be
ginsel der wijsheid, 't geloof, miskent. Ter
wijl het aantal hoogleeraren evenzeer toe
neemt, 't geen de publieke beurs uitput
alt gaven en resultaten van hun onderwijs
minder worden.
Zouden de «overloopers» in staat zijn
dit onrecht, die verkwisting van 's lands
penningen aan een opgedrongen onderwijs
goed te praten? Of denken die heeren
dat ons volk zoo spoedig is vergeten de
ellende, die der liberalen schoolwet van 1878
aan zoo menige gemeente van ons vader
land heeft opgeleverd, niet het minst ook
aan zoovele jongelingen, die door de fraaie
aanbiedingen verlokt werden om onderwijzer
te worden
En nu de stoffelijke, zedelijke, en gods
dienstige toestand onder ons volk?
Heeft ons land onder het veertigjarig
bestuur der liberale partij gebloeid?
Ach welk een vraag
Moederland en koloniën in verval.
Nederland gerangschikt onder de zwaarst
belaste volken van Europa.
Handel en nijverheid kwijnen.
Leger en marine in vervalniet berekend
voor hun taak.
En malaise allerwegen.
Voor die feiten staan wijen nu n ag
van de zijde der «overloopers» al getracht
worden de liberalen vrij te pleiten van de
schuld aan die toestandenieder anti
revolutionair kan weten, dat het liberalisme
in plaats van zich met ijver op de be
vordering van 's lands welvaart toe te
leggen, den nationalen tijd verspilde aan
de schoolkwestie, aan de bestendiging
van onrechtvaardige tuestanden.
Van eene verhooging van invoerrechten,
om daardoor eenige accijnsen af te schaf
fen of andere belastingen te verminderen,
wilde het liberalisme niet weten. Of Frank
rijk, Duitschland, België en Amerika onze
Nederlandsche artikelen ook al aan een
invoerrecht onderwierpenonze liberale
regeering liet alle buitenlandsche artikelen
vrij en onbelemmerd binnenkomen. De
liberalen zijn vrij-handelaars in begin
selen aan dat beginsel willen de doctri-
nairen desnoods de belangen van onze
industrieelen en lindbouwers opofferen.
En Indië och, de artikelen van T. O.
in de Standaard, waarvan de liberale
bladen wijselijk zwijgen, doen zien, hoe
het liberalisme met «dien parel aan de
kroon van Nederland» gehandeld heeft.
Opiumpacht en koffieplantloon het noemen
van deze woorden is reeds voldoende om
overtuigd te zijn van de mishandeling,
die de Javaan onder het veertigjarig libe
ralistisch bestuur onderging.
De- Atjehoorlog strekt niet minder ten
bewijze met welken ernst en wijs beleid
's lands zaken onder het liberalistisch be
stuur zijn behartigd. Ruim veertien jaren
heeft die oorlog reeds geduurd, duizende
menschenlevens heeft hij gekost, honderde
millioenen guldens verslonden. En niet ééne
goede vrucht hebben al die offers ons
opgebracht.
Moeten wij ook nog wijzen op de weelde,
die de liberalen ten koste van de belasting-
betalenden ten toon spreiden; op de roeke
loosheid, waarmede openbare werken werden
uitgevoerdop de partijdigheid bij het be
noemen van ambtenaren, niet het minst
van hoogleeraren aan 's Rijks hoogescholen
Maar dit alles is bekend; en zelfs de
«overloopers» wagen het niet die grieven
aan te roeren. Hoewel met «behoedzaamheid»
spreken zij het uit, dat de liberalen niet
hebben uitgemunt door warme belangstel
ling in het zedelijk en godsdienstig leven
van ons volk. De verhooging van het gods
dienstig heil der bevolking werkten zjj tegen.
En dan durft mèn nog spreken van
nationale partij, van een streven naar
eendracht tot bevordering der nationale
kracht 1
Zij die deserteeren, weten niets anders
ter verdediging hunner waudaad op te
noemen, dan dat de anti-revolutionairen
niet meer vrije mannen zijn. Let wel,
die dit verkondigen zijn geen humanisten
maar Christenen, die toch als zoodanig niet
loochenen kunnen, dat de vrijheid door hen
nagestreefd, de verheerlijkiug der individu-
eele bandeloosheid, het zich niet onderwerpen
aan 't Woord, als merkteeken, ook voor
't Staatsbeleid, onbijbelsch en dus zondig is.
Ja erger, die lieden wagen het, luid
tierend en joelend, meê op te trekken
onder de vanen van hen, die de vrije rede,
de ontkenning van de ordinantiën Gods
op staatkundig gebied, als uitgangspunt
hebben.
Door afkeer van personen geprikkeld,
krommen ze zich als fier op hun schande
vrijwillig onder 't liberale juk.
Oranjevaan.
Be Oranjevaan zegt dat de liberalisten
voor vrijhandel zijn, en tegen protectie, dat
is niet waar op school- en kerkgebied. Daar
zijn zij protectionist op en top.
Be Nationale Kiesvereeniging.
Be Stvndaard komt in zake deze Ver-
eeniging tot dezelfde slotsom als wij. De
formule «de vreeze Gods het hoogste» is
louter boerenbedrog. Zij bleef gehandhaafd
om het minder ontwikkelde volk te lokken.
Hoe een man als de heer Buitendijk zoo
iets zeggen kon, is te meer onverklaarbaar
voor wie weet, dat hij in zij i Wageningsch
Weekblad meer dan eens met afgrijzen ge
sproken heeft over een zeker antirevoluti
onair leider, die «met vrome woorden
speelde». Wij herhalen wat wij Vrijdag
reeds zeiden Sneller afloop van beginselen
heeft nog nooit en nergens ter wereld plaats
gehad bij eenig man van beginsel dan bij
den stichter dezer nieuwe nationale, door
de Standaard geteekende synodale kies
vereeniging. Over de juistheid van dezen
n jam zullen wij vooralsnog ons oordeel op
schorten. Toch mogen wij veilig beweren,
dat hij juister zou zijn geweest dan de
tegenwoordige naam «nationaal.»
Want het denkbeeld «nationaal» omvat
de geheele natie; en deze Kiesvereeniging
begint met vast te stellen, dat zij van de
roomschen niets hebben moet; met de
antirevolutionairen gebroken heeftmet
de conservatieven niets gemeen heeft; en
de radicalen er buiten houdt. Blijven dus
over de liberale partij en de kerkelijke
neen de «nationale».
30 Januari '88.
Heinkenszand. Tot agent van de hier
opgerichte Veeverzekering-Maatschappij is
benoemd dhr. P. Seraerens te 's-Heerenhoek.
Kruiningen. Zooals vroeger bericht
werd circuleerde in deze gemeente eene
lijst tot het nemen van aandeelen voor 3
op te richten weegbruggen (fairbanks) en
wel één aan de Schoorsche brug, één aan
het station Kruir ingen en één te Hansweerd.
Daar eenige landbouwers in Schore be
sloten hebben er zelf eene te plaatsen aan
de Schoorsche brug is deze lijst natuurlijk
vervallen. Zaterdag werd daarom eene ver
gadering gehouden waarin de wenschelijk-
heid besproken werd tot het oprichten
van 2 fairbanks en wel één aan het Station
Kruiningen en één te Hansweerd. Hoewel
weinig landbouwers opgekomen waren,
werd staande de vergadering reeds voor
32 aandeelen van 25 gld. geteekend en
velen zullen zeker nog volgen. Er bestaat
dus nog al eenige kans dat deze opgericht
zullen worden.
De bij het 3e regiment infanterie
benoemde luitenant-kolonel L. A. Vermeulen,
wordt ingedeeld bij het 4e bataljon te
Vlissingen.
Bij Kon. besluit is verlof verleend tot
het aannemen en dragen der onderschei
dingsteekenen aan dhr. J. Stasse te Vlissin
gen, scheepsgezagvoerder, burgerkruis eerste
klasse, hem door Z. M. den Koning van
België voor menschlievend hulpbetoon ge
schonken.
Tot opzichter le kl. van den provin
cialen waterstaat in Zeeland te Kolijneplaat,
is benoemd de civiel-ingenieur J. M. W.
van Elzelingen, adj. ingenieur bij den alge-
meenen dienst van den rijks-waterstaat te
's-Hage.
Door het bestuur van den Algemeenen
Bond van R. K. Kiesvereenigingen in
Nederland is voor de katholieke partij het
volgende programma ontworpen
1. Herziening der wetten op hooger,
middelbaar en lager onderwijs, met het
oog op decentralisatie, bezuiniging en
rechtsgelijkheid.
2. Enkele districten, ook in de groote
steden en herziening van het gemeentelijk
kiesrecht, vooral wat de basis betreft.
3. Herziening en verbetering van de
sociale wetgeving.
4. Hervorming van ons belastingstelsel
met dien verstande dat gestreeld worde
naar een gelijkmatige verdeeling van lasten
over de verschillende belastbare voorwerpen
en dat eene algemeene inkomsten-belasting
blijve uitgesloten.
Afschaffing der accijnzen op de eerste
levensbehoeften b. v. zout en zeep.
Herziening van onze tarieven van in-
en uitgaande rechten met het oog op de
handels-politiek van andere rijken.
5. Beperking van de k; sten en lasten
der defensie, met dien verstande dat de
verdedigbaarheid des lands ten volle blijve
verzekerd.
Onze beroemde landgenoot prof. Don
ders te Utrecht herdacht Zaterdag den dag
