GE.
Is
|K,
DEREN,
F".
Cent.
IGE,
ken,
r broekjes,
[ragen,
Groes.
behoorende bij DE ZEEUW van Zaterdag 20 November 1886.
INiÉE.
WILDE.
gebruik,
ïodellen
lenz.
GOES.
5
Gekleurd.
naar de
aar liet op
30
X per Ons.
Ingezonden Stukken.
Burgerlijke Stand.
OESTERBEURS.
Marktbericht.
Correspondentie.
Laatste en Telegrafische
berichten.
terwijl nog van
l gewenschte zaak.
|ich tingen gegeven
i m a c h i n e s.
r
Tlt
9
Goes.
i
D.
^♦1
BIJVOEGSEL
t' 5?
GOES.
Buiten verantwoordelijkheid, der Redactie.
CHRISTELIJK-HISTORISCH OF REVO
LUTIONAIR
Het is reeds verscheidene weken geleden,
dat onder het opschrift Christelijk-historisch
of revolutionair in «de Zeeuween inge
zonden stuk stond, waarop een vervolg
werd toegezegd. Een vervolg, dat nu eerst
gegeven wordt, omdat allerlei drukten het
schrijven er van beletten.
En mogelijk zou het wel geheel vergeten
zijn, indien niet door dr. Bronsveld in «de
Stemmen voor waarheid en vrede,» bij
vernieuwing ware ternêer geschreven, wat
er behoefte en aanleiding toe gaf.
Het niet houden van door ons gedane
beloften teekent hij bij vernieuwing niet
onduidelijk, als revolutionair. Oproermakers
worden zij, die hunne beloften van gehoor
zaamheid aan de reglementen der herv.
kerk niet nakomen, neen, niet alleen door
dr. Bronsveld, maar door duizenden en nog
eens duizenden, genoemd.
Hij schrijft:
«Ieder leeraar en lid onzer Kerk heeft
toch beloofd, de verordeningen van ons
Kerkgenootschap na te komen, en die,
desgevorderd, mee te zullen handhaven!
Maar wat moet men dan zeggen, van
mannen, die, terwijl zij deze belofte met
een «Ja ik, van ganscher harte 1» luide
afleggen, in hun hart reeds hebben voor
genomen, die kerkelijke verordeningen
met voeten te treden? Een eerlijk hart
begrijpt niet, hoe men zulk eene handel
wijze nog verdedigen durft. Dit onhei
lig spel met ernstige beloften zal geweldig
afbreuk doen aan den waarheidszin en
de goede trouw onder duizenden ;n den
lande.
Onze kerk moet nu voor alle dingen
toonen, dat zij de macht bezit, om zulke
elementen uit haar boezem te verwijderen.
Het oproer moet worden gefnuikt.»
Zeer vele anderen nu beweren, dat de
verordeningen, waarover het hier gaat, niet
te houden, volstrekt niet revolutionair, maar
wel christelijk-historisch moet heeten.
Het meest uiteenloopende gevoelen is hier
dus over. En dat niet in den kiing onzer
tegenstanders; maar onder de anti-revolutio
nairen zeiven.
Gewis, een bedenkelijk verschijnsel.
Daarom behoort ook een ieder, die ten
dezen licht meent te kunnen ontsteken,
zich daartoe geroepen te gevoelen.
Deze quaestie toch grijpt in, in elke andere.
Ze kan toegepast worden, op elk gebied van
het zoo rijke leven; en is daarom niet slechts
eene kerkelijke quaestie.
Elk christelijk-historisch blad mag zich
dientengevolge niet alleen, maar moet zich,
zal het zijne roeping betrachten, hierover
uitspreken.
Genoemde bladen toch behooren het volk
voor te lichten, bij het ontstaan van zulke
diep ingrijpende vraagstukken; bij vraag
stukken, die de christelijke historische be
ginselen öf omkeeren, óf onaangetast laten.
Van tweeën één is hier waar, en móet hier
waar zijn; daar de een zegt het is christe
lijk-historisch, en de ander het vlak tegen
overgestelde: het is revolutionair.
De christelijk-historische partij nu belijdt,
ook op staatkundig terrein, dus zeker wel
op kerkelijk, maar ook op elk ander gebied,
«de eeuwige beginselen van Gods Woord.»
Van die beginselen gaat zij uit; ja die
maken haren grondslag uit, volgens art.
3 van haar program.
Ze zou ook anders geen Christelijke
partij kunnen of mogen heeten.
En eene spiksplinternieuwe opvatting en
uiteenzetting dier beginselen wil en duldt
zij niet; bij de aloude wil zij zich houden,
en noemde zich daarom niet alleen Christelijke,
maar christelijk-hisiorische partij. Tot be
slissing van het geding moeten we dus naar
Gods Woord en naar de historie.
In de eerste plaats echter naar de hei
lige Schrift. En het is opmerkelijk, het
heeft reeds zoo menig Christen getroffen,
dat die Schrift ons nooit verlegen laat. Voor
degenen die in de Waarheid wenschen te
wandelen, heeft ze voorbeelden, leeringen ea
lessen in eiken weg en in alle levensge
vallen.
Ja, ook in betrekking tot de onderhavige
quaestie.
De Wijzen uit het Oosten toch,die zooals wij
weten, gekomen waren om het kind Jezus
te aanbidden, hadden beloofd aan Herodes
dat zij over Jeruzalem zouden wederkeeren
teneinde den Koning mede te deelen wat zij
van «het kindeken»; gehoord en gezien had
den. Die belofte of verbintenis nu zijn zij
niet nagekomen.
Zij zijn alzoo niet gehoorzaam geweest
aan den Koning, dus, let er wel op, aan
eene in dit land door God over hen gestel
de macht.
(Ik vestig hierop de aandacht, omdat in
de kringen van Dr. Bronsveld zoo dikwijls
gezegd wordt«men moet de door God
over ons gestelde machten gehoorzamen.»)
Deze over hen in dat land gestelde macht
gehoorzaamden zij niet.
Maar het is de vraag, of zij in en door
het niet nakomen van hunne vrijwillig ge
dane belofte, en het alzoo niet gehoorzamen
van den Koning wel goed, wel naar den wil
van God, hebben gedaan.
Handelden zij in den geest der oproer
makers en der revolutionairen, of in den
geest der Christelijk-historischen, met ande
re woorden, naar of tégen den wil van God
Gelukkig, dat wij op deze vraag antwoord
kunnen geven, en alzoo het geding kunnen
beslissen, of wij, naar Gods Woord, onze
beloften niet verbreken en aan over ons ge
stelde machten de gehoorzaamheid ontzeg
gen mogen.
Dat dit mag, ja in zekere gevallen móet,
blijkt hier zoo ontegenzeggelijk.
Immers wat zij deden, deden zij naar
aanleiding en aan de hand van Gods eigene
Openbaring.
Wij lezen: „En door Goddelijke Open
baring vermaand zijnde in den droom, dat
zij niet zonden wederkeeren tot Herodes
vertrokken zij, door eenen anderen weg1,
weder naar Iran land."
Wat Herodes wilde en zij beloofd had
den, zeide de Heere dus dat zij niet moes
ten doen.
De vraag was nu alzoowat zullen we
Gods Woord gehoorzamen, of het woord van
Herodes en het door ons aan hem gege
ven woord
Maar neen, dat was voor hen geene vraag
dat stond aanstonds vast; daar valt zelfs
geen spraak over. We lezen alleen, dat zij
doen, hetgeen, waartoe God hen vermaand
heeft.
Dit is dus uitgemaakt, dat men, volgens
Gods Woord, iemand, die zijne beloften niet
nakomt en die aan over hem gestelde
Machten niet gehoorzaamt, daarom nog
geen oproermaker of revolutionair mag
noemen.
Ons recht is gegrond in de H. Schrift,
wanneer wij Dr. Bronsveld en allen, die
hem hierin volgen, daartoe het recht ont
zeggen.
Maar ons recht, om dat recht te ont
zeggen, is ook gegrond in de historie.
Had men in het recht daartoe niet ge
loofd en dat recht niet gehandhaafd, dan
ware ook de hervorming der zestiende eeuw,
en evenmin onze vrijmaking van het Spaan-
sche juk verkregen.
Opzeggen van gehoorzaamheid aan ge
stelde machten en het niet langer nakomen
van gedane beloften, was toen aan de orde
van den dag.
Alleen zij, die het hoogste recht en de
opperste macht aan God ontzeggen, kunnen
hen, die doen wat de Wijzen uit het Oosten
deden, voor oproermakers en revolutionairen
schelden.
Dat men niet in èlk geval die beloften
nalaten en die gehoorzaamheid ontzeggen
mag, is hier buiten geschildewijl dit nie
mand beweert. (Slot volgt.)
Middelburg, 17 Nov.
A. LITTOOIJ.
Mijnheer de Redacteur
Gisteren avond trad, daartoe uitgenoodigd
door de Jongelingsvereeniging «Gelijk het
Mostaardzaad» te Vlissingen, alhier als
spreker op Ds. Klaarhamer, predikant te
een
genade
Montfoort, thans als zoodanig beroepen te
Middelburg.
Hij sprak over natuur, genade en waar
heid. De eerste afdeeling maakte op mij
den indruk van een niet onverdienstelijke
wetenschappelijke verhandeling, genietbaar
gemaakt ook voor minder ontwikkelden
streng wetenschappelijk en schoon werd de
tegenstelling van wat natuur is en wat wij
natuur noemenhet laatste helaas door de
zonde geworden tot caricatuur van wat het
moest zijn.
Volkomen juist sloot zich daarbij [aan het
tweede gedeelte van sprekers rede over
genade. Deze toch is het verordende
middel om het kromme weer recht te ma
ken, het gebrokene te heelen. Na
korte en heldere verklaring van wat
is, werd de onware voorstelling die menschen
zich daarvan maken aangetoond; en kwam
de spreker geleidelijk tot het derde punt
waarheid.
Altijd waar, in alles waar. Beter, ook
bij den jongeling, een, zij het ook laakbare
openhartigheid, dan huichelarij, niet om het
kwade te vergoelijken, of ongestraft te la
ten, maar om het even open en rond als
kwaad te bestrijden en te bestraffen.
De geheele rede werd door voorbeelden
opgehelderd en met bewijzen uit de ervaring
en de Heilige Schritt gestaafd.
Resumeerende, maakte het geheel den
indruk dat de spreker een leven achter zich
heeft, rijk aan ondervinding die niet te loor
is gegaan, en dat hij in de school der ervaring
bij het licht van Gods Woord geleerd, recht
had den jongelingen toe te roepen: Aanvaardt
dankbaar raad en onderricht van menschen
maar laat u bovenal leiden door Gods Woord,
ondanks goed gerucht en kwaad gerucht
dat daardoor over u moge komen.
De zaal had wel wat voller kunnen zijn.
Indien ook ik den jongelingen een raad
mocht geven, zou het deze zijn «heft geen
entree,» het ergert velen, en werpt geen
stoffelijke winst af.
üw bestendige lezer.
Vlissingen, 17 November 1886.
Van 15 tot 19 November, 1886.
Goes. OndertrouwdCornelis de Bad 26
j. jm. van Wilhelminadorp met Joh. Corn.
Moerman 25 j. jd.
Gehuwd Geene.
Geboren Margaretha Wilhelmina Maria
d. v. A. Rijk en A. M. H. C. - Stieger.
Adriana Cornelia d. v. A. Reijerse cn E. J.
Milhous. Johanna Christiana d. v. E. Mijns-
bergen en M. Riemens. Pieternella Sara
d. v. A. M. Sampon en E. M. van Liere,
Jan z. v. J. Dodmond en M. Hengstmen-
gel. Jan Leendert z. v. W. Droogers en
A. Gerritse.
Overleden Mathijs 10 m. z. v. C. van
Fraassen en C. Slimmens. Pieternella Jo
hanna 4 m. d. v. IC. Scheffers en C. Holle
mans. Johannes 2 j. z. v. E. Tïlroe en
M. Geluk.Hendrika Adriana 9 j. d. v.
k. Vermeule en A. de Vos. Johannes
Carolus 1 jr., z v. S. A M. van den Wijngaar
den en J. IC. Willemse.
Van 15 18 Nov. '86.
Middelburg. OndertrouwdGeene.
Getrouwd: H. J. Balfoort. j.m. 26 j.
met M. A. N. Jacobse Boudewijnse, jd. 23
j. J. J. Beenhackker jm. 29 j.met A. C,
Boutens, jd, 22 j.
Bevallen: J. van Helleman geb. Melse, d.
IC, van Riel, geb. Broeke, d. W. C.
M. Geldof geb. de Jong, z P. A. Entinck,
geb. Melis, z.
Overleden, P. J. van Puffelen, 58 j.
man van A. Gernler, L. Labruijere 84
j. d. J. P. E. Denevers 1 m. z. C.
van Tatenhove, 5 w. d.
Per Telegraaf.
Ierseke, 19 Nov. 1886.
De markt was tamelijk goed bezocht. Er
was veel aanbod.
Enkele partijen 2e soort uit de bakken
werden verkocht van f2,15 tot f3,15 de
1000.
Middelburg, 18 November 1886.
De aanvoeren waren vrij ruim, en vol
doende voor de bestaande vraag.
Tarwe werd in pu'ke soort f6,75 a f7,
betaald, voorts f6,25 a f6,50. naar kwaliteit.
Rogge f 5,50.
Wintergerst f5.
Zomergerst komt meest in bruine kleur
ter marktdaarvoor werd betaald 14 A
t 4,25. voor f4,40 a f4,50.
Haver f3,00 a f3,50.
Paardeboonen f 6.
Platteboonen niet ter markt.
Bruineboonen 25 ets. lager van f 9,75
tot f 9,85 werden dezelfde verhandeld.
Witteboonen zijn weder 25 ets. lager te
noteeren, puike harde soort werd tot f8.75
genomen.
Groene kookerwten f8,75 h f9,25.
Mestingerwten' f7,
Zaden zonder handel.
Versche boter f 1,18af 1,22 per kilo.
Eieren f6,00 per 100 stuks.
Goes, den 16 November 1886.
Er was ruimer aanvoer van Tarwe en Gerst
die even als alle Art. zeer langzaam vorige
prijzen opbrachtener bleef zelfs nog veel
onverkocht.
Jarige Tarwe fa fNieuwe
Tarwe f6,50 a f7,00 Rogge f5,00 a f5,20
Winter Gerst f4,60 a f4,80 Zomer Gerst
f4,25 a f4,60 Haver f 2,50 d f3,10 Bruine
Boonen f9.50 a flO,Paardenboonen
f5,40 a f5,50 Koolzaad fa f
Groene Erwten 18,25 a f9.00.
Boter f 0.55 a f 0,60. Eieren f 1,30 af 1,40
Ongeveer 250 stuks hoornvee waren aan
de lijnde handel was weiier niet levendig.
OOSTBURG.
17 November 1886.
Markt zeer flauw gestemddoor het slech
te weder werd er weinig gekocht. Gerst
willig.
Jarige tarwe tot f8,00. Nieuwe f6,50 tot
f7,25. Winter Gerst f 4,60 tot f5,00. Zomer
f4,30 tot f4,60. Rogge f5,25 tot f5,50.
Erwten f 7 tot f 8, kook tot f9. Haver f6,00
a f7,00 per 100 kilo. Paardeboonen 6,00
tot 6,50 p. H. L.
Vele Ingezonden Stukken ook de
Haagsche Schets wachten op plaatsruimte.
TWEEDE KAMER.
Per Telegraaf.
Na aanneming van het amendement van
de heeren v. d. Loeff, Schaepman, Roose
boom en Van Dedem, is het Indische spoor-
wegontwerp aangenomen, zoodat de ljjn nu
zal worden aangelegd van Tjilatjap naar
Warong-bedrag. De lijn zal 4Va 5 miljoen
kosten. De beide wetten op de middelen
worden aangenomen na eene korte gedach-
tenwisseling over sommige belastingen op
cultures.
De uitzonderingswetten van heffing van
plaatselijke accijnsen wordt aangenomen voor
de navolgende plaatsenHellevoetsluis. Mid
delburg, Vlieland, Helder, Urk en Terschel
ling. Maandag voortzetting. Dinsdag zal
het sectie-sndetzoek plaats hebben over het
suikervoorstel van den heer Dedem.
De Besturen der Chr. School en der
Chr. bewaarschool alhier zijn door den Bur
gemeester uitgenoodigd met het oog op de
mazelen-epidemie hunne scholen te sluiten.
Snelpersdruk G. M. Klemkerk Goes.
