(8)
be Boot
NIEUWSBL AD
VOOR ZEELAND.
E.
)ES.
CHRIST ELI JK-
HISTORISCH
1888. No. 48.
Dinsdag 10 Januari.
Tweede Jaargang,
tige Delft.
rgervoet.
Stoomtjalk
EN-VLAKE.
f 2,50.
f 3,00.
ur f 4,00.
)0 en f 2.50.
otdienst
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
BELEEFD VERZOEK.
Politieke Praatjes.
itgezonderd 'sZon-
digd, terwijl voor
CN
ippijen.
m
u. m. u. m.
3,45
4,15
12,30
1-
Woensd. en Zat.
7,30 2,20
7,50 2,40
10,30
46,— 12^30
dö«r 12,5t
i
Fabrieksmerk.
n.
ij den Heer
:n.
naar ROTTERDAM
s morg. 6.30 u.
ERDAM naar GOES
ri 's morg. 3.u.
naar ROTTERDAM
ri 's morg. 9,u.
TTERDAM
s midd. 2,u.
iotterdam bij den
LANGE, op 'tHa-
BOUWMAN.
BOS,
eetie.
otterdam Nieuwe
tenbrug.
L IJ K S
vm.6 en 9. nam. 3. u.
35, nam. 1. en 4.45.
dienst.
vm. 7,15 en um. 1.15.
niddellijk na aankomst
vm. en 5,36 u. nam.
n en naar het Spoor-
ijden
schen Middelburg en
isingen.
!0f, 8,—9,15-j-, 10,
nm. l,40f,2,30,3,30-j-,
-, f,9, —10,-f,11.-,
30f, 3,30, 4,30f,6—
izen aan waarbij aan
wordt aangelegd'
ggen aan de Keersluis
elren MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers- 0,025
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Onzen abonné's in Zuid- en Noord-
Beveland, Staats-Vlaanderen en elders,
behalve dien op Walcheren, wordt
beleefd verzocht het abonnements
geld van dit blad over te maken,
hetwelk bedraagt:
Voor een kwartaal als drie Nos.
*per week werden gezonden t 0,95,
Voor een kwartaal als twee Nos.
per week werden gezonden f0,65,
voor wie sinds Juli niet betaalden
f 1,90 of 11,30in April f 2,85 of 1,95
en voor wie per jaar betalen en van
Januari 1887 af zijn begonnen f 3,50
ot 2,60.
Den 20en Januari zal over het
bedrag worden beschikt bij hen die
f3,50, f2,00, f2,85, f 1,95, fl,90 of
f 1,30 schuldig zijn.
Dit alles geldt niet den abonné's
js«SïaJcheren; dezen gelieven alle
opgaven en betalingen te doen aan
den uitgever F. P. D' HTJIJ te Mid
delburg, doch alle andere abonné's
aan den Uitgever
G. M. KLEMKERK.
Goes, 7 Jan. '88.
Dirk. Goên avond saam. Ik kom weêr
eens een oogenblikje een pijpje stoppen.
Misschien heeft Willem nog wel het een
en ander uit de krant te vertellen. Wat
is er voor nieuws
Jan. Heb je zin om nieuwtjes te weten,
of bedoel je soms nieuws, daar je nog wat
mee doen kunt? Wat het eerste betreft,
daar zal je toch in de Nieuwsbode genoeg
van kunnen opdoen
Dirk. Ik kom niet voor de nieuwtjes.
Ik wil van avond eens wat politiek nieuws
hooren, zooals Willem dat altijd zoo goed
weet.
Willem. Ik heb wel nieuws, maar ge
hebt het misschien al in de Zeeuw van
Zaterdag gelezen. Er is te Kapelle een
antirevolutionaire kiesvereeniging opgericht.
Zij heeft naar ik hoor tot grondslag Gods
Woord en hare beginselen zijn neergelegd
in Ons Program.
Dirk. Aha 1 Dat stadhuiswoord versta
ik nu beter dan voor veertien dagen. Je
bedoeld immers de staatkundige belijdenis
met die 21 artikelen, zooals die in 1878
zijn vastgestsld door de voornaamste mannen
uit de antirevolutionaire partij
Willem. Juist. Gij hebt dit goed onthou
den. Die 21 artikelen worden door de Kies
vereeniging te Kapelle erkend, als weerge
vende hare gedachten over de staatkundige
beginselen, waarnaar wij dienen te worden
geregeerd.
Dirk. Ik hoor dat er mannen van
allerlei kerkelijke richting in die kiesver
eeniging zitten.
Jan. Zekeren in het bestuur ook.
Ik geloof dat van de vijf bestuursleden er
geen twee op kerkelijk gebied gelijk den
ken. De christelijke evangelische, de chris
telijke gereformeerde en de nederl. hervormde
terken zijn in die vereeniging en in dat
bestuur vertegenwoordigd. Ik vind dit ferm.
Te Krabbendijke, Kruiningen en Ierseke is
het ook zoo. En ik meen ook in de overige
pas opgerichte kiesvereenigingen.
Willem. Maar Jan, houd nu toch op.
Jongen, je vertelt die dingen met een ophef,
alsof het iets vreemds ware. Het behoort
zoo, dat mannen van alle kerkelijke richting,
mits zij gelo ven in den Christus der
Schriften, op staatkundig gebied samen
werken.
Verwondert u dit Zoo weet dan, dat-
in geheel ons vaderland, in alle provinciën,
in alle steden of dorpen waar kiesvereeni
gingen zijn, op die wijze wordt samenge
werkt. Dat men er hier zich nog over
verwondert, is waarlijk geen bewijs van poli
tiek nadenken.
Jan. Dankje.
Willem. Neen, zeg nu geen dankje. Het
is zoo en het behoort zoo te zijn. Op ker
kelijk terrein mogen die leden al niet kun
nen samengaan, maar op 't gebied van den
staat wel. Over kerk en kerkregeering
denken zjj zeer ongelijk, dat is zoo. Maar
als staatsburgers zijn zij het eens. Kwes
ties van kerkbegrip, van leerstelling, van
schriftbeschouwing, van eeredienst behooren
op eene kiesvereeniging evenmin tehuis als
bij een brandspuit. Men kan ze wel bespreken,
maar dan is men op het oogenblik niet in
de Kiesvereeniging.
Dirk. Christus is toch het middelpunt
van alles 1
Willem. Zeker is Christus het middelpunt
van alles. De antirevolutionare kiesvereeni
gingen zullen dan ook wel niet verzuimen,
den naam des Heeren aan te roepen, alvo
rens de gewichtige volksbelangen te bespre
ken. De grondslag van elke christelijk
historische of, wilt gij, antirevolutionaire
kiesvereeniging, is het Woord van God.
Jan. Juist. Het woord van Goden
niet het een of andere kerkgenootschap.
Mocht dit maar altijd in het oog gehouden
worden. Is Christus het middelpunt van
alles, dan zal er ook wel niet om een per
soon of personen gestreden worden.
Dirk. Hoe meen je dat
Willem. Ik voel Jan wel aankomen.
Hij is nog niet vergeten, dat zjj hem ver
leden week een Kuijperiaan gescholden
hebben.
Jan. Zeker. Ik vecht niet voor dr.
Kuijper. Ook niet voor zijne partijmaar
voor de anti-revolutionaire.
Willem. Er is dan ook geen partij van
Kuijper. Er is een antirevolutionaire partij
Onze partij. De partij van allen die zich
houden bij Gods Woord en bij de geschie
denis van Nederland, zooals het door Gods
hulp met Oranje is groot geworden.
Dirk. Ja. God, Nederland en Oranje.
Bilderdijk zegt, dat dit ons drievoudig snoer
is. Maar neem er nu ook een van de drie
uit, of doe er een bij, en 't is mis.
Jan. Dat zeg ik ook. Doe er Kuyper
bij. Of doe er, ik zal maar zeggen het
een of ander kerkgenootschap bij, en het
is uit. Ik zeg nog eens, het mag dan van
zelf spreken, zooals Willem zegt, maar ik
vind het flink, dat die mannen er het kerkje
buiten lieten, en zich hielden aan de oude
leusGod, Nederland en Oranje. Ik zeg
dit te liever, wijl ik er ken in de nieuwe
kiesvereenigingen, die mvt het kerkbegrip
van Kuyper, of van wien ook, niets op
hebben.
Dirk. Het is geen kerkbegrip van Kuyper,
lint bestond reeds lang voor dr. Kuyper's
grootlader leefde. Je moet daarover zwij
gen. Je
M'iBem. Mannen, zwijgt daarover. Wij
hebben het over de politiek, niet over de
kerk. i Ziet, gij vindt het feim, dat de po
litieke kiesvereenigingen er de kerk uit
houden, en zelf zou je er hier over gaan
kibbelen. Brengt nu je leer in toepassing
en houdt nu ook je kerk er buiten.
Dirk. 't Is waar ook Willem I Je hebt
gelijk. Zeg ons liever maar eens wat er
zooal in het Program staat, want om je
de waarheid te zeggen, daarvoor ben ik
eigenlijk hier gekomen. Ik wou ook wel
lid worden van onze kiesvereeniging, maar
als ik niet weet, welke dingen daar beleden
worden, en wat er in dat Program staat,
dan doe ik her niet. Ik word nergens lid
van, als ik niet weet, wat liet is.
Jan. Dat gaat vooruit met jou, Dirkje.
Maar dat je het Program niet kent,
is je eigen schuld. Bij ons op de Veree-
nigiricr.jj.- het voorgelezen. Je hadt er bij
kunnen zijn.
Willem. Twist daar nu toch niet over,
Jan. De tijd is er te kostbaar voor. Ieder
moet vrij zijn wat hij doen of laten wil.
Een antirevolutionair is geen clericaal, die
een ander wil dwingen te denken en te
handelen zooals bij.
Dirk. Nu wou ik graag de 21 artike
len van ons Program weten. Ik heb in
dertijd een boekje gekocht een brochure
noemen zij dat van ons geacht kamer
lid Jhr. de Savornin Lohman. Het boek
kost geloof ik 25 cent. Het is getiteld
«Wat wil de antirevolutionaire partij?»
Daar staan die artikels alle een en twintig
achter in. Maar ik ben het boek kwijt.
Jan. Bestel dan een ander.
Willem. Het is al wat Iaat, om u die
artikels alle voor te lezen want woordelijk
ken ik ze ook niet alle uit mijn hoofd.
Maar ik zal trachten ze u in hoofdzaak
mee te deelen.
Jan. In «substantie», zeggen de wijzen.
Willem. In hoofdzaak. In artikel 1
staat dat wij kinderen willen zijn van onze
vaderen uit de dagen der hervorming,
natuurlijk met inachtneming dat wij nu
schrijven 1888. Daarin zijn wij onderschei
den van de roomschen.
In art. 2 wordt geleerd dat niet het
vclk, maar God de bron is van liet gezag.
Daarin zijn wij onderscheiden van de
liberalen, ctie de gratie Gods uit de grond
wet geschrapt hebben, en die willen, dat
het volk zelf zijne wetten maakt.
In art. 3 staat dat Gods Woord de leid
draad moet zijn voor hen, die ons regeeren.
Ook daarin zijn wij onderscheiden van de
liberalen, die van Oldenbarneveldt en Hugo
de Groot en Johan de Witt af tot Van
Houten en Levy toe, in niets anders ge-
looven dan in het gezag der Rede. Art.
4 wil. dat de overheid, van den koning at
tot den veldwachter toe, toonen moet dat
zij dienaresse Gods is.
Dat zij dus het Evangelie niet tegen-
werkealle kerkgenootschappen gelijk be-
handele, zich uit de geestelijke zaken der
kerk houde en de vrijheid van consciëntie
eerbiedige. Hierin onderscheiden wij ons
van de conservatieven en vele liberalen.
Art. 5 draagt aan de Overheid op, de
zorg voor den Eed en voor de Zondagsrust.
Art. 6 is een erkenning van het koning
schap, zooals wij er aan gekomen zijn
zonder daarom nu de zegeningen van een
republikeinsche instelling, mits het een
rechte zij, te miskennen.
Dirk. Welk een republiek bedoelt gij dan
Willem. Niet de Fransche. Die instelling
is niet uit God. Zij is in het leven geroepen
door den volkswil. Het Fransche volk is
baas. Het heeft dit nog onlangs getoond,
niet waar Grevy moest weg en zou weg
en of hij wou of niet, hij moest wel.
Dirk. Maar is onze republiek in 1581
ook niet ontstaan door den volkswil Was
dat dan de van God gewilde instelling
Jan. Zeker, denk je dat wij een tiran,
zooals die Spaansche koning, die onze va
deren liet verbranden, moesten blijven die
nen. Onze vaderen hadden gelijk, dat zij
zeiden Voort, marsch er mee.
Willem. Wij dwalen af, vrienden 1 Laten
wij dit puntje voor later bewaren. Art. 6.
leert dan dat wij het koningschap hebben
te erkennen.
Is srl. 7 wordt elft grondwet van 1887
erkend als begin van den weg waarop wij
verbetering van onze staatsinstellingen
kunnen zoeken.
Art. 8 vraagt bevestiging van den volks
invloed, let wel, niet van de volksopper
macht, zooals liberalen en radicalen dat
willen.
Art. 9 komt tegen een oude liberale ge
woonte op. Nu niet meer, want de liberale
partij is te oud en te stijf en te rheuma-
tiekig om zich met kegelen op te houden.
Maar in ouden tijdin de dagen van Thor-
becke; toen Fransen v. d. Putte nog in
zijn kracht wasDe Roo nog leefde, ter
wijl Kappeijne nog het vertrouwen der
liberalen had, toen speelden de liberalen
in de «kamers» altijd de baas over de
ministers; en als zij niet meer van hen
gediend waren, joegen zij de ministers weg.
Heemskerk heeft wat last gehad van die
heeren.
Jan. Hoe ging dat dan
Willem, Wel je weet, ieder jaar moeten
de ministers eene begrooting indienen.
Dat wil zeggen een opgaaf van wat zij een
geheel jaar lang zooal voor de regeering
van ons land noodig hebben. Die begrooting
moest dan goedgekeurd worden. Hadden
zij nu zoo'n minister al lang genoeg naar
hun zin aan de groene tafel gezien, dan
stemden zij; eenvoudig zijne begrooting af
dat wil zeggendan keurden zij die re
kening niet goed, en dan was zulk een
minister weer van de baan geknikkerd.
Nu, tegen die soort van drijfjachten in het
honderd, komt artikel 9 van ons Program
op; want zulk een handelwijze der libera
len was door en door revolutionair.
In artikel 10 wordt aangedrongen op de
zelfregeering der gemeenien dat wil zeggen
dat niet Jan, Piet of Klaas, of wie ook, al
heet hij Gedeputeerde Staten, de gemeenten
kunnen ringelooren of tegenwerken. De
gemeente moet meer baas zijn in eigen
kring.
In artikel 11 wordt een ander kiesrecht
geëischt
Jan. Wat Maandag, Dirk 1 je begint
slaap te krijgen, gebot ik. Je geeuwt zoo.
Dirk. Ja jongen, maar ik heb nu ook
al zooveel moois gehoord. En 't wordt laat.