CHRISTELÏJK-
NIEUWSBLAD
HISTORISCH
Y O O E ZEELAND.
1886. No. 24.
Dinsdag 21 December.
Eerste Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D huy. te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Hoe hebben wij het nu?
Een bezoek op „Veldwijk1.
Binnenland.
DE ZEEUW,
elken MAANDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,65
Enkele nommers-0,0272
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere rege
meer 10 cent.
Zij die zich met I Ja-
nuari op ons blad abon-
neeren ontvangen de in dit kwartaal nog
verschijnende nummers g r a t is.
„Bij den aanvang van het jaar 1887
wenschen ondergeteekenden hunnen ge-
achten Begunstigers en Vrienden Gods
besten zegen toe."
Die genegen zijn onder nevensgaande ad
vertentie, welke in ons blad bij gelegenheid
van het Nieuwjaar zal opgenomen worden
hun naan en woonplaats te plaatsen tegen
betaling van 10 cents worden verzocht tot
uiterlijk 31 Dec. a. s dezelve op te geven.
Na dien tijd kunnen geen opgaven meer
worden aangenomen.
Ook stellen wij onze lezers in de gele
genheid tot het inzenden hunner nieuwe-
jaars-advertentiën tegen betaling van 25 cents,
mits de advertentie niet grooter dan 6 re
gels zij.
(INGEZONDEN.)
Het weekblad van Z. V. W. D. geeft in
zijn No. van 12 December eenige beschou
wingen ten beste over de ingediende Zon
dagswet. Natuurlijk is dit blad met deze
wet niet ingenomen.
Daarover sprek en we ook nietmaar
aan 'tslot van die beschouwingen geeft dat
blad als zijn verlangen te kennenle
wat minder wetten te hebben, 2e wat min
der ambtenaren en 3e wat minder te be
talen. Dit is op het standpunt van het
Weekblad wel wat zonderling geredeneerd.
«Wat minder wetten.» Is het niet juist
de liberale partij geweest die alles, letter
lijk alles, wil hebben gereglementeerd of
onder wettelijke bepalingen gebracht
Is het niet juist de liberale partij ge
weest die zoo goed als alles onder staats-,
provinciale of gemeente-bemoeiing heeft
gebracht en voor dat alles waren dan toch
zeker wetten noodig. «Wat minder amb
tenaren» ook wij zouden daar vrede mede
hebben we zouden dan al dadelijk een aan
tal openbare onderwijzers kunnen missen,
dit zijn immers ook ambtenaren? Maar,
zoo vragen we, zijn er niet juist een [j groot
getal ambtenaren noodig om al die wetten
en reglementen uit te voeren En dan
last not least «wat minder te betalen.» Dit
lezende gelooft men nauwelijks zijn oogen.
Zijn het ook weer niet de liberalen ge
weest die de huishouding van Staat, provincie
en gemeente zoo hebben uitgebreid dat
daarvoor millioene guldens meer moesten
uitgegeven worden?
Men denke b. v. aan het onderwijs
hooger, middelbaar en lager, hoe ontzaglijk
veel millioenen daaraan zijn besteedEn
hoe kon dit geschieden zonder meer te be
talen En nu de schatkist leeg is en tekor
ten met leeningen moeten gedekt worden
nu vraagt men om vermindering van
lasten.
Wanneer van onze zijde vroeger werd
beweerd dat dit alles minder kon dan was
dit natuurlijk laster. We willen evenwel
gaarne vau de opmerking, van het Week
blad nota nemen, 't kan nog te pas komen.
Nog een ander punt in 't zelfde no. van
dit blad voorkomende willen we even be
spreken.
't Blad noemt het namelijk treurig, dat
door de drukkende belastingen de zoutin-
dustrie in ons land nagenoeg is dood ge
gaan; dat door drukkende belastingen de
suikerindustrie stervende is en dat door
vrijen invoer uit landen, die beschermende
rechten heffen den leerhandel en den
schoenmakerijen een groot verlies is toe
gebracht. Van het eerste begrijpen we
niets. In onze eenvoudigheid hebben we
altijd gedacht dat de zoutindustrie juist door
de belasting op de been werd gehouden.
Wanneer men weet dat het invoerrecht op
het geraffineerd zout f 12 per 100 KG. en
de accijns op het ruw zout, dat de grond
stof is voor de zoutindustrie, slechts f9
bedraagt, dan zouden we zeggen, dat de
zoutindustrie hier te lande nog al wat be
scherming geniet. De voorspelling zou dan
ook niet te gewaagd zijn, dat de zoutindu
strie juist voor een groot deel te gronde
zou gaan wanneer rechten en accijns werden
afgeschaft.
Dat de suikerindustrie hier op sterven
zou liggen is ook wel wat overdreven. Wij
meenen dat die industrie het nog al zoo
slecht niet maakt en de fabrikanten zich
nog een behoorlijk overwicht kunnen ver
zekeren. Men kan hierover raadplegen een
thans nog zeer lezenswaardig artikel in het
April no. van de Gids van 1878 van de
hand van prof. N. G. Pierson.
En nu ten slotte nog het verlies dat de
leerhandel en de schoenmakerijen lijden.
Wij meenen dat we wel eens in ditzelfde
weekblad klachten gelezen hebben over de
hooge prijzen die de schoenmakers ons nog
altijd laten betalen niettegenstaande het
leer zooveel goedkooper is geworden.
Maar waar we vooral op wilden wijzen
is, zonder partij vóór of tegen bescher
mende rechten ook voor ons land te kiezen,
dat het ook hier weer de liberalen zijn
die het invoeren van beschermende rechten
tegenhouden. B.
Het was een goede gedachte van de
vrienden, den heer Den Boer, zoo pas van
een bezoek op «Veldwijk» teruggekeerd,
uit te noodigen in ruimer kri ïg zijne er
varingen uit dit schoongelegen gesticht voor
krankzinnigen en zenuwlijders mêe te deelen.
Hij deed dit Vrijdagavond op eene meester
lijke wijze. Het was geen doorwrochte
rede, waarop hij zijne vele in de Chr. School
saamgekomen hoorders onthaalde, maar eene
opeenvolging van losse raededeelingen, die
boeiden door hare ongekunstelde voordracht
en iets van de opgetogenheid van den oog-
en oorgetuige der wonderen Gods op Veld
wijk aan de belangstellende hoorders mede
deelden.
Ds. de Pree leidde den spreker in met een
woord naar aanleiding van Marcus 9 15,
e. v. v. Bij de verheerlijking op fhabor
kwamen Mozes en Elia den Heer ontmoe
ten en Hem aanzeggen, dat Hij van hier
de heerlijkheid kon ingaan. De Heer be
sloot echter, niet van Thabor (d. i. zonder
Zijn gemeente) maar van Golgotha, (d. i.
met Zijne gemeente) op te stijgen. Bij zijn
terugkomst, o, scherpe tegenstelling
aan der. voet van dezen berg der heerlijk
heden vond Hij als blijk van Satans protest
tegen Zijn besluit, de discipelen twistende
over een bezetene, waarop de Heer, onder
een uitroep van smartelijke ontroering den
duivel uit het kind uitwierpen hem, ofschoon
onwillig (want bij den uitgang scheurde
hij het kind) voor Zijne goddelijke macht
deed bukken.
De inleider knoopte hieraan vast
eenige mededeelingen omtrent Veldwijks
geschiedenis. Onderanderen hoe een
inspecteur van het geneeskundig staats
toezicht het bestuur van Veldwijk ge
luk gewenscht had met de keuze van het
terrein, en hoe een ongeloovig geneesheer
in een onzer grootste steden van den arbeid
op Veldwijk getuigd had: «Indien er geloof
bestaat, dan heb ik daar de uitwerking er
van waargenomen. Op Veldwijk, zoo begon
de heer den Boer, heeft men zooals ande
ren in de laatste jaren reeds deden, ge
broken met het stelsel om de krankzinnigen
binnen de muren op te sluiten. Men geeft
ze zooveel mogelijk de vrijheid, om zich in
de natuur of op het land bezig te houden.
Die vrijheid heerscht op Veldwijk, dat slechts
door een afsluitboom van den spoorweg ge-
scffeiden is, die van Utrecht naar Harder
wijk loopt. Geen der verpleegden, hoe ook
daartoe in de gelegenheid, dacht er ooit aan
onder dien afsluitboom door te loopen, en langs
den spoorweg te ontsnappen.Zij hebben de aan
genaamste beweging op het terrein, volgens
Spreker groot 166 gemeten. Maar er is toezicht
De krankzinnigen op Veldwijk verrichten
landbouw- en anderen arbeid. Het perso
neel van den rijkste tot den minst bezol
digde arbeidt daar door de kracht des ge-
loofs en den drang der christelijke liefde.
Hiervan noemde spreker treffende voorbeel
den op. De dokter (Vermeulen) leidde hein
in verschillende paviljoens van het gebouw
rond, aan het hoofd waarvan een vader
en moeder geplaatst zijn. Een patient uit
de eerste der drie klassen die aanvankelijk
zeer woest was geweest, had een stok op
des dokters rag stuk geslagen. Deze daaren
tegen stak hem de hand toe en zei hem
«Lieve vriend, in den naam van mijnen
Heiland vergeef ik het u»waarop de
woeste man ontstelde. De liefde had hem
ontwapend en van dien dag af, onderwerpt
hij zich aan alle voorschriften des dokters.
Nog een ander ontembaar krankzinnige
werd aan handen en voeten gebonden vóór
hem gebracht. Ds dokter-directeur stond
op, sprak hem vriendelijk toe en sneed zijn
banden los onder het zeggen van: «Wel,
vriend 1 gij zijt tot vrijheid geroepen en
hebben ze u nu zoo gebonden Hij raakte
met hem in gesprek en de zieke was stil
geworden.
Spreker verhaalde, met verschillende ze
nuwlijders een gesprek te hebben aange
knoopt, waaruit hem gebleken was van
hoe verschillenden aard deze ontzaglijke
ziekte is. Maar bij allen was waar te
nemen eene ondergeschiktheid zonder vrees
voor den directeur en allen die over hen
gesteld waren.
Dit stille schoon gelegen boschachtige
landgoed is een oase te midden der heide
streken van de Veluwe, maar ook van bin
nen, te midden van zooveel zieleleed en
lijden is Veldwijk een wonder van Gods
Liefde, een bewijs van wat de barmhartig
heid des geloofs vermag. Een bewoner van
Ermelo deelde Spreker mede: «Ik woon
te Ermelo, twintig minuten hier van daan.
In den beginne konden wij daar het ge
schreeuw der verpleegden hooren, en thans
is het er altijd even rustig.» Wij kunnen
natuurlijk bij alle bijzonderheden die de
spreker aanhaalde niet stilstaan. Mochten
onze Zuidbevelandsche lezers er meer van
willen weten, zij vragen den heer Den
Boer dat hij ook; buiten Goes zijn herin
neringen van «Veldwijk» kome voordragen.
De collecte jbracht f 13,op.
Goes 20 Dec. '86.
In het verslag van den gemeenteraad te
Goes komt een vermelding voor van een
benoeming van A. Dekker. Dit is eéne
vergissing. Deze heer stond slechts op 't
dubbeltal met dhr. M. Sterk die met al-
gemeene stemmen in de commissie van
regenten voor 't weeshuis hei benoemd werd.
In plaats van den heer L. Sampon
is tot amanuenses aan de Hoogere Burger
school te Goes benoemd de heer J. W.
v. Aken.
Benoemd - tot Griffier bij het tweede
kantongerecht te Rotterdam jhr. mr. van
Kinschot, thans te Zierikzee.
Benoemd tot deurwaarder der directe
belastingen te Hellevoetsluis de heer C.
Riemens, thans te Oostburg.
Met zekerheid verneemt men, dat de
tramlijn Iersekendam-Station Kruiningen
niet gelegd zal worden.
Herbenoemd tot burgemeester van
Krabbendijke de heer Domiuicusvan St.
Annaland de heer Bierensvan Tolen de
heer De Vulder van Noorden; van Veere
en Vrouwepolder de heer Wijnmalen.
Vllssingen. De Imperial Continental
Gasassociation alhier zal, naar men ver
neemt, er eindelijk toe overgaan, den prijs
van het gas, die tot hiertoe 12 cent per
kub. meter heeft bedragen, te verlagen.
Gedurige vermindering van verbruikers, die
zich petroleumlampen aanschaffen, zal haar
tot een verlaging nopen. Centrum.
Wollertsdijk. In de Raadsvergadering
van Donderdag was de heer C. Jacob met
kennisgeving afwezig. Een tweetal luiste
raars waren opgekomen. Er werd met
algemeene stemmen besloten, lo. de be
grooting voor 1887 vast te stellen overeen
komstig het voorstel van H.H. Ged. Staten.
2o. den heer Mieras toetelaten tot het
geven van onderwijs aan de school op
het dorp, zonder bezwaar voor de Ge-
meente-financiën. 3o. Een post op de
begrooting voor loopenden dienst over
te schrijven uit de onvoorziene uit
gaven. 4o. Voorts werd door B. en W.
voorgesteld de voor den onderhoud der ge
meentewerken voorwaarden vast te stellen
als vorig jaar. Door enkele raadsleden
werd daar tegen bezwaar gemaakt en 's
Raads [goedkeuring verlangd voor de toewij
zing, alszijnde de laatste besteding niet
geweest in het belang der ingezetenen én
der Gemeente-financiëndit wilden zij
voorkomen. Alleen konden zij zich veree
nigen indien de post niet boven de f10
gaat. Over dit voorstel staakten de stem
men. (Vervolg wegens plaatsgebrek Vrijdag.)
Hazeleu-epidemie Goes. Het totaal aan-
gegevenen bedroeg 7-47. hersteld 705, over
leden 15 zoodat het getal lijders tot 27 is
af genomen.
