HISTORISCH 1887. Ho. 10. Zaterdag 22 October Tweede Jaargang. CHRISTELIJK- NIEUWSBLAD YOOR ZEELAND. VERSCHUW G. M. Klemkerk, te Goes F. P. D'huy. te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIES Een stuk Meoschenleven. Verplicht kosteloos lager onderwijs. elken MAANDAG. WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. IP. ijs per drie maanden franco p. p. f0,95 Enkele - 0,02 UITGAVE VAN EN van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. ii De schrijver van TravaiUeur bespreekt zoo onder de bedrijven door verschillende leemten, en spreekt hier en daar zelfs maar in een noot, waarheden uit, waarover wel eens mag nagedacht worden. Van de loodsen zegt hij, dat hun men- schenlevens en soms millioenen waarde worden toevertrouwd, en dat zij zeer slecht betaald worden. Overkomt hun een onge luk dan zij ti vrouw en kinderen arm. Schrijver keurt het stelsel van vrijwilligers (volontairs) af in onze fabrieken. Een heertje in de werkplaats wordt door den werkman voor een spion gehouden. Heeft hij echter een werkpak aan, en brengt hij zijne boter hammen mee en deelt hij in alle ontberin gen, dan kan hij op aller welwillendheid rekenen. »Als een jongen die niet dadelijk afkom stig is uit den werkmansstand een ambacht wii leeren, moet hij hel harde praetische leven met den werkman meeleven. Geen opleiding, onder welken vorm ook, hoe goed ook bedoeld, kan hem geven wat hij daar op die wijze opdoet. Hij moge bij een andere wijze van opleiding eenige algemeene kennis van de handgrepen van het vak kunnen opdoen, de kennis die noodig is om de maatregelen naar hun aard, op de rechte wijze en met voordeel te kunnen gebruiken, kan alleen op de werkplaats, door het door- loopen van een leertijd, werden verkregen. De praetische kennis van een ambacht moet op de gewone werkplaats en de theoretische op de school worden aangeleerd. Dit is ook het voordeeligst. Slaagt zoo'n jongen niet als opzichter, hij kan toch altijd als werk man zijn brood blijven verdienen.» Zij die thans zr aandringen op vak-dagscholen, mogen trien. Zij handelen, volgens schrij ver nieten het belang van uen ambachtsman. Maar nu zegt men De leerjongen wordt op de werkplaats toch zedelijk bedorven. Hij leert vloeken en jenever-drinken. Wie durft daar een heele klasse van menschen zoo ruw beschuldigen Noem eens namen, en we zullen zien wat er van uwe beschuldiging overblijft. Zijn er zulke onzedelijke werkplaatsen, dan ligt het aan de patroons die geen opzicht genoeg houden. Zie maar eens op karweien. Er woi'den karweien door knechts uitgevoerd, waarvoor de baas alleen belangstelling toont door liet inzenden der rekeningen. Bovendien het moet. Een officier die nooit een kazerne gezien heelt, een luite nant ter zee die nooit liet dek van een schip betrad, een zeeloods die nooit een overzeesche reis maakte, kunt gij 2e u denken Vloeken enz. hoort men in de beschaafde kringen soms veel erger dan op de werk plaatsen. Goed opzicht kan veei voorkomen. De taal, op de werkplaats gehoord, is soms minder ruw, dan het snerpende jij en jou, dat den werkman wel eens wordt toegevoegd door hen die, ja in afkomst en kapitaal, boven hem staan, maar niet zelden ook daarin slechts alleen Zooals bekend is, was de vader van de wet op het middelbaar onderwijs, de minis ter Thorbecke. tegen vakonderwijs op school. Het verslag eener staats-eommissie in Bel gië, daartoe in 1851 benoemd, had hem in die meening versterkt. Ook dit verslag zegt zeer duidelijk dat de vorming tot werkman, lotman niet binnen de wanden eener school, maar op de werkplaats zelve kan en moet geschieden. Bovendien kan men geen fa briek oprichten met enkel werklieden er moeten ook leerjongens onder hen zijn voor het verrichten van allerlei bezigheden, die juist hun liet best afgaan. De wet op 't middelbaar onderwijs in 1863 benadeelde de vakscholen en richtte burger- dag- en avondscholen op. Toch waren er in 1874, volgens schr. reeds bur geravondscholen die dan strijd tegen andere soorten van scholen, ook ambachtsscholen, met eere volhielden. «Een leerlirg van een goed ingerichte burgeravondschool met driejarigen cursus, die met goed gevolg het eindexamen heeft afgelegd, staat hooger in theoretische en praetische ontwikkeling beide, dan een leer ling van een praetische ambachtsschool, die in het bezit is van een diploma voor theorie en praktijk, dat hij aan een ter goeder naam bekend staande ambachtsschool heeft verworven. Ouders die hunne zonen niet naar de ambachtsscholen zenden, doen dit op de volgende gronden lo. Omdat aan een goed ingerichte bur geravondschool of soortgelijke inrichting dezelfde theoretische kennis kan worden verkregen als aan een praetische ambachts school. 2e. Omdat de praetische opleiding op de gewone werkplaats meer waarde heeft voor het vak, dan die op een ambachtsschool verkregen. 3e. Omdat de verdiensten van een jongen, gedurende de drie leerjaren aan de ambachts school doorgebracht, door het gezin van een ambachtsman in de meeste gevallen niet kunnen worden gemist.» In het radicale Goninger Weekblad komt een schrijven- voor van iemand, die zich Dixi teekent («ik heb gezegd.») Daarin wordt het denkbeeld van verplicht kosteloos lager onderwijs bestreden, zooals dit in het artikel van het pogram, door de re dactie van evengenoemd blad aan de hand gedaan, wordt ontwikkeld. Van het lager onderwijs zegt Dixi, dat het, zelfs in de allerbeste inrichting, noch kennis, noch ontwikkeling zal aanbrengen:» Van de onderwijzers zegt hij „Zij barsten van geleerdheid ja, doch hun kennis betreft dingen waarin niemand buiten lien belangstelt. In plaats van ontwikkeld zijn ze omwikkeld, ingewikkeld, en ver wikkeld. Waar en op welke wijze zij zaken moeten behartigen, maken ze zich eenvoudig bespottelijk. De gelukkige uitzonderingen zijn te tellen. En zulke lui zouden in staat zjjn menschen te vormenWas het onderwijs in overeenstemming met de praktijk des levens, dan moesten alle onderwijzers en niemand beter dan juist z ij kennis en doorzicht toonen in 'het werkelijk leven." En van de leerstof heet het „99 procent van 't geen thans op school geleerd wordt, bhjkt later ballast te wezen, die, indertijd met tegenzin geslikt, op lateren leeftijd als sneeuw voor de zon verdwijnt." En den invloed daarvan op de leerlingen teekent deze radicaal aldus: „De helderste, levenslustigste schoolleer- ling is de grootste martelaar. Zjjn aanleg wordt bedorven, zijn verstand geketend, zijn gemoedsleven verstikt, in één woord zijn geest verknoeid en zijn lichaam zwaar beproefd. De natuurlijkste en flinkste jon gens en meiden hebben den grootsten hekel aan zoo'n carricatuur-menschenfa- briek." Na armoede en rijkdom kent hij geen grooter tegenstelling dan tusschen de school en het leven. Kennis en bekwaamheid kunnen niet verkregen worden door wat men thans lager onderwijs gelieft te noe men. «En dan kosteloos l Voor geld toe is het te duur. Met geen geld te betalen is het, wat er door verloren gaat. En dan verplicht l wie heeft recht zjjn gezond ver stand in zoo'n knoei winkel te verkwanselen? En verder heet het: «Zoolang er menschen geboren worden met normale geestvermogens, heeft geen radicale partij het recht, het dogma «schooi» uit te breiden en verplichtend te stellen.» «Het beste onderwijs is afwezigheid van onderwijs dat gegeven wordt. Onderwijs toch mag niet gegeven, het moet genomen worden.» Een grondwets artikel: «Het geven van onderwijs is vrij,» noemt Dixi beleedigend. Een artikel. «Het nemen van onderwijs is vrij,» klinkt be spottelijk. Met het verleenen van dergelijke vrijheden heeft geen wetgever iets te maken. Zij waren reeds «natuurwet» voor iemand aan weigeven dacht. Na gezegd te hebben dat het openbaar onderwijs niet neutraal is, zegt deze radi cale schrijver van de schoolquaestie o. a. het volgende: „Er is natuurlijk ook eene schoolk w e s- t i enatuurlijk, zeg ik, want in onze verschoolde, verkerkte, verleugende z. g. m a a tschappij is kwestie over alles wat er is en wat er niet is. Laat intusschen elk radicaal van de daken predikenin de schoolkwestie is het recht aan de zfjde der antirevolutionairen. Laten alle radicalen voor ieders oog hen helpen den staat het schoolmeester schap te ontwringen. Tegelijk de „Kuyperianen" geholpen om de kerkelijke kwestie op te lossen, waarin evenzeer het recht aan hunne zijde is." Het behoeft natuurlijk niet gezegd te worden, dat wij het met dezen radicaal niet in alles eens zijn. Toch geeft hij vele goede opmerkingen Het ware te wenschen dat sommige libe ralistische redactietjes, in plaats van te schimpen op deze frissche zonen van het liberalisme, wat betere nota namen van hunne geschritten, al geven ook niet alle van levenswijsheid bljjk. Tweeëlei Maten. Naar aanleiding van het gebeurde met dr. Smit te Apeldoorn deelt Ventos in de N. Gron. Crt. het volgende mede In Aardenburg staat de heer Vorsterman Van Oven aan het hoofd eener openbare lagere school. Deze heer nu verdedigde den lsten Sept 1878 in een openbare vergadering te Oost- burg 0. a. deze stellingen: De Bijbel kan op school niet gebruikt worden. De Bijbel is ongeschikt voor kinderen. De By bel kan Gods Woord niet zjjn. De openbare school brengt de kinderen tot gemeenschap met God. Onze tjjd wordt niet gekenmerkt door godsdienst of Christus-haat, maar onze tjjd kenmerkt zich door een verzet der ontwik kelden tegen de te weinig ontwikkelde leer aars der kerkgenootschappen. De zoogenaamde christelijke «chool levert geen waarborg tegen polygamie, communis me, noch socialisme; de openbare wel. Heeft nu deze heer ook zjjn ontslag ge kregen Neen, hjj arbeidt nog ongestoord in denzelfden geest voort. »Maar,s vraagt \eritas, jis Van Oyen dan ook geen agitator of, beter gezegd, een ongeloofs-apostel »Zeker, maar zjjn handelwjjze is niet strijdig met de belangen der liberalen Een kind uit het volk. Gemoedelijke liberalen juichen de candi- datuur Levy toe, als die van een zoon uit het volk. Maar wat bazelt men toch van zoneti uit het volk Verstaat een zoon uit het volk altjjd de klachten van dat volk leeft en streeft hjj met dat volk voor zyn diere rechten? Het moest zoo zjjn. Maar is het in de Tweede Kamer zoo? Zal daar het rechts gevoel van den zoon uit het volk Levy sterker spreken dan b. v. van een anti revolutionairen baron Droomers, die dat meenen. Of liever, zjj weten wel beter. Of was niet Kappeyne, die ons de onge lukkige schoolwet bezorgde en het volk, waaruit hij voortgekomen was, in zjjn rap port aan den Koning hoonde, niet een zoon uit het volk? Welke liberalen waren in de Tweede Kamer tot nog toe de eersten om onze klachten af te wjjzen, om onrecht en ver drukking te bestendigen aan ons goede volk Het waren de Noordsche liberalen, de kinderen uit het volk, de heeren Liefiinck, Buma, Schepel, v. d. Kaay en Goeman Bor- gesius. Onder hen zijn er die steeds elke censusvei laging ten gerieve van het »volk» uit wiens kringen zij waren voortgekomen, het felst hebben weerstaan. Slechts Groen v. Prinstereren de zjjnen, mannen die niet uit den boezem des volks waren voortgekomen, hebben het volk achter de kiezers gekend en begrepen, en tot heden toe voor zijn rechten gepleit. De liberale partij heeft nog wel meer «zonen des volkt» in de Tweede Kamer; menschen van wier bestaan het volk nog nimmer iets gewaar werd. Dat nu deze hooge voorname heeren in den laatsten tijd wat meer populair worden, ligt waarlijk niet aan eene hartelijker genegenheid, zelfs voor het census-volk. 't Is slechts een gevolg van de omstandigheden 1 De anti-revoluti onaire invloed wordt grooter door dat voe ling houden met het volk. Bovendien gaat de liberale firma achteruit. Het volk is in den laatsten tijd ook wijzer, meer preten tieus geworden. De heeren moesten nu wel wat meer met dat volk gaan rekenen. Aan een zoon uit het volk, die niet verstaat dat de Zoon des menschen gekomen is, niet om gediend te worden, maar om te dienen heeft bet volk van Nederland niets 1

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1887 | | pagina 1