CHRIST ELI JK-
NIEUWSBL AD
HISTORISCH
YOOR ZEELAND.
1888. No. 40.
Dinsdag 3 Januari.
Tweede Jaargang.
Den Lezer Heil!
„Gods besten zegen."
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. Dhuy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Waarschuwing.
elren MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkole nommers-0,026
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
A
In deze drie eenvoudige woorden
vatten wij alle wenschen saam, die
wij in uw belang koesteren, getrouwe
lezersHetzij gij ons blad dadelijk
ter hand neemt, als de post het brengt
of het ter loops inziet als de gele
gener tijd aanbreekt; of knort op
uwen medelezer, die het u zoo laat
brengt; hetzij gij ons blad veracht, of
bestrijdt, of er schijnbaar geen
notitie van neemt, wij wenschen
u allen heil
Heil en zegen in het nieuwe jaar!
Wij brengen u in de achterstaande
advertentie den groet van een aan
tal bekende of onbekende vrienden,
die naar wij vertrouwen allen met
onzen wensch instemmen.
Wij ziin elkander grootendeels
onbekend. Toch zijt gij onze vrien
den. Onze vrienden, voor zoover
wij éénzelfde geloof deelachtig wer
den. Onze vrienden ook, waar wij
voor éénzelfde beginsel strijd voeren.
Ja zelfs onze vrienden nog, waar wij,
bij het uiteenloopen der gevoelens
omtrent kerkelijke en maatschappe
lijke gebeurtenissen, een iegelijk op
zijn standpunt, toch niets minder
bedoelen dan de eere des Heeren
Waar in het afgeloopen jaar tegen
deze hoogste bedoeling gezondigd
werd een iegelijk beproeve zicb-
zelvendaar schenke vrijmachtige
Genade volkomen vergiffenis.
Dankbaar voor veler waardeering
van onzen geringen arbeid, vragen
wij ook voor dit nieuwe jaar uwe
belangstelling, uwe vriendelijke on
dersteuning, waar het kan uwe te
rechtwijzing waar bet moet.
Klaagt gij dat wij degelijker had
den kunnen zijn. Dat wij niet scherp
genoeg aanliepen op het beginsel
nzer partij. Dat wij te traag, of
misschien te voortvarend waren. Ons
antwoord luidtDe omstandigheden
zijn niet altijd dezelfde. Niets komt
op eens tot stand. Een goed stuurman
moet laveeren, zoo tegenwind hem
belet rechtstreeks op het doel af te
varen.
Het eenige christelijk-historische
blad in Zeeland moet roeien met de
riemen, die het heeften toch in
kracht toenemen.
Die kracht geeft de Heer aan wie
zich zwak weet. Hij gebruikt daartoe
vaak menschen als werktuigen.
Waarde lezerswij wenschen dit
jaar op den ingeslagen weg voort te
gaan. Wilt gij ook dan weer naar
ons luisteren, het zal ons allen
goed zijn.
Ieder jaar toch brengt ons nader
aan het doel, waartoe wij op aarde
zijn. Nader ook aan het einde.
Wanneer zal het zijn
Niemand die het weet. Niemand
die niet instemt met de sombere
waarheid van Bildads klacht«Want
wij zijn van gisteren en weten niet;
dewijl onze dagen op de aarde eene
schaduw zijn.» (Job 8 9).
En daarom gewerkt terwijl het
dag is. De nacht komt, waarin nie
mand werken k a n.
Wij hopen elkander in dit jaar
dikwijls te ontmoeten dikwijls hopen
wij goed nieuws van uw bedrijf te
vernemen of over te vertellen.
God spare U.
En moest het zijn, dat wij in dit
jaar, gelijk dit zoo vaak in het oude
geschiedde, het overlijden van een
der uwen, of misschien wel van u
zeiven moesten mededeeleudat
dan de vermelding er uiet bij behoeve
te ontbreken, dat het einde vrede
en zaligheid was.
Wij willen u niet lang ophouden.
Wij zetten onzen stoel op zijn plaats
en scheiden van u met een hand
druk. Mogelijk als wij heengegaan
zijn, dat gij uwe vrienden nog wel
bewegen kunt, de Zeeuw ook eens
een avondje te vragen
Er wordt in de laatste jaren door sommige
leiders der staatkundige verkiezingen schrik
barend gelogen. De liberale pers, de groote
met de kleine, beijvert zich, door verdacht-
makend geschrijf en door groote woorden
haren kwijnenden invloed te behouden.
Leefde het liberalisme vroeger uit zjjn
beginsel, thans nu de tijden veranderden
en de hekken verhangen werden, is het,
in stede van met zijn tijd mede te gaan,
een schrede achterwaarts geweken naar de
erve der oude, eerbare, deftig-godsdienstige
conservatieven.
Conservatieven. Dat zijn de mannen, die
gaarne behouden wat zij hebben, wijl zij
er wel bij varenterwijl het feit dat anderen
ook leven moeten en toch niet zoo gelukkig
zijn als zij, hen koud noch heet maakt.
De tijd, dat men in gezelschappen uit
gelachen wordt, omdat men bidt of belijdt,
is zoo goed als voorbij, wijl thans zelfs
het liberalisme vroom, kerksch en kerkelijk
is geworden.
Wel spreekt zijne leer van «vele rijken
en o, zoovele edelen» en van de kinderkens
voor wie «deze dingen verborgen zijn ge
houden, terwij! zij den verstandigen zijn
geopenbaard, «doch zoo nauw behoeft men
het met dit anti-christelijk christendom niet
te nemen. De vroomheid van het liberalisme
voegt zich naar de zeden der «verstande-
loozen», die het aan zich wenscht te ver
binden.
Nu staatswetten niet helpen om het volk
den mond te stoppen, ja zelfs het zwaard
niet meer, nu m; et de godsdienst dienst
doen.
Wij zijn immers de vrome volzinnen niet
vergeten, die men in 1886 drukken liet
om de Walchersche boeren „voor den libera-
list Buteux in te nemen.
Ja wat nog erger is. Omstreeks dien
tijd verscheen in Atjeh een manifest aan
de door de Nederlanders schandelijk bena
deelde en uitgemoorde bevolking, aan de
moedige strijders voor een rechtvaardige
zaak, aan de Aljehneezen, in welk manifest
een beroep gedaan werd op hun godsdien
stig gevoel en geweten; en hun aangezegd,
dat hun God, hun Allah 1 hen zeker bezoe
ken zou, als zij nog langer tegen hun wet
tige overheid, tegen Nederland bleven krijg
voeren 1
En toen kort daarna een Mahomedaan-
sche moskee op Atjeh gesticht werd, wijdde
het liberalistische Opperbestuur dien tempel
aan der Atjehneezen Allah, met geen an
dere bedoeling dan zijn wensch te verkrij
gen en niet om vroom te willen zijn.
De vroomheid van zulk liberalisme is door
en door onwaar. Zij straft zich zelve.
Toch dienen wij de nieuwe kiezers nu
reeds te waarschuwen tegen het gevaar,
dat ons van dien kant dreigt.
De «liberale» partij heeft bij de komende
vf kieziagen niets te winnen. Haar invloed
mindert met den dag. Haar kuch doet
aan ecne ongeneeselijke kwaal denken. Hare
laatste verjongingskuur, na de smadelijke
uitwerping van haren dokter Kappeyne is
mislukt, toen zij, meenende de mannen
van Heldt zoet te krijgen, Heldt in hare
bijzondere gunst opnam.
Thans is zij tot aftakelen gedoemd, 't Is
met haar als met wijlen hare oudere zus
ter, de conservatieve, die insgelijks na een
langdurige kwijning kort geleden ten grave
is gedaald.
Het is historisch bewijsbaar, dat eene
partij, die door gebrek aan beginsel, geen
nieuwe levende leden in zich opneemt, bij
het wegsterven der oude vrienden, voor wié
geen nieuwe in de plaats komen, uitsterven
moet.
Dit voelt de liberale partij ook wel. Haar
oud Program zond zij dezer dagen de wereld
in, zonder eenige aanvulling, dan dat de
kiezers zeiven huune stembriefjes moeten
invullen.
Aan wegneming van zooveel onrecht op
schoolgebied en wat, betreft de meervoudige
districten (Amsterdam mag 9 leden kiezen
en Middelburg maar één) heeft zij ook
thans niet gedacht.
Is het wonder dat ook in Zeeland de
radicalen zich van haar afwenden 1
En dit nu doet de liberale pers verre van
gerust zijn. Reeds gaf het Joodsche Han
delsblad den toon aan. De Israëlitische
redactie (let eens wel op, lezerbetreurt
het, dat liet plan om in de groote steden
desnoods met radicalen saam te werken,
tot rijpheid kwam op het KerstfeestEn
dan waarschuwt zij de kiezers tegen die
«goddelooze» radicalen en «atheïsten», een
beroep doende op «de gemoedelijke katho
lieke en anti-revolutionaire kiezers.»
Helaas, de comedie begint reeds.
Wantvergeet nietlezersdiezelfde
«vrome» waarschuwers vingen nog in 1886
atheïsten als Heldt en v. Houten, met ge
moedelijke mannen als Buteux te Middelburg,
onder éénen hoed. Zou dit waar, zou dit
waardig zijn
Ook wij betreuren de, ofschoon eerlijke
godsïienstloosheid der radicalen.
Hun taal is soms stuitend, weerzinwek
kend. Doch gelijk de heilige apostel in den
heiden eerde wat in hem kennelijk en van
God geopenbaard was, zoo ook aanvaar
den wij dankbaar den schat van rechts
gevoel en plichtbesef dier mannen en hunne
strijdvaardigheid om ons te verlossen van
liberalistiselie stelsels, als bijvoorbeeld de
benadeeling van het christelijk onderwijs
ten voordeele van het openbare.
Over dit standpunt later.
2 Jan. '88.
De opbrengst der Nieuwjaarscollecte
te Terneuzen beloopt ditmaal f597.75; daar
van wordt nu wekelijks aan behoeftige
weduwen en personen, die door ouderdom
of anderszins verhinderd zijn in eigen on
derhoud te voorzien, uitdeelingen gedaan.
Verleden jaar was het bedrag f606.
Benoemd tot secretaris bij den ge
neeskundigen raad voor Zeeland dr. J. P.
Berdenis van Berlekora te Middelburg.
Aangaande de samenkomst teWissen-
kerke tot oprichting eener antirevolutionaire
kiesvereeniging in Noord Beveland kan nog
gemeld worden, dat den heer J. W. Vader,
oud-notaris en oud-lid der provinciale staten
het eere-voorzitterschap is aangeboden, doch
dat hijmet het oog op zijn hoogen leeftijd daar
voor heeft bedankt. Z.Ed. is als gewoon lid
toegetreden.
Als alle vorige jaren was ook het
verschenen jaar 1887 het sterfjaar van
bekende, geachte, verdienstelijke, groote
Nederlanders. Van enkelen kan getuigd
worden, dat zij in hun Heiland, in Chris
tus ontslapen zijn, namelijk de oud-kamer
leden Jhr. J. L. de Jonge en mr. J. W.
Getken; en het kamerlid baron v. Was-
senaer v. Catwijck.
Wij noemen nog enkele andere bekende
namen:
Mr. A. J. Duijmaer v. Twist oud-gouver
neur generaal van Ned. Indië. Mr. Roest
v. Limburg oud-minister. Mr. P. Blussé,
oud-minister en lid der Tweede Kamer.
Mr. C. J. Pické lid der Eerste Kamer.
Mr. J. L. de Bruijn Lops, lid, en mr. L.
Oldenhuis Gratema, oudrlid der Tweede
Kamer. Dr. H. J. Ranke, hoogleeraar.
Dr. Ramaer, inspecteur der krankzinnigen
gestichten. De generaal-majoors Pel en
Queijsen. Generaal Smits, commandant van
het kon. mil. invalidenhuis. E. Douwes
Dekker (Multatuli) Mej. Elize Hasebroek
(schrijfster). Mevr. De Bronovo, directrice
vau liet Diakonessenhuis te 's Hage.
Van de vele buLenlandsche bekenden noe
men we slechtsVice admiraal Jaureguibery,
Katkoff.' Alfred Krupp de kan#nnenkoning.
Mevr. Goldschmidt, geb. Jenny Lind,
Zweedsche zangeres.
«Bij den aanvang van het jaar 1888
wenschen ondergeteekenden hunnen ge-
achten begunstigers en vrienden Gods bes
ten zegen toe.»
Wij onderschrijven van harte deze adver
tentie, voorkomende in het nummer van
lieden.
Wij letten daarbij op de aangehaalde
woorden, die wij boven dat schrijven
plaatsen.
Gods besten zegen.
Het wil wat zeggen, dien zegen toe te
wenschen, te begeeren, te bezitten
Gods besten zegen.» Niet dus dezegen
