CHRISTELIJK-
NIEUWSBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND.
EMAN
Boot
T.
YICAT.
1887. No. 23.
Dinsdag 22 November.
Tweede Jaargang.
DOES Lz
'oeken,
KEN
ENEN,
ERÈS
Co. Goes.
C. LUCASSE,
Mr. C. LUCASSE.
oomtjalk
oventailles,
lederen,
errokken,
Peluche,
en, en
en Molton
enz.,
VERSCHIJNT
G, M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy. te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Ter Gedachtenis.
iwstraat.
ROTTERDAM
AM naar GOES
UWMAN aan
J de JONG
•dam Nieuwe
rug.
Aan de nieuwe kiezers.
IT HEID staat
loeder de hand-
middel om het
verenhet ver
iet niet voldoet
en.
GOES.
t, Middelburg,
isenkerke.
RAAD
e n
r ij z e n b ij
Goes verschijnt
an de Ned. Ger.
/liddelborg; met
ir ds. A. Littooij
ur.
an de kas voor
weezen, door
Ger. Gem. te
t.
elren MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,02s
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Hoewel het niet op onzen weg ligt, ons
te mengen in gemeenteraadsverkiezingen,
zoo hebben wij er toch niets tegen, voor
sommige gemeenten eene uitzondering te
maken; namelijk wanneer we zekerheid
hebben, dat er een beslist antirevolutionair
candidaat is.
Zulk een candidaat heeft Middelburg in
en heer
een man, die bij beslist antirevolutionairen
en bij beslist liberalen gelijkelijk wegens
zijn kunde en rechtschapenheid in achting
Iis; dien zelfs de Middelburgsche courant nog
kort geleden een zeer geschikt man in den
raad achtte.
De Zeeuw sluit zich daarbij aanen
erinnert slechts bescheidenlijk aan het feit,
dat in Middelburg's gemeenteraad ge#n enkel
antirevolutionair zitting heeft. Vooral ook
im des rechts wille kieze elk man, van
at richting ook, op Woensdag a. s. den
legelijken, oprechten rechtsgeleerde
r JICHT, RHEU-
1Nenz. door
ierdste gevallen
an 1012 uren.
Middelburg en
8*- 9,15+10, -
,40f2,30 3,30f,
10,-f 11.-,
- 3,304.30-J- 6.—,
lan waarbij aan
■dt aangelegd,
aan de Keersluis
A
morg. 7.u.
morg. 10.u.
ROTTERDAM
ïorg. 9,30 u.
SSRDAM
gensll,u.
erdam by den
\TGE, op 'tHa-
S,
Aan de antirevolutionaire partij in de
tweede Kamer is een hooggeacht mede
stander ontvallen, dien wij in de nieuwe
kamer van honderd zullen moeten missen,
j Nog is de herinnering niet uitgewischt
aan het verlies ven onzen geliefden Jhr. de
Jonge, of daar ontvalt aan het christenvolk
een andere geliefde tolk, dhr. O. baron v.
JVassenaar van Catwijck, kamerlid voor
Leiden. Konden wij eenige weken geleden
ons verheugen over het gelukkige feit zijner
herstelling uit een zeer ernstige krankheid,
zoodat wij zelfs in de zitting van 11 Octo
ber nog en weer een zijner redevoeringen
mochten beluisteren, hoe kortstondig
was de blijdschap zijner vrienden. Spoedig
daarna beklom hij andermaal het ziekbed,
helaas! om niet weer op te staan. Zijn
rede van 11 Oct., waarin hij zij n harteleed
uitsprak over de teleurstelling van het chris
tenvolk in zake het goed recht van het vrije
christelijk onderwijsen waarin hij namens
zijne partij aan de overzijde de hand der
samenwerking bood, met het oog op de
nieuwe kiezers, voor wie hij in zijn meer
dan twintigjarige loopbaan telkens weer
met den gloed der overtuigin? had gepleit,
die rede blijkt zijn zwanenzang geweest
te zijn.
Welk een zegen voor zijne nagedachtenis,
dat in die laatste rede, gelijk in zoovele
redevoeringen van dezen vromen edelman,
de warme toon der oprechte sympathie
voor ons volk en onze beginselen viel te be
luisteren.
Aanverwant van Groen, wien hij in de
■Kamer opvolgde, en wiens erfgenaam hij
Was in meer dan een opzicht, had hij met
toen grooten antirevolutionair zeker ook
At gemeen dat hij wist wat hij wilde, en
met waardeering ook van andersdenkende
vrienden op kerkelijk gebied, steeds een
open hart had voor de "beleedigde onder
teekenaars van het volkspeiionnement
|jYe!'i een sc'loon woord sprak hij in
1873 in de Kamer bij het onverwachte
overlijden van Van Loon
Hoe bezielend was zijn woord in 1879,
na de invoering der noodlottige schoolwet,
in de vergadering van Christelijk Nationaal
te Rotterdamwaar hij zich niet schaamde
als president der antirevolutionaire Kamer
club meê te deelen, hoe hij en zijne vrienden
vaak met gebogen knie, in de eerste plaats
bij den Heere, om recht vroegen voor het
verdrukte Christenvolk 1
Hoe hartelijk was zijn toespraak in 1884
op de de begraafplaats Ter Navolging te
Scheveningen, bij de plaatsing van den ge
denksteen op het graf van Groen
In zijn leven, maar vooral in de laatste
dagen blonk ook in dezen grooten man de
heerlijke genadegave uit, dat hij zich niet
anders dan als een arm zondaar kende, en
alleen in het bloed des Kruises vrijspraak
en gerechtigheid had.
Zijn heengaau, voor hem een winste, laat
een droevig ledig achter want hem was
veel gegeven en hij deed zooveel.
Trooste de Heere de treurende Vrouwe,
zijne kinderlooze Weduwe in hare verla
tenheid.
En verwekke Hij meerdere mannen van
invloed als hij, die zich hun Heiland en hun
Bijbel, zelfs in de hoogste kringen, ook in
's lands vergaderzaal, niet schamen
Waarde Vrienden
Ik hoor u al zeggen Nieuwe Kiezers
Daar hoor ik toch niet bij.
Eilieve, zegt dat zoo gauw niet Mis
schien zijt gij er bij en gij weef hét zelf
niet. Staat mij daarom toe dat ik het u
uitleg. Ik zelf heb het ook niet geweten.
Maar ik heb er den schoolmeester eens
naar gevraagd. En die goede man heeft
het mij haarfijn uitgelegd. Ik ben ook
bij de nieuwe kiezers.
Wilt gij weten, vrienden 1 of gij er ook
bij behoort?
Of gij ook zoo God u het leven
spaart in April met de nieuwe kiezers
ter stembus zult gaan
Leest dan eens met aandacht mijne let
teren, en laat u nu eens niet afschrikken,
als ik af en toe eens een niet-alledaagsch,
een vreemd woord gebruik.
Ter zake dan.
Art. 7 der Additioneele Artikelen in onze
nieuwe Grondwet geeft drie kenmerken aan
de hand, waaraan gij zien kunt, of gij
kiezer wordt. Wie volgens het eerste ken
merk geen stemrecht erlangt, kan er wel
licht nog volgens het tweede door, en ook
zullen er zijn, die alleen volgens het derde
kenmerk kiezer kunnen worden.
Over het eerste en tweede kenmerk ga
ik met u praten. Het derde kenmerk neem
ik later met u onderhanden.
Let nu eens goed op 1
Kiezers zijn zij, die naar een gestelde
huurwaarde in de personeele belasting
ijn aangeslagen. Vervolgens zij, die in
de grondbelasting betalen minstens 10 gul
den. En eindelijk de kamerbewoners, door
den minister met het monsterachtig leelijke
woord lodgers bestempeld.
Nu vertrouw ik, vrienden dat gij nog
niet veel wijzer zijt geworden.
Dit wil ik ook gaarne gelooven. Ik heb
nog niets gezegd. Ik wensch a alleen nog
op te merken, dat ik niet weet hoeveel
zielen er in de kom van uwe gemeente
wonen. Dat moet gij zelf weten. Maar
dit weet ik wel, dat er in Zeeland geen
stad of dorp te vinden is met meer dan
16 duizend zielen, niet waar!
Ik wil u eens een kijkje gunnen in mijn
belastingpapier.
Daar staat met groole letters op Per
soneele belasting. En dan met kleine letter
De ondergeteekende verwittigt n, A.
Verpen, dat gij in de personeele belasting
zijt aangeslagen
i°. Wegens huurwaarde f 4,50.
20. deuren en vensters. 3,96.
30. haardsteden 3,60.
4o. mobilair3,30.
5». dienstboden
6°. paarden
Totaal in hoofdsom f 15,36
Nu volgen nog eenige 'procenten voor
het Rijk en de gemeente. Maar die zal
ik u nu maar niet laten zien Die zijn u
voor ons doel niet nut. Eigenlijk hebt gij
met mijn aanslagen onder no. 2, 3, 4, 5
en 6. ook niets te maken. En met de
hoofdsom ook niet Wij hebben alleen te.
maken met no. 1. Daar staat: wegens
hnnrwaarde. Ik behoef u dus niet meer
uit te leggen dat het eerste kenmerk om
kiezer te zijn niet doelt op de huishuur
die gij betaalt, of de huishuur die gij voor
uw huis kunt trekken als gij het verhuurt;
maar alleen de huurwaarde waarvoor
gij zijt aangeslagen op uw aanslagbiljet,
personeel.
Ook behoort u te bedenken, als daar op
uw belastingpapier van huurwaa.tde gespro
ken wordt, dan is dat niet de werkelijke
huurwaarde, maar de geschatte huurwaar
de, die door de heeren schatters is vastge
steld en in den regel lager is dan de
werkelijke.- Veelal slechts het, drie vijfde
gedeelte er van. Een huis dat u per jaar
f50 opbrengt, heeft op uw belastingpapier
misschien slechts een huurwaarde van f 30.,
een billijkheid die de hatelijkheid der belas
tingen wel een weinig tempert.
Schenkt mij nu nog eens uwe aandacht
vriendenWonen er in de kom uwer
gemeente minder dan 3000 zielen 2 Dan
moet de huurwaarde minstens f24 bedra
gen. Telt de kom der gemeente eene be
volking van 30005000 zielen, dan moet
de huurwaarde minstens f 28 bedragen. Van
50008000 zielen moet ze minstens f33
bedragen. Voor gemeenten van 800012000
zielen is een huurwaarde van minstens 1 38
noodig. Gemeenten van 1200017000 zie
len vorderen een huurwaarde van f44 en
hooger.
Te Middelburg is dus kiezer wie in de
personeele belasting is aangeslagen wegens
een huurwaarde van minstens f 44. Te
Goes en Zierikzee van minstens f33. Te
Tholen f28. Terwijl ze op de meeste dor
pen wel f 24 zal bedragen.
En daar deze aanslag vijf ten honderd
van de huurwaarde bedraagt, hebben we
in ons aanslagbiljet een gemakkelijk middel,
om uit te maken, of we kiezer zijn of niet.
Ieder n.L, die «wegens huurwaarde» is
aangeslagen voor eene som van minstens
f 1,20 in de meeste dorpen van Zeeland,
die weet daardoor, dat hij het vereischte
kenmerk, om kiezer te zijn, bezit.
En in de andere plaatsen? Leest daartoe
aandachtig onderstaand lijstje maar eens
over: Men betaalt om kiezer te zijn:
f 24 ia gemeenten met eene bevolking beneden
3000 zieldus f 1,20 aanslag
28 -8 3000 tot 5000 1,40
33 s 5000 8000 1,65
38 a 8000 12000 1,90
44 12000 17000 2,20
l 49.a 17000 24000 „2,45
Nu heb ik u straks al gezegd vrienden,
dat ik kiezer wordimmers op mijn be
lastingpapier staat: «wegens huurwaarde
f4,50.» Dat zou in Amsterdam reeds vol
doende zijn, laat staan in Zeeland. Staat
er nu op uw papier
wegens huurwaarde f 1,20» of meer.
En in de steden fl,40 of tl,65 of f 1,90
of f 2,20 of meerdan reik ik u de
hand, dan zijt gij kiezerDan wensch
ik u geluk met uw verkregen recht, en
noodig u uit er ten allen tijde een ver
standig en Gode verheerlijkend gebruik van
te maken.
Als dus een uwer vrienden tot u zegt
Op mijn papier staatwegens huurwaarde
f 1 of i 1,40 of nog minder, zegt hem dan
maar gerust, dat hij geen kiezer wordt.
Hij dient dan nog wat geduld te hebben
tot hij wat meer «kenteekenen v-au geschikt
heid of maatschappelijken welstand» ver
toont of tot een wijzer Kamer dan de
nu overledene een regeling van het kies-
en stemrecht zal hebben gemaakt, die
naar anti-revolutionaire leer alle huis
vaders of hoofden van huisgezinnen kiezers
maaktof, naar der radicalen eisch, aan
alle Nederlanders, (dat wil zeggen algemeen)
stemrecht geeft
A
Nog een oogenblik vraag ik uwe aandacht
voor de overweging van bet tweede kenmerk.
Daartoe laat ik u het belastingpapier van
mijn vriend Raat eens zien. En wel het papier
waar boven staat: Grondbelasting. Daar
staat
Ik verwittig u, Pieter Raat, dat gij zijt
aangeslagen
"Wegens Gebouwde Eigendom, f 7,08.
"Wegens Ongebouwde Eigendom - 9,
Vereenigd bedrag f 16,08.
Dus is mijn vriend Raat ook kiezer.
Want volgens het tweede kenmerk moet
iemand minstens f40 in de grondbelasting
betalen, en ten volle betaald hebben, om
kiezer te zijn. Maar, zult gij zeggen, zoo
iemand zal dan ook wel een huis bewonen,
waarvan de huurwaarde minstens op f24
wordt geschat en hij zou dus volgens het
eerste kenmerk al kiezer zijn. Pardon,
"VriendenWij kennen grondeigenaars die
in een goedkoop huisje wonen. Ook die
als kostganger bij een familielid inwonen.
Deze krijgen nu alleen volgens het tweede
kenmerk stemrecht.
Ik weet welnu zijn er lieden die
meenen dat men f 10 in hoofdsom en
rijksopcenten moet betalen, maar dit kan
ik nog niet gelooven. Zoo het echter waar
mocht blijken, dan zou mijn vriend nog
geen kiezer zijn. Want op zijn biljet staat:
Terwijl liet bedrag der hoofdsom en rijks
opcenten is f8,21. En daar dit beneden
de f '10 is, zou hij ook zelts bij zijne f 16
grondbelasting nog geen kiezer zijn.
Ik houd mij echter aan het algemeene
gevoelen, en volgens dat is hij kiezer en
