NIEUWSBL AD
YOOR ZEELAND.
:lie Boot
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
uwers
'ORGEL,
FKOE,
ID
1888. No. 49.
Dinsdag 24 Januari.
Tweede Jaargang.
ERSKNECHT
IN-VLAKE.
Stoomtjalk
OOP:
OOP:
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIE*:
dienst.
naar ROTTERDAM
"ERDAM naar GOES
LET WEL.
Aan een Vriend te Middelburg
Ger. Kerk te Veere
>t Postkantoor aldaar.
pEen HUIS in de
rseke, bestaande in
n, voorts een zuivere
eigenaar G. VAN AS.
4
SE, St Laurens.
-OOP
tening heden; bij JAG.
erke.
m Hulpmeststoffen te
zich vervoegen Yoor
1EEUWSE, Oosikerk,
ien minsten prijs in te
iet MEI een aan-
elren MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,02 5
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
melken kan, bjj
EN te Serooskerke.
ENOODIGD,
tomende
CLE, Goes. (Kade.)
iotdienst
L IJ K S
vm.6 en 9. nam. 3. u.
7.35, nam. 1. en 4.45.
vm. 7,15 ennm. 1.15.
niddellijk na aankomst
vm. en 5,36 u. nam
n en naar het Spoor
jden.
clien ïïiddelbnrg en
isingen.
:0+,8,-,9,15f,10,-
mn. 1,40^,2,30,3,30-f-,
f,9,-10,-f,11.-, J
"Of, 3,30, 4,30f 6,—1
zen aan waarbij aan
wordt aangelegd*
ggen aan de Keersluis
ngenMiddelburg.
.turen
n. 5, Zeilm. 6.30, 8,
3,30, 5. 6.30 8. 10.15.
O, 7,15, 8,45, 10,16
15, 5,45, 7,15 8,45,11
iri 's morg. 5.u.
ri 's midd. 12.u.
naar ROTTERDAM
ari 's morg. 9,u.
iTTERDAM
ri 's midd. 12,u.
Rotterdam bij den
LANGE, op 'tHa-
BOUWMAN.
BOS,
■ectie.
otterdam Nieuwe
Antirevolutionaire Kiezers, die
weten willen of hunne namen wel
op de Kiezerslijst staan, moeten naar
h et Secretarie gaan, waar de lijsten
voor een ieder ter inzage liggen. Hij
wiens naam er niet op staat, moet
dadelijk bij den burgemeester ot op
het secretarie daaiover spreken.
Vergun mij naar aanleiding van eenige
gebeurtenissen in deze laatste dagen u eenige
letteren te schrijven. Ge zult me wel toe
staan dit in de courant te doen, omdat het
zaken zijn die iedereen weten mag niet
alleen, maar die, denk ik, meerdere hoofden
en harten bezighouden. Ik bedoel de ver
schillende voorpostengevechten op het ter
rein van den verkiezingsstrijd, welken strijd
we weer met al zijn lief en leed kunnen
tegemoet zier.. In uwe veste is men dan
ook reeds bezig de kiezers voor te lichten
reeds heeft, meen ik, de bekende mr. Fok
ker de man die indertijd Buijtendijks po
pulaire stukken in de Wageninger zooveel
uitnemender achtte dan de degelijke artike-
en van den «kiezentrekker» Kuyperen
wiens ijver om Keuchenius voor uw district
uit de Kamer te werpen u en mij goed-
bekend isreeds heeft deze heer de bazuin
doen hooren en tevens de lijnen aangegeven
volgens welke de bewerking van uw district
verder moet geschieden.
Veel van wat Mr. Fokker vertelde is oud
als de weg naar Kralingen - - is honderd
maal weerlegd zonderdat het gelukt
is, lieden als dezen meester in de rechten
te overtuigen.
Maar éen punt is er toch dat ook uwe
aandacht zeker wel zal hebben getrokken,
n.l. de verhouding tusschen ons en de
roomschen en radicalen. Met tact het
moet gezegd worden weet de heer Fokker
uit de litteratuur van den dag, die uit
drukkingen op te diepen, en in de me
morie op te sluiten die kunnen dienen om
Rome en Dordt tegen elkaar in het harnas
te jagen. Een uitdrukking van de Zeeuw
ter eene, een ontboezeming van pater
Brouwers ter andere zijde, moeten dienst
doen tot dit inderdaad loffelijke doel. Het
zou toch ontzettend zijn, waarde vriend, als
die twee deelen van ons volk samenstemden
in het eene doel om allen burgers gelijk
recht te verschaffen en te verzekeren. Wat
moeten de Roomschen toch wel van deze
dingen denken? Ze hebben toch waarlijk
niet noodig op dit punt een hart onder
den riem te krijgen. Ze kennen ons wel!
Ze maken zich geene illusies, geloof dat
niet. Niet voor niets zette de Paus b.v.
Merle d'Aubigné's Geschiedenis der Kerk
hervorming op den Indexniet zonder reden
trokken katholieke geschiedschrijvers zoo
heftig tegen Motiey's kostelijke schilderij onzer
Geschiedenis te velde. Ze kennen ons, Calvi
nisten, wel. Maar ze kennen de liberalen ook
Geloof het vrij i En dat schijnen die brave
lieden te vergeten 1 Niet zoozeer m. i. om
dat de wortels hunner Godsdiensten zooveel
schelenm. i. wordt wel eens te veel over
het hoofd gezien door de Protestanten, die
Gods Woord als zoodanig erkennen dat
Rome en het Liberalisme familie zijn van
niet verre bloedverwantschapRome er
kent Gods Woord niet als Hoogste Gezag.
De Liberaal ook niet. Beiden wel op gansch
verschillende gronden doch beiden ko
men tot dezelfde slotsom kunnen er al
thans toe komen. Verbeeld u eens dat in
ons goede land de getalsterkte van Bijbel-
sche protestanten, Roomschen en Liberalen
ongeveer gelijk is. Gesteld de roomschen
zien kans met hulp van buiten om een
sterker macht te ontwikkelen, dan de twee
andere groepen en beginnen weer met
het «dwingt ze om in te gaan» toe te passen.
Wat zouden dan de Liberalen doen 1 Voor
hun overtuiging sterven als onze martelaren
in Nederland en overal, tot nog in de vorige
eeuw in Frankrijk Ge gelooft er toch
zeker niets vanWat zouden ze volte
face, rechtsomkeer, maken althans velen
onder hen, de ernstige denkers, de mannen
van karakter onder hen niet te na gespro
ken. Neen, sterven voor zijn overtuiging
doet iemand niet zoo licht, vooral niet als
die overtuiging geen vrucht is van eigen
nadenken, en slechts voordeel aan zijn be
zitter opleverde. Neen, dat doen enkel de
mannen, die aan hun vrienden durven
schrijven wat Calvijn schreef aan Melanch-
ton Liever zag ik u voor de waarheid
sterven, dan u een stuk er van verljochenen
Maar kan deze beschouwing nu invloed
hebben op onze verhouding tot de Room
schen als medeburgers Wel zeker. Het
beginsel van ons, christelijk historischen,
is leven en laten leven. Ook het eerste.
Niet minder het laatste. Van den Staat
onder de kerk te brengen is geen sprake.
En Dr. Bronsveld neemt heel wat opzijn
geweten, door den kiezers te willen wijs
maken dat dit het geval is. 'tls schande,
driewerf, dat men zoo den arbeid van
Christen-Staatslieden als Groen van Prin-
sterer en Ba Costa, durlt lasteren. Doch
er is met Dr. Bronsveld en de zijnen geen
land te bezeilen op politiek gebied. Wan
neer Dr. B. den hofprediker Stöcker, of het
Reddingsleger met ons beschouwt of een
figuur als Jan Arents voor ons uit de geschiede
nis te voorschijn roept, zullen we met
genoegen naar hem luisteren maar op
politiek gebied, is het treurig een man van
zijn talent zich zoo te zien wegwerpen. Doch
ter zake. We willen als vrije burgers ook
niet als Nederlanders no. 2 behandeld wor
den. En dat doen de liberalen. Niet ons
alleen, maar ook de roomschen. Dat doen
zij in vele zaken, en liefst in de teerste
als het onderwijs enz. Welnu, die Neder
landers no. 2 berusten daarin slechts inzoo-
ver, dat zij geen ruiten inwerpen, maar de
handen ineenslaan om daaraan een einde
te maken, onder beding evenwel dat geen
van beide partijen later aan het roer ko
mende, dezelfde kolossale onvergeeflijke fout
maken zal. En wie zich daar nu bij aan
sluiten wil, hij is welkom. Leven en laten
leven. Doch leven, dat is de zaak, niet
naar der heeren liberalen systeem. Naar
ons eigen, onbewimpeld uitgesproken, jaren
lang herhaald, tot vervelens toe herhaald
beginsel. Niet onderdrukt worden, evenmin
als onderdrukken.
Maar weet ge, wat zoo ergerlijk is De listige
oneerlijkheid dier liberalen, die alles doen wat
zij kunnen om te zorgen dat wij clerica-
len niet aan het woord komen; dat
dezelfde heeren zich zoo verontwaardigd
toonen als wij ons dan opmaken om een
einde te maken aan hun onverdraagzame
eigenwijsheid en heimelijken dwang. Ze
noodzaken eerst roomschen en antirevoluti
onairen, om naar de wapens te grijpen,
en zich slagvaardig te maken en dan gaan
ze roepen Gij tegenstanders, hoort niet bij
elkander. Geen nood, dat weten wij zeer
wel, liberalenDat zaakje is ons wel
toevertrouwd. Maar gij die steeds tracht
den Roomschen in 'tgevlei te komen, met
welke pogingen zij den draak steken
weet dit wel, Gij gedraagt u laf en ka
rakterloos. Doch, waarde vriend't is niet
pas nu zoo geworden. Ge weet nog wel,
hoe jaren geleden de calvinist en dichter
Da Costa, en de katholiek en dichter Al-
berdingh Thijm op een van Amsterdams
grachten elkaar de hand gaven. Toch
waarlijk niet meer dan een beleefdheid van
twee kunstenaars. Toch waarlijk geen
mannen, geen van beiden, om zich hun
overtuiging te schamen, en ziedaar, daar
klonk het land van 1 Een monsterverbond
Helpl Zoo riepen groote en kleine liberale
bladen Als Mr. Fokker toen eens zoo'n
man geweest ware als nu
De eerlijkheid en waarheidzin struikelen
op de straten, waarde vriendLaat ik
eindigen met u aan te raden niet te doen
als zoovele broeders, die voor allerlei bro
chures er. artikelen Groen van Prinsterers
werken laten beschimmelen in hun boeken
kast. Help mede om te voorkomen dat
de nieuwe kiezers zich nu reeds een rad
voor de oogen zouden laten draaien. En
zoek onder alles wat de liberale bladen
rondbazuinen uw goed humeur te bewaren,
evenals dat zal trachten te doen
Uw Vriend.
Q. N.
Goes, 22 Januari 1888.
Zachtaan vuot uit.
Vrijdagavond hadden wij het genoegen
te Rilland eene antirevolutionaire kiesver-
eeniging te zien oprichten. Een voorloopig
bestuur werd gekozen, en een reglement
goedgekeurd. De leden der nieuwe kies
vereeniging hebben het voornemen, door
het geven van inlichtingen nieuwe leden,
ook onder de niet-kiezers, te winnen. Velen
onzer vrienden bleven terug, wegens onbe
kendheid met de zaak, die behandeld werd,
of uit gebrek aan vertrouwen in den toe
komstige.! arbeid der kiesvereeniging.
Doch ook thans bleek, zoo den kiezers de
antirevolutionaire beginselen worden ver
klaard; men de beschuldigingen van dissenti-
eerende (zich onttrekkende) vrienden weer
legt: en vooral doet uitkomen, hoe in
't geheel niets staatkundige en ^kerkelijke
richting met elkander te maken hebben,
dat de sympathie voor de christelijke
historische partij nog zoo gering niet is.
De kiesvereeniging begon met 10 leden.
Een gering getal; dat echter wel eens voor
vermeerdering vatbaar kon blijken.
Men denke aan de kiesvereeniging te
Kapelle, die insgelijks met 10 leden begon
en wier ledental sinds steeg tot aan de
vijftig.
Zoo gaan wij zachtaan vooruit.
In alle districten van Zeeland komt leven.
Oostburg enHontenisse zijn zelfs prijzens
waardig bedrijvig. Wij verblijden ons daarin,
mits het bestuur van elke nieuwe kies
vereeniging zich doordringe van de weten
schap, dat zij grooter taak heeft, dan alleen
een reglement saam te stellen.
Neen, zal het wel zijn, dan dient in
iedere onzer kiesvereenigingen minstens een
man te zitten, die den moed en de kennis
heeft, om zijne vrienden in andere gemeen
ten te gaan voorlichten.
Naar een man uit het volk luistert de
nieuwe kiezer liever zouden wij haast
zeggen, dan naar een heer uit de
hofstad.
Men denke er maar eens over na.
23 Januari 1887.
Axel 21 Jan. Op de nieuwe lijst van
kiezers voor den Gemeenteraad, de Provin
ciale Staten en de Tweede Kamer komen
308 namen voor. Vroeger was dat respec
tievelijk 209, 123 en 124.
De verkiezing voor een lid van de Pro
vinciale Staten op 21 Februari in plaats van
wijlen den Heer C. C. P. Piersens in 't
hoofdkiesdistrict Hulst,>j> die door de kiezers
van de nieuwe lijst moet plaats hebben, kan
een goede gelegenheid aanbieden om de
sterkte der partijen te weten. Ten minste
als de verschillende partijen met een eigen
kandidaat optreden, waarop volgens geruchte
wel kans bestaat.
Donderdagavond hield de liberale kies
vereeniging «Eendracht maakt Macht» te
Middelburg eene vergadering, waarin het
staatkundig programma van het bestuur der
«Liberale Unie» is behandeld. Na beraad-
