NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
1887. No. 96.
Zaterdag 16 Juli.
Eerste Jaargang.
VERSCHUW
iïlken MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND.
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
TER GEDACHTENIS.
Der liberalen afgod in gevaar
Binnenland.
ZEEUW,
Trijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,0272
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Jhr. J. L. de Jonge is overleden.
Deze tieurige mare vernamen wjj gisteren
uit de dagbladen en brengen haar met een
bedroefd gemoed aan onze lezers over.
Wie Jhr. J. L. de Jonge was, voor de
christelijke gereformeerde kerk te Zierikzee,
die hij als ouderling diende; voor de stad
zijner inwoning, waar hij jarenlang lid van
den raad en wethouder wasvoor het
district Zierikzee dat hij vertegenwoordigde
in de provinciale staten; voor de antirevo
lutionaire partij, die hij zes jaren lang in
de Tweede Kamer als afgevaardigde voor
Middelburg steunde; voor het distiiet Goes,
dat hij, ofschoon door afnemende krachten
belemmerd, tot aan zijn dood, nogmaals als
lid der provinciale staten van Zeeland, ver
tegenwoordigdevoor de maatschappij, die
hij een reeks van jaren als voorzitter der
vereeniging tot afschaffing van sterken
drank trachtte te verbeterenen voor de
verschillende collegie's, waarvan hij de ziel,
waarin liij -de vriend en de raadsman was;
geen enkele Zeeuw die daarop niet een
gunstig antwoord geven zal.
Gedurende zijn leven toch reeds getuigden
voor- en tegenstanders, van den indruk,
dien het optreden van dezen ronden Zeeuw
op hen maakte.
Want De Jonge behoorde tot dat steeds
meer uitstervend adellijk geslacht in Zeeland,
dat het «goed rond goed Zeeuwsch» zonder
te blozen in zjjn vaandel voeren kon.
Meer dan den adellijken titel had de
Heere hem geschonken. Bij vele gaven van
verstand en hart die hem sierden, was
deze kloeke belijder gezegend met een
zielenadel, die zelfs de beste zijner vrienden
hem benijden moest. Een dienstknecht als
hij, die geen mensch vreesde, wijl hij God
vree zend was, kon als een buitengewoon
geschenk voor het, geestelijk en stoffelijk,
zoo dorre gewest zijner inwoning beschouwd
worden. Nog in zijn leven heeft hij als
loon op zijn kloeken arbeid den bloei der
christelijke school, en nog veel meer zegen,
mogen aanschouwen.
Niet nu (daartoe toch was de slag te
groot), maar spoedig na zijn verscheiden,
zal Zierikzee, zal Zeelandzal Kerk en
School en Maatschappij gevoelen en beseffen
gaan, hoeveel daar straks met Jhr. J. L.
de Jonge ten grave daalde.
Als oprecht antirevolutionair had hij met
zijn vriend en leermeester Groen van Prin-
sterer dit gemeen, dat hij in de hut der
aimen bidden, maar ook in de Tweede
Kamer voor dierbare volksbelangen pleiten
kon. Want ook zijn zijn leuze was: «Een
staatsman niet, een evangeliebelijderDat
evangelie heeft hij zich nooit geschaamd.
Hij heeft den smaad en de ergenis der
tegenstanders er voor over gehad.
Wij waren zelve eens getuige (m 1878)
hoe hij in de Tweede Kamer door liberalen
werd uitgelachen, toen hij den minister
Kappeijne het onderzoek van den cate
chismus aanbeval.
Aan de zijde van zijn ouden vriend
Saaymans Vader, die hem thans overleeft,
getuigde hij steeds weer voor de eere Gods
en worstelde hij tegen de ontkerstening der
natie.
Zijn heengaan heeft een diepe wonde
geslagen in veler harten zijn opengevallen
zetel in zoo menige vergadering laat een
droevig ledig achter.
Jhr. J. L. de Jonge heeft veel geleden.
Een eenige zoon en twee lieve dochters
daalden vóór hem ten grave. In de laatste
jaren was hij dikwijls lijdende. Een eere-
kruis van zijn aardschen Koning droeg hij,
want hij was ridder van de orde van den
Nederlandschen Leeuwmaar hij droeg
ook het kruis, door zjjn hemelschen Ko
ning hem opgelegd. Thans is hij verlost.
En verre van den lof des afgestorvenen te
verkondigen, hebbe een iegelijk geloovige
een woord van dank aan Hem, die aan
Koning en Kerk en Vaderland onzen ge
liefden De Jonge gaf.
Trooste de Heere de zwaar beproefde
Vrouwe, de weduwe en de liefhebbende
dochters, die in rouwe achterblijven, en zij
Hij Christelijke School en Vaderland, bij het
heengaan van zulke mannen, genadig
De afgod der liberalen is het onderwijs.
Niet het onderwijs in het algemeen maar
een bepaald soort onderwijsen wel on
derwijs losgerukt van den wortel van den
godsdienst. Voor dat onderwas ijveren zjj
met een grooten ijver. Niet zoo dat zij er
alles voor over hebben en hun beurzen leeg
kloppenmaar zoo dat zij aan 's Rijks Schat
kist gezeten, die laten vullen door de belas
tingpenningen van alle burgers en dan de
penningen met kwistige hand uitstrooien,
om daarvan een liberaal onderwijs te bekos
tigen, waarvan de groote meerderheid van
het Nederlandsche volk zegtWij verlangen
zulk onderwijs voor onze kinderen niet!
Ziedaar de ijver der liberalen voor het
onderwijs 1 Vooreerst liberaal onderwijsen
dan dat onderwijs niet bekostigd uit eigen
beurs, maar uit de schatkist des Rijks.
Nu zouden we dat bekostigen uit cs Lands
Schatkist nog laten gaan, als het Nederl.
Volk als geheel genomen dat onderwjjs prees
en er den liberalen dankbaar voor was dat
zij zoo goed zorgden voor alle belangen on
zer vaderlandsche jeugd.
Maar dit is niet het geval. Ons volk heeft
nu al lange jaren niet alleen door woorden,
maar door sprekende daden getoond Wij
kunnen met uw onderwijs, o liberalen, niet
tevreden zijn; wij verlangen voor onze kin
deren iets beters; wij willen eene opvoe
ding die haar sappen trekt uit den christe-
lijken godsdienst.
En de echo van dien volkstoon werd ge
hoord in de Volksvertegenwoordiging, waar
een groot aantal afgevaardigden steeds met
kracht en macht hun stem hebben verhe
ven tegen het opdringen aan het Nederl.
volk vaneen onderwijs, waartegen de grootste
helft van dat volk met weerzin vervuld was.
Maar het baatte niet, wat men ook tegen
pleitte. De liberalen maakten van hun on
rechtvaardig verkregen overmacht gebruik
om hun onderwijs aan het volk op te leggen,
en dit volk zoo mogelijk liberaal te maken.
Nu erkennen wij dat een staatspartij die
een beginsel dient, en van den zegen van
dat beginsel overtuigd is, dat beginsel ook
moet trachten te propageeren en zoo mogelijk
alom ingang te verschaffen, maar en ziehier
de groote en grove fout, zie hier het ge
pleegde onrecht der liberalen zjj mag dit
niet doen met geweld. Het liberaal onderwijs
is aan de groote meerderheid van het Nederl.
volk opgedrongen. Dit had niet behooren te
geschieden. Waren de liberalen zoozeer over
tuigd van de voortreffelijkheid van hun en
de ondeugdelijkheid van ander onderwijs,
dan hadden zij langs den weg van redelijke
overtuiging hun onderwijs moeten bevorde
ren, en hun positie zou veel sterker zijn
gevonden. Maar neen, men heeft van zijn
overmacht misbruik gemaakt, en overal
staat in stad en dorp de liberale school niet
als een getuigenis van den zin voor recht
bij de liberalen, maar als een sprekend bewijs
van liberale tyrannie.
Te minder nog waren de liberalen t >t deze
tyrannie gerechtigd daar zij zjjn opgetreden
met de schoone leus«handhaving der
volks vrij heden en volksrechten.» Uitnemen
de zaakEen staatspartij die daar waar
voor de hoogste belangen van het volk moet
worden gepleit, optreedt met de hooge roe
ping om de rechten en vrjjheden die dat
voik heeft, ongeschonden te helpen bewaren,
en zoo zij miskend of dreigen ontnomen te
worden, daarvoor in de bres springt, heeft
recht op onze hulde en dank. Maar de
liberalen zijn hun roeping ontrouw geworden.
O ja, als de volksvrijheden en rechten over
eenkomen met der liberalen opvatting van
vrijheid en recht; m. a. w. als men naar
der liberalen pijpen danst, dan kan men re
kenen op hun steun. Maar toen zij eenmaal de
overmacht hadden, wee u zoo gij in gewich
tige volksbelangen van hun gevoelen durf-
det verschillen geen stuiver, geen penning
zelfs voor uw onderwijs 1
Slot volgt.)
Goes. De antirev. kiesvereeniging «Neder
land en Oranje» alhier heeft met algemeene
stemmen voor leden van den raad candi-
daat gesteld de bh. B. Quist. (aftr. lid),
J. Zoeter, J. P. Boshoff en J. P. Magielse.
Dinsdag is de heer J. de Vos beëedigd
als notaris in het arrondissement Middel
burg ter standplaats Middelburg.
Krniningen. Door de kiesvereeniging
«Gemeentebelang» alhier zijn in de gisteren
gehouden vergadering voor de verkiezing
van leden van den gemeenteraad op a. s.
Dinsdag 19 Juli, tot kandidaat gesteld,
de heeren D. P. Dominicus en H. A. Mar-
kusse (afredende leden.)
He gemeenteraad te Yeere heeft in zijne
laatst gehouden vergadering uit hunne be
trekkingen ontslagen de regentes over het
godshuis mevr. Wijnmalen en de regenten
over dat gesticht de heeren M. J. van Be-
veren. J. de Nood en J. de Bree, Eén re
gentes, mevr. Eeltjes, is in hare betrekking
gehandhaafd. Twee van de 3 ontslagen
regenten zijn door enkele gemeentenaren
candidaat gesteld voor den raad bij de
aanstaande aftreding.
Middelburg. De antirevolutionaire Kies
vereeniging «Nederland en Oranje» heeft
in hare vergadering van Woensdagavond
besloten bij de aanstaande verkiezing van
vijf leden voor den Gemeenteraad alhier
zich te onthouden van het stellen van can-
didaten.
Van de rapporteurs over het wets.
ontwerp tot wijziging van hoofdstuk X naar
het Z. D. verneemt, behooren er twee tot
de tegenstanders van 't voorstel (Tak env.
Royen) en twee tot de voorstanders (Roëll
en Pijnappel.
Van wijlen jhr. J. L. de Jonge
zegt de Nieuwe Rotterdamsche courant o. a.
«De overledene had door den ijver waar
mede hij zich van zijne maatschappelijke
betrekkingen kweet, door den ernst zijner
overtuiging, door zijn eerlijk karakter en
door zjjn oprecht godsdienstige denkwijze
de achting van zjjn vrienden zoowel als van
zgne tegenstanders verworven.»
Het Vaderland zegt van hem«Hij ken
merkte zich door humaniteit en stond im
mer pal voor de belangen der lagere stan
den. Ook in andere betrekkingen werkte
hij krachtig mede tot bevordering van ft heil
des volks en van zjjn land en |kerk naar zjjn
opvattingen. Zjjn nagedachtenis zal ook bjj
zijn polititieke tegenstanders, in eere bljjven.»
.De Middelburgsche Couranten op
haar voetspoor zelfs groote liberale bladen,
hebben zich geërgerd aan het slot der ad
vertentie van het overljjden der weduwe
Mulder. «Zacht en kalm was haar heen
gaan naar die plaats waar geen inwoner
meer zal zeggen: ik ben ziek.» Wat zjj
naar aanleicuftg daarvan zegt is een aardig
heid die geen te goeden dunk doet krjj-
gen van de teederheid haars gemoeds bjj
sterfgevallen. We houden niet van die
harteloozen die zelfs in het klaaghuis
nog critiek oefenen.
Nu ons echter bljjkt ;dat aan het bu
reau van de Middelburgsche Crt. «de Zeeuw»
gelezen wordtwagen wij het aan onze wel
wat nurksche zuster twee vragen te doen.
lo Waarom ook niet op ons verzoek gelet
in ons blad van 7 Juli? En 2o wil de Mid
delburgsche Crt. eens aan haren Correspon
dent op Zuid-Beveland vragenwaar dat
«bericht» over eene aan predikantenbe-
zoek overledene vrouw, geboren is?
Wij laten natuurlijk gaarne iedereen vrjj,
weerzin te hebben tegen predikanten en
vrome advertentiënmits men maar waar
en waardig zij, in het verspreiden van «his
torische» berichten.
Bljjkens den staat der rijksmiddelen
heeft de schatkist injde maand Juni f9,141.330
ontvangen, tegen f 8,490,311 in dezelfde
maandj van het vorige jaar. Er is dus een
vooruitgang met ten volle zes en eene halve
ton. De zes eerste maanden van het loopen-
de jaar hebben f 50,543,466 opgeleverd,
terwijl in hetzelfde tijdperk van 1886 de
ontvangst f51,309,365 bedroeg. Dank zjj
de gunstige uitkomsten der maand Juni is
derhalve het nadeelige verschil, dat op 31
Mei jl. tot 1.4 millioen geklommen was,
geslonken tot f766,000.
Bij Kon. Besluit zijn jbenoemd tot
gezworen van den Zonnemaire polder C. F.
v. d. Bout. In 't bestuur van den West-
kerkepoldertot dijkgraaf H. van Strien Jz,
en tot gezw. A. Weyns Az. Tot gezworen
van den Willem-driepolder P. Dieleman.
Van den van Lijnden-polder W. Scheele
Jansz. Van den Oostnieuwlandpolder C. v.
Damme. Van den Westerlandpolder H. van
Strien Jz. Tot dijkgraaf van het waterschap
Ooster-Zwake: J. Woutergen. Tot gezworen
van het waterschap Kruiningen S. Verlare.
Van den Noord-Kraaiertpolder B. Remjjn Pz.
