lelie Boot
CHRISTELIJK-
NIEÜWSBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND.
MEID
E, Middelburg.
ichelkolen,
Franklinstukkeii.
1887. No. 32.
Dinsdag 18 Januari.
Eerste Jaargang.
SRWTESTROO,
WEIHOOi
gevraagd
Karnmolen,
VOGELVOER
(kamertjes,
ptor Ceulen,
INZAAD
IMEID
ID
Stoomtjalk
VERSCHIJNT
flken MAANDAG- EN VRIJDAGAVOND.
G. M. Klemkerk, te Goes
EN
F. P. D'liuy. te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Betrekkelijk of Volstrekt
Het Eindverslag.
Buitenland.
Biiinealaud.
eenige ex. van ,.Het
iw'' van Maandag I. I.
)RHANDEN
MEDE:
/oor Mej. de Wed. IN-
uiteevoerd.
PARTIJ
smede
C. PHILIPSE,
zichter Schengepolder.
Wolfertsdijk.
)EIEN MELKGEVEND;
KOE, April rekening.
IMELKGEITEN; 1 sterke
lig, 1 jonge R1JBEER
jos goed ROGGESTROO.
IV ARKENS.
("SE 's H. Arendskerke.
A. DE TROYE, Mid-
ker.de Vogels en
Irhanden bij
|oordstraat, Middelburg.
ÜR te 's Gravenpolder,
Int Jan f 18) per Hec-
blijk der tegenwoordige,
I, Groot Wezendjjke.
STOND
WIELEMAKER te
bomende
feden de 16 jaren, uit
I bevragen bij den boekh.
Vddelburg.
naar ROTTERDAM
li 's tnorg. 4.uur.
TERDAM naar GOES
ri 'wuiorg. 3,uur.
naar AMSTERDAM,
minuten vóór de
Ihe Boot,
1MSTERDAM
morgen 10 uur.
Rotterdam bij den
LANGE, op't Ha-
BOUYVMAN en
BOS,
trectie.
totterdaai Nieuwe
tkenbrug.
EUW,
Prijs per drie maanden tranco p. p. f0,65
E nkele nommers- 0,027a
UITGAVE VAN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere rag
meer 10 cent.
li.
Naar den eiscb dat men zijn moet waar
voor men zich uitgeeft, dient ook deStaat-
schoolmeester volstrekt neutraal te zijn.
Voor en na is dit door mannen uit alle
partijen ingezien. Want wel zei minister
Kappeijne in der tijd dat neutraliteit on
mogelijk is, doch daarmedebehoeven wij
met te rekenen. De wetgever nam op zich
het te zijn en daartegen komen geene ge
dienstigheden der practjjk, zooals Groen v.
Prinsterer, de man uitjéén stuk, ze noemde,
te pas.
Nu dreigt echter 't gevaar dat deze »ge-
dienstigheid der practijk" door de wet zal
gewijd worden. Althans zoo het voorstel
Schaepmar, er onveranderd doorgaat. Want
deze ferme afgevaardigde, veelal zoo kennelijk
de man van het vrome en vroede optreden,
de man uit één stuk, dreigt de dagen der
struisvogelpolitiek, die geen wetsontduiking
ziet, wijl zij ze niet zien wilte zullen te
rugroepen. De 4e alinea van zjjn voor
stel luidt:
»Het Lager onderwijs wordt zoodanig in-
»gericht, dat voor ouders, voogden en ver-
vzorgers de gelegenheid niet ontbreke om
»de kinderen, die onder hunne macht zijn
»of aan hunne zorg zijn toevertrouwd, in
»het genot te stellen van voldoend Lager
wonderwijs, waarbij hunne godsdienstige over-
stuigingen niet worden gekrenkt."
Let wel, dat dr. Schaepman hier van be
paalde ouders spreekt, en dat hunne gods
dienstige overtuigingen niet mogen worden
gekrenkt.
Blijkens dit voorstel heeft de heer S. zijn
standpunt van het vorige jaar verlaten en
zal hij misschien tegen zijn wil de
staatsschool afvoeren van het spoor, waarop
zij naar Groens vaak uitgesproken wensch,
door den liberalen wetgever van '78 ge
bracht werd.
Het tintje van deze alinea is wel wat al
te eenzelvig gekleurd. Aanneming van dit
gedeelte van het voorstel zou ver reikende
gevolgen hehben. Wie weet of niet enkele
liberalen, der bijzondere school ten spijt,
het met beide handen zullen aangrijpen.
Gaat toch dit voorstel door, dan zal in
gemeenten waar men aan geen God meer
gelooft, de heidensche opvoeding gewettigd
zijn, terwijl de roomschen hun crucifix en
de orthodoxen hun bijbel in de openbare
school zullen kunnen indragen, zoodra maar
niemand der aanwezige kinderen in de be
grippen waarin het te huis opgevoed wordt
zal worden gekrenkt. Dat het christelijk
onderwijs er door lijden zou, klinkt te kin
derachtig om het uit te spreken. Zij die
de magere vruchten voor de openbare
school van het godsdienstonderwijs na school
tijd gezien hebben, weten wel beter. Maar
om de waardigheid der openbare school is
het ons juist te doen. Betrekkelijke neu
traliteit maakt haar tot een lappendeken
en voert haar terug terug en niet voor
uit naar den tijd toen een geestig tee
kenaar een soort van staalkaart maken
wou, een zoogenaamd kleurlooze kaart van
Nederland, maar gekleurd naar den tint
van het openbaar onderwijs in de verschil
lende streken.
»Ultramontaansch zwart in Limburg;
kloostergrauw, vrij sterk hellend naar het
2 wart, in Brabant; in Groningen en Fries
land tamelijk hoogrood moderneen wei
nig lichter getint in Drente en Overijsel;
in Gelderland, Veluw en Betuw, lichter of
donker groen Protestantschin Noord- en
Zuid-holland ietwat meer de eigenlijk offici-
eele mode- oi mengelkleur, zwaarder of
lichter aangezetzuidwaartsin Zeeland,
groenachtig bijgemengd, zoo ongeveer zou
een nauwkeurige kaart van het kleurloos
Staatsschool wezen er uitzien 1»
Zoo ongeveer was ook de strekking van
het voorstel Tinholt, dat bijna eenstemmig I
door de antirevolutionaire pers en de chris- I
telijke schoolmannen verworpen werd.
Men heeft de openbare school wel eens
de secteschool der modernen genoemdDe
beschuldiging was niet altijd onverdiend.
Maar de openbare school thans dienstig te
maken aan verspreiding van alle mogelijke
beginselen, zulk een onzijdigheid is barer
onwaardig. Kon de voorsteller dat gevaar
bezweren door toevoeging bijvoorbeeld van
eene bepaling dat het onderwijs nergens
een bepaald kerkelijke kleur mag dragen,
dan zou hij den tegenzin tegen deze 4e ali
nea grootendeels, zoo niet geheel, hebben
weggenomen.
De Commissie van Rapporteurs is met
haar eindverslag in zake kiesrecht gereed.
Voor wij daarvan meer mededeelen, zij het
ons vergund kortelijk meê te deelen wat
er met een wetsontwerp gebeurt, eer het
van den Koning in de Tweede Kamer komt.
De ministers of enkelen hunner dragen
een wetsvoorstel voor namens den Koning.
Zij onderwerpen het eerst aan het oordeel
van den Raad van State, en keurt die het
goed dan gaat het naar de Tweede Kamer.
De minister doet er dan een door hem ge-
teekende «memorie van toelichting» bij.
Het wetsontwerp wordt daarop onderzocht
en besproken in de sectiën. De leden der
Tweede Kamer, vijf en tachtig in getal,
verdeelen zich namelijk in 5 afdeelingen
of sectiën. Iedere sectie telt dus 17 leden,
en kiest een voorzitter. De voorzitters der
afdeelingen vormen met den voorzitter der
Kamer, die niet tot eene afdeeling behoort,
de Centrale sectie, die de volgorde regelt,
waarin de wetsvoorstellen zullen behandeld
worden. Nu kiezen de afdeelingen elkeen
verslaggever of rapporteur. Die vijf vormen
de commissie van rapporteurs, en maken
een algemeen verslag op. Daarop volgt in
den regel eene «memorie van beantwoording»
waarin de minister de opmerkingen uit het
verslag van de commissie van rapporteurs
tracht te weerleggen. Is deze gedachten-
wisseling afgeloopen, dan maken de vijf
leden (commissie van rapporteurs) het «eind
verslag» op en dan is het wetsvoorstel
geschikt om in de openbare zittingen der
Tweede Kamer behandeld te worden.
Wie dit nauwkeurig gelezen heeft zal nu
wel begrijpen wat het bericht in de dag
bladen beteekenf, dat de commissie van
rapporteurs met haar eindverslag in zake
kiesrecht gereed is.
Over dat eindverslag later!
Zoo heeft dan de Rijksdag het voorstel-
Stauffenberg om de sterkte van het leger
tot 31 Maart 1890 op 468400 man vast te
stellen, aangenomen, waarmede verviel het
regeeringsvoorstel om het leger tot 31 Maart
1894 op gezegde sterkte te houden. Voor
stemden het centrum, de Duitschvrijzinnigen,
de Volkspartij en de Hanoveranen, tegen
de beide factiën der rechterzijde, de natio-
naal-liberalen en de sociaal-democraten, ter
wijl de meeste afgevaardigden van het
Rijksland geen deel aan de stemming namen.
Onmiddellijk na de eindstemming deelde
Bismarck, in naam des keizers mede, dat
de Rijksdag ontbonden was.
Hadden de 31 leden die zich onthielden,
vóór de regeering gestemd, dan was het
amendement verworpen geworden en 't
voorstel der regeering ware gered geweest.
De Centrum partij heeft haar zin; het
moet ook erkend worden dat zij gelijk heeft.
Zij wilde de legersterkte slechts voor 3
jaren toestaan, dewijl de Rijksdag maar
3 jaren zit, en zij het bedenkelijk vindt in
de rechten van een volgenden Rijksdag te
treden door de legersterkte voor 7 jaren
toe te staan.
De rijkskanselier, Bismarck, die «de
Voorzienigheid niet in de kaart kan kijken,»
heeft om goddelooze uitdrukkingen als
bovenstaande onze geestdrift voor zijn leger-
ontwerp niet gestolen; maar zijn ijzeren
wilskracht en openhartigheid, gevoegd bij
de jeugdige voortvarendheid van den bijna
afgeleefden Möltke hadden een betere be
jegening van het nu verworpen voorstel
verdiend. Twee grijsaards op hunnen leeftijd
kunnen geen andere bedoelingen hebben
gehad dan het ware Rijksbelang.
De nieuwe verkiezingen zijn op 21 Fe
bruari bepaald.
Aan de Times wordt uit Weenen ge
meld, dat het zeker is dat de betrekkingen
tusschen Rusland en Oostenrijk verbeterd
zijn. De Russische regeering heeft dezer
dagen opnieuw verklaard dat zij niet voor
nemens is, Bulgarije te doen bezetten, zon
der nochtans hare andere eischen ten op
zichte van het vorstendom te laten varen.
De Standard verneemt uit Weenen, dat
de minister van oorlog veertigduizend paar
den voor de kavalerie, de artillerie en de
genie besteld heeft. Men verwacht dat de
uitvoer van paarden verboden zal worden.
Den len Maart zullen een half millioen
Minnlicher-geweren gereed komen, voor
welke twintig millioen patronen in het
tuighuis te Weenen gereed liggen.
De Ieren worden in hun verzet tegen de
regeering, wat betreft de weigering van
pachtbetaling, door hunne duizenden broe
ders in Amerika gesteund. Dezen te Cin
cinnati vergaderd zijnde hebben de volgende
besluiten genomen
1. om het «veldtochtsplan» in Ierland te
steunen (het betalen van geen hooger pacht
dan men redelijk vindt, en zoo de landheer
dit niet goed acht, het innen der huur
door 't Landverbond)2. aan het Iersche
volk weder den vollen steun van 't Verbond
ter verkrijging van staatkundige onafhan
kelijkheid en van de noodige hervormingen
toe te zeggen 3 de inmenging der Britsche
regeering in de Iersche landzaak af te keu
ren 4. Engelands beleid in Ierland te
brandmerken als wraakgierige dwingelandij
5. een beroep te doen op het Amerikaansche
volk, om zijn hernieuwden steun en zijn
sympathie voor de Iersche zaak.
Goes, 17 Ja i.87.
In de afdeelingen van de Eerste Kamer
heeft men, evenals in de Tweede Kamer,
besloten met het oog op de naderende grond
wetsherziening geen beginselen te zullen be
handelen bij de verschillende begrootingen.
Sommigen hebben er echter uitdrukkelijk
bij gezegd, dat aanneming dezer begrooting
van hunne zij Ie geen blijk van vertrouwen
in deze regeering was.
Ook hier dus hetzelfde liedje als in de
Tweede Kamer. Een liberale meerderheid,
met zich zeiven verlegen, die de teugels
van het bewind niet durft overnemen, die
den minister Heemskerk maar laat voort
tobben en de Natie in de meening versterkt,
dat al het anti-clericaal geschetter van den
vorigen zomer, waarin zelfs de dierbare naam
onzes Konings gemengd werd, niets anders
ten doel heeft gehad, dan den vriendjes aan
een zetel in de Tweede Kamer te helpen.
Het Nieuws van den Dag roept wel
kleinmoedig uit: wij zitten in Heemskerk's
schuitje en moeten meê.» Maar dat kan
nooit ter verontschuldiging dienen voor eene
«aaneengesloten» meerderheid als waarover
de «anti-clerirale» partij beschikt, om zich
aan de rechtstreeksche uitdeeling der aan de
kiezers beloofde zegeningen van het libera
lisme te blijven onttrekken.
Door den minister van oorlog is be
paald, dat de miliciens der lichting van 1886,
bchoorende tot het wapen der infanterie
voor zoover zij niet door het lot voor het
blijvend gedeelte zijn aangewezen, den 30
April a. s. met onbepaald verlof zullen ver
trekken, en dat de overigen den 12 Sep
tember d. a. v. in het genot van dat verlof
zullen worden gesteld.
Het in de maand luni ot Juli aan
staande te houden Zuider-Zendingsfeest, zal
waarschijnlijk te Goes op de weide van den
heer Soutendam gevierd worden.
De minister van waterstaat heeft
bepaald dat langzamerhand het personeel,
dat werkzaam is bij den aanleg van Staats
spoorwegen, moet worden ontslagen. Voor
zoover dit doenlijk is worden 2ij echter
bij andere groote rijks-werken geplaatst,
zooals o. a. bij den aanleg van 't Merwede-
kanaal, bij de heropening van 't oude
Maasje, enz.
Vlissingen. Na afloop der stemming over
het verzoek van de erven van den heer
Diemont van Dal har, tot overschrijving der
concessie voor de duinwaterleiding, in de
zitting van den gemeenteraad op jongst
leden Vrijdag verklaarde het raadslid J.
Verkuil Quakkelaar, protest te zullen aan-
teekenen tegen de uitgebrachte stemming
over deze zaak, omdat tot de aanneming
van het voorstel van B. en W. hadden
medegewerkt de heeren J. A. E. Musquetier
en J. van Raalte, die in de nieuw op te
richten maatschappij voor de duinwater
leiding als commissarissen zullen zitting
nemen.
Door de kiesvereeniging Rech' voor
Allen te Yerseke is tot candidaat voor de
gemeenteraadsverkiezing op heden geprocla
meerd de heer C. A. E. Sauer met 12 van
de 16 stemmen.
Tot president der vereeniging werd ge
kozen mede de heer Sauer en tot vice-president
de heer J. J. van den Broeke.
