NIEÜWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CMRISTELIJK-
HISTORISCH
1886. No. 13.
Zaterdag 13 November
Eerste Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Buifenland.
Binnenland
DE
EliW,
elken MAANDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,65
Enkele nommers- 0,02y2
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent;
Familieberichten van I 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
V Gelijke Rechten
Naar aanleiding van de voorgestelde zon
dagstoet doet het Handelsblad eenige vragen
«Indien de minister zoozeer begaan is
met het lot dergenen, op wie het een
pijnleken indruk zou maken, zoo zij des
Zondags door anderen werkzaamheden
zouden zien of hooren verrichten, waarom
is zijn excellentie dan niet even begaan met
het lot van hem, die boven, naast of on
der iemand woont, die des Zondags van
zjjn woning een kerk maakt, door er van
's morgens vroeg tot 's avonds laat psalmen
te zingen en een kamerorgel te bespelen
«Zou, indien men aan de eene partij het
werken op Zondag verbiedt, de andere
partij niet genoodzaakt moeten worden
het houden van godsdienstoefeningen bin
nenshuis, indien die voor de buren hoor
baar zijn, achterwege te laten?
«Hebben de liberalen en de orthodoxen
niet dezelfde rechten in Nederland?
«Welnu, heeft de regeering dan het recht
den liberalen het werken op Zondag te verbie
den, enkel en alleen omdat de orthodoxen
behoefte gevoelen aan het waarnemen
hunner godsdienstoefeningen
«Is het met onze vrijheid zoover geko
men dat het Nederlandsche volk moet
dansen naar de pijpen van eenige anti
revolutionairen?»
Gelijke rechten?
Immers neen!
Vooreerst zij even opgemerkt dat geen
orthodoxe van 's morgens vroeg tot 's avonds
laat zal zitten psalmzingen en orgelspelen,
daar hij gewoon is minstens eenmaal, vaak
twee- of driemaal op den Zondag ter kerk te
gaan. Maakt hij nu gebruik van zijn recht
om in zijn eigen huis heel kalm te zingen
en muziek te maken, dan staat dit zijn
recht volstrekt niet gelijk met dat van
den stadgenoot die een danshuis houdt en
bal geeft lot laat in den nacht. Als hij
t'huis zingt en muziek maakt, matigt hij
zich nog volstrekt niet zoo veel aan als mu-
ziekvereenigingen en vereenigingen voor
volksvermaak, die met hoornmuziek langs
de publieke straat optochten houden, en
matinees en soirees geven, waarvan het ru
moer wel twintig huizen ver klinkt.
Die lieden, welke het Handelsblad «libe
ralen» noemt, hebben het recht om zelfs
voor de deur van den stijfsten orthodoxe
kermis te houden op Zondag. Zij hebben
het recht om duizende conducteurs, machi
nisten, stokers, koetsiers, kellners enz., enz.
voor hun genoegen te laten werken, zwoe
gen en draven.
Zulk een recht hebben de orthodoxen niet!
Die «liberalen» hebben het recht voor
hunne kinderen op staatskosten, geheel of
grqotendeels allerlei inrichtingen van onder
wijs te stichten; en zij leggen den ortho
doxen gelijken onderhoudsplicht dier inrich
tingen op.
Zoover is het met onze vrijheid gekomen
dat het Nederlandsche volk moet dansen
naar het pijpen van «liberalen», joden en
jodengenooten. rV
Y Esn Zondagswerkje.
De Middelburgsche Courant is, als de
nieuwe Zondagswet er komt (immers ook
als de bestaande wordt gehandhaafd?) erg
bang voor «doodelijke verveling.»
De voorstanders der geroemde en geprezen
liberale beginselen willen dat het volk, de heele
natie knap zal zijn. Van allerlei kundig
heden en wetenschappen moet het volk wat
weten. Maar helaas, de meeste menschen,
verreweg de meesten, hebben in de week
geen tijd om de verkregen kennis te onder
houden, uit te breiden en toe te passen, er
van te profiteeren. Nu moet voor iemand,
die het aardsche boven het hemelsche stelt,
een Zondag een heerlijke dag zijn om te
lezen, te cijferen, te teekenen, te knutselen.
Hoe kan een welmeenend liberaal er toe
komen, zoo'n heerlijken vrijen dag te gaan
verdartelen in een drank-, dans- of speelhuis
Ons dunkt de slechts half opengesneden
afleveringen van tal van wetenschappelijke
en onderhoudende werken, de stapels kamer
verslagen, welke natuurlijk ieder politiek
ontwikkeld liberaal leest, en alle libera
len zijn politiek ontwikkeld dat alles
moet hem haast beletten t'huis zijn kopje
of glaasje leeg te drinken.
Dat een liberaal redacteur, die een heele
week politiseert en recenseert, het op Zon
dag best buiten bladen en brochures kan
stellen begrijpen we. Maar gelukkig zijn
er niet zóóveel redacteurs in de wereld, dat
er voor hen aparte vermakelijkheden moeten
geschapen worden.
Voor 't geval echter dat de redactie der
Middelburgsche zich op een Zondag verve
len mocht, hebben we een werkje voor haar.
Ieder beschaafd mensch behoort wat te
weten van wiskunde, van 't metrieke stel
sel, en ook wat van de voornaamste bestand-
deelen eener stoommachine. Genoemde re
dactie leze nu in haar eigen blad van 6
November de beschrijving van het stoom
schip Dives eens na, en trachte zich eens
een denkbeeld te maken van assen met een
decimeter van 12 duim, alsmede van lens-
voedingpompen.
Wil zij zich ook eens een uitstapje ver
oorloven op'tgebied van Engelschegewichten,
dan vrage zij eens aan een bevoegd schrij
ver wat bij verkorting voor ponden de voor
keur verdient: haar 1. b. s. of lbs.
Wéér wat gevorderd.
Wij beginnen met Bulgarije, in de hoop
dat het ons spoedig ge,beuren moge, de le
zers met de aangelegenheden van dit doorRus-
land geplaagde land niet meer te vermoeien.De
Bulgaren hebben namelijk een nieuwen Vorst
gekozen, en wel prins Waldemar van De
nemarken. Deze vorst heelt zeer hooge en
aanzienlijke verwanten: zijn vader is de
koning van Denemarken; zijn broeder die
van Griekenland; zijn eene zwager de En
gelsche kroonprins, zijn andere de keizer
van Rusland zelf. Zijn vrouw is een prinses
van Orleans.
Het aanvankelijk antwoord van den be
noemde voorspelt een bedankje. Het regent
schap denkt af te treden.
Clericaal.
Wat clericalen zijn, dat J weten maar
weinigen. Maar wie het zijn, is genoeg
bekend. In België waar nog erger dan in
ons land de paiLijhaat op den troon zit,
noemt men alles wat niet denkt als de li
beralen, clericaal. Zoo is er ook een clericaal
ministerie. Wij wezen reeds menigmaal
op de werkkracht en degelijkheid van dat
zoogenaamde clericale ministerie. Het had
wat te ruimen toen het in 1884 aan de
regeering kwam. En ook thans weer dringt
het eerbied af door zijn flink ijverig optreden
in de sociale kwesties. In de troonrede van
Woensdag werd de indiening van een stel
wet-ontwerpen aangekondigd, die op verbe
tering van het lot der arbeiders zijn aangelegd.
Wat een verschil met ons land. Bij ons
zijn de liberalen baa*. en wat ziet men daar?
Een liberaal man als Goeman Borge-ius die
nog in dezen zomer sprak, dat er zelfs
geen enquête (onderzoek) noodig was. En
een liberale partij, die dan toch eindelijk
aan een onderzoek is begonnen, {nadat een
clericaal dr Kuijper, reels in '1875 op
een Wetboek op den arbeid heeft aangedron
gen. Üok hier is hetde clericalen in België
zijn de liberalen in Nederland ver vooruit.
Hollands liberalisme reist met de nachtschuit.
In de Vereenigde Staten heeft het den
republikeinen niet kunnen gelukken de de
mocraten te overvleugelen. Er zijn nu 167
vertegenwoordigers die tot de partij der
democraten behooren154 republikeinen en
3 «-arbeiders.»
De arbeiders brachten bij een jongste
verkiezing voor een major te New-York
70000 stemmen uit op hun kandidaat. Dit
heeft hen zoo verrast, dat zij plan hebben
in 1888 bij de presidents-keuze weer met
dien kandidaat te zullen aankomen.
De reddende hand, door den minister
van Koloniën uitgestoken om de bedreigde
Indische suikernij verheid te redden, wordt
niet met dankbaarheid gegrepen. In Ne
derland heeft men vrij algemeen betoogd
dat die credietjes a 6 pCt. niet helpen
maar ook de Indische belanghebbenden
spraken zich reeds uit. Zoo is door de
heeren W. Suermondt en N. D. van den
Bergh te Soerabaya aan de Tweede Kamer
een telegraphische petitie gezonden van den
volgenden inhoud
«Daartoe aangezocht en gemachtigd door
alle vereenigingen van suikerfabrikanten,
geven ondergeteekenden eerbiedig te kennen
het volgende: in strijd met Koninklijke toe
zegging in Troonrede worden algemeene
belangen geenszins gebaat door ingediende
suiker wet; voortbestaan der suikerindustrie
alleen mogelijk door ontheffing van alle
fi-cale en andere lasten, niet door maatre
gelen, thans voorgesteld. Verzoeken eer
biedig behandeling op te schorten, tot be
zwaren dezerzijds ter kenni-se der Kamer
kunnen worden gebracht
Dat adres is voor kennisgeving aange
nomen.
Zooals men weet, zegt het Vad, zijn de
wetsontwerpen reeds in de afdeelingen on
derzocht. Zij zijn, naar wij vernemen, al
gemeen ongunstig ontvangen.
Goes. De mazelen zijn nog niet geweken.
Het aantal aangetasten bedraagt reeds '180
waarvan een met doodelijken afloop. Ge
lukkig is de ziekte niet van kwaadaardigen
aard. Hetzelfde kan gezegd worden van
de gemeente Kats.
Op de aanbeveling voor de betrekking
van directeur der gasfabriek alhier waren
geplaatst de heeren G. J. Wolters, adj.
dir. te Zwolle; R. G. Zijlstra, adj. opzich
ter te Utrecht; en H. de Liefde, directenr
der gasfabriek te Goes.
Benoemd werd met 8 stemmen de heer
Wolters; de heer de Liefde verkreeg 4
stemmen.
Te Kapelle heeft zich bij eene koe
een geval van besmettelijk miltvuur voor
gedaan.
Zaterdagavond is bij aankomst der
spoorboot te Zierïkzee een wagen met bri-
quetten in de «kiai» gevallen, met mede
neming van den kapitein, die gelukkig met
den schrik en een nat pak vrij kwam.
Te Zieriksee heeft de gemeenteraad
den prijs van het gas op 9 cent per kubieken
meter gebracht. De gemeentebegrooting
werd vastgesteld op f 113658,477s,
's Heerenlioek. Dinsdag had alhier de
zoon van O. M. N. het ongeluk met den
tentwagen omver te slaan de wagen werd
erg beschadigd; al de glazen werden ver
brijzeld.
Gelukkig kwamen de inzittende personen
met den schrik vrij zonder eeuig letsel te
bekomen.
Breskens 9 Nov. Heden morgen omstreeks
7 uur kwam een faëton vanYzendijke naar
Breskens gereden waarin benevens de voer
man, twee dames gezeten waren, en een
heer die met de Boot mee moest. Tegelijk
kwam van de Kaai aangestoomd de loco
motief van den tram met eenige zandwa-
gens, bestemd voor de rails te Schoondijke.
Aan de Witte brug tusschen den Kruisdijk
en Breskens, is een zeer gevaarlijke «draai»
van den weg. Door den mist te laat ge
waarschuwd, raakten faëton en locomotief
tegen elkaar. De jeugdige voerman kon het
paard niet beteugelen, waarop een werk
man die daar passeerde de strengen lossneed.
De passagiers kwamen met den schrik vrjj.
Het rijtuig werd, nogal beschadigd, naar
eene naburige hofstede gebracht.
De uitslag van de gemeenteraadsverkie
zing te Wemeldinge is, dat gekozen werd
de heer C. Dominicus met 39 van de 66
stemmen. De heer J. Kole bnkwam 47
stemmen.
De spreekbeurt, van Ds. Pierson te
Ierseke is bepaald op 6 Januari a. s.
Men schrijft ons uit Vlissingen:
J. 1. Maandagavond trad te Vlissingen in
de zaal vanjden heer Kuypers als spreker op,
de heer B. H. Heldt, lid der Tweede Kamer en
redacteur van de Werkmansbodedaartoe
uitgenoodigd door de aldaar bestaande ver-
eeniging voor volksvoordrachten en volks
vermaken. Na door den vooorzitter dier
vereeniging welkom te zijn geheeten, be
kwam de lieer Heldt het woord, die in het
eerste gedeelte zijner toespraak wees, op
de vele en velerlei belemmeringen, die in
vroeger tijd aan den arbeid en de arbeiders
in het algemeen in den weg werden gelegd,
terwijl hij zich, aan het tweede deel zijner
toespraak gekomen, ten doel stelde, aan te
toonen, welke middelen hem in den tegen-
woordigen tijd het doeltreffendst toeschenen,
om het lot d werklieden te verbeteren,
daaraan toevoegende eene aanmaning tot
rust en ordelievendheid aan het adres der
werklieden zelve. Die aanmaning nu bljjkt
althans te Vlissingen niet overbodig, zoodat
dan ook den heer Heldt werd gevraagd,
of diens advies tot rust en ordelievendheid
wellicht zinspeelde op het tumult, op den
