CHRISTELIJK-
NIEUWSBLAD
HISTORISCH
YOOR ZEELAND,
1887. No. 103.
Zaterdag 13 Augustus.
Eerste Jaargang
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER AD VERTE ATI EN
De willekeur der Liberalen.
Binnenland.
Kerk- en School nieuws.
X V'
/tv*
DE
.ÏU.ÏÏN MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
l nkele nommers-0,02y2
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere rege
meer 10 cent.
Een eerlijk tegenstander schrijft ons het
volgende. Wij plaatsen het om te doen
zien, dat men niet in de eerste plaats
antirevolutionair behoeft te zijn, om het
onrecht te gevoelen, dat de Eerste Kamer,
ol liever de liberale partij ons Woensdag
heeft aangedaan.
Het voorgestelde art. 192 (oud 194i, be
treffende het onderwijs, is door de Eerste
Kamer verworpen. De klerikalen zullen we
derom, wie weet hoelang, gedwongen wor
den de belasting te betalen voor scholen,
die alleen de liberalen bevredigen. De kerk
buiten de schoolzegi de liberale kliek;
aangenomen, maar laten zij dan ten minste
de kerkelijken geen belasting doen betalen
voor hunne moderne sektescholen. «Geen
dogma's op de schoolzegt de liberale
bent; al wel, maar laat er uw eigen dog
ma 's dan ook buiten en bedenkt, dat de
dogma 's der kerk berusten op een begin
sel, de uwe slechts op de zucht om willige
werktuigen te kweeken, die uwe verderfelijke
staatkunde moeten goedkeuren, liet liberale
beginsel verbiedt, dat den kinderen kerkd wang
worde opgelegd, maar dat beginsel verbiedt
niet om de ouders een school op te drin
gen waarmede zij nu eenmaal niet gediend
zijn, öf wel zich zware offers te getroosten
voor eigen scholen. De beslissing van het
onderwijs behoort aan de ouders, niet aan
den Staat, maar de liberale minderheid be
grijpt, dat het hoofdzaak is de klerikale
meerderheid er onder te houden. Vandaar
het knoeien met kiesdistricten, van daar
liet voortbestaan van de staatkundige rem-
machine, die men Eerste Kamer noemt. Zij
vreezen dien kerkdwang. Wij vreezen den
dwang der kerk minder dan den dwang
der liberalen, die het land ten verderve voert
Niet dat wij voor eene verwisseling zou
den zijn van de liberale in een klerikale
want ook de laatste heeft een te beperkt
programma, tengevolge der vrees voor een
denkbeeldig gevaar; maar wij veronder
stellen, dat indien de klerikale partij de
meerderheid vormde, dit reeds een schrede
vooruit zou zijn op den weg der verlichting!
Wij zien helder in, dat de liberale dom-
perspartij meer onheil sticht, dan de kerk ooit
zou kunnen doen
EEN RADICAAL.
**tieen cadeautje aan de gegoeden.
Dit gulden woord van het Goesche raads
lid Quist, voor jaren in den raad uitgespro
ken, mocht men gisteren in een vergadering
van dienzelfden Goeschen gemeenteraad
öpvangen uit den morid van niemand minder
dan den geachten voorzitter, den heer
mr. de Witt Hamer. Een der heeren
wethouders stemde daarmede in, en de
meerderheid der antirevolutionairen hielp
hen, terecht het voorstel Lambrechtsen
afstemmen om den prijs van het aangevoerde
drinkwater met 3 cent per emmer te ver
lagen.
Geen cadeautje aan de gegoeden!
Dit is niet maar een leus. Het is een
beginsel. Een beginsel dat zoowel in kleine
zaken geldt als in groote. Dat ons leiden
moet, zoowel bij de levering vau middel
baar onderwijs, als bij den verkoop van
een emmer water. Heeft de meerderheid
thans in het kleine dit beginsel aangedurfd,
zij het haar gegeven dit ook weldra in
het groote te mogen doen, opdat des bur
gervaders gulden woord niet blijke een ijdele
klank te zijn geweest.
Op de kleintjes passen is goed, mits men
de grooten niet loopen late.
VERGADERING
van den gem< eoteraad te Goes op
Afwezig
Donderdag 14 Augustus.
Voorzitter de hr. burgemeester,
met kennisgeving de hh. Joncqière, v. d.
Ho ik, Flugi en Kakebeeke. De notulen
worden gelezen en goedgekeurd. Mede
gedeeld wordt o. a, dat J. de Vos eervol
ontslagen is als schatter der huurwaarde
van lokalen tot uitoefening van den klein
handel in sterken drank en in zijn plaats
benoemd A. A. v. Dellen. Dat Chr. v.
Hoorn ontslagen is als assistent-keurmees
ter van het vee. Dat het ravelein vooi
f 305 'sjaars verpacht is aan de sociëteit
de Eensgezindheid. Dat iu de gellleening
ten behoeve der gemeente ieder voor flü,000
is deelgenomen door het bestuur van 't
Gasthuis en het Armbestuur. Dat einde
lijk (van Gedeputeerde Statenj is ingekomen
de goedgekèurde rekeuing der gemeente-
begrooting over 1835. En de rekening van
het bestuur van het Gasthuis over 1880.
De geloofsbrieven der nieuw gekozen raads
leden worden in handen gesteld eener com
missie bestaande uit de hh. De Jonge, den
Boer en Moens. Eerstgenoemde brengt
rapport uit, en adviseert namens de com
missie Lot toelating. Alzoo besloten.
De ontvangsten der gemeente bedroegen
over 1886 f 208429,135. De uitgaven
f188142,285. Batig slot ruim f20000, waar
van echter f14500 afgaat die reeds in de
begrooting voor 1887 is gebracht. Aan.N.
Remijn wordt een in erfpacht bezeten stuk
gemeentegrond in de Mattheus Smallegange-
huurt, voor f1498 vervocht.
Den heer Mink wordt eervol ontslag ver
leend al leeraar aan de 11. B. S.
Unaniem wordt aangenomen het voorstel
van B. en W. om f320 uit te schrijven
op den post onvoorziene uitgaven voor
1887, wegens de onkosten der waterlevering.
De heer Den Boer dankt liet Dagelij kscii
BëStuur voor zijn werkdadig optreden in
dezen, ten gerieve voor de burgerijen
vraagt of 't niet wenschelijk zou zijn den prijs
van het water per emmer te verminderen.
Vijf cents acht spr. te hoog, wat ook blijkt
uit het feit dat tot lieden slechts 52 plus
28 emmers geleverd zijn. De heer Quist
vraagt of 'tin deze kommervolle dagen van
droogte niet wenschelijk is de putten, waar
pompen op staan uit te diepen, of in 't
algemeen te onderzoeken of het ondritikbare
drinkwater niet drinkbaar kan gemaakt
worden.
De heer Callenfels acht dit niet mogelijk.
Gasleiders, nabijheid van riolen en water
plaatsen, faecaliën enz. zijn daarvan oorzaak.
Sprekers putten, waaruit hij gaarne idlen
gratis voorziet, geven zeer goed drinkbaar
water. Wel had men daarin de aanwe
zigheid van organische stoffen geconstateerd,
5 milligram op zekere hoeveelheid. Maar spr.
voegde er bij dat het be loeide water bij dat on
derzoek versch uit den put kwam, waarin ge
roerd was. De chem. sub-commissie had het
water, terwijl het in rust was gekeurd en 't
onschadelijk, drinkwater bevonden Spreker
kan nog genoeg water weggeven, daar het
water in beide putten nog 40 cM. hoog
staat. De heeren Lambrechtsen en den
Boer ondersteunen de vraag van den heer
Quist. Eerstgenoemde noemt feiten die
wijzen, op de mogelijkheid van uitvoering
van#'tgeen de hr. Quist bedoelt. Sprekers
wel gaf laatst zeer vuil water. Bij onderzoek
bleek "dat er een riool in den weg was.
Thans is de fout hersteld en 't water is
uitstekend De pomp op de Beestenmarkt
geeft ondrinkbaar water. In de nabijheid
wonen toch eigenaars van goede wellen.
De hr. Den Boer heelt het oog op de pomp
in de Lange Vorslstraat voor de woning
van de wed. Glerum, waar onderzoek ge-
wenscht zou zijn. De hr. Quist roemt zeer
de uitstekende hoedanigheid van het water
uit de pomp bij t Stadhuis en wijst op
goede putten in de buurt. Dr. Callenfels
ontkent dat de pomp in de Lange Kerkstraat
goed drinkwater geeft. Voor waschwater
is 't uitstekend. Daaraan is vooreerst nog
geen behoefte. De hr. Lambrechtsen stelt
nu voor het water voor 2 cent per emmer
te verkoopen. Na bestrijding door den
Voorzitter die geen cadeauxaan de gegoeden
wenseht te geven; door den heerOchtman
die er op wijst dat bij de vorige levering
a 2 cent dt' menscheu nog liever gratis
water bij dr. Callenfels haalden en men
dus bij verlaging dezen toch niet tegemoet
komt, en door den heer Callenfels die het
nu nog niet noodig acht en waarschuwen
zal tegen den tijd dat zijne vijvers uitgeput
zijn, wordt het voorstel met 5 tegen 4
stemmen die van de hh. Ramondt, den
Boer, dr. Moens en Lambrechtsen verworpen.
Aangenomen wordt zonder hoofdelijke
stemming een voorstel van den burgemeester,
om de jaarwedden der politieagenten met
f 50 en van den hoofdagent met f 100 te
verhoogen. De benoodig le som van f350
wordt daartoe op de begroeting gebracht.
Vooraf wijdt de voorzitter een woord van
hulde aan de uitstekende regeling van de
diensten der politie.
Het eerste suppletoir kohier wordt vastge
steld op f 107,25 over 16 aangeslagenen, en
dat der belasting op de honden op f32.
Als stemopnemers worden benoemd
Bij de stemming voor een lid van de pro
vinciale staten worden benoemd de heeren
Quist en Den Boer, en bij die v or de
Tweede Kamer de heeren De Jonge en dr.
Moens, allen met algemeene stemmen op
een na, die telkens op den lir. van Asperen
Vervenue was uitgebracht.
Aan het eind bij de gewone omvraag
leest de heer Lambrechtsen een stuk voor,
waarin bij gewaagt van den ongunstigen
uitslag van het jongste eindexamen der
Hoogere Burgerschool alhier, onaangenaam
voor de afgewezenen, ontmoedigen l voor
't onderwijzend personeel. Het feit staat
niet op zich zelf want van de 7 leerlingen
der laatste 3 jaren sl lagden er maar 3.
Spreker zal dit niemand wijten. Maar de
mogelijkheid bestaat, dat aan de inrichting
der Hoogere Burgerschool gebreken kleven,
wat een groot deel van het publiek dan ook
onverholen uitspreekt. Hiervan neme men
nota, in het belang der inrichting. Spr.
stelt ten slotte de volgende motie:
»Nanr aanleiding van den uitslag van
het jongste eind-examen van de H. B. S
noodigt de Raad de commissie van toezicht
op het M. O. uit, hare meening te willen
kenbaar maken over den gang en het ge
halte van het onderwijs op voornoemde
school.
De hr. De Jonge steunt de motie. Hij
hoopt dat bedoelde commissie haar onder
zoek zoo strikt en nauwkeurig mogelijk doe
plaats hebben. De heer Callenfels insge
lijks, want ook hij heeft verschillende klach
ten over de Hoogere Burgerschool vernomen
De voorzitter wijst op een onjuistheid in
het door den heer Lambrechtsen voorgele-
zene. Niet 3 van de 7 slaagden, maar 5
van de 9. Verleden jaar slaagden de aspi
ranten allen (4). [Werd er toen niet een vijf
de, ile heer C. J. I. afgewezen Red] Ook
staat de commissie van toezicht buiten de
eind-examens en kan dus derzelver gang
en resultaten niet mededeelen. Maar
wijl Spr. van de uitstekende inrichting
overtuigd is en hij dus de openbaar
heid niet vreest, zal hij gaarne de mo
tie aan bovenbedoelde commissie overbren
gen.
De vergadering wordt hierop gesloten.
Naar wij vernemen heeft de heer
C. J. Huvers, notaris te Kolijnsplaat. de
hem aangeboden candidatuur voor de Pro
vinciale Staten aanvaard.
Het ministerie heeft Z. M. den Koning
geadviseerd het gevraagd ontslag aan den
Haagschei i burgemeester Patijn niet te
verleenen.
Verkiezingen. Te Dokkuin zijn de af
tredende leden Rengers en Kielstra door de
liberale kiesvereenigiug andermaal candidaat
gesteld voor de Tweede Kamer met 28 st.
De heer dr. Frowein bekwam er 6.
Weme'diuge. Van een ontslag van den
heer Brandt als directeur van Oefening
kweekt Kunst is officiéél geen sprake ge
weest. Wel was 't voornemen uitgesproken
.doch de heer Brandt is daarop tot aller
genoegen teruggekomen.
Middelburg. De heer Snijders schrijft
uit Genève aan de Middelburgsche Courant
dat hij zijne herbenoeming als raadslid
aanneemt.
Naar men zegt heeft Z. M. de koning
de gewijzigde Grondwet bekrachtigd.
Z. M. schroefstoomschip le klas Van
Speijk onder bevel van den kapitein ter zee
jhr. J. A. Roëll is den 10 dezer te Batavia
aangekomen. Alles wel.
Aan J. K. Boeye, betaalmeester enz.
te Zierikzee, is een pensioen toegekend van
f3000 'sjaars.
Ned. Herv. Kerk.
DrietalTe Oostburg D. A. v,m Haselen te
Soeterwoude, A. Gelderrnan te Burg op
Texel, A. P. de Groot te Ophemelt, waar
uit dadelijk beroepen werd D. A. van Ha-
zelen.
Beroepen te Nieuwerkerk a. d. IJsel S.
Sleeswijk Visser te Rijsoord te St. An-
naland, K. Straat" ma, te Biervliet.
Het jaarfeest van den Frieschen Jon-
geliugsbond heeft Woemdig plaats gehad.
Spreker was o. a. ds. P. J. v. Melle, van
Minnertsga.