I
CHRIST ELIJK-
NIEUW SBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND.
1887. No. 21.
Donderdag 17 November.
Tweede Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy. te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
De openbare school neutraal
Overzicht van Verkoopingen.
n
elren MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,02s
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
ui.
De liberalen hebben dertig jaren lang
gedweept, van 1857 af, met een neutrale
school, waarin men de godsdienstige zaken
uit liet, en opvoeding gaf zonder de inspiratie
van Gods Woord.
Zoo zouden wij zoo meenden zij
een nieuwen staatsgodsdienst krijgen, een
christendom, zooals Tftorbecke meende, boven
geloofsverdeeldheid.
Zich wijs makende dat in het Heidensch
moderne Noord-Holland èn in het orthodoxe
Zeeland, èn in Gelderlands achterlijken
Achterhoek die kleurloosheid, van 't openbaar
onderwijs betracht endeNatie overal gelijkelijk
geliberaliseerd zou worden, sliepen zij in, deze
filossofen, om bij de ontwaking te ontwaren
dat nog nooit het vuur der tweedracht zoo
hevig was ontvlamd, dan sinds dit onge
lukkige onderwijsregeling, met hare eischen
van neutraliteit.
Want al mocht men de gedienstigheden
der praktijk al oogluikend laten gaan met
hare kruisbeelden en bijbels en psalmen
van Datheen, de natie werd er toch niet
beter op. Het kamerlid Sickesz zong eeni-
gen tijd geleden den volgenden klaagzang
luid den biechtvader toeroepende «Asjeblief,
pater, daar heb je er een die zal wel naar
je zin zijn, hoor! daar valt wat aan te kar-
i!
en pas op
hij is er nog
giïfïermeerd bij!» Dit voorval teekent
ons den matroos, maar voorval den pater
n zijn omgang met de mindere klasse.
Lezenswaardig is het volgende, waaruit
wij tevens zien met hoe weinig «vreeze»
in sommige bladen over het sneuvelen onzer
soldaten gesproken wordt. In een brief
aan de N. R. Ct. uit Indië komt onder
meer het volgende voorOp Atjeh is weer
eens flink gevochten. Een grootere macht
dan in jaren tegenover ons op de been is
gebracht, 800 man samen, heeft getracht
ons gebiea binnen te dringen. De eerste
helft gelukte dit, doch zij werden twee
dagen daarna met achterlating van 41 dooden,
weder verdreven. De andere helft viel in
een hinderlaag en werd verslagen. Het
valt niet te ontkennen dat de vijand dapper
is, (natuurlijk, hij verdedigt zijn vaderland
tegen onrechtvaardige indringing. Ricd.) en
ook wij lijden altijd nog verliezenmaar
die een eierkoek wil bakken, moet eieren
stuk breken. Soldaten zijn soldaten, om nu en
dan een slechte kans te hebben; dat is hun
beroep. (Let wel, zoo spreekt men over
onze verdedigers des vaderlands).
Den 6 Nov. jl. is weder een aanval
■op Edi (Atjeh) door ons afgeslagen. De
Atjehneezen hadden 51 gesneuvelden, waar
onder de aanvoerder. Onzerzijds werd er
een gewond.
Niettegenstaande de lage veeprijzen
zijn er altijd nog mensclien die den accijns
willen ontduiken. Een landbouwer te Schip
luiden was pas het kind van de rekening
geweest, toen er een koe van hem bena
derd werd, wegens te lage aangifte. Thans
werd een huiszoeking bij hem gedaan, wijl
men vermoedde dat hij weer aan het smok
kelen was geweest. En waarlijk, men vond
in den kelder een geslacht koebeest, waar
van hij de herkomst niet] kun bewijzen.
Het vleesch werd in beslag genomen
„Wij stelden ons voor, dat wanneer zonen
en dochteren van dezelfde natie op dezelfde
schoolbanken werden samengebracht om
een onderwijs te genieten, dat hoegenaamd
geen dogmatische kleur zou dragen, waar
aan alle geschillen, die op theologisch ge
bied gevoerd worden, vreemd zouden zijn,
dat men dan bij het volk zou zien ontstaan
een christendom boven geloofsverdeeldheid
en dat de godsdienstige partijen tot elkander
zouden naderen.
„En wat is gebleken Nu de neutrale
school zoo vele jaren bestaan heeft en
inderdaad in vele opzichten eene uitnemende
werking heeft uitgeoefend, zien wij, ik
zal niet zeggen tengevolge, maar toch in
ieder geval, niettegenstaande die neutrale
school, het land op godsdienstig gebied
verdeeld op eene wijze, die ons aan vroe
gere eeuwen doet denken."
Een ander liberaal kamerlid, v. Naamern
gaf daarbij een zijstoot aan Volksonderwijs;
«een genootschap dat zich in sommige op
zichten verdienstelijk, maar ook aan sterke
overdrijving schuldig heeft gemaakt".
De zoogenaamde neutraliteit had dus een
tegengestelde uitkomst. De natie, wel verre
van neutraal te worden, toonde meer ka
rakter te bezitten dan hare verheven pleeg
vaders, en koos partij.
Roomschen en antirevolutionairen stichtten
VrseilJueniJgTJÈi. jccmcrrrgn
begon ongeregeldheden te plegen en een po
litiemacht van 125 man, onder het commando
van den inspecteur Boxfield, trachtte de orde
te herstellen. De inspecteur gaf bevel tot
een charge en op hetzelfde oogenblik viel
een dynamiet-bom, waaraan een brandende
lont was bevestigd, midden onder de man
schappen. Zes politie-agenten werden op
de plaats gedood, terwijl zeven-en-twintig
gewond werden, waarvan enkelen doodelijk.
De oproermakers telden ongeveer vijltig
dooden en gewonden. Dien nacht drong
de politie in een bergplaats van wapenen
der socialisten door en nam 100 musketten
in beslag.
Fielden, Parsons en Spies werden den
zelfden nacht in hechtenis genomen en an
dere arrestatiën volgden den dag daarna.
Op den 20en Augustus 1886 werden acht
gevangenen Spies, Schwab, Fielden,
Parsons, Fischer, Engel, Ling en Neebe,
schuldig bevonden aan moed willigen
manslag. De zeven eerstgenoemden werden
ter dood en Neebe tot levenslange tucht
huisstraf veroordeeld. Aan vier is het dood
vonnis voltrokken. Lingg had, zooals men
weet, zich zelf in de gevangenis van het
leven beroofd.
In het laatst van de vorige maand
is in de mending van de Jenisseï eene groote
Engelsche stoomboot, met eene lading koop
manschap voor Siberië, door de Karische
zee binnengeloopen. Na eene betrekkelijk
lange pauze is het dus weder eene stoom
boot gelukt, de Jennisseï te bereiken. (In
1881 is het aan de stoomboot Louise, van
den baron Von Knoop, voor het laatst ge
lukt, met eene lading goederen van Bremen
naar de Jenisseï heen en terug de reis te
voltooien),
De Iersclie afgevaardigde Pynne moet
wegens rustverstoring voor de rechtbank
terechtstaan; doch hij weigert zich in hare
handen te stellen. Hij heeft thans voor 3
maanden levensmiddelen opgedaan en ver
schanste zich daarmede in zijn sterk kasteel.
Men zal 't kasteel moeten beschieten om
Pynne machtig te worden.
bijzondere scholenterwijl ook, wat be
slistheid en oprechtheid betreft, de opkomen
de radicale zonen van het liberalisme, al
meer hunne vaderen verdringen, wier krach
ten, ze'fs ondanks het nieuwe bloed door de
jonge naarnorthodoxie hun ingestort, eer af
nemen, dan vermeerderen.
Maar de neutraliteit der openbare school,
zij moge dan betrekkelijk of volstrekt hee-
ten, heeft nog meerdere schade toegebracht
aan vele openbare onderwijzers zeiven.
We weten wat Mieras hooren moest.,
wijl hij oprecht neutraal wilde zijn.
Wij weten ook dat Poppink geschorst
werd, wijl hij van een «schandelijken»
aflaathandel gesproken had.
Het moderne blad de Hervorming zegt
onder meer
„De neutraliteit heeft ontzaglijk veel
kwaad gedaan. Ging men na welk nauw
verband er is tusschen haar en de groote
onverschilligheid, het gebrek aan pit, de
verregaande flauwheid en oppervlakkigheid
van onzen tijd - men zou haar verfoeien.
In plaats van karakters te vormen, heeft
kij medegewerkt om de natie karakterloo#
te maken. De onderwijzer moet voorzich
ting zijn om zich niet te branden, en dit
komt hem op verlies van karakter te staan
er gaat van hem geen bezieling meet uit.
I Oude Tarwei a imiun u
f 6,40 a f 6,60. Rogge f 4,50 a f 4.60. Win
ter Gerst f 4.75 af 5,-. Zomer Gerst f4,30
a f4,50. Haver f 2,50 a f2,70. Bruine
Boonen f 10,50 a 10,75. Paardenboonen f 5,50
a f5,75. Koolzaad f a Groene
Erwten f 7.00 a f 8,00.
Boter f 0,70 a f 0,725. Eieren f 1,35 a f 1,40.
Veemarkt. Aan de lijn waren aange
bracht 248 stuks hoornvee, 13 schapen en
80 speen- en loopvarkens, do prijzen waren
laag. Men besteedde namelijk voor ossen
en koeien van f 70 tot f 155, of f 0,45 a
f 0,57 per kilo. Voor kalf koeien en kalf-
vaarzen f70 a f140, en voor jaarlingen
f 25 tot f 65. Varkens f 6 tot f 15 per
stuk. Er was meer klein vee dan den
vorigen Dinsdag.
Vlissingen, 14 Nov. 1887.
Boter f 1,30 a f 1,35 per Kilo. Eieren
f5,60 per 104 stuks.
KRUININGEN, 16 November '87.
Tarwe f6,50 a f6.80. Rogge f4,50 a
f4,80. W. Gerst 4,75 a f5,— Z. Gerst
f4,25 a f4,60. Haver f2,— a f3,— Erw
ten f6,a f7,50. Boonen fa f
W. Koolzaad f—a fZ. Koolzaad
f—a f—
Rotterdam, 14 November. Binnenlandsche
Granen.
Tarwe. Ofschoon de aanvoer van Witte-
Inlandsche wederom matig was, ging die;
toch 10 a 20 cents lager zeor langzaam van
de hand. Jarige komt bijna niet meer voor.
Nieuwe Zeeuwsche, de beste f6,90, f7,25,
goede en mindere f 6,20, f 6,80. Canada f 5,
f5,50. T
Rogge. Door kleine aanvoer was Inland
sche prijshoudend. De beste f 4.90, f5,20
mindere f 4,50, f 4,80.
Gerst kon door klein aanbod ruim vorige
prijzen opbrengen. Zeeuwsche Winter, de
beste f 5, f 5.20mindere f 4.40, f 4,90dito
Zomer, de beste f4,60, f4,70, mindere f4,
f 4.40. Chevalier f 5,20, f 5,80.
Hayer zonder prijs verandering. De beste
f2.75, f 3.25mindere f2 a f2.60.
Paardenboonen als voren te plaatsen. De
beste f 5,70, f 6mindere f 5.30, f 5.60.
Schapenboonen van f 5,75, f 6,25.
Duivenboonen van f 6,50, f7.
Bruineboonen in de beste soprten 25
„Met dit stelsel moet onvoorwaardelijk
worden gebroken. Ieder moet in de opvoeding
den weg gaan, die hem het best toeschijnt.
Ook de modernen moeten het met hunne
beginselen er even goed op durven wagen
als de orthodoxen of de katholieken, en
eigen scholen, naar hunne overtuiging in
gericht, vestigen."
En terecht. Die neutraliteit heeft de
karakters bedorven. Dat steunen op den
staatsarm, ook op schoolgebied, heeft de [natie
van hare ziel beroofd. Helaas, dat wjj het zeg
gen moeten, hoevele orthodoxe kerkgan
gers, vrienden van orthodoxe preeken en
predikanten, hebben voor de eere Gods en
het heil hunner kinderen nog zooveel niet
over, dat zij voor die enkele stuivers in de
week minder, hunne kinderen liever aan
het openbaar onderwijs met zijn groenach
tig getinte modekleur, dan aan de christe
lijke school toevertrouwen. En toch zijn
zij tot dit laatste verplicht, wijl zij het
den Heere plechtig beloofd hebben bij den
doop hunner kleinen. Een plicht, welker ver
vuiling gemakkelijk zou gaan, bijaldien de ta
bak wat kon verminderd, of een of andere
onnoodige uitgave kon nagelaten worden.
Er steekt in het openbaar onderwijs nog
een gevaar. De menschen raken niet op de
hoogte met den inhoud der Heilige Schrift,
Donderdag 17 November.
Middelburg, Abdij A 52. Levering 350,000
Straatklinkers en 10000 Quenastkeien voor
den Polder Walcheren.
Zaterdag 26 November.
Wissenkerke, half 11, door het Bestuur der
Waterkeering van den Ylietepolderhet
uitvoeren van buitengewone werken tot dijk
verbetering aan de waterkeering van boven-
genoemden polder. Bij enkele inschrijving.
Aanwijzing Zaterdag en Woensdag 23 Nov.
om 1 uur, te beginnen by het dagverblijf der
Directie op den zeedijk.
Vrijdag 18 November.
>s Gravenpolder 10 uur, in de herberg by
Zaayer, door N ut. P. Overman3 nieuwe
Woonhuizen en Erven sectie A 783, 784 en
785. Verhuurd tot 1 Mei '88 voor f152
's jaars. En 1 Sebuur en Erf A 786. Gedeel
telijk verhuurd tot Juli'88 af20'sjaars.
Ierseke, 1 uur, berberg Harthoorn, door
Not. Prins, voor H. Okkerse200,000 Zaai-
oesters le soort op het perceel van W. Ju-
melet Az. ts Bruinisse.
Kloeting©, 2 uur, herberg Akkenaar, door
Not. Mulock Houwer, voor dhr. Burger:
39 Olmen, te Kloetinge achter hofstede van
Liere; 9 Esschen, 1 Wilg en 1 Canada;
dan 26 Olmen in den Hem., 2 Esschen en
1 Abeel. En 1 perceel 4jarig Hakhout in
Jackthoek, in het bosch van Baas. Alles
te Kloetinge.
Dinsdag 22 November.
Serooskerke, A 15, door Not. Slegt, 10 uur
een Hit, Kar en Tuig, Geiten, Kippen,
Haan, Landbouwgereedschappen, Bedden,
Tafels, Bureau, Kachel enz.
Serooskerke, 11 uur, in „de Lindeboom",
door Not. Tak, voor erven van Hove: een
Smederij met Woonhuis, Schuur en Tuin
aldaar, groot 750 c.A.
Woensdag 23 November.
Kriiiningen, Zanddijk, half 11, door Not.
Merens, voor mr. Saaymans Vader: 100 Ca-
nadci's
Hoedekenskerke, 10 uur, door Not. Paar-
dekooper Overman, voor A. L. Huyge120
Canada's onder Hoedekenskerke^ aan den.
dyk tusschen den Vreeland- en Vierloospol-
