Zonder diploma geen tapkast
GEEN BOOT MEER
NAAR STAVEREN
en geen gebakken schol!
r,
ZES VIKINGSCHEPEN WORDEN
IN ZWEDEN UITGEGRAVEN
Trekpleister voor
toeristen
DE „SLAPENDE
VERGUNNING"
WORDT DAN
RUW GEWEKT
UIT SCHONE
GELDDROOM
Rotterdam. „vijf en
Geen heksentoer
Verstoorde handel
Papiertje
VEEL BEZOEK BIJ
FRANS HALS
Minder kostbaar
Kleintjes weg
Portugal arresteert
communisten
De Spoorwegen zien er niets meer in en daarom gaat
de telegraaf van de schepen tussen Enkhuizen en Stave-
ren voorgoed op
f jA „Stop" ook al zien
na honderddui
mensen
met lede ogen aan,
Van een onzer verslaggevers
twintig jaar heeft mijn
vader op een vergunning
gewacht. Hij was natuurlijk
wel kastelein in die tijd, maar hij kon
zijn tapvergunning netjes pachten".
Het meisje achter de oud-bruine tap
kast met ouderdomsverschijnselen,
zei het bitter.
Op bankjes
rond de toog za
ten enkele be
roepsbezoekers.
Voor een rondje
waren ze bereid
ook hun mening
over de voorge
stelde wijziging
van de drankwet
kenbaar te ma
ken.
„Iedere wet is
fout", zei een
van de mannen.
Deze uitspraak
was de anderen
te radicaal.
„Wacht eens e-
ven", probeerde
een hoogbejaard
mannetje, dat
een levende re
clame was voor
de slagzin „Elke
dag een glaasje".
Zorgvuldig
werden de mo-
2^AL NEDERLAND na de wijziging van de Drankwet volgebouwd worden met ca
fés? Zal iedereen de behoefte gevoelen om een vergunning aan te vragen, als
deze onbeperkt door de gemeenten versterkt zullen worden? De brouwerijen en de dis
tillateurs geloven nog niet in een dergelijk enthousiasme. De directeur van de distil
leerderij Visser en Co in Schiedam zei: „Over het algemeen richten de distillateurs
geen eigen cafés op. Ik verwacht geen wijziging in deze bedrijfspolitiek". De heer
C. Kodde, verkoopleider van de Oranjeboom Brouwerij in Rotterdam, zei: „Als het
voorstel wet wordt, betekent dat voor ons het wegvallen van een grote rem. Tot nu
toe is het bemachtigen van een vergunning voor nieuwe zaken onze grootste zorg. De
wijziging van de Drankwet zal echter niet het op stapel zetten van een gigantisch
programma tot uitbreiding van ons aantal cafés tengevolge hebben." De man en de
vrouw achter de tapkast waren minder resoluut in het vormen van hun me
ning. In de voordelen durfden zij meestal niet te geloven en de nadelen wogen zwaar.
Hun mening vindt u in bijgaand artikel.
gelijkheden over
wogen. „Dus iedereen kan een kroeg
beginnen", zei een man met peinzen
de blik.
Aan de prille illusie werd een einde
gemaakt door de man, die tegen de
wet was: „Dat krijg je er in deze ge
meente toch nooit door".
„Wacht nou even", kwam de oude
weer tussenbeiden, „Die meneer zegt,
dat je vakbekwaam moet zijn, geld
en een goed lokaal moet hebben en
sociaal gericht moet zijn".
De laatste voorwaarde deed een
plechtige stilte ontstaan, die versplin
terd werd door de juffrouw achter de
toog: „Neem nu mijn moeder", zei ze,
„moet die nou nog een diploma gaan
halen?".
De oude man troostte haar: „Ze
hoeft het pas over zes jaar te hebben,
Alie", bemoedigde hij, „en als zij het
niet kan dan doe jij het toch wel. Jij
bent toch een pientere meid".
vele kroegjes van Nederland is
het voorstel tot wijziging van de
drankwet onderwerp van diepe be
schouwingen.
Vakbekwaamheid? De vrouwen, die
hun gouden huwelijksfeest achter de
tapkast hebben gehaald, sidderen al
leen al van het woord. Sociale gericht
heid? Gezette mannen, die nog nooit
voor een klant hun p>et hebben afge
nomen, bestrijken peinzend hun grij
ze of kale kruin.
De politieman, die in Den Haag op
de afdeling „drank" van de bijzonde
re wétten zat, zei: „Er zal in het be
gin weinig veranderen. De laatste ja
ren zijn er al strengere eisen gesteld
aan lokaliteit en mentaliteit van de
vergunninghouders. De eis van vak
bekwaamheid is feitelijk het enige
nieuwe element, maar het voldoen
daaraan zal geen heksentoer zijn."
BIJ de meeste vaklieden heerste
over één punt van de voorgestelde
wijziging onverdeelde vreugde: de
„slapende vergunningen" gaan ver
dwijnen. Tot nu toe werd er in iede
re gemeente met het vastgestelde
aantal vergunningen druk handel ge
dreven.
Men kon ook proberen via de wet
telijke weg aan een vergunning te ko
men. De toekomstige kastelein kon
dan zijn naam op een lijst laten zet
ten er waren kasteleins, die nun
zoons al- bij hun geboorte op de lijst
lieten zetten.
Zelfs een zo tijdige inschrijving ga
randeerde nog helemaal niet, dat de
zoon als volwassene een vergunning
zou krijgen. Eerst moest er een ver
gunning verlopen na twee over
schrijvingen of moest door stadsuit
breiding het aantal vergunningen wo--
den uitgebreid. Zelfs in grote steden
konden er jaren voorbijgaan zonder
dat er één vergunning werd uitgege
ven.
Wilde men nu een tapperij of een
slijterij beginnen, terwijl men vol
gens d'e lijst nog niet aan de beurt
was voor een vergunning, dan kocht
of pachtte men een vergunning van
een houder, die zijn zaak aan kant
wilde doen. Dit was in feite niét wet
telijk, maar er zijn nog steed's men
sen, die er een vorstelijk inkomen,
aan hebben.
Voor deie groep komt de wijziging,
als zij wet wordt, als een mokerslag:
zij worden met een pennestreek van
een levenslang inkomen beroofd.
Iedereen, die aan ,,de vier voorwaar
den" voldoet, kan als de wet is aan
genomen, een vergunning krijgen.
IN de kleine zaken vindt
«nen weinig mededogen
met de bedreigde groep
van „slapende vergunning
houders": „M'n hele leven
heb ik vijftig gulden per
week pacht moeten beta
len", zei een gedrongen
kastelein. „Hoeft dat nou
niet meer met die nieuwe
wet?" Hij vond onze uit
spraak kennelijk niet bepalend voor
zo'n verstrekkende zaak en besloot zijn
vreugde nog even binnen te houden.
Tussen een met bordkarton afge
dekt boogjesbiljart en een treurende
lampekap boven een smal buffetje
vonden we een man, die voor geen en
kel punt van de wijziging enige geest
drift wist op te brengen: hij had een
eigen vergunning. Het stelsel tot nu
toe gaf hem de zekerheid over het
aantal concurrenten en een garantie
HAARLEM De Frans Halstentoon
stelling in Haarlem trekt grote
stelling. Vrijdagmorgen werd de 150.000ste
bezoeker geregistreerd wat een sterk toe
nemend bezoek betekent sinds negen
dagen geleden de 125.000ste werd geno
teerd. De tentoonstelling werd op 16
juni geopend en blijft tot en met 30 sep
tember.
Uit het water langs het Om en
Bij in Den Haag is gistermorgen het
lijk opgehaald van de 79-jarige Hage
naar L. Dukker. Vermoedelijk was hij
's nachts in het water gevallen.
De Spaanse redering heeft gisteren in
Asturië vijf mijnen weer opengesteld.
Vandaag zullen nog vier mijnen worden
heropend.
„Vijfentwintig jaar heeft mijn vader op
een vergunning genacht
voor zijn oude dag, als hij zijn ver
gunning zou verpachten.
Dus nu ineens is dat ding niks
meer waard", zei hij boos. ,,Nu kan
dus iedereen een kroeg beginnen".
Zorgelijk bekeek hij zijn. donkere zaak,
in gedachte al bezig met mogelijkhe
den om de verwachte stroom van con
currenten het hoofd te kunnen bieden.
TVE grote bedrijven en de concerns
Cf kwamen van de voorgestelde wij
zigingen nauwelijks onder de indruk.
De heer Legerstee zei namens Al-
bert Heyn: „Wij hebben onze Formo
sa-restaurants. Als we ons ergens wil
len vestigen, bieden we net zo lang
tot we een vergunning te pakken heb
ben. Het wordt na de wijziging wat
eenvoudiger en wat minder kostbaar,
maar aan ons programma zal het niets
veranderen".
De algemene personeelschef van Si
mon de Wit, de heer F. Tilrou, zei:
„We zijn in Venlo met ons eerste res
taurant begonnen. Als de wijziging
wet wordt, zal dit ons plan tot het op
zetten van meer restaurants zeker sti
muleren". Bij d'e leiding van beide
concerns bestaan geen plannen om in
de levensmidflelenzaken sterke drank
te gaan verkopen.
Vele gemeentebesturen
in Nederland zullen jui
chen als de wijziging wordt
aanvaard en als het dan
1970 is geworden: Dan zal
er een einde komen aan
alle „volledige vergunnin
gen". Tot nu toe zijn er in
Nederland nog een aantal
„volledige vergunningen":
verkoop per glas en per fles in het
zelfde lokaal.
Deze vergunningen zijn gebonden
aan het huis, niet aan de persoon. Er
zijn al heel wat gemeentelijke sane
ringsplannen gesneuveld, omdat een
caféhouder zijn vergunning niet wilde
verspelen door zijn dikwijls zeer oude
pand te verlaten. Als d'e wijziging in
de wet wordt opgenomen, zullen zij in
1970 moeten kiezen of zij hun volledi
ge vergunning willen omzetten in een
tapvergunning of in een slijtvergun-
ning.
NEDERLAND is geen revolutionair
land en ook de wijziging van de
drankwet zal daar .geen verandering
in brengen. Op de lange baan zullen
de heel kleine kroegjes verdwijnen.
Achter d'e tapkast zal het sombere
mannetje, wiens kennis niet verder
reikt dam pils, een borrel en een ci
troentje voor moeder-de-vrouw, wor
den vervangen door vakbekwame kas
teleins.
„Het zal er niet minder om sma
ken", zei een klant „Proost".
Van onze correspondent
KOPENHAGEN In een van de
baaien ten westen van Kopenhagen,
de Roskildefjord, is men bezig met
interessante opgravingen. Het gaat
hier om zes schepen die uit de Viking
tijd stammen. Zij werden daar inder
tijd gebruikt om vijandelijke aanvallen
tegen de stad Roskilde dertig kilo
meter ten westen van Kopenhagen
te verhinderen.
Deze vikingschepen, die een grote
attractie voor de toeristen vormen,
hebben gisteren bezoek gekregen van
de koning van Zweden, die zelf een
gewaardeerd archeoloog is. De koning
en de koningin waren getuige van de
berging van het vierde schip. Met gro
te belangstelling nam de koning de
uitgegraven schepen, die door de des
kundigen uiterst voorzichtig behan
deld moeten worden om te voorkomen
dat ze uit elkaar vallen, in ogen
schouw.
LISSABON (Reuter). De Portugese
staatsveiligheidsdienst heeft gisteren be
kend gemaakt dat 24 leden van de on
dergrondse communistische partij, on
der wie vier vrouwen, zijn gearres
teerd. Zij zouden met vier in het bui
tenland vertoevende „communistische
leiders" een complot hebben gesmeed
dat de omverwerping van het huidige
regiem en de vestiging van een „volks
republiek" ten doel had.
Van onze scheepvaartredacteur
„Het is hogere politiek. Zó moet je het hegrijpen. Daarmee is alles gezegd. Het wordt
gewoon in andere banen geleid". Dit commentaar geeft kapitein J. Bolhuis (64) op het
verzoek van de directie van de Nederlandsche Spoorwegen aan de minister van Verkeer
en Waterstaat om de bootdienst EnkhuizenStaveren te mogen staken.
ALS die verdwijning haar be
slag krijgt, gaat een van de
laatste stukjes romantiek op
het IJsselmeer v'erloren. Dui
zenden mensen zullen dan
met weemoed denken aan een mooi
reisje (als het niet al te slecht
weer is geweest...) op het golven
de water. Zij zien in gedachten het
fraaie silhouet van Enkhuizen met
de Dromedaris en de andere twee
torens, de zwermen krijsende
meeuwen en de vissersboten. Stel
lig herinneren velen zich ook hoe
lekker zij aan boord hebben gege
ten. Gebakken schol op dit tra
ject is er van gesmuld en de faam
ervan drong door tot ver in het
buitenland.
Voor wie weet hoe kort nog
varen het m.s. IJsselstroom met als
reserveschip de Waalstroom tussen
Enkhuizen en Staveren heen en weer?
Zij zijn wellicht de laatste der Mo
hikanen in deze dienst, die 76 jaar
■geleden werd ingesteld. Gaat er dan
iets in je om als daaraan een. einde
dreigt te komen?
Trein halen
KAPITEIN BOLHUIS: „Och, ik heb
alle diensten zo'n beetje mee uitge
varen." Hij bedoelt ermee, dat hij in
de loop van 38 jaren varen de ophef
fing heeft meegemaakt van verschei
dene bootdiensten van de Reederij
Koppe, sinds twintig jaar een dochter
onderneming van N.S.
Hij kijkt er nogal nuchter tegen
aan: „De laatste jaren heb ik in de
wilde vaart gezeten, overal in Duits
land en België. Dat vond ik wel pret
tiger dan hier, waar ik nu een dikke
maand zit. Het is alle dagen hetzelf
de. Je moet de trein halen, ook als
het dik van mist is. Als het slecht
weer is, moet je wat uitkijken, omdat
anders alle mensen hardstikke ziek
zijn. Maar dan haal je de trein niet."
MACHINIST J. ZWAAN (63) heeft
«en rijpe ervaring met deze dienst.
Hij kwam er in 1915 bij als jongen
van zestien jaar, als stoker. Op de
stoomponten Enkhuizen en Leeuwar
den heeft hij gevaren. Met die sche
pen werden de goederenwagens over
gezet. De Leeuwarden is later hele
maal naar Trinidad verkocht. Aan de
raderboten Holland en Friesland heeft
meester Zwaan ook herinneringen.
Toen kwam hij op de grote passa
giersschepen Bosman en Van Has
selt. Zijn zevende schip is nu de IJs
selstroom.
Hij zegt: „De prettigste tijd heeft
voor mij geduurd tot 1930. Toen was
er nog gezelligheid. Er was een be
drijf met zestig man personeel. Dat
is helemaal afgetakeld tot een man
of tien."
Ook over Parijs
MIEESTER ZWAAN schrikt bijna
bij de vraag of de schepen het vroe
ger wel een-s lieten afweten: „Stoom
doet het altijd, nooit moeilijkheden
gehad. Wij zijn maar één keer terug
gekeerd. Dat was in 1916 tijdens de
watersnood, waarbij de Anna Paulow-
mapolder is ondergestroomd. Het
schip was net op de aanval van het
MANNEN IN EN UIT DE BRANDING
Machinist J. Zwaan: „Tot 1930
was er nog gezelligheid".
Burgemeester T. van Hout:
„Nee, dat is niet zo leuk".
water. Toen heeft kapitein Alberts
eieren voor zijn geld gekozen. Hij
ging terug, omdat hij anders de droog
te van, het Vrouwenzand was opge
gaan."
En als de dienst nu wordt opgehe
ven?
„Kijk. ze hebben in 1959 een oplos
sing gevonden met dit bootje. Ik zou
het wel jammer vinden als de ver
binding verdwijnt. Zij is erg belang
rijk voor de Friese Zuid-West hoek.
Goed, er zijn over land nog twee ver
bindingen. Maar ik kan over Parijs
ook thuis komen, als ik maar betaal.
Als je geen auto hebt, maar wel
paard-en-wagen, doe je die niet van
de hand. Het is beter dan lopen."
Meester Zwaan zit rustig op zijn
praatstoel: „De spoorwegeri hebben
in zekere zin toch een dienende taak,
vind ik. Wat zij op deze dienst tekort
komen, zal toch niet zoveel zijn als
het verlies van de K.L.M. als u
me begrij.pit. Ik zie er nog van komen,
dat de P.T.T. straks tegen de mensen
in Staveren zegt: Kom je brieven
maar in Workum halen.... Neen, ik
kan me niet onttrekken aan de in
druk, dat het bier systematisch wordt
afgebroken."
Omstanders vallen hem bij: „Ze
willen hem er uit hebben" en „De
mensen krijgen nu soms al bij de
spoorwegen te horen, dat de boot er
uit is".
RESTAURATEUR W. TONKES (55)
zit er wel een beetje mee. Hij pacht
de zaak van de rederij en weet nog
niet wat hij moet beginnen als het
einde onafwendbaar blijkt: „Ophef
fen kan eigenlijk niet, volgens mij.
De dienst is voor het toerisme be
langrijk. Alleen in juli en augustus zijn
er al ongeveer vijftigduizend passa
giers geweest. Per jaar wordt het dub
bele aantal vervoerd".
De heer Tonkes kent de dienst
bijna evenlang als meester Zwaan:
„Toen ik twaalf jaar was, begon ik
op de raderboot Friesland als piccolo:
chocolade, sigaren, sigaretten, aman
delbroodjes, ijs... Daarna heb ik geva
ren op de Bosman (die ligt nu in
Rotterdam als opleidingsschip voor
matrozen), de Van der Wijck (nu de
rondvaartboot Erasmus) en de Van
Hasselt, die op het ogenblik in Enk
huizen ligt te verroesten. Die drie
waren nieuwe schepen en voor hun
tijd iets bijzonders. Er werden soms
wel meer dan tweeduizend mensen per
schip mee vervoerd, maar dat mocht
eigenlijk niet."
Hij heeft op die schepen goede zaken
gedaan: „Ik had 48 plaatsen in de
eetzaal. De meeste mensen namen
dan een menu met gebakken schol,
ook wel tarbot. Zo'n maaltijd met
schol kostte voor de oorlog een rijks
daalder. Ik heb nu op de IJsselstroom
maar zestien plaatsen, 's Zomers zijn
er wel honderd liefhebbers op een
reis, maar waar moet ik ze laten?
Ik ben van schol overgestapt op ge
bakken paling. Dat gaat ook en ik kan
ze langer bewaren".
Natuurlijk zit ook restaurateur Ton
kes boordevol herinneringen aan meer
dan veertig jaar varen in deze dienst.:
„Ik heb als jongen van dertien jaar
de redding meegemaakt van de Frie
se commissaris der Koningin Harinx-
ma thoe Slooten. Die was met zijn
boeier omgeslagen. Dertig jaar gele
den ongeveer is een bankier uit Veen-
dam overboord gesprongen van de
Van Hasselt."
Overigens: „Ik heb altijd prettig ge
werkt met mijn vaste klanten. Die heb
ik nu nog, vooral in de weekeinden.
In de wintertijd liggen de drukste da
gen tussen vrijdag en maandag".
zoon Henri na een bezoek aan haar
ouders in Enkhuizen: „In de laatste
twaalf jaar neem ik af en toe de boot.
Anders ga ik altijd met mijn man in
de auto over de Afsluitdijk. Mijn
ouders vooral zullen de boot erg mis
sen. Het is met de bus veel duurder.
Je moet bovendien wel vier keer over
stappen en telkens opnieuw een kaart
je kopen".
Een IJ,sselmeerlood:S uit Purmer-
end: „Ik breng schepies naar de over
kant. Natuurlijk heb ik er strop aan
als de dienst er niet meer is. Maar
dan vraag ik meer, want de bus is
duurder en ik ben langer onderweg".
Unaniem tegen
BURGEMEESTER T. VAN HOUT
te Staveren: „Neen, dat is niet zo
leuk. De boot is de belangrijkste ver
binding van de Zuid-Westhoek met
het Westen van het land. Als het aan
tal passagiers is verminderd, is dat
geen wonder. De dienst is nooit verbe
terd, eerder verslechterd. Het komt
vooral ook zo slecht uit, omdat er in
de Zuid-Westhoek een zekere opleving
valt te constateren. De V.V.V. is ac
tiever geworden, er wordt veel aan
dacht besteed aan de watersport, er
komt wat industrie. Staveren krijgt
een nieuwe sluis voor duizendtons-
schepen. Elf gemeenten met negentig
duizend inwoners in deze streek heb
ben dan ook Gedeputeerde Staten
meegedeeld, dat zij unaniem tegen op
heffing van de bootdienst zijn".
Glorietijd
DE BOOTDIENST ENKHUIZEN-
STAVEREN heeft inderdaad in het
verleden zijn glorietijd gekeh*. In
1930 maakten 31'5.000 passagiers er ge
bruik van. Het kan nu nog erg druk
zijn, maar de IJsselstroom en Waal-
stroom zijn ook zoveel kleiner dan hun
roemruchte voorgangers. Tijdens onze
reis-over-zee naar Friesland maakten
driehonderd Noordhollandse schoolkin
deren een uitstapje naar Gaasterland.
Het schip was vol.
De overige passagiers waren meren
deels ook vakantiegangers. Een Gel
dersman vertelde: „Ik ben met mijn
gezin aan het toeren. De boot kost
1,30 enkele reis en een daalder voor
een brommer. Ik vind het dat dubbel
en dwars waard".
De Nederlandsche Spoorwegen zien
er nochtans geen brood meer in. De
IJsselstroom mag een goed zeeschip
zijn, naar getuigenis van de beman
ning, een pronkschip is het zeker niet.
Voor de bemanning is er een scha
mel ijzeren hokje om te schaften. In
het piepkleine buffet-annex-kombuis
staan een kolenfornuis en, een twee-
pits gasstel om er koffie op te zetten
en de maaltijden te bereiden. Wie de
ze accommodatie voor de bemanning
heeft gezien, krijgt sympathie voor de
weemoed van hen, die tientallen jaren
het wel en wee op deze zoet geworden
zee hebben meegemaakt.
Toch'— wie weet? Als het lot niet
kan worden ontlopen, ziet een particu
lier er misschien brood in om 's zo
mers toeristen te varen in de aloude
dienst Enkhuizen-Staveren.
Goedkoper
Meestal is het winderig op zee, en
reis
daarom blijven de passagiers liever binnen zitten. Voor de kleintjes is de
soms wat lang, ze worden wat hangerig.
MEVROUW M. PUNTER-BOUSMA
uit Sneek maakte de tocht naar Stave
ren in gezelschap van haar driejarige
Zes Cubanen zijn terechtgesteld we
gens moord op leden van de militie of
medeplichtigheid daaraan. Sinds Castro
aan de macht kwam zijn er nu 692 men
sen terechtgesteld op Cuba.
De eilanden Trinidad en Tobago zijn
gisternacht na 165 jaar Brits bestuur on
afhankelijk geworden. Zij maken deel uit
van het Britse Gemenebest.
Zaterdag 1 september 1962 ZEEUWSCH DAGBLAD Pag. 5
