CHRIST ELIJ K-
HISTORISCH
GOES.
Lohman,
van der
OGES,
JONGE
Mr. C. LUCASSE,
Mr. Th. Heemskerk.
niging
te Goes,
ER a. s.,
GOES.
LDEN.
inica s
VLAKE.
1887. No. 114.
Zaterdag 27 Augustus.
Eerste Jaargang.
NIEUWSBLAD
Y 0 0 E ZEELAND.
tr
I
LID, en
I,
:n lid,
aanbevolen.
t e r.
;cretaris.
tgmeester.
te
Cologne. Eau
elden, groepen
Albo'ide Trek
en. Ruime sor-
30 Cents.
10,00+ 1100
13,30 430f 5.30
|ndag bovendien
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. Dliuy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
V Het oude liedje.
Binnenland
TWEE Leden voor
d:
;n, bij het aaDgaan
lent van Koloniën
andere deelen.
orting voor con-
|irs Goes.
Middelbnrgr en
18,009,15+10,00
1,35-}- 2,30 3,30
Zondags boven-
an wearbij aan
Xeersluis wordt
|un. 1.30 en 6 n.
a. 4.40 en 6.50.
St.
JOennm. 12.
tk na aankomst
en 6 u. nam.
aar het Spoor-
DË
EIIW,
EI.sen MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers- 0,021/a
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere rege
meer 10 cent.
Ontrust u niet.
Te Middelburg werd, naar wij vernemen,
een circulaire rondgedeeld, waarin op de
herkiezing der heeren Buteux en Smit wordt
aangedrongen. Vooral de heer Smit poseert
in dit strooibiljet als de onmisbare, zonder
wien zelfs Zeeland niets wezen zou. Dit kan
waar zijn.
Toch zij opgemerkt, dat in hun eerste
levensjaar als Kamerlid, Buteux noch Smit
(blijken gegeven hebben van wonderbare
werkkracht en onmisbaarheid.
Twee feiten slechts.
De heer Buteux, die den trouwen Keu-
chenis verving, was in dit zittingsjaar in
63 van de 123 zittingen afwezig. Slechts
60 keeren van de 123 was hij in de ver
gaderingen tegenwoordig. En in al deze
zittingen ter behandeling van de zoo ge
wichtige Grondwetsherziening sprak de heer
Bmteux niets.
Nu nemen wij dit Z.Ed. niet kwalijk,
want ook ongesteldheid was veelal oorzaak
zijner afwezigheid. Maar dan geve men hem
als Kamerlid ook geen eervolle vermelding
evenmin als den heer Smit, die wel trou wei-
medewerker was, doch dan ook in het ge-
heele zittingsjaar maar twee, zegge twee,
onbeduidende redevoerinkjes uitsprak over
het beheer der Marine.
Op de onmisbaarheid dier heeren valt dus
wel wat af te dingen.
Maar er is meer.
Naar men zegt, wordt tegelijk in dit strooi
biljet de verkiezing van mrs. Heemskerk en
Luoasse ontraden, wijl er anders gevaar
ét- dreigt voor de Ned. Herv, kerk.
"Wjj laten in bet midden ot liefde voor
de kerk, dan wel zucht tot zelfbehoud dezen
angstv; lligen tot het uitspreken van deze
vrees geleid heeft.
Wij deelen alleen mede, dat voor de be-
langen der kerk hoegenaamd geen gevaar
I bestaat, wijl niet over de zaken der kerk,
maar over de nieuwe grondwet, waaruit de
zaken der kerk juist werden weggelaten,
door de heeren moet worden beslist.
De kiezers te Middelburg kunnen dus ge
rust zijn. Der kerk dreigt geen gevaar!
De heeren Smit en Buteux kunnen geen
enkele parel toonen aan de kroon hun ten
vorigen jare door de kiezers gevlochten, nadat
zij onzen mannen het voetje hadden gelicht.
Reden te over, dat alle antirevolutionairen
het nu eens wagen met de twee kundige
rechtsgeleerden
en
In de circulaire, van liberale zijde te
Middelburg verspreid, leest men onder meer
»Zij die de Nederlandsche Hervormde kerk
een goed hart toedragen, die haar liefheb
ben en haar bloei niet verstocrd willen zien,
kunnen waarlijk niet wenschen dat op
staatkundig gebied de afgescheidenen en de
doleerenden triumpheeren.»
'tls dus weer het oude liedje. Men voelt
dat men achteruitgaat, en nu wil men zich
andermaal op de been houden door kerkge-
schrijf en zich den tegenstander van het
lyf houden door kerkelijke bangmake ij.
Wij betreuren dit; te meer wijl wij nog
niet gelooven kunnen, dat de onderteekenaars
zeiven zooveel met de kerk op hebben.
Want, let wel, lezer!
De ciiculaire is onder anderen geteekend
door mannen als G. P. Wijnmalen en G. A.
Vorsterman v. Oyen, Storm en mr. Fokaer.
Bekwame mannen zeer zeker, maar van wier
liefde tot de kerk toch nog zoo heel veel
niet bleek.
V Zij weten beter.
De heeren Fokker en Vorsterman van
Oyen weten zeer goed dat de kerkelijke
richting der heeren Th. Heemskerk en C.
Lncasse met deze verkiezing niets te maken
heeft. Deze heeren worden eenvoudig ge
kozen, gaan naar Den Haag, helpen daar
voor een paar weken de grondwetsherzie
ning ten einde brengen en leggen terstond
daarop hun mandaat weder neer. Over de
kerk zal daar niet gesproken worden, dank
zij der liberalen eigen voorstel, om aan het
hoofdstuk, rakende de Kerk, niet te tornen.
De heeren Fokker en Vorsterman v. Oyen
weten dit. En toch moet het woord kerk
weer dienst doen om onze candidaten uit
den staat en van de grondwet af te houden.
En in hunne vrees voor dezd kerkelijke
zakkenrollers schrijven zij
Zij die vrijheid |J) wenschen, ook op
maatschappelijk gebied, die Calvinistische
overheersching vreezen, die het felle drijven
in zeer eenzijdige richting verderfelijk achten,
die de revolutie in de kerk betreuren, zij
zullen de teugels van Staat niet in handen
willen brengen van hen. die zoo hartstoch
telijk de orde in de kerk hebben verbroken."
Wie griezelt niet?
Middelburg,
Hoe zal ditmaal Zeeland zich lioui en?
Een tijdlang waren vier der vijf. Zeeuw-
sche Kamerleden uit onze gelederen.
Sinds slonk het vier- tot een tweetal, en
wierd het corps op het Binnenhof verrijkt
met Smit en Buteux.
Nu, zoo Vlaanderen, zoo Walcheren met
terdaad liberalistisch was, we zouden ons
hier bij neder leggen. Een distritt, dat in
zijn ov'ergroote meerderheid liberalistisch
is, moet ook door een liberalist vertegen
woordigd zijn.
Niets is billijker.
Maar noch in Vlaanderen noch op Wal
cheren is dit'zoo.
De ambtenaarsstand, de van elders inge
komen lieden, de staf van het openbaar
onderwijs, enz. die ja, luiden er de libera
listische klok.
Maar het volk, de eigenlijke Zeeuwen,
de Walchersche boeren, en onze Vlaamsche
landslieden moeten niets van het Liberalisme
hebben, en liepen er met hun keuze van twee
liberalisten deerlijk in.
Och dat cadeau voor het prachtige kerk
orgel
Zoo overvroom!
Zij men daarom thans beter op zijn
hoede.
Het laten invullen van zijn biljet door
landheeren of hooggeplaatste personen komt
niet te pas.
De kiezer moet vrij zijn.
En mits behoorlijk opgezocht en toege
sproken en bemoedigd, dan kiest de vrije
Zeeuw geen liberalisten meer, maar manaen,
die ook op Staatsterrein op durven treden
in den naam van hun God. (Standaard.)
Middelburg. Van wege de anti-revoluti
onaire Kiesvereeniging «Nederland en Oran
je» werd Donderdagmiddag eene samen
komst met de kiezers gehouden waar
op door de Candidaten voor de 2e Kamer,
de heeren Mr. Th. Heemskerk en Mr. O.
Lucasse het woord gevoerd ,werd. Mr. Lu-
casse toonde het verschil aan tusschen deu
Christenstaatsman en hem die met God
en zijn woord geen rekening houdt.
Spreker wees er op, dat het liberalis
me zich om veel wat den christen heilig is,
niets bekreunt.' En een gevolg daar
van is de steeds dieper zinkende toestand
van ons volk. Zie het b. v. in de kazernes,
waar voor den jongeling uit een chr. gezin,
het leven zoo ondraaglijk is geworden, dat
men voor dezulken Mibtaire Tehuizen moest
oprichten. De toenemende onzedelijkheid,
de vaccinectom'/, en eindelijk om niet
meer te noemen de schoolwet, strekken
tot bewijs, dat ons christenvolk van het
Liberalisme niets heeft te wachten.
Na 1878 is het volk wakker geworden
en leed de liberale partij nederlaag op ne
derlaag tot de partijen ongeveer gelijk
stonden, en wij moesten helpen om de
scherpe hoeken van die dure schoolwet af te
nemen. De liberale partij wil zelfs den
Naam van God in de grondwet niet ge
noemd zien en verwierp het voorstel van
de Geer van Jutfaas om (art. 116) te le
zen «wij, bij de gratie Gods» en daarin
stemden de vorige afgevaardigden Buteux
en Smit mee. Toen veranderd zou worden
het art. van den eed door leden der Eerste
en Tweede kamer af te leggen, heelt men
dit art. zoo pasklaar gemaakt dat zelfs een
Godloochenaar zitting kan nemen.
Spreker eindigde zijne rede, die wij na
tuurlijk niet geheel kunnen opnemen, met
de verzekering te geven dat, wanneer hij
mocht worden gekozen, het zijn streven
zal zijn in de kracht des Heeren te strij-
den voor de eer van Koning Jezus en de
belangen van dit district te behartigen.
Vervolgens werd het woord gegeven aan
Mr. Th. Heemskerk van Amsterdam, die
sprak naar aanleiding van de a. s. Grond
wetsherziening en deed uitkomen dat ook
de antirevolutionaire partij in hoofdzaak daar
toe kan meewerken, niet omdat daarin volko
men bevrediging zou worden gevonden, maar
omdat hier toch een eerste schrede op den
goeden weg zou kunnen gezet, aangezien
een aanvankelijke uitbreiding van het stem
recht wordt gegeven, en de splitsing in
enkele kiesdistricten zal plaats hebben. Het
oogenbl'.k is nu gekomen om aan velen het
lang gewenschte Kie recht te geven, en vele
gezeten burgers onderhet volk zullen ook gaan
meespreken, terwijl meer iedere partij zijn
eigen Candidaten zal kunnen steunen, en
men niet zoo ligt verplicht zal zijn van twee
niet gewilde Candidaten, den minst slechte
te kiezen enz.
Ook des avonds hield Mr. Heemskerk
eene rede in de concertzaal, die door een
net doch niet te talrijk publiek werd bijge
woond. Spreker zei o. a. Bij zeer velen bestaat
de gewoonte om het streven der antirev. -
partij in een verkeerd daglicht te stellen
daarom is het goed nu en dan eens verant
woording te doen. Er zijn hier waarschijnlijk
vijanden en vrienden. Ik zal nu maar eeni-
ge den kbeelden blootleggen, die betrekking
hebben op den eisch van het oogenblik.
Het hoofdpunt van de Grondwetsherzie
ning, ligt, als ik het wel zie, in het kies
stelsel. Men meent dat de anti-rev. party
een dadelijk voorstel daarvan verwacht om
hun partij wat op te lappen, doch men ver
beet, dat bij de vorming van enkelvoudige
districten de groote steden zijn uitgesloten
en het twijfelachtig is of wy er bij zullen
winnen misschien wel de katholieken en
de liberalen, maar het is tegen recht en
billijkheid, om enkele deelen van het land
uit te zonderen.
De voorgestelde uitbreiding van het
kiesrecht is een zaak van billykheid, die
door de liberale partij jaren lang is tegen
gehouden. In ons land zijn toch tal van
burgers die minstens even goed als de
tegenwoordige kiezers konden meestemmen.
De Tweede Kamer toch moet zijn een afspie
geling van wat in het land gevonden wordt.
Die Partijen zullen meer uitkomen, en de
antirev. partij streeft er naar om haar
beginsel te handhaven, en te zeggen wie
gaat er mee met ons vaandel. Dit zal
voor enkele districten, èn voor antirevo
lutionairen, èn voor roomsch katholieken
in het gevolg gemakkelijker gaan. De
schoolkwestie is een reden om, vooral
dubbele districten, in sommige gevallen
met de Roomschen mede te gaan.
Het verwijt van een monsterverbond is
ongegrondopoffering van beginsel is nooit
een element der samenwerking geweest*...
Het is niet de vraagwie er Isa men gaat,
maar wat men samen doet. Maar het feit
is daar dat in het vervolg iedere party zich
beter zal kunnen ontwikkelen.
De liberalen zijn het ook niet allen eens,
b. v. zelfs in de staatsrechtelijke zyde van
het onderwijs, er zijn tegenwoordig libera
len die het een eisch des rechts vinden, dat
art. 194 veranderd worde. Men kan dan
ook niet altijd blijven zeggen dat onrecht
•recht is. Zoo zullen ook de radicale en de
conservatieve elementen van elkander af
scheiden. Inmiddels is het noodig, dat de
anti-rev. partij niet in kracht vermindere.
De liberalen kunnen zich tegen over de
s iciaal-democraten op niets beroepen, omdat
zij niet rekenen met een leven na dit leven,
en met de verantwoording voor God door
hen krijgt men een Kamer die over alles
beslist en dit is de leus van de laatste 25
jaar. Dat het anders kan opgevat, en de
Kroon zich zelfstandig kan laten gelder, by
vrije uiting van wat in het volk omgaat,
hebben de allerlaatste jaren geleerd.
Men heeft hier een liberale partij, die
j vren meerderheid is, en toch niet geregeerd
heeft en met een machtige minderheid niet
heeft gerekend. Dikwijls echter heeft de
Regeering aan de Kamer opgelegd datgene
wat naar hare overtuiging kon cn dit zal
des te beter gaan, wanneer én Kroon én
Kamer een recht begrip hebben van de
Souvereiniteit bij de Gratie Gods.
Nog een woord over het licht, waarin de
Grondwetsherziening moet beschouwd wor
den. Verleden jaar stond men in een
grooten strijd tegenover elkander en de
antirev. partij heeft toen gemeend niet te
mogen meewerken, omdat aan de toen als
definitief voorgestelde Grondwetsherziening
het stelsel van het onderwijs ontbrak. Vele
liberalen leeren dat men heeft een openbare
school die voor alle richtingen goed is;
dikwijls reeds echter is bewezen dat dit
niet kan, want men wil een gelijkstelling
a
t
i
a
i
x i
'J9
it
't
f
e
k
te
it I
e
i
Wl
t
t
,t
t I
n
b
i
a
i
