NIEUWSBL AD
VOOR ZEELAND.
CHRIST ELI JK-
HISTORISCH
1887. No. 80,
Donderdag 9 Juni.
Eerste Jaargang.
VERSCHIJNT
F. P. D'huy. te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Binnenland.
De Unie-dag.
ZEEUW,
liLi-EN MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND.
Trijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Tnkele nommers-0,027,
UITGAVE VAN
G. M. Klemkerk, te Goes
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichxen van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Beter laat dan nóóit.
Lezer, lees dit eens.
«Den lof zal niemand onzer aan de over
zijde kunnen onthouden, dat zij even sterk
strijdt tegen onkunde en gemis aan bescha
ving als de linkerzijde zulks doet. Zoo is
het met onze anti-revolutionaire richting.
Zij heeft wel altijd getoond waar zij mees
ter is( in den gemeenteraad, dat zjj niet
wil doen voor het openbaar onderwijs, wat
de groote voorstanders daarvan willen, maar
dat zij tegen onkunde en gemis aan be
schaving strijdt evenzeer als wij, dat is
een lof, die haar niet mag worden ont
houden. Het mag niet worden gezegd,
dat de schoolstrijd, zooals hij tegenwoordig
in Nederland gevoerd wordt, een strijd is
tusschen voorstanders van kennis en onkun
de, dat zou een geheel onware voorstelling
van de zaak zijn.»
Deze woorden zijn uitgesproken door
een vriend van ons
Mis, lezer! het zijn de eerste woorden
van waardeering die in deze geheele grond
wetsherziening onzen vrienden uit onverdacht
liberalen mond hebben tegengeklonken. Zjj
zijn hun toegevloeid van de lippen des
heeren Van Houten, wel niet namens alle,
maar dan toch namens enkele leden der
liberale partjj.
Wjj voelen ons vereerd en gestreeld door
deze woorlen.
Reeds sinds lange meenden wij slechts
suffers en j dompers te zijn, die voor het
onderwijszoowat niets over hebben on
danks onze j christelijke scholen en Unie-
collecten.
Wij zijn dankbaar voor Van Houten's
woord.
Wij zullen het in ons oor knoopen. Er
komen wel eens gemeenteraads-verkiezingen
waarbij de herinnering aan dit pluimpje
van een helderziend man als Van Houten,
ons geen kwaad zou doen.
Nu het publiek de ongemotiveerde
klaagtoon van de Goesche Courant heeft
gelezen, mag het ook wel met het nuchtere
onpartijdige woord van een ander liberaal
blad kennis maken. Het is uit de Zutfen-
sche Courant:
«Aan den gewonen wetgever is de rege
ling van het onderwijs overgelaten. Of de
rechterzijde bij deze beslissing gewonnen
heeft, zij zelve ontkent dit. Geen juichtoon
ging er op uit haar midden, toen de be
slissing gevallen was. Tijd en Standaard
ontkennen het, en wij met haar. Alleen
het terrein is geëffend en de grondwet ge
plaatst boven den partijstrijd. Als agitatie
middel blijft de schoolquaestie bestaanmaar
dit bezwaar zou evenmin voorgekomen z\jn,
als art. 194 ongewijzigd ware behouden.
Trouwens, de kleine meerderheid, waarmede
de beslissing genomen is, pleit voor onze
meening, dat niemand tot juichen recht
heeft, en eerst de toekomst zal leeren, wie
op schoolgebied, dat middelpunt van den
geutfehjfcen strijd onzer dagen, den triumf
zal wegdragen.
«Bij de bestaande verdeeldheid, ook der
partijen onderling, verheugt het ons, dat
toeh een kleine meerderheid de vrijheid
aandurfde en aan de toekomst durfde toe
vertrouwen, wat zij tol beslissing brengen
zal en kan.»
Nog zjj gemeld dat de groote liberale per*
het bijna algemeen met de heeren v. Hou
ten en Gleichman eens is.
Het nieuwe artikel 194, liet veel bespro
ken voorstel Schaepman is, zooals wij maan
dag reeds mededeelden aangenomen met
43 tegen 40 stemmen, Vóór stemden de
rechterzijde behalve de hh. Bahlman en Keu-
cheniusen 7 leden der linkerzijde (Greeve,
Hartogh, Gleichman, Van Houten, De Ranitz,
Gildemeester en FarncombeSanders). Tegen
stemden de overige leden der linkerzijde
en de heer Keuehenius. Het artikel luidt nu:
»Het onderwijs is een voorwerp van de
aanhoudende zorg der regeering
»Het geven van onderwijs is vrij.
»Het toezicht van de overheid op het on
derwijs in het algemeen, de inrichting van
het openbaar onderwijs en voor zoover het
lager en middelbaar onderwijs betreft, de
aan den onderwijzer te stellen eischen van
bekwaamheid en zedelijkheid, worden door
de wet geregeld.
L'e Koning doet van den staat dor hooge-,
middelbare, en lagere scholen jaarlijks een
uitvoerig verslag aan de Staten-Generaal
geven.»
Ter vervanging van den heer M. Blok,
die zijn ontslag had genomen wegens woon
plaatsverandering, is tot vertegenwoordiger
van het calamiteuse waterschap Ellewouts-
djjk in den djjkraad voor de calamiteuse
waterkeering Elïewoutsdijk-Borssele benoemd
de heer J. Bruggeman, wonende te Drie
wegen.
Gister is te Utrecht de jaarvergade
ring gehouden van de Vereeniging tegen
de Prostitutie. Voorzitter de heer Pierson.
De door den heer Mounier voorgestelde
veranderingen der statuten werden met
eenige wijzingen aangenomen. De door de
Vereeniging in oud artikel 3 genoemde mid
delen ter bestrijding worden nu niet meer
speciaal genoemd, maar een nieuw artikel
3 luidt jnu, na zeer langdurige discussie,
eenvoudig
«Het doel der Vereeniging isde prosti
tutie te bestrjjden, vooral als gewettigde
of getolereerde instelling. Daartoe beweegt
zich de Vereeniging op geen ander gebied
dan dat van het recht en der moraal, en
op dat der hygiëne.»
Door de ingelanden van den vrijen
Katschen polder is tot ontvanger-griffier
benoemd de heer L. A. Vink, m plaats van
wjjlen den heer J. Vink en tot lid van den
calamiteusen Anna-polder de heer J. W.
Markusse, eveneens in plaats van den heer
J. Vink.
Krabbendijke, 8 Juni 1887. In de op
Maandag 6 dezer gehouden vergadering van
den gemeenteraad, die door alle leden werd
bijgewoond, werd medegedeeld:
a. dat bericht van goedkeuring is ont
vangen der raadsbesluiten van 13 Mei j.l.
tot regeling der jaarwedde van den te
benoemen onderwijzer, tot het aangaan
eener geldleening van fllOO.' en tot wijzi
ging der begrooting voor 1887.
b. Dat behalve het verslag van de
maatschappij tot exploitatie van Staats
spoorwegen over 1886 nog zijn ingekomen
3 reclames tegen de aanslagen in den
hoofdelijken omslag, benevens kennisgeving
van de besturen van den Krabbendijke-,
Monniken- en Maagspolders, dat ook over
dit jaar weder de gewone subsidie in den
onderhoud der wegen is verleend, echter
voor zooveel eerstgemelde polders betreft
onder voorwaarde, dat de geheele bijdrage
zal moeten worden besteed tot verbetering
van den Zuid- en het niet verharde gedeelte
van den Noord weg.
c. Dat de besteding van het maken eener
beschoeiing aan de westzij van de haven,
door Burgemeester en Wethouders is be
paald op Maandag 27 Juni e. k. voormiddag
11 uur.
Vervolgens werd besloten
1. De begrooting voor 1886 te wijzigen
overeenkomstig een door Burgemeester en
Wethouders gereed gemaakt ontwerp-be
sluit, ten einde alle gedane uitgaven in de
rekening van dat dienstjaar te kunnen
verantwoorden en over den post voor on
voorziene uitgaven te beschikken tot een
bedrag van f48,70.
2. Vast te stellen de Staten van restanten
en oninbare posten hoofdelijke omslag en
hondenbelasting 1885 en 1886 en aan den
ontvanger last te geven, om de nalatigen
door middel van inlegering en executie tot
betaling te dwingen.
3. Overeenkomstig een voorstel van het
kerkbestuur, voor gemeenschappelijke reke
ning, het eigendomsrecht van den toren
met uurwerk en bel, door een rechtsgeleerde
te doen onderzoeken.
4. Over te gaan tot benoeming van een
onderwijzer. Er waren 12 sollicitanten.
Uit de voordracht: O. van de Linde te
Biezelinge, J. de Jager te Kapelle, G. M.
van den Énde te Wolfertsdijk en J. Stroo-
snijder te Kruiningen, werd met 6 stemmen
benoemd dhr. van de Linde, terwijl 1 stem
op dhr. de Jager was uitgebracht. De tjjd
van in diensttreding werd vastgesteld [op
den 16den dezer maand.
Sluis |8 Juni. Mevrouw Douairière Klerck
van Hogendorp zal a. s. Dinsdag alhier op
treden. Na afltop der bijeenkomst zullen
er extra-trams rijden.
Door Ingelanden van den Jacobpolder
is in hunne vergadering van gisteren be
noemd tot ontvanger-griffier van dien polder
de heer J. C. H. Hollmann te Goes, in de
plaats van den heer Asselbergs te Bergen
op Zoom, die op verzoek eervol is ontslagen.
Tot adjunct-commies bij de Provinciale
Griffie in Zuid-Holland is benoemd de heer
H. P. Berdenis van Berlekom te Middelburg.
De Tweede Kamer is genaderd aan
de Additioneele Artikelen. De heer Schim-
melpenninck uit Goes heeft het en te
recht gelaakt, dat de minister in die
additioneele artikelen toch nog gewijzigd
heeft, onder anderen dooreen amendement
der liberalen over te nemen, waardoor het
kiesrecht wordt afhankelijk gesteld van het
advies van schatters.
Nog werd verworpen het amendement
v. d. Kaay, om de gemeenteraden te doen
kiezen door dezelfde kiezers die het nu doen.
De liberalen waren over deze vraag verdeeld.
De heeren Lohman en van Asch van Wijck
verdedigden het voorstel.
De eerste Zeeuwsche Uniedag is heden
in de «Prins v. Oranje» te Goes door een
zeventigtal belangstellende vrienden en vrien
dinnen van het christelijk onderwijs gevierd.
Onder de aanwezigen in de morgen- of
middagzitting merkten wjj o. a. op de heeren
Dercksen uit Rotterdam, secretaris en Rub-
saam uit Bergen op Zoom, afgevaardigd*
der UnieEen School met den Bijbel. Te
10 uur opende de voorzitter ds. Ch. L. Laan,
de morgensamenkomst met een hartelijk
inleidend woord en gebed na het zingen
van Ps. 84 3.
Daarna las de voorzitter Ps. 78.
In zjjne toespraak wees ds. Laan op het
3e vers van Ps. 78: «Wij zullen het niet
verbergen voor onze kinderen.» Hij wees
op de twee stroomingen die er onder Israel
warenJuda, die vasthield aan den Ver
bondsgod, en Efraïm die zich tot andere
goden keerde. Deze twee stroomingen zien
wij ook in onzen tijd, ook in ons land.
Ter eener zijde een partij, die aan God en
Zjjn Woord zich houdt, ter anderer zijde
velen die geen hooger gezag erkennen dan
dat der Rede en met het goddeljjk gezag
hebben gebroken.
Een volk dat den historischen voortgang
op den van God geopenbaarden weg beoogt.
Zoo ook de voorstanders van christelijk
onderwijs. Van dien strijd is het petition
nement het gevolg en de Unie. Ons
christenvolk houde goeden moed, Wat Groen
v. Prinsterer noemde «de infame zinsnede»
dat 't openbaar onderwijs voorwerp is van
de zorg der regeering, is geschrapt. Te meer
kunnen wij ons daarover verheugen wjjl
wij niet dooding van het Staatsonderwijs,
maar volkomen vrijheid voor christelijk
onderwijs begeeren.
De heer Dercksen merkt op dat hij thans
voor de tweede maal in Zeeland is om de
belangen van Christelijk onderwjjs te be
spreken. In 1880 was hjj te Kattendijke
om met nu wijlen onzen broeder Domini-
cus te onderzoeken of er ook mogelijkheid
was daar een christelijke school te stichten.
Na een nauwkeurig biddend onderzoek
waren zij tot de slotsom gekomen dat de
Heere vooralsnog geen weg geopend had,
het aan Hem overlatende, te zjjner tijd
daarin te voorzien. Thans staat spr. weer
in Zeeland, onder ietwat gunstiger omstan
digheden. Sinds 1880 toch is het aantal
chr. scholen in Zeeland van 18 tot 23 ge
stegen. Dat is vooruitgang, doch met zeer
bescheiden afmetingen.
Vermeerdering met éen chr. school per
jaar is wel wat krap. Hij hoopt op beterschap.
Daarna noemt de heer D. de negen plaatsen
in Zeeland waar men een fonds gesticht
heeft, om de oprichting van christelijke
scholen voor te bereiden; en gewaagt met
lof van Kortgene waar f500 bijeen is;
Kruiningen met Hansweerd waar ds.
Wielenga voor de zaak ijvert, en reeds
f600 ingezameld is; en Kapelle met
Biezelinge waar de predikanten v. Apeldoorn
en v. d. Beke Callenfels het hunne doen en
reeds f400 bijeengebracht werd.
In de overige plaatsen is de ijver minder
groot, of zijn de omstandigheden minder
gunstig. Spr. noemt Aardenburg f 60. Ar.
nemuidtn f90, Tholen f300, Wemeldinge
f 100en Schoondijke f 185. Terwijl te Ierseke
door den kerkeraad der herv. gemeente voor
een Chr. School der Herv. gemeente inge
zameld wordt. Spreker wijst voorts op de
werkzaamheden der Unie. Het bieden van
zedeljjken en geldelijken steun aan christe
lijke schoolvereenigingen. Christelijk Natio
naal keert aan 200 scholen f39,000 uit
