CHRISTELIJK-
NIEUWSBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND-
7 1887. No. 45.
Zaterdag 5 Maart.
Eerste Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy. te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTE YTIEN
BERICHT.
Buitenland.
Binnenland.
Tweede Kamer.
ZEEUW,
elken MAANDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,65
Enkele nommers-0,02i/2
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent. 9
Te beginnen met 1 April, a. s. zal
«de Zeeuw,» in plaats van 2 maal in
de week, DRIE maal in de week ver
schijnen, en wel des MAANDAGS,- des
WOENDAGS- en des VRIJDAGS AVONDS.
De zeer groote uitbreiding van het
aantal onzer abound 'sende vele aan
vragen van hier en elders maken
dit noodzakelijk. Het Woensdagnummer
voorziet ongetwijfeld in een behoefte.
Het Goesche marktbericht en andere
berichten die onze lezers pas uit het
Vrijdagnummer konden vernemen,
zullen zij dus voortaan in het Woens
dagnummer kunnen vinden.
Wij zullen trachten eenmaal per
week een FEUILLETON in ons blad op
te nemen.
De abonnementsprijs wordt van
at 1 April met 30 CENT verhoogd,
zoodat die prijs voortaan 95 cents
bedraagt. De vele lezers, die op de
uitgave ook van een Woendagsnum-
mer steeds hebben aangedrongen,
zullen zich deze meerdere uitgave
van dertig cents in de 3 maanden
zeker gaarne willen getroostenter
wijl voor hen, die liever «de Zeeuw»
op den ouden voet, dus TWEEMAAL
per week, des Maandags en des Vrij
dags wenschen te ontvangen, de lees-
prijs op 65 CENTS bepaald blijft.
Men kan dus, naar verkiezing, ons
blad tweemaal of driemaal per week
ontvangen.
TWEEMAAL voor den ouden prijs
van 65 cents per 3 maanden. DRIE
MAAL voor den prijs van 95 cents
per drie maanden.
Het Vrijdagnummer ondergaat door
het nieuwe nummer van Woensdag
geen verandering. De marktberich
ten uit het Woensdagnummer zullen
ook in het Vrijdaguummer geplaatst
worden ten gerieve van de lezers,
die het blad slechts2 malen 's weeks
wenschen te ontvangen.
Die ons blad tweemaal wenscht te
blijven ontvangen, wordt verzocht
dit te melden aan de Uitgevers D'huij
te Middelburg ol Klemkerk te Goes.
Wanneer vóór 1 April GEEN bericht
aan de uitgevers gezonden wordt,
zullen wij zoo vrij zijn, het er voor
te houden, dat men het blad 3 malen
per week, tegen den leesprijs van
95 cents per drie maanden verlangt.
De scherpe resolutie.
Éen inzender uit lerseke klaagt in de
Midd. Crt. van Dinsdag over de aanneming
van het voorstel v. Oeveren in den gemeen
teraad, wat betreft de schoolgeldheffing.
Hij vindt deze handelwijs van denlerschen
Raad zoo bar, dat hij ze «de scherpe re
solutie» zou willen noemen.
De lezer weet dat de schoolwet van 1878,
met zijn zeer stroeve bepalingen over exa
mens en toezicht en localiteit en aantal
onderwijzers den doodsteek scheen te zullen
geven aan het bijzonder onderwijs, en het
is niet der liberalen schuld dat de christe
lijke scholen sinds de aanneming dezer
onhartelijke partijwet in aantalen in bloei
schier verdubbeld zijn.
De aanneming dier ongelukswet werd
met de historische uitdrukking «scherpe
resolutie,» scherp besluit, betiteld. Men
moet toch al heel weinig voelen van den
nood der christelijke scholen, die in 1878
door Kappeyne's wet vermeerderd werd;
en al heel weinig teleurstelling op partij-
gebied ondervonden hebben, om een raads
besluit als het bovenbedoelde met de hatelijke,
in schijn doodende wet van '78 te vergelijken.
Doch ook zonder die overdrijving is dit
raadsbesluit nog zoo kwaad niet. Schaadt
het aan het openbaar onderwijs, dan is
eenvoudig uitgemaakt dat dit onderwijs
alleen nog door de dubbeltjes van alle
belastingschuldigen, dus ook van ons, die
met het openbaar onderwijs niet veel op
hebben, kan gedragen worden en slechte
door overmatige concurrentie met de bijzon
dere school, als b. v. gering of geen school
geldheffing, kan in stand blijven. De «af
breuk» zou dus de zwakheid van het
beginsel der openbare school aan den dag
brengen.
Voor den zwaren druk op vele ingezete
nen bestaat ook nog geen vrees. Ieder weet
dat er te lerseke veel verdiend wordt. Het
schoolgeld bedraagt volgens het voorstel van
Oeveren fl voor 1 kind; fl,60 voor 2;
f2 voor 3 en voorts voor ieder kind 25 cent
meer per maand.
Daarvan betalen nu toch nog de onver-
mogenden niets en de minvermogenden de
helft. Kan die som niet meer opgebracht
worden door een man die met en voor zijn
gezin een ruim weekgeld verdient; ieder
weet dat in het welvarende lerseke (we
zullen geen getallen noemen) veel geld ver
diend wordt. Wij weten dat er te lerseke
veel aan den drankduivel geofferd wordt,
maar zooveel dat het openbaar onderwijs
niet meer zou kunnen betaald worden, dit
weigeren wij zelfs te vermoeden 1
Bovendien mag niet vergeten worden, dat
het geld er toch komen moet. Betaalt men
het niet in den vorm van schoolgeld, dan
toch zeker in dien van hoofdelijken omslag.
Nog niet half worden met het nu vastgestelde
schoolgeld de kosten van het onderwijs ver
goed. Waar dus de ouders iets doen, schiet
er nog genoeg voor de belastingschuldigen
te betalen over.
Daarom gelooven we niet dat deze maat
regel demoraliseeren zal. Schotland, Neder
land en N. Amerika met hunne vrije kerken
en scholen bewijzen het tegendeel. Juist
het leunen op den arm van Staat of Ge
meente werkt demoraliseerend, doodend.
Het doodt de veerkracht voor eigen initia
tief, kweekt gemakzucht en maakt blind
voor de onbillijkheid van het stelsel waarbij
alle man moet meê betalen aan het onder
wijs van enkelen, en een bedeeling, zelfs
van gegoeden, in liet leven geroepen wordt,
zoo bespottelijk als zij alleen in Nederland
zijn kan.
De christelijke scholen hebben steeds zich
zei ven onderhouden. Het schoolgeld, daar
gelieven, wordt geregeld naar de draagkracht
der ouders; de christelijke liefde doet het
overige en het chr. onderwijs ondanks
het geringe schoolgeld op de scholen van
den Staat - bloeit. Zulk een demoralisatie
wenschen wij ook lerseke toe, bijaldien het
voorstel vi\n Oeveren door Zeelands Gede
puteerde Staten wordt goedgekeurd.
Dat Bismarck de meerderheid in den Rijks
dag verkregen heelt voor zijn zevenjarige
legerversterking, lijdt geen twijfel. Dit feit
varzacht de teleurstelling over de nederlagen
in Elzas-Lotharingen. In dit Rijksland toch
werden 15 leden van de protest, partij ge
kozen, dat wil zeggenmannen, die hoe
eerder hoe liever den Elzas aan Frankrijk
willen teruggeven. Sommigen meenen dat
de kiezers aldaar niet zoozeer uit haat tegen
Duitschland, dan wel uit vrees voor Frank
rijk zoo anti-Bismarcksch gestemd hebben.
Zij toch weten, wat zij van de Fransche
troepen zouden te lijden hebben, als er eens
een oorlog uitbrak. En nu wilden zij liever
vrienden van Frankrijk kiezen en Bismarck
mishagen, die toch hunne dorpen niet zal
plat schieten, dan dat zij Djlitschers zouden
kiezen en daardoor deFranschen verbitteren,
die hun te avond of morgen deze anti-Fransch-
gezindheid bloedig jzouden kunnen inpeperen.
Te Wiesbaden is een katholieke graaf
toegetreden tot het Evangelisch Verbond
tot bescherming der Duitseh-protestantsche
belangen. Hij deed dit als protest tegen de
onvaderlandsche houding van het katholi
cisme aldaar.
Te Rome stierf de kardinaal Jacobini, 54
jaar oud. Hij was Staatssecretaris van den
Paus.
In de St. Pauluskerk te Londen heeft een
groote socialistische oploop plaats gehad.
De deelnemers trokken de kerk binnen,
waar zij gedurende de godsdienstoefening
bleven en al dien tijd een groot geraas
maakten, terwijl zij hardop praatten en el
kander luidkeels toeriepen. Men ziet het.
ook in Engeland worden de socialisten onder
anderen ook gedreven door vijandschap
tegen het heilige,
Nu de vuurspuwende berg de Etna vlam
men is gaan uitbraken, houden de aardbe
vingen in Italië op. De onderaardsche uit
barstingen schijnen een uitweg gevonden
te hebben. Ook in Nederl. Indie werden
de vorige maand en eihde Januari hevige
schokken van aardbevingen waargenomen.
De koningin-weduwe van Spanje is ook
weer een oogenblik in spanning geweest
over wat haar Woensdag is overkomen.
Er heeft namelijk iemand met een bom
naar haar rijtuig geworpen. Gelukkig ge
schiedde dit niet met een booze bedoJing
en kon dus de koningin spoedig gerustge
steld worden.
Op de kust van Mozambique is een op
stand uitgebroken tegen het Portugeesche
bestuur, en in enkele steden van Bulgarije
en op de Bulgaarsche eilanden een tegen
het regentschap. Deze laatste is reeds
grootendeels onderdrukt.
Benoem 1 tot architect in den calami-
teusen polder Oost-Beveland te Wilhelmina-
dorp. S. v. a. Vegt te Beetsterzwaag.
Tot buitengewoon opzichter bij den
bouw van een zelfregistreerenden getijde
meter aan het Westhavenhoofd te Zieriksee
is door den minister van w., h. en n. benoemd
de civiel ingenieur H. van Gorsel te Ril-
land-Bath. (Z. N.
Voor directeur van de stoomtram
BreskensMaldeghem is thans, nadat de
heeren Hammacher en Vat Stipriaan Luis-
cius verklaard hadden buiten aanmerking te
willen blijven, eene derde voordracht opge
maakt, bestaande uit de heeren G. Heuff en
D. E. C. de Voogt, die ook op de eerste
voordracht voorkwamen.
De heer Schaepman heeft een gewij
zigde orde van behandeling der Grondwets
voorstellen ten aanzien van het kiesrecht
(Hoofdstuk III en de Addit. artikelen) voor
gesteld, zoodanig dat de beslissing daarover
gelijktijdig plaats hebbe.
De Kamer heeft Hoofdstuk I van de
Grondwet afgehandeld. Het werd met 47
tegen 33 stemmen aangenomen. Alle libe
rale leden waren tegenwoordig, van de onzen
ontbraken de beide Utrechteehe afgevaar
digden. De geheele aanwezige rechterzijde
stemde tegen. Voor het op stemmen aan
kwam, stond de heer Lohman op om te
verklaren, waarom hij tegen de herziening
was. Hij wenschte niet meer te spreken
over de wettelijke onbevoegheid der Kamer,
waaraan, volgens den eisch der tegenwoor
dige grondwet, nog 10 leden mankeeren.
Acht de kamer zich wel bevoegd, onvol
tallig als zij is, dit gewichtige werk ter
hand te nemen, des te beter als de rech
terzijde zich dan heeft vergist. Maar het
nu afgehandelde Hoofdstuk I wettigt zeker
de herziening niet, want de veranderingen
die in sommige artikelen gemaakt zijn, zijn
zeer onbeduidend: hier en daar werd een
enkel woordje geschrapt of ingelaschtmoet
dat grondwetsherziening heeten De heer
Oorver Hooft voegde daarbij, dat hij niet
kon inzien dat zulke nietige veranderingen
als die Hoofdstuk I heeft ondergaan, den
bloei, de welvaart en de nationale kracht
des volks zullen kunnen verhoogen.
De voorzitter heeft daarna medegedeeld
dat hij geen lange beschouwingen meer
aan het eind der beraadslagingen over ieder
Hoofdstuk afzonderlijk kon toelaten. Doch
de heer Lohman toonde aan, dat wij over
de noodzakelijkheid der herziening niet eer
der kunnen oordeelen voordat de artikelen
zijn afgehandeld. Heeft nu Hoofdstuk I
der grondwet geen beduidende verandering
ondergaan, éen pleit hebben onze vrienden
met behulp van enkele liberalen toch ge
wonnen. De minister had namelijk aan
art. 7, dat bepaalt dat alle Nederlanders
tot openbare bet rekkingen benoembaar zijn,
nog toegevoegd de woorden«behoudens
de eischen van bekwaamheid en geschikt
heid De heer Schaepman en enkele liberalen
wezen op de dubbelzinnige beteekenis van
dat woord geschiktheid, dat in het nieuwe
kiesrechtartikel ook voorkomt, maar daar
ook weer wat anders beteeke.it. Ook we
zen zij er op dat in het artikel niet staat
dat de wet die eischen van bekwaamheid
stelt, zoodat een Nederlander wegens bij
zondere hoedanigheid niet benoembaar kan
worden verklaard. Minister Heemskerks ar
tikel werd dan ook verworpen.