CHRIST ELI JK-
NIEUWSBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND.
2 7.
A
iften,
edaille
1887. No. 19.
Zaterdag 12 November.
Tweede Jaargang,
ia
no 6 7,
LDEN.
Py de JonQ6. £ou niet menigeen de Issacharsrust ver-
GOES, kiezen boven de bedrijvigheid van anderen?
ELS
N-VLAKE.
vormde
ogenaamde
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, Ie Goes
F. P. D'huy. Ie Middelburg.
PRIJS DER AD VERTE VI'lEA
De openbare school neutraal
I.
f Een kapitaal dat in negen jaren tijds al
tot f300 kon aangroeien, belooft heel weinig
kans aan de volgende geslachten op chris
telijk onderwijs.
i Van waar zoo vraagt menigeen zich
af die weinige belangstelling v-oor chris
telijk onderwijs
TILLEN.
PILLEN
SCJLES.
i en prijzen
EP,
tdienst
Buitenland.
de diens afzetting
door
elren MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,02r>
E l
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Er wordt in Zeeland nog zoo weinig be
hoefte gevoeld aan christelijke scholen
Getuige onder anderen de Unie-collectes,
hier en daar, verleden zomer gehouden.
Er zijn dorpen in Zeeland waar zoo jaar
lijks f 10 en meer in een heel jaar gecol
lecteerd wordt. Op sommige plaatsen is
het kapitaal, door Unie-collectes bij elkaar
gebracht al tot driehonderd gulden geklom
men Driehonderd gulden in negen jaren
scourant gratis.) tijds voorwaar een heele som, en dat voor
dorpen waar zoovele orthodoxe boeren wonen,
die nog wel wat missen kunnen, al is het
dan ook volkomen waar, dat de tijden ernstig
zijn en landbouw en nijverheid in Zeeland
bij het aangaan zuchten onder den druk van den achteruit-
ent van Koloniën
Antwerpen 1885.
lang.
Maar ook in die dorpen komt zoo telkens
weer uit, dat de christelijke school niet
door den steun der welgestelden, maar door
gebed en gaven van minder bedeelde boeren
arbeiders moet tot stand komen.
Velen dier laatsten hebben dan ook de
vrees uitgesproken, dat in de plaats hunner
inwoning op die wijze nooit een christelijke
school zal tot stand komen. En daarvoor
vreezen wij ook.
Waarom kunnen in orthodoxe streken,
door orthodoxe predikanten jarenlang be
diend, zoo weinig pogingen in het belang
van christelijk onderwijs slagen
S Of de kerkeraden voor deze zaak wel
warm zijn, valt te betwijfelen. En of de
liefde voer, en kennis van het beginsel der
vrije school wel zoo groot zijn, blijft ook
de vraag.
Zouden ook zij, die in de eerste plaats
geroepen zijn van de christelijke school te
ouden, ook wel genoeg ijveren om deze
jn en 's Ileeren-
Amsterdam 1883'
en in doosjes
cents.
ill en 25 cents.
apsules 60 cents volkszaak de gemeente ep hart en geweten
Hoe geheel anders kon dit worden, zoo
de predikanten eens als :één man zich op-
RAADmaakten, om deze heerlijke zaak van het
christelijk onderwijs, tijdig en ontijdig, in
de huizen hunner gemeenteleden en van den
kansel te bepleiten.
Menschen die de pers, ja die niemand
anders bereiken en bewerken kan, worden
door den predikant zoo gemakkelijk toege
traat,
O C GOES sPr°ken. Betere voorlichting zou zeker ook
tengevolge hebben, dat de verhouding tus-
IJ K S
6 nam. 1.30 en 6_t
scheu het groote aantal orthodoxe kerkgan
gers en dat der orthodoxe belijders eens
wat beter werd.
In Zeeland zijn o zoo vele gemeenteleden,
die s Zondags met genot en vroomheid de
lOrthoiloxe evangelieprediking beluisteren;
uiio.111. maar die vijandig staan tegenover de
0, nam. 4.40 en 0.5 christelijke school, de christelijke pers, de
ipnef Hatelijke zending, de christelijke historische
vfc<en te"en e'ken arbeid, die de komst
m. 4,30ennm. 12. ar> 1 'ods Koninkrijk, ook in ons diepgezon-
ddellijk na aankom* en vaderland zou kunnen bevorderen,
u. vm. en 6 u-na®' °"derdenzijn orthodox binnen de wanden
en naar het Spoor
en.
van het kerkgebouw liberaal en erger
nog daarbuiten.
En toch is het zoowaar:' God de Heere
wil in al, wat uit en door en tot Hem is,
geheel gediend worden.
Deze droevige tweeslachtigheid van velen
onzer «ronde» Zeeuwen is oorzaak, dat de
beginselloosheidde karakterloosheid in
Zeeland zoo welig tieren kan.
Die de overtolligheid der christelijke school
bewijzen en bevorderen wil, die koine bij
ons. Er zijn hier nog openbare scholen
genoeg, waar christelijk onderwijs gegeven
wordt. Althans in den jongsten zomer wist
men nog openbare scholen, staatsscholen.
neutrale scholen aan te wijzen, waar gebed
en psalmgezang, bijbelles en allerlei vroom
vertoon de goè gemeente in den waan
brengt dat het openbaar onderwijs christelijk
is. En als de meester zijnen leerlingen de
oude psalmen van Dathenus zingen laat en
des Zondags bij der. orthodoxen predikant
kerkt, en deze laatste met meester als met
een broeder op- en neergaat, zie, dan gaat
de onontwikkelde dorpeling al spoedig zeg
gen tot den man die overeene christelijke
school spreekt:
«Och man! wat wou je hier twist en
tweedracht gaan brengen. Wat wou u een
nieuwe leer prediken van eene christelijke
school. Het gaat bij ons immers zoogoed.
Op onze openbare school, waar wij allen
onze orthodoxie opdeden, is de Bijbel immers
ook 1 Wij hebben hier meer dan één
openbaar onderwijzer, tegen wien, in vroom
heid ei. bijbelkennis en gemoedelijkheid en
lijdelijkheid, uwe christelijke onderwijzers
het allen moeten afleggen.»
O, we|k eene verblindingwelk een
boerenbedrog! welk een karakterbederf in
het land der eens zoo ronde Zeeuwen
Waarlijk zoo onze vriend De Braai, de
trouwe agent voor christelijk onderwijs hier
dorp voor dorp, en stad voor stad, in den
naam des Heeren IIEEREN, eens wilde
komen bewerken, hoe vele bange jaren des
tegenspoeds er voor hem zouden aanbreken
Hoeveel bezwaren hij te overwinnen zou
hebben Up Zeelund's vetten kleibodem
staan nog o zoovele rotsenDe deur voor
het christelijk onderwijs is op vele plaatsen
nog zoo gesloten en met grendel en nac' t-
slot verzegeld
Het geslacht der fiere Geuzen, die het
met hunnen God eens waagden, is ja, nog
wel niet uitgestorven, maar de hooge vlucht
des geloofs wordt gemist en liet opkomend
geslacht, aan christelijke indrukken vreimd,
kiest, zoo het ten slotte aan die koude sfeer
der gevoelloosheid ontkomt, erger nog dan
zijn voorganger, tegen den Christus partij
en versterkt straks als nieuw kiezerscorps,
met het brevet van orthodoxie in den zak, de
gelederen der laffe liberalen
Dit zijn de vruchten der hooggeroemde
neutraliteit der staatsschool, en van de ge
dienstigheden der praktijk, in het van huis
uit zoo gezegende land der eens zoo fiere
Zeeuwen
Van de drie geliefde Duitschers, op wie.
gansch Europa het oog gevestigd heeft,
keizer Wilhelm, de kroonprins en Bismarck,
en die alle drie lijdende zijn, is de kroon
prins zeker wel het bedenkelijkst. Pas
schijnbaar hersteld, na eene operatie in de
keel, die alle kankerachtige verschijnselen
zouden hebb m weggenomen, is onverwachts
de keelaandoening teruggekeerd en vertoont
zich de oude zwelling in het strottenhoofd
op onrustbarende wijze. Ook vertoonen er
zich waterige verschijnselen.
De held van Worth en Weissembourg,
die in den Fransch-Duitschen oorlog alle
doodsgevaren trotseerde en door den Heere
der Heirscharen kennelijk in het doodsge
vaar werd behoed; wiens leven in heropen veld
zoo gelukkig gespaard bleef, dreigt nu het
slachtoffer te zullen worden van dat slui
pend monster, den kanker Wat duizenden
kogels niet vermochten, zal zoo de
Heere het niet verhoedt, deze verraderlijke
schijnbaar onbeduidende keelontsteking doen.
Wie heeft geen deernis met den fleren
krijgsman, Duitschlands hoop en Keizer
Wilhelms krone
O, dat velen in Duitse! iland en in ons
vaderland deze bezoeking mogen leeren afbid
den Dat de Heere den 90jarigen Keizer
deze ontzettende ramp bespare, van zijn
oudsten zoon en troonopvolger op 50jarigen
leertijd vóór hem te zien heengaan.
Het zou voor Europa een onbeschrijfelijk
verlies zijn
Thans, nu het te laat is, krijgt dr. Mac
kenzie, het op zijn geweten, dat hij niet
geluisterd heeft naar den raad van bekwame
doctoren, die speciaal met kanker op de
hoogte, uitsnijding hadden aanbevolen. Dr.
M. had echter een meer zachte, en minder
bloedige behandeling aangeraden, en deze
verkeerde raad schijnt, volgens sommigen
ter kwader ure te zijn gevolgd. Reeds in Mei
had prof. Bergerman gezegd dat insnijding
van het strottenhoofd bepaald noodzakelijk
was. En Bismarck had gewenscht, dat
men Bergerman's raad zou opvolgen. De
verontwaardiging tegen dr Mackenzie is groot.
Wat hiervan te zeggen
Ware de proef gelukt, men zou hem
vergood hebben. Nu ze echter mislukt
(want immers het leven van den Kroonprins
is en blijft in Gods hand), nu is dr. Mac
kenzie een stommerik.
Moge de Kroonprins voor de zonde van
Koning Asa (2 Chron. 16 12) bewaard
blijven, en den zegen der medicijnen, en
het welslagen ook der nieuwe operatie van
den Heere verwachten.
Het gaat in de ridderordenzaak hoe langer
hoe geheimzinniger. Toen de ambtenaar de
acte van beschuldiging tegen Caffarel en de
zijnen wilde voorlezen, (bleek het dat er
twee brieven van Wilson weggenomen en
door andere vervangen waren. De rechter
zei, dat de ontvreemding moet hebben plaats
gehad op het bureau van politie, daar de
stukken bij niemand nog in huis geweest
waren. De bladen, ja zelfs sommige afge
vaardigden, beschuldigen den minister Rou
vier, ze verdonkeremaand te hebber., wijl
hij toch inzage van de stukken had genomen.
In de kamer werd, in een zeer onstuimige
zitting over deze zaak gesproken. De minister
wierp elke beschuldiging van medeplichtig
heid in deze zaak verre van zich. Arm land,
waar zelfs een minister van dergelijke schur
kerijen zelfs maar verdacht kan worden.
Spanje heeft van de Ph lippijnsche eilanden
nog niets dan verdriet. Weer heeft een
botsing plaats gehad met de inboorlingen.
De Spaansche bevelhebber werd op verrader- i
lijke wijze gedood. 1
Wat dezeven anarchisten (tegenstanders
van elke regeering) te Chicago betreft, een
hunner, Lingg, dezelfde bij wien men de
dynamietbommen gevonden i.eeft, heeft zich
in de gevangenis van het ieven beroofd,
door namelijk eene ontvlambare capsule in
den mond te nemen en met eene brandende
kaars aan te steken. Twee anderen (Fielden
en Schwab) ontvingen gratie, terwijl hun
straf veranderd werd in levenslange op
sluiting. De vier ovex'igen moeten heden
opgehangen zijn.
Verscheidene anarchisten verlaten Chicago,
wegens de tegen hen genomen politiemaat
regelen.
11 Nov. '87.
De heer Snijders besprak in de jongste
vergadering der afd. Walcheren der Zeeuw-
sche maatschappij van landbouw de na-
deelen door jagers veroorzaakt. Van de be
voegde macht ontving hij vroeger raad ge
bruik te maken van art. 461 van het nieuwe
wetboek van strafrecht, hetwelk luidt
«Hij die, zonder daartoe gerechtigd te zijn,
over eens anders grond waarvan de toegang
op eene voor hem blijkbare wijze door den
rechthebbende is verboden, loopt, rijdt of
vee laat loopen, wordt gestraft met geld
boete van ten hoogste vijftien gulden.»
Hij heelt aan de pachters zijner verschil
lende perceelen bouw- en weiland bordjes
ter band gesteld om die op het land te
plaatsen onder aanbevelen zich, van de ver-
eischte bewijzen voorzien, tot de bevoegde
macht te wenden, wanneer eenige hande
ling in strijd met genoemd are, 461 door hen
zou kunnen worden geconstateerd.
De bedoeling is, te voorkomen, dat jagers
zonder vergunning over eens anders landen
loopen met hunne stokkedragers en honden;
en schade toebrengen aan de vruchten, of,
door een onverwacht schot, schrik of ver
wonding veroorzaken.
De heer Snijders herinnerde ook aan de
bepaling in art. 2 der jachtwet, dat schrifte
lijke toestemming van de eigenaars of
rechthebbenden van den betrokken grond
vereischt werd, evenals aan de bepalingen
van het nieuwe strafwetboek betreffende
de bescherming van eigendom.
Zijn denkbeeld vond bestrijding. Men be
riep zich op de ambachts-heerlijke rechten
die hier nog geldende zijn, en was van
oordeel dat door het pachten der jacht de
jagers het recht hebben om den grond te
betreden.
Ook vroeg men wat meer kwaad doen
zal, het vertrappen van de vruchten door
de jagers, dan het opeten ervan door het wild.
Nog een ander lid wees er op, dat bij
het koopen van eigendommen deze worden
gekocht met al hunne vrij- en onvrijheden;
is dus een eigendom belast met het jacht-
recht, dan neemt de kooper van dat stuk
grond ook dat servituut voor zijne rekening.
De lieer Snijders zeide, naar aanleiding
van het gesprokene, dat z. i. van de be
zitters van heerlijke jachtrechten in elk ge
val kan worden geëischt het bewijs te le
veren dat zij tot hetgeen zij doen gerech
tigd zijn.
Krniniagen. Het telegraafkantoor heeft
gedurende de maand October verzonden
32 telegrammen, ontvangen 33 telegrammen,
totaal behandeld 65 telegrammen.
