CHRIST ELIJK-
NIEUWSBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND.
SrOES.
1887. No. 15.
Donderdag 3 November.
Tweede Jaargang.
mts Sigaar
e.
VERSCHIJNT
F. P. D'huy. te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIE*
1ENST
b t
;nst
Opgepast!
Kerk- en Schoolnienws.
aat Middelburg,
ts de 6, 10 bok-
haringen 10 ets,
■s 14, puike Gort
vet Spek 60
loem 15,hammen
er 26, lichte 26
Koffie 67+ grove
Zoutevisch 22*
ten en Rozijnen
Boter 30 en 40,
0 en 15 ets. de
10 ets. p ons,
■e 12 ets. p. ons,
3 5 ets., 5 houten
3 blekken voor
liters van af 4j
lankdag gesloten.
SCHE
12 Goes.
lectie SIGAREN
landacht op de
Van
liddelb.
naar
iotterd.
Van
Rotterd.
naar
Middelb
en
Vlissingea
9,-
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
5
6
m. u.
30
m.
3,45
4,15
oensd. en Zat.
7,30 2,45
8,3,15
0.30
1 ,
6,— 12,30
6,30 1.—
elren MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND.
Prij s per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,02 s
UITGAVE VAN
G. M. Klemkerk, Ie Goes
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
MANUEL,
IEL
AAT GOES.
Middelburg en
3,- 9,15+10, -
,40+ 2,30 3,30+,
- 10,-+ 11.-,
3,304.30+6.—,
an waarbij aan
dt aangelegd,
aan de Keersluis
iddelburg en
November.
1
n Zierikzee.
Spoorweg Goes.
Zierikzee
1 's midd. 1.—
2 'smor. 10.
6.30
6.30
7.30
7.30
Van enkele vrienden in de provincie ont
vingen wij bericht, dat de oprichting eener
kiesvereeniging aldaar wordt voorbereid.
Op de meeste plaatsen echter wordt aan
dergelijke oprichting niet gedacht, of wordt
het nut eener kiesvereeniging betwijfeld.
Nu hebben wij reeds vroeger deze twijfe
laars te woord gestaan. Het is derhalve
onnoodig andermaal de voordeelen eener
kiesvereeniging te gaan opsommen.
Toch dient nogmaals op het gevaar ge
wezen, dat uit ons stilzitten kan volgen.
Is men niet tijdig er op voorbereid, dat
de nieuwe kiezers komen en voorgelicht
moeten worden en positie nemen in den
strijd, dan komen wij met de ordening
onzer troepen, met de vereeniging van alle
anti-revolutionairen niet klaar. Dan hebben
de overige partijen zich opgesteld, eer wij
het strijdperk hebben kunnen overzien en
hebben zij daarmede een dubbele winst op
ons voor.
Na nieuwejaar is het te laat, om aan
deze dingen te denken. Op ieder dorp moeten
de vrienden nu aan het werk om de toe
komstige medekiezers op de hoogte te stellen.
Die niets anders doet dan op den dag der
verkiezing zijn buurman's stembriefje in te
vullen, heelt voor de anti-revolutionaire
beginselen niets gedaan. Zullen wij van onze
jongere, broeders iets kunnen verwachten,
dan moet hun nu reeds op de rechten en
de verplichtingen gewezen worden, die hun
kiezerschap meebrengt. Zij moeten bekwaam
gemaakt worden, opdat zij, als hel eenmaal
zoo ver is, een zelfstandige keuze kunnen
doen. Niet, hoeveel stemmen er op anti
revolutionaire candidaten uitgebracht zijn,
moet bij eene verkiezing de hoofdvraag
wezen. Maar hoewel ware belijders van
Groen's beproefde beginselen gij onder oude
en nieuwe kiezers kondt winnen.
Een oprecht vriend gemaakt, is meer waard
dan honderd ingevulde stembriefjes
Natuurlijk is daarmede niet gezegd, dat
laatstgenoemd euvel in onze kringen is door
gedrongen, Doch in welke partij vindt
men ze niet, die vrienden, die het we! niet
zoo kwaad meenen, maar die het toch ge
makkelijker vinden een paar briefjes voor
anderen in te vullen, dan het beginsel toe
te lichten, waaruit ons optreden tegen on
geloof en overheersehing in Staat en kerk,
in school en maatschappij verklaard wordt
En nu mogen de andere partijen zich
wapenen of insluimeren, ééne groep zal on
getwijfeld niet nalaten hare krachten te
ordenen en misschien nog wel eerder dan
wij, met eene kiesvereeniging optreden, die
als eene klok klinken zal.
Het is de groep der malcontenten. Wij
behoeven geen namen te noemen. Ieder
die de geschiedenis der jongste kamerver
kiezing in Goes nog niet vergeten is, zal
ons toestemmen, dat wjj op elke teleurstel
ling moeten bedacht zijn.
De man die in zijn wijsheid meende dat
het antirevolutionair was, den heer Lohman
uit de Kamer te werpen, wijl hij doleert,
zal zich zijn tijd zeker wel ten nutte gemaakt
hebben.
Eene kiesvereeniging is soms spoediger in
het leven geroepen dan eene brochure
Vooral een kiesvereeniging van malcontenten
Want hoe verschillend de beweegredenen
ook mogen zijn, die hen tot eikander brach-
j ten, zoo slechts Kuijperhaat hen bijeenhoudt,
I kunnen deze onze «vroegere vrienden»
niet aan ons beginsel, dat sterft ook bij
de slechtste verdediging, ook by de felste
bestrijding niet, maar aan den goeden
naam onzer partij in den beginne althans,
nog heel wat kwaad doen.
Mannen, die hunne instemming eens
betuigden met den held, die van een verraad
door een Judaskus gewagen dorst, zullen
onder de nieuwe kieswet met ons toch niet
optrekken. Die nu nog op Schimmelpenninck
stemden, terwijl zij van Lohman niets meer
weten wilden, stemmen tenzij Hooger
licht hen bestraalt, een volgende maal zelfs
dien uitverkorene niet meer. Voor hen
was Schimmelpenninck nog het laatste
draadje slechts, waaraan zij zich, met af
gekeerd aangezichte, lieten medenemen.
Wij hebben ze gekend dieiri 1878 schreiend
van blijdschap, onder den indruk van het
volkspetitionnement, juichend mee optrokken
onder de antirevolutionaire vaan, en die
thans al in geen tijd meer zich met ons
inlieten, ja zelfs den triumf der liberalen
vóór eenige jaren mede hielpen bezingen!
Al meer waren zij afgezakt, die getrouwen
Er was zelfs een climax, een opklimming
in hunne inzinking. Eerst een blijmoedig
mee optrekkendaarna een zuchten tegen
de broeders; dan een zich onthouden van
stemmeneindelijk eene bedekte aanbeveling
der tegenstandersten slotte een meê op
trekken met den vijand.
Zeer terecht zegt een roomsch blad van
dezulken, of liever van de partij die zij
willen stichten: Haar anti-papisme en
anti- Kuyperianisme komen ten goede aan
het liberalisme. Haar ethisch christendom
is machteloos ten goede en dient mede als
masker voor de liberale partij. En hare
leden, (let wel, dat zijn de toekomstige
leden der kiesvereeniging, voor welke wij
waarschuwen). Hare leden zullen de eer
hebben door de liberale pers als echte
christenen en echte liberalen te worden
aangeprezen.
Men verwachte dus van die getrouwe
vrienden van dhr. Schimmelpenninck niets.
Breken, ook met dezen afgevaardigde is
voor hen slechts eene quaestie van tijd.
Bovendien is de oprichting eener kies
vereeniging van ant-doleerende anti revolu
tionairen in het verschiet gesteld. Men
zij dus op zijn hoede. Niemand onderschatte
zjjnen tegenstander.
V De aanhouder wint.
Het heeft de aandacht getrokken dat in
sommige gemeenteraden de liberalen onver
wachts in het anti-liberale schuitje zijn
overgestapt, zich tegen de ontzaglijke uit
gaven voor onderwijs hebben schrap gezet,
en op de begrootingen voor 1888 belang
rijke posten hebben verminderd of geschrapt.
In den Haagschen gemeenteraad was het
met de anti-revolutionairen de heer Rietstap,
een Roomsche, die verscheidene bezuinigings
voorstellen met groote meerderheid zag
aangenomen.
In Amsterdam behaalde de bekende anti
revolutionair Hovy, met liberale hulp, zeer
aardige triumfen
Ook Delft ging den goeden weg op. Hier
blijkt dan toch de waarheid dezer volks
uitdrukking De aanhouder wint. Zou hierio
geen wenk opgesloten liggen voor onze
vrienden in de verschillende gemeenteraden
onzer provincie
Rietstap in den Haag was een «zanniker».
Nog niet zoo heel lang is het geleden, dat
men hem alleen praten liet met zijne bezui
niging op het onderwijs.
En Hovy Hoe gaarne hadden Amster
dam's vroede vaderen dezen antirevolutionai
ren dwarskijker, die het altijd zuiniger kon
dan zij, uit den gemeenteraad gekeken
Hoe gaarne had men hem, bij zijn jongste
aftreding, het voetje gelicht. Dat ieder jaar
terugkomen op een zelfde zaak bij de be
grooting, is zoo vervelend Men hoort het
niet gaarne. Hovy zal dan ook wel bijzon
dere kracht noodig gehad hebben, om onder
wederhoorige colleges jaar aan jaar, tegen
dezelfde onrechtvaardigheid te getuigen, dat
door lage schoolgelden op de staatsschool,
die op aller kosten bloeien moet, de con
currentie der christelijke school, die niet uit
de Staatskas leeft, onmogelijk wordt gemaakt.
Er zijn vele achterlijke meerderheden in
Zeeland s gemeenteraden Op den duur
echter zullen ook zij gaan inzien, dat het
toch niet langer zoo kan dat voor een
kind van een hooggeplaatst ambtenaar zes
tig cent schoolgeld in de maand een veel
te geringe som is, waartegen op den duur
de draagkracht der belastingschuldigen niet
is opgewassen.
Maar dan moeten onze vrienden aanhou
den zij mogen niet aflaten van het klavier
der regeeringsconscientie te bespelen, en
wel telkens uit een anderen toonaard. Zoo
zij onvermoed blijven kloppen, maken zij
toch al licht in 't eind een der slapenden
wakker. Bovendien men houdt tegelijk de
belangstelling der burgers gaande.
Hovy en Rietstap hebben thans den weg
aangewezen, waarlangs elke gegronde oppo
sitie vooruitkomthet is de weg vau den
aanhouder.
Toen de tiende penning zwaar werd,
wierp zelfs Rome het juk des Spaanschen
tirans in de Nederlanden af. En ook nog
in onze dagen vangt men onder den hoed
dei- liefde voor de dubbeltjes zelfs de felste
tegenstanders.
«Het gezond verstand en de praktijk
v/innen het eindelijk op de liberale theorie.»
Liever niet.
De dood verklaarde Kamer heeft lust,
nog eens een begin te maken met een
Wetboek op den Arbeid.
Of dit dan niet goed is
Of wij de zegeningen die eene staatswet
over hem uitgiet, dan den arme misgunnen
O, neenMaar er is iets dat er bij
ons niet in wil.
Een welhoek op den arbeid is ten allen
tijde broodnoodig geweest, de liberalen
wisten dit wel en toch - toen dr. Kuyper,
het toenmalig Kamerlid, dit vraagstuk in
de Kamer bracht, lachten zij hem uit en
wilden niets van zijn voorstel weten I
Wat zou hij er dan ook van afweten
Hij was immers geen advocaaten hij
was ook geen wetgever I
Hadden de heereu kunnen droomen, dat
de werkman hun eens te wijs af worden
•/ou, hoe zij zich zouden gehaast hebben,
Kuypers's voorstel uit de papierenmand op
te rakelen, en het zij het dan ook onder
liberaal etiket, den werkvolke aan te bieden I
Nu echter de Kamer in hare laatste
stuiptrekkingen getoond heeft niets anders
dan bioloog Heemskerk's willoos «voorwerp»
te zynen zich door de aanneming der
nieuwe kiestabel het zegel des doods op het
voorhoofd gedrukt heeft, nu zou een
arbeid als deze, waarbij gerechtigheid dient
voor te zittenen de grondwettige be
voegdheid drijfveer moet zijn; en denk- en
geest- en levenskracht niet mogen ontbreken,
in de hand dezer doode eene bespotting
zijn van het volk, dat naar de vruchten
van dien arbeid al sinds jaren reikhalzend
uitziet.
Bovendien mannen als v. Houten, die er
in 1870 nog zoo warm voor waren, zijn
thans een jaartje ouder geworden.
Of schuilt hier een addertje in het gras
Zou men de nieuwe kiezers willen inpakken,
opdat sti aks de kleine liberale pers hun
kunne toeroepen: «Kiesttoch onze mannen.
Zij toch hebben getoond de ware werk
mansvrienden te zijn.»
Wij weten het nietmaar wel weten
wij, dat radicalen, antirevolutionairen en
sommige roomschen onder de nieuwe kiezers
naar dit gefluit van den oud-liberalen voge
laar niet zullen luisteren.
2 Nov. '87.
Goes. De heer J. M. Kakebeeke heeft
zijn benoeming tot voorzitter van het Bur
gerlijk Armbestuur aangenomen.
De gemeenteraad van Zierikzee heeft
de begrooting voor 1888 in ontvangst en
uitgaaf vastgesteld op f 117,978,99.
De gemeenteraad van Sluis benoemde
tot wethouder inplaats van mr. Hennequin
den heer K. f. Koksma.
Recht voor Allen heeft naar het
schijnt, te vroeg gejuicht. De rechtsingang
tegen den schrijver van de beschuldigin
gen aan den minister schijnt verleend te
zijn.
De minister heeft beschikt dat van de
ambtenaren bij de administratie der poste
rijen de heer L. C. W. ten Brummeler zijn
functie zal uitoefenen ten postkantore te
Vlissingen.
Het door den len luitenant der
infanterie f. E. H. Liebert uitgevonden
repeteergeweer heeft bij de proeven aan de
normaal-schietschool te 's Hage minder goed
voldaan en komt dus niet voor een grootere
proef in aanmerking.
Ned. Herv. Kerk.
Drietal te Utrecht J. H. L. Rooze-
meijer te Arnhem, W. A. Snethlage te
Haarlem, L. Heldring te Zandvoort.
Beroepen te Vlissingen A. v. Veen
te Terneuzen.
Zooals men weet, is te Serooskerke
de pastorie, dewijl de predikant een dag
vroeger vertrok dan gedacht was, en de
veldwachter terstond in de ledige pastorie
werd gebracht, in handen der synodalen
gebleven. De kerk bleef echter in 't bezit
der doleerenden. Thans hebben de synoda
len zich ook van het kerkgebouw verzekerd.
Er was tegen hedenmiddag door beide par
tijen godsdienstoefening belegd en nu na-
