|v,
CHRIST ELIJK-
NIEUWSBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND-
7
1887. No. 89.
Donderdag 30 Juni.
Eerste Jaargang.
)ster.
|f."
[kerk.
en
maat
ïder-
Imden
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy. te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Rechtskrenking.
Hoe de Reus een „Kind" werd.
Binnenland.
CEL A ND
aarne op
fnma's,
Rhooging
iien het
ENE
|stumes,
Jakjes
tricot
|n af
[3,50.
|zee.
Goes.
Izee
4,-
12-
k. 6,
6,30
4—
12-
6-
4,-
|en
%-
3,-
u. m
6.20
6.50
Zat.
6.30
l-
4.30
5.—
M
EI W,
ia,ken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,02y2
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Het radicale blad de Amsterdammer laat
gemeenlijk in rechts- en waarheidsgevoel
vele zoogenaamde christelijke bladen verre
achter zich. Het vertelt met ingenomen
heid van den gelukkigen keer, die er in de
gezindheid van sommige liberalen gekomen
is ten opzichte der doleerenden.
Dat deze menschen geen christelijke boe
mannen zijn, maar, misschien behoudens
enkele ongelukkige uitzonderingen, om des
beginsels wille, deden wat geschied is, wordt
door dat eerlijke radicale blad onbewimpeld
erkend. Wij lezen daar:
«In den kerkelijken strijd, die ook door
niet kerkelijken met verklaarbare belang
stelling wordt gadegeslagen, begint zich een
tot voor korten t\jd weinig waarneembare
beweging krachtiger te openbaren. Had
het tot dusverre den schijn, alsof de dolee
renden al wat niet mee doleerde tegenover
zich vonden, met de bedoeling om hen dood
eenvoudig uit de kerk te werpen, zonder
meer, thans worden andere stemmen ver
nomen, en gelijk te verwachten was, van
vrijzinnige zijde. De Hervorming namelijk,
het' orgaan der modernen, deed reeds een
poging, om door declassicale vergaderingen
in deze week te doen verklaren «dat men
geen vrede heeft met de eenvoudige uitban
ning der doleerenden» en het uit te spreken
«dat men door de maatregelen van orde,
die de kerkbesturen nemen, een hoogerc
orde, die des rechts, beleèdigd en verstoord
acht.» Daarna wijst het blad op de voor
stellen van ds. v. Loon en van de moderne
predikantenvergadering te Alkmaar en van
de classis Franeker en van Haarlem, die
alle getuigen van een ontluikend rechtsge
voel. Na rechtsgeleerde adviezen als van
Farncombe Sanders, v. Bemmelen en den
leermeester van die allen, Prof. De Geer,
is dit opwaken der moderne theologen niet
te verwonderen. De Amsterdammer merkt
dan ook zeer terecht op
«Dat een dergelijke beweging ontstaan
zou, hebben wij bij het uitbreken der ker
kelijke troebelen verwacht. Men moet er
zich alleen over verbazen dat ze ze zoo lang
FEUILLETON.
In de kazerne te L. gaat het rumoerig
toe. Voor vele oud-gedienden is het de be
langrijkste dag van het jaar, waarover reeds
vele weken in de verschillende kroegen door
hen is gesproken en op «gepot». Tusschen
het groot aantal manschappen, die door het
dragen van mouwvest en politiemuts bewijzen
dat ze reeds soldaat zijn, bewegen zich een
bijna even groot aantal jonge mannen, die
pas zijn aangekomen en voorloopig met
den naam van »bigjes» worden betiteld. Bij
na allenmet uitzondering van enkele »du-
re» die reels eerder gediend hebben, en
zich nu gedragen alsof ze geheel in hun
element zijnzien er dan >ok uit alsof ze
«bigjes» zijn.
Zij hebben daft ook een raren dag achter
den rug. Voor ze van morgen onder de
trouwe hoede van den gemeente- veldwach
ter te zamen zijn gebracht op de ruime
binnenplaats van het gebouw waar ze moes
ten worden ingedeeld, hebben ze in plaats
van een goeden boterham, opeen geduchte
heeft kunnen uitblijven. De vrijzinnigen in
de Ned. Herv. Kerk zouden hun geheel
verleden, hun beginsel moet en verloochenen
als zij vrede konden hebben met een ver
volging die louter op reglementen van dub-
belzinnigen aard berust.
«De bitterheid waarin de bestrijding der
doleerenden in enkele zoogenaamd liberale
biaden blijk gaf, had niets gemeen met de
ware vrijzinnigheid, die elk standpunt tracht
te begrijpen en te waardeeren, al staat men
er zelf zoo ver mo/elijk van verwijderd
Dit laatste juist is het, wat de Zeeuw
in haar artikel Onze Plichten bedoeld heeft
toen zij op wat meer waardeering van an-
derer beginsel, dus ook dat der doleerenden,
aandrong.
Zeker zullen velen instemmen met de
wenschen van het radicale blad:
«Mogen de liberalen zich niet langer van
de wijs liten brengen door het geschetter
van een door hartstocht verblinde Pers. En
het adres van den heer Van Loon vinde
veel bijval opdat er spoedig een eind kome aan
deze demoraliseerende kerkelijke troebelen.»
V Een nuchter tegenstander.
De Nieuwe Rotterdammer is de grootc
pleitbezorgster voor het onveranderd behoud,
dat wil zeggen de handhaving van het oude
artikel in de Grondwet, waarbij den vrienden
van het openbaar onderwijs, op onze kosten,
goedkoop openbaar onderwijs verzekerd blijft.
Zij klaagt steen, en en been over de houding
der zeven liberalen, die artikel 194 hiel pen
wijzigei en wenscht dat de Eerste Kamer
Schaepmans voorstel zal verwerpen.
Hoe daar van den Dollart tot de Schelde,
door groote en kleine schoolmannen, ge
weeklaagd wordt over het wegvallen van
dit groote privilegie! Het is niet om te
zeggen! De liberale Unie heeft reeds een
«verzoek aan de Eerste Kamer» opgemaakt,
dat de vereenigingen maar hebben aan te
nemen en dan gaat het naar de Eerste
Kamer. «Mijne Heeren! past toch op ons
plechtanker. Verwerpt toch Schaepmans
voorstel, en hergeeft ons den grond wettigen
waarborg, dat de cléricalen toch als *t je
wijze de jeneverflesch aangesprokenom
zich op zulk eeu gewichtvollen dag op een
waardige manier voor te bereiden. De
maag op zulk eene voorbereiding niet voorbe
reid zijnde, heeft zich gevoelig gewroken en
hun een hospitaalachtig uiterlijk gegeven.
Hier komt nog bij dat velen, voor het
eerst van hun leven genoodzaakt zijn ge
weest, na in Adams costuum het genees
kundig onderzoek te hebben ondergaan,
zonder moederlijke of zusterlijke hulp hun
toilet te moeten maken, zoodat boordjes
en strikjes op de meest onmogelijke en
onoogelijke wijze zijn vastgesjord, tot groot
vermaak van de L.sche schoenen, waarvan
velen hen tot aan de kazerne hadden ver
gezeld.
In weerwil van dit alles is hun ontvangst
in de kazerne allerhartelijkst.. 'Ieder vrij
williger de miliciens die reeds een jaar
gediend hebben trekken zich eer
biedig terug is druk in de weer zijnen
man uit te kiezen en hem onder zijne
onwaardeerbare hoede te stellen, terwijl
sommige korporaals daarin een handje helpen
en het uitstekendste getuigenis afleggen
blieft onze dierbare openbare scholen blijven
betalen.»
Vooral de kiesvereenigingen, waarin de
openbare onderwijzer, meer nog dan de
moderne dominé, den boventoon voert,
weeklagen over hun dierbaren afgod die
neergeworpen, over het lieve melkkoetje dat
onteigend en afgemaakt werd.
Zij gaan overal weer kandidaten stellen,
voor de gemeenteraden.
Knappe mannen moeten de kandidaten
zijn, en dat zijn natuurlijk alleen zij, die
voor de belangen der openbare school
durven waken.
Hoe zwak moet toch wel een beginsel,
hoe weinig populair een volkszaak zijn,
als men zoo angstvallig in de toekomst kan
kijken!
Daarom doet het ons ook aangenaam aan,
als daar nog liberalen zijn, die de nuchter
heid des verstands nog niet prijsgaven, en
de toekomst nog niet zoo donker inzien.
Om een voorbeeld te noemen. In ééne
Friesche kiesvereeniging kwam Zaterdag
het arme geplukte artikel 194 ter sprake.
Een hoofdonderw., de heer Oosterling,
zei dat de onderwijskwestie jarenlang alles
beheerscht en tot treurige gevolgen geleid
had. Het Struikelblok is nu weggenomen
en dit juichte hij toe. Hij zei ook nog
«De liberale partij heeft steeds beweerd
dat goed onderwijs een geneesmiddel is
voor alle maatschappelijke kwalen, maar
let men op de onderste lagen van ons volk,
dan zal men zien, dat in weerwil daarvan
ellende en armoede steeds toenemen. De
linkerzijde is indertijd meteen zeer demo
cratisch beginsel opgetreden, maar zij werd
aan dat beginsel ontrouw. Laten wij ons
hoeden voor eenzijdige beoordeeling. Ook
bij de leden der tegenpartij vindt men
waardeering voor goed volksonderwijs
alleen het Staatsonderwijs, zooals liet thans
wordt gegeven, keuren zjj af.
«Bij de invoering van de schoolwet van
'78 klaagden zelfs liberalen over te hooge
opdrijving van lasten. Als nu de liberalen
spreken van dwang, zou er dan voor de
tegenpartij ook geen aanleiding zijn tot
klagen Is de liberale party in zake
van den vrijwilliger die zijn bescherming aan
dezen of genen recruut aanbiedt of op
dringt.
Wijl we toch niet alle gesprekken, die
onder de verschillende groepen gevoerd
worden, kunnen beluisteren, zullen we ons
oor maar leenen aan het gesprek, dat daar,
bij de vierde krib van den muur af met
het naambordje «korporaal Springer», wordt
gevoerd.
Korporaal Springer, de beslaper van deze
krib, is een klein nietig ventje, die als hij
op zijn krib ligt veel minder in het [oog
loopt dan het bordje dat er boven hangt;
maar die thans voor de krib staande en met
zijn hoofdje in den nek tegen een reus van
een kerel opziet, die zich op alle mogelijke
wijze inspant om gezien en in zijne onbe
grensde waardigheid erkend te worden
korporaal Springer heeft het woord.
»Ja jongmaatje" zegt jhij tot deu reus
met een stem. die hij zoo grof indrukwek
kend mogelijk tracht te maken. »ja jong
maatje, ik kan je den scherpschutter Gros
in alle oprechtheid aanbevelen. Voor eenen
kleinen drinkpenning krijgt gij alles van hem
onderwUs wel vry te pleiten van onver
draagzaamheid? Men make in geen geval
van de onderwijskwestie een dogma.»
Lezers! zoo sprak een liberaal hoofd
onderwijzer, met instemming van 18 zijner
geestverwanten waaronder de besten uitjhet
«denkend deel»: moderne dominé's.
En toen daar een ander openbaar onder
wijzer voorstelde dat deze liberale kiesver
eeniging aan de eerste Kamer zou vragen
om toch vooral het nieuwe artikel 194 niet
aan te nemen, toen werd dit voorstel
verworpen.
Dit is een gelukkig verschijnsel, te ge
lukkiger, wijl het zoo heel zelden voorkomt.
Te gelukkiger ook, waar er zelfs onder
onze eigene geestverwanten in Zeeland nog
zooveleri zijn, die, door beginsellooze leiders
en christellijke neutrale schoolmannen ver
schalkt, al onze grieven voor inbeelding
houden, en onzen strijd voor de rechten
van ons christenvolk,aan niets anders dan aan
speculatie-zucht toeschrijven.
Krabbendijke, den 29 Juni 1887.
In de op 27 dezer gehouden vergadering
van den gemeenteraad waren alle leden
tegenwoordig.
Na lezing en goedkeuring der notulen
van de vorige vergadering werd medege
deeld: a. dat dhr. van de Liude zijne
'benoeming als onderwijzer heeft aangeno
men, op 16 Juni 'n functie is getreden:
b. dat op 23 Juni door Burgemeester en
Wethouders de boeken en kas van den
gemeente-ontvanger zijn onderzocht en in
orde bevonden, terwijl aan kasgeld en
geldswaardig papier aanwezig was f 1679,85
c. dat van HH. Gedeputeerde Staten goed
gekeurd zijn terug ontvangen de raadsbe
sluiten van 6 Juni tot wijziging der
begrooting en beschikking over den post
voor onvoorziene uitgaven dienst 1886
d. dat de Maatschappij voor Gemeente crediet
bereid is tot het aangaan eener 4 pets. geld-
leening van f 11000; e. dat in overleg met
kerkvoogden, het rechtskundig onderzoek
naar het eigendomsreeht van toren, uurwerk
gedaan. Als gij hem neemt als uw oppoetser,
dan zult gij er kranig uitzien." «Vooral
daar hij zoo kapitaal gobouwd is," waagt
Gros er tusschen te voegen. «Dat doet er
niet toe," antwoordt korporaal Springer
vinnig. »Als ik spreek van kranig dan denk
ik aan zijn knoopen, zijnzijn
bajonet en geweer, kortom aan alles wat
voortaan aan hem wordt toevertrouwd, ik
herhaal het voor een drinkpenning zult u er
kranig uitzienToen ik in dienst kwam
gaf ik tien gulden aan mijnen oppoetser en
nog een goede fooi aan den korporaal, die
hem mij recommandeerdemaar", ging hij
voort, terwijl hij de strepen van zjjn mouw
vest naar voren draaide, »ik verzeker je,
dat ik er geen schade bij had en het niet
weinig heeft bijgedragen tot bevtrdering
van mijne tegenwoordige positie als korpo
raal." »Dat verwondert mij niet." ant
woordde de reus, die met overgeslagen armen
deze rede met belangstelling scheen te
volgen, en zich waarschijnlijk wel ver
won deiri zou hebben, indien korporaal
Springer beweerd had, dat -hij zijn «positie»
aan zijn bekwaamheid dankte.