CHRISTELIJK- NIEUW SBLAD HISTORISCH YOOR ZEELAND. 1887. No. 83. Donderdag 16 Juni Eerste Jaargang. VERSCHIJNT F. P. D'huy. te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIEN: De Volksschool en de Toekomst. Toen de Barbiers nog; Dokters waren. Eenheid zonder eendracht. ZEEUW, ELKEN MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND. Trijs per drie maanden franco p. p. f0,95 Enkele nommers- 0,02 ya UITGAVE VAN G. M. Klemkerk, te Goes EN van 1 5 regels25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Het is opmerkelijk, wanneer men de ge- houdene debatten in de 2e Kamer, betref fende art. 194 van de Grondw. gadeslaat, te zien, hoezeer het liberalisme ontrouw is geworden aan de vroegere leidslieden, en zich alleen kenschetst in het ijveren voor de (zoogenaamde) neutrale school, waar, onder voorgeving geen andersdenkenden te kwet sen, de Godsdienst voor het meerendeel ge heel is weggedrongen. Toen men tegen Thorbecke, destijds Minister van Binnen- landsche Zaken, als een verwijt onder het oog had gebracht dat de openbare school godsdienstloos was, verwierp hij zulks met verontwaardiging, zeggende, wanneer onze overheidsscholen godsdienstloos zijn dan mogen zij verdwijnen; dan ware het beter dat zij er niet wareneen volksschool kan niet godsdienstloos zijn of Lzij ver dient gesloten te worden. Waarop de spreker verder deed volgen, deze merkwaar dige woorden «De Christelijke godsdienst is een algemeen levenselement onzer] tegen woordige maatschappij, gelijk aan de lucht welke wij inademen; het christendom is niet gebleven binnen de kerke, het is eene burgerlijke kracht geworden, de ziel onzer beschaving een stroom die zich door alle aderen der maatschappij heeft uitgestort. Wanneer iemand die groote waarheid wilde tegenspreken, dat het christendom, als grondslag van algemeene beschaving en zedelijkheid, óók is en van zelf zijn zal een grondslag van het lager onderwijs en van ieder onderwijs, mij dunkt,j hij zou bewij zen de maatschappij en hare eischen niet te kennen.» Zoo dacht en sprak Thorbecke. En wanneer wij nu nagaan, hoe juist zij die zich volgelingen van hem noemen, on trouw zijn geworden aan die leer van hun nen voorganger, hoe juist zij toonden op het zeerst te ijveren voor de neutrale school, d*s tegen dat christendom, dat Thorbecke de grondslag wilde doen zijn van alge meene beschaving en zedelijkheid, dan moet FEUILLETON. Het was een lieve man, die dokter-barbier N., altijd vroolijk in zijn God en gaarne gezien bij vriend en vijand. Hij had een groot huisgezin en moest ferm de handen uit de mouw steken om al die kleine monden steeds open te houden. En toch gaf hij nog veel voor Zending en Evange lisatie. Want al wat hij des Zondags won bij de kranken, dat wierp hij in een busje, «Dat is des Heeren» zeide hij. Een goed bewijs voor zijn christelijk leven was ook, dat ongeloovigen, die hem anders niet kennen wilden, niemand liever bij zich kregen dan hem, als zij krank waren. Hij had er bijzonder slag van om met kranken om te gaan. Niemand kon beter de kussens goed leggen dan hij, en niemand kon de smartelijkste wonden zoo goed en zoo zacht verbinden als hij. De goede man is nu al lang de eeuwige ruste ingegaan, maar ik herinner me nog zoo levendig het volgende, dat hij mij vertelde alsof het gisteren gebeurd is. «Het heeft mij zwaren strijd gekost zeide hjj eer dat ik verlost was van men huiverig worden voor hetgeen verder van het liberalisme te wachten staat. Evenals in het natuurlijke toch, zoo ook op geestelijk terrein, bestaat een voortle ven in de eenmaal aangenomene richting. Waar dus het christendom als levensele ment voor de maatschappij wordt wegge drongen, treedt de wereld als beginsel op, met al hare aanlokkelijkheden, om de harten te verleiden en de staten ten verderve te voeren. Is het wonder dat men dus kreten hoort aanheffen voor een algemeen stemrecht Alsof, nu men het christendom verloochent in de volksstem in de stem van de van God vervallene wereld, de waarheid te vinden zou zijn, die waar volks geluk zou kunnen aanbrengen. Men spiegele zich aan de landen, waar dit algemeene stemrecht bestaat, het nabu rige Frankrijk, waar men thans zelfs hulde brengt aan de commune-mannen, en met 's lands betrekkingen vereert hen die. wegens hunne snoode handelingen vroeger, door rechterlijke vonnissen uit hun vaderland verbannen waren. En men lette er op, hoe ver men ten onzent reeds gaat, om zich zelfs tot de 2e kamer te durven wenden, ten einde gratie te eischen voor de oproerlingen te Amsterdam die bij rechterlijke uitspraak, in hooger beroep bekrachtigd, tot gevange nisstraf zijn veroordeeld! (I) Met leedwezen zagen wij, hoever onze Regeering reeds is toegetreden om te ge- moet te komen aan de wenschen van hen die, tot ons verderf, zulk stemrecht vragen, wetende dat eenmaal, den voet gezet op dit hellend vlak, men onmisbaar verder wordt voortgestuwd, [daar de beginselen krachtiger zijn dan de mensch. (I) Al achten ook wij een nader onderzoek, met het oog op de vrijspraak en het nieuwe strafwet boek, in verband met het adres der verdedigers en de interpellatie Hartogh, wenschelijk. Onder dit opschrift schrijft een liberaal allen zondagsarbeid, die niet door nood of liefde verplichtend was. Met de burgers en boeren van de stad en omliggende dorpen, die ik vroeger, toen ik den Heere niet kende, des Zondags ging scheren, was ik spoedig klaar. Ik verklaarde hun kort en bondig, dat ik dit voortaan op Zondag niet meer wilde doen; dat ik ook mijn Zondag wilde vrij hebben om naar de kerk te gaan. En zij moesten er zich wel aan onderwerpen, dat ik des Zaterdags kwam, want er was geen ander, die hen scheren kon. Maar geheel anders stond ik tegenover den genadigen heer van het dorp uit wiens kasteel mij een goede verdienste toevloeide. Niet alleen wat ik er verdiende, maar nog zooveel andere giften, die ik voor mijn huis houden zoo goed gebruiken kon. Hoe moest ik dat aanleggen om hem te doen weten dat ik des Zondags niet meer komen kon Hoe zou hij dit opnemen Zou hij mij niet geheel wegzenden, en zich door een zijner bedienden laten scheren? En wat zou er van mijn huisgezin moeien worden als ik deze groote winst zou verliezer,? Al zulke gedachten plaagden mij dagelijks en benamen mij den moed om open met hem te spreken. Hoe dikwjjls ben ik des Zondags den berg blad, de Amsterdammer, dat zich in de beginsellooze houvastpolitiek harer partijge- nooten maar niet kan laten vinden, een hoofdartikel, waaruit wij een gedeelte onder de andacht van onze anti-revolutionaire lezers brengen. Wij doen dit te liever, wijl ook onder onze vrienden er nog zoo velen zijn, die angstvallig vragen, of wij de deerlijk verdeelde, oppermachtige, hoewel innerlijk zwakke, liberale partij, niet vaak met een al te zwarte kool teekenden. De volgende woorden uit de Amsterdam mer zijn te merkwaardig om niet aan de vergetelheid te worden ontrukt. 't Is naar aanleiding van het conservatief geteem der groote liberale Nutsvereenigin- gen in Nederland tegen den vooruitstre- venden arbeid der jongste liberalen, wier talentvolle woordvoerder de heer mr. Kerdijk is. Bijna alle afdeelingen, groote, als Rot terdam, en kleine als b. v.Ierseke, hadd ;n, om de radicale beginselen van mr. Kerdijk's blad, het Sociaal Weekblad, hem en zijn blad aan de deur gezet, toen hij om eene nauwere verbintenis gevraagd had met het Nut van 't Algemeen, dat sinds jaren, aan Nieuwenhuize's beginselen gespeend, in de ongeloofstheorieën op 't gebied van Kerk, School en Staatkunde was opgegaan. Deze afwijzing verdroot den vurigen libera len schoolwetman, den beginselvasten Kerdijk, en hij nam zijn ontslag als lid en secretaris van het «Nut.» Naar aanleiding daarvan nu schrijft het liberale blad, dat zich over deze schifting in de liberalistische gelederen verheugt »Ten onzent is men gewoon dergelijke scheidingen diepte betreuren. Men kan er zeker van zijn, dat menig welgezinde, be zadigde vriend van het Nut hoofdschuddend Zed zeggen Hoe jammerMr. Kerdijk is toch inderdaad een bekwaam man, wat zoude hij nog veel goeds voor de Maatschap pij hebben kunnen uitwerken, indien hij zich niet zoo ver had laten voeren door zijn ijver om te propageeren,men moet trach ten hem op zijn besluit terug te doen van het kasteel opgegaan, met mijn pakje onder den arm en een zwaar pak op mijn hartHoe dikwijls heb ik des Zondags bevende voor den heer gestaanIk had de woorden op de tong, maar ze konden er niet af en bleven in mijn keel steken. Een ongelukkige toestand, een treurige tijd, dien ik doorleefde! Mijn blijdschap verdween. Ik had den angel in mijn boezem en wat ik ook tot mijn verontschuldiging wilde bijbrengen, 'tging mij niet. Mijn inwendige smart werd steeds grooter. En dit duurde langer dan eeft jaar! Op zekeren Zondagmorgen las ik met mijn gezin het woord van Petrus: «op uw woord wil ik het net uitwerpen.Dat woord drukte mij zwaar op het hart en toch vervulde het mij met troost en kracht. Weder klom ik den berg op, met veei gebed en zuchten tot God, dat Hij mij toch de kracht zou geven om eindelijk het groote woord te spreken; en dat Hij het hart van den heer zou bewegen om mij genadig te behandelen. Ik was bijna klaar met mijn arbeid. Toen brak mijn tong los. Ik vertelde den heer alles, mijn ganschen nood, al mijn vreeze, en hoe ik een jaar lang tegen Gods woord en mijn geweten gezondigd had, en dat ik komen En nog meer van die ver zuchtingen zal men vernemen, als de ge lijkgezinde leden van het Hoofdbestuur met den secretaris zich zullen verwijde ren. Men zal hemel en aarde bewegen om deze bestuursleden over te halen, om wat men noemt »op hun post» te blij ven men houdt zoo gaarne in ons va derland wat niet vereenigbaar is, bij elkaar; men is zoo niets atkeerig van onfrissche toestanden. In staat, kerk en maatschappij dweept men van oudsher met een eenheid zon der eendracht en dus ook zonder kracht. Eendracht maakt macht, is een vader- landsche leuze, maar meestal zóó toege past, dat men onmogelijk aan een leeuw kan denken, die den pijlbundel bewaart.» En dan weet dit liberale blad hare partij zoo meesterlijk te teekenen, in het zoo schoon gekozen beeld van den leeuw en het lam. «Men lette slechts op de liberale partij. Welk een allegaartje blijft onder haar vlag vereenigd. Van beginselen wil zij liefst niet weten, om toch maarden schijn te kunnen redden van een krachtige phalanx te zijn. Het onmogelijke doet men om ontwikkeling naar beginselen te voorkomen. Dat ieder zou uitgaan in zijn eigen richting, dat de eenheid in naam zich zou ontbinden en oplossen in kleinere afdeelingen, die inderdaad elk voor zich krachtig zijn door wezenlijke eendracht men acht het een gevaar, men noemt d it verdeeldheid. Men begeert als in de schaapskooi te zamen te blijven hokken. De leeuw, die ten onzent den pijlbundel bewaakt, heeft de moedige geaardheid van het lam.» Tot zoover de Amsterdammer. Dit laatste nu is het. Juist die schaap achtigheid der liberale partij kwam nooit helderder en droever uit, dan in hare houding bij de Grondwetsherziening. Het was maar aldoor intrekken van voorstellen en terug komen op vroegere besluiten, en kniebui- het niet langer meer kon doen. Ik zeide dat ik gaarne driemaal per week, in plaats van tweemaal hem wou bedienen, tegen denzelfden prjjs, maar niet op Zondag. Hij liet mij bedaard uitspreken, zag mij toen lang zwijgend aan met zijn groote oogen, die zoo flikkeren konden en mij nu het hart doorboorden. Toch werd hij niet boos en gaf mij rustig en vriendelijk ten antwoord «tot nu toe hebt gij mij des Woensdags en Zondags geschoren kom nu voortaan des Zaterdagsnamiddags in plaats van des Zondags. Meer is niet noodig. Tot nu toe heb ik u 'smaandsdrie Thaler gegeven nu zult gij er voortaan zes hebben. Ik bedankte hem. Woorden had ik niet. Maar mijn tranen, die op zijn handen vielen, spraken tot hem. «Mijn lieve God» zoo sprak ik bij het naar huis gaan «watslraft Gij owe kinde ren genadigHoe hebt Gij mijn ongeloof en wantrouwen beschaamd!» Nooit in mijn leven ben ik zoo vernederd als toen, onder de onverdiende genade mijns Gods. Toen heb ik ondervonden wat Petrus bedoelde als hij zeide «Heer ga uit van mjj want ik ben een zondig mensch.» Van toen af ben ik rustig geweest in Gods vaderzorg. Nachbar

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1887 | | pagina 1