Mr. Bot: „Mogelijkheden
voor evacuatie voldoende"
PRINSES BEATRIX
KREEG PRETTIG
GEZELSCHAP
STAATSMIJNEN BOUWEN
FABRIEK IN AMERIKA
Chef - regisseur
directie voor
Egypte dreigt
Arabische liga
te verlaten
Duizenden kilometers
van Bolsward wordt
nog oud-Fries geleerd
IN UPPSALA
EN PARIJS
INFILTRANTEN WILLEN LIEVER IN HET OERWOUD BLIJVEN
MEER GARANTIES
VOOR BEDRIJVEN
OP KOMST
Investering van vele miljoenen
Stakingen duren
voort in Spanje
Jongens verstopten
gestolen brommers
in bos bij Nijmegen
Jeugdfestival Velp vol afwisseling
Televisie brengt
Europese atletiek
Pag. 5
UNO-STATUS
BEDRIJFSLEVEN
TELEURSTELLING
VREEMDE ZAAK
NAAR ZIEKENHUIS
HERRIE RIJ NEDERLANDSE OPERA
„ZONDEBOK"
ROUTINEZAAK
NA SENSATIONELE RIT
AANGEHOUDEN
UNIE
WEERKLANK
Groningen. De heer Bo
Sjölen is geboren in Upp
sala. Als hij evenwel morgen
in Friesland zou verdwalen en
de weg naar Minnertsga zou
moeten vragen, hoefde er geen
woord „Hollands" aan te pas
te komen. Ook geen Duits. De
heer Bo Sjölen, leraar Ger
maanse talen en student van de
universiteit in Uppsala stu
deert al jaren Fries en hij zit
elke zomervakantie in een ka
mertje van het Fries Instituut
(aan het Zuiderdiep te Gronin
gen) om aan een vertaling van
middeleeuwse wetten ui-t Fivel-
go te werken.
NIET OFFICIEEL
VRAGEN
Wegens verduistering
jaar voor P.T.T.-er
Woensdag 29 augustus 1962
ZEEUWSCH DAGBLAD
HOLLANDIA. Staa-tssecre-
taris Bot heeft gisteren in Hol-
landia verdere mededelingen ge
daan ter geruststelling van de
Nederlandse ambtenaren in
Nieuw-Guinea. Voor een tijdige
repatriëring vóór 1 oktober
iets waar de belangstelling van
een groot aantal ambtenaren in
de eerste plaats naar uitging
zijn de mogelijkheden voldoende,
aldus mr. Bot.
Ambtenaren, die niet willen blijven
tot na 1 oktober, wanneer de Uno het
bestuur zal overnemen, zullen naar Ne
derland kunnen reizen volgens het al
gemene afvoerschema, zoals dat nu werkt.
Voor zover nodig zal voor scheepsge
legenheid worden gezorgd.
De ambtenaren, die na 1 oktober blij
ven. zullen worden gelijk gesteld met
personeel van de Uno, dat uit het buiten
land naar Nieuw-Guinea zal worden ge
stuurd. Zij zullen werken onder dezelfde
voorwaarden als het buitenlandse per
soneel. Zij zuUen ook de status krijgen
van ambtenaar van de Uno, waardoor zij
ook zullen vallen onder de garanties van
de Uno. Dat alles is duidelijk geworden
in een gesprek dat gouverneur Platteel
heeft gehad met de personeelsdeskundige
van de Uno, die eergisteren in Hollan-
dia was aangekomen.
Mr. Bot heeft in Hollandia een gesprek
gehad met vertegenwoordigers van het
particuliere bedrijfsleven, dat blijkbaar
grote indruk op hem heeft gemaakt. Na
afloop van het gesprek zei hij dat hij de
mogelijkheid niet uitgesloten achtte dat
in het zeer binnenkort in te dienen
wetsontwerp voor garanties aan dit be
drijfsleven, nog veranderingen zullen
worden aangebracht. Mr. Bot zei dat hij
in het gesprek „enige verheldering" had
kunnen brengen, en dat hij aan de andere
kant een beter begrip had gekregen voor
de wensen van het bedrijfsleven.
Van zijn nog maar korte verblijf in
Nieuw-Guinea had hij de indruk gekre
gen dat overal onder de Papoea's teleur
stelling heerst. Bij de bovenlaag bestaat
er evenwel begrip voor dat Nederland de
overeenkomst met Indonesië heeft ge
tekend. Op de schouders van deze men
sen, aldus de staatssecretaris, rust nu de
taak de vaak emotionele massa in zoda
nige banen te leiden, dat moeilijkheden
worden voorkomen.
Maandag had mr. Bot een gesprek van
3ti uur met leden van de Nieuw-Guinea-
Onder de Papoea's heerst overal teleurstelling, zo heeft staatssecretaris Bot in Nieuw-Guinea geconstateerd. Hier
spreekt hij voor het gebouw van de Nieuw-Gninearaad in Hollandia een menigte toe, die voor hem had gede
monstreerd. Links op de voorgrond gouverneur Platteel.
raad. Nadat de raad de inmiddels ont
vangen memorie van toelichting op het
wetsontwerp tot ratificatie van het Ne
derlands-Indonesische akkoord heeft be
handeld, zullen de leden naar hun dis
tricten reizen om aan de bevolking uit
leg te geven over de totstandkoming van
het akkoord.
Mr. Bot achtte het niet onmogelijk dat
het Nederlandse kader van het Papoea
Vrijwilligers Korps tot eind mei 1963 zal
aanblijven. Gebeurt dal niet dan zou het
korps uiteen kunnen vallen. Hij deelde
nog mee dat Indonesiërs ook in de perio
de van bestuur door de Uno een visum
moeten hebben om Nieuw-Guinea bin
nen te komen.
Met de aankomst van de infiltranten,
die vorige week donderdag al in Merau-
ke werden verwacht, begint het een
vreemde zaak te worden. Het schijnt dat
kapitein Benny, die het commando voert
over ruim honderd van de 230 in Me-
rauke verwachtte infiltranten, heeft la
ten weten dat hij vporlopi-g maar liever
in het oerwoud blijft. Hij heeft de waar
nemers van de Uno in Merauke laten
weten dathij niet te voorschijn zal ko
men, zolang hij geen instructies uit Dja
karta heeft gekregen.
Luitenant Moh. Hamid, die vorige week
als eerste met dertien manschappen in
Merauke was aangekomen en vervolgens
Dit zijn de vijf infiltranten, die het laatste vuurcontact met een Neder
landse patrouille hebben gehad. Zij waren bij Ifar aan land gezet door een
van de onderzeeboten, die vorige week bij de Tanah Merahbaai werden
onderschept. Na de korte vuurwisseling kwamen de vijf het oerwoud uit.
Zij zitten nu in Hollandia gevangen.
HEERLEN De Staatsmijnen in
Limburg en de Amerikaanse onderne
ming Pittsburgh Plate Glass Company
zullen voor gezamenlijke rekening een
fabriek voor stikstofmeststoffen vestigen
in de Verenigde Staten. Daartoe is een
aparte vennootschap opgericht onder de
naam Columbia Nitrogen Corporation.
De fabriek wordt gebouwd in de staat
Georgia bij de stad Augusta waar ca.
120 hectaren voor de bouw is gereser
veerd. Het bedrijf zal een hoeveelheid
stikstofmeststoffen produceren die over
eenkomt met ongeveer honderdduizend
ton stikstof per jaar. De Staatsmijnen
produceerden zelf in 1961 239.000 ton
stikstof. De grondstof en energiebron
zal aardgas zijn.
In 1963 in bedrijf
De onderneming zal een investering
vergen van verscheidene tientallen mil
joenen dollars. De Staatsmijnen zullen
voor 49 procent in het aandelenkapitaal
deelnemen. Volgens 't bouwschema zal
de fabriek half oktober 1963 in bedrijf
worden gesteld. Zij zal dan de markt
als voor het mestseizoen 1963-'64 van
gereed produkt kunnen voorzien.
De fabriek in Augusta zal als eindpro-
dukten afleveren ammoniumnitraat, kal-
mammonsalpeter en stikstofhouden-
de oplossingen.
De Staatsmijnen verkopen al vele ja
ren haar procédé's en kennis via de
dochteronderneming Stamicarbon in het
buitenland. De onderneming is in vele
landen betrokken geweest bij de bouw
van kunstmestfabrieken en heeft op het
gebied van de bereiding van kunstmest
stoffen een grote ervaring verworven.
Het gebied waarin het nieuwe bedrijf
wordt gevestigd is overwegend agra
risch. Het verbruik van stikstofmeststof
fen stijgt er nog iaarlijks.
Het is niet de eerste keer dat de
Pittsburgh Plate Glass Company contact
heeft met Nederland. In samenwerking
met de A.K.U. zal in Hoogezand een fa
briek worded gevestigd voor de produk-
tie van glasgaren en glasvezel.
De Pittsburgh Plate Glas heeft naast
bedrijven in de Verenigde Staten ook
vestigingen in Canada, Argentinië, Bra
zilië, Zwitserland, België en Italië. De
industriële activiteiten beslaan verschil
lende gebieden en wel:
a. glas (spiegelglas, vensterglas, glas
vezel),
b. verven- (verf, vernis, lak, polyester
harsen, staalzuuranhydride, verfbor-
stels),
c. talrijke basis- en andere chemica
liën zoals soda, chloor, ethyleendichlori-
den, oplosmiddelen, kunststoffen, ammo
niak, insecticiden, enz.
De netto omzet van het bedrijf be
droeg in 1961 603 miljoen. De netto
winst was 35 miljoen groot.
MADRID (Reuter, UPI). Het
Spaanse ministerie van voorlichting
heeft gisteren meegedeeld dat het niets
weet van een gunstige ontwikkeling in
het stakingsgebied van Asturië. Volgens
eerdere berichten zou een groot aantal
mijnwerkers het werk hebben hervat.
De staking is gisteren de elfde dag in
gegaan. Delegaties van mijnwerkers in
Asturië hebben gisteren een onderhoud
gehad met de provinciale voorzitter
van het door de regering beheerste vak
verbond. Zij verzochten hem met de
regering te onderhandelen over de her
opening van de 27 mijnen die de Spaan
se regering heeft laten sluiten toen op 18
augustus dertienhonderd mijnwerkers
in staking gingen om een vrije zater
dagmiddag af te dwingen.
was teruggestuurd om Benny en de zij
nen op te halen, kwam gisteren met die
boodschap terug. Hij zei dat Benny ver
wachtte na 1 oktober Merauke te zullen
binnenrukken.
Bij Kaimana zijn opnieuw 46 Indone
siërs uit het oerwoud gekomen. Drie van
hen waren er zo slecht aan toe dat Zij
in het ziekenhuis zijn opgenomen. De
anderen zijn onder toezicht van waar
nemers van de Uno naar de verzamel
plaats voor het gebied van Kaimana ge
bracht.
De drie Indonesische parachutisten,
die in Australisch Nieuw-Guinea waren
aangetroffen en weer naar Nederlands
Nieuw-Guinea waren teruggeleid, zijn
gisteren in Merauke aangekomen. Het
aantal Indonesiërs dat nu in verzamel
plaatsen is ondergebracht bedraagt nu
bijna driehonderd.
Bij Manokwari, Sorong en Fak Fak
zijn gisteren door Indonesische vliegtui
gen volgens plan duizenden pamfletten
uitgeworpen voor Indonesische infiltran
ten, die nog in het oerwoud zouden kun
nen zwerven, onbekend met het staakt-
het-vuren. Vandaag zullen pamfletten
worden uitgeworpen bij Merauke en bij
Jera.
Minister Subandrio is gisteren door
president Soekarno benoemd tot vice-
premier voor zaken West-Irian betreffen,
de. Hij heeft opdracht gekregen de ont
wikkelingsplannen voor westelijk Nieuw-
Guinea te coördineren. Hij blijft tevens
minister van buitenlandse zaken.
Al het geld, dat tijdens de campagne
voor de bevrijding van westelijk Nieuw-
Guinea in Indonesië is ingezameld, moet
worden gestort in een ontwikkelings
fonds voor Nieuw-Guinea, zo heeft Soe
karno bepaald.
Van onze Amsterdamse redactie
AMSTERDAM De vele, buiten het muzikale en artistieke vlak liggende
spanningen die het bedrijf van de Nederlandse Opera nogal eens plegen te
beheersen, kwamen gistermorgen buiten de schouwburg aan het lic'ht in de
kamer van de president van de Amsterdamse rechtbank. Daar boog men
zich over de problemen die het kort geding meebracht, dat door de chef
regisseur Wolf-Dieter Ludwig tegen zijn directie was aangespannen.
De regisseur die sinds 1956 bij de
Nederlandse opera werkt, werd eind
1960 vast aangesteld. Dat hield ver
band met de bepalingen van de pen
sioenwet. Op 11 december 1961 werd
hem echter ontslag aangezegd per 31
augustus 1962 onder meer omdat de
heer Ludwig een brief mede had on
dertekend, waarin het beleid van de
directie werd gekritiseerd.
De ontslagaanvrage werd door het
Gewestelijk arbeidsbureau in eerste
instantie ongeldig verklaard. Het in
1956 gesloten contract tussen de re
gisseur en de opera loopt tot 31
augustus 1963
De heer Ludwig nu meent dat hij
als zondebok heeft moeten dienen en
dat de directie hem verhindert zijn
norrpale werk te verrichten. Het
standpunt van het arbeidsbureau zou
volkomen genegeerd zijn en de inten
dant van de opera zou hem zelfs aan
vankelijk ieder onderhoud hebben ge
weigerd.
De president werd gisteren gecon
fronteerd met de uiterst moeilijke
vraag, of men de directie van een
groot bedrijf kan dwingen een top
functionaris te handhaven die men
om welke reden dan ook juist liever
kwijt wil.
„Het gaat hier om een strijd tegen
de gevestigde instanties, die het bij
de opera voor het zeggen hebben",
meende mr. R. J. Polak namens de
heer Ludwig. De raadsman wilde
daarvan graag de achtergrond schet
sen.
„Aan het hoofd van onze Opera
staat een merkwaardige leiding", zei
hij. „Het is een driemanschap waar
van twee directieleden niet uit de
kringen van de opera stammen. Zulks
in tegenstelling tot het buitenland
waar operadirecteuren in dit vak hun
sporen moeten hebben verdiend. Men
moet daarom ernstig twijfelen aan de
competentie van deze leidinggevende
figuren.
Het is niet te verwonderen dat een
vakman als Ludwig daar tegenop
komt. Zijn kritische opmerkingen
over de door een van de directeuren
geregisseerde voorstelling van Hoff
mann's „Vertellingen" werden als
een persoonlijke belediging be
schouwd. Daar heeft hij voor moeten
boeten. Het ontslag was niet anders
dan wraak. De regisseur verschilde
ook op tal van beleidspunten van.me.
ning met de directie."
„Het is natuurlijk onzin", aldus
pleiter, dat een directie plotseling na
zoveel jaren tot de ontdekking komt
dat de chef-regisseur niet deugt. Nog
vreemder is hét, dat zoiets gebeurt
nadat men de man een jaar tevoren
een vaste aanstelling heeft gegeven.
De gronden waarop men het ont
slag had willen geven, werden stuk
voor stuk door mr. Polak aangevoch
ten. Hij concludeerde dat het onzin is
de regisseur na zes seizoenen plotse
ling door een ander te vervangen.
„Het is niet vol te houden dat
Ludwig de kwaliteiten van een erva
ren regissier zou missen. Tal van
buitenlandse opera-instellingen heb
ben hem voor gastvoorstellingen uit
genodigd. Het is volkomen uit de
lucht gegrepen dat de regisseur niet
met de overige geengageerden zou
kunnen samenwerken. Een brief van
de Federatie van beroepskunstenaars
verklaart het tegendeel. Het is on
juist dat de heer Ludwig geen reke
ning zou hebben gehouden met de
omstandigheid dat de opera nog
steeds niet over een eigen gebouw ge
schikt en het is zeker op zijn plaats
dat hij kritisch staat tegenover het
directiebeleid.
Pleiter meende verder nog, dat bur
gemeester en wethouders van Am
sterdam in de ontslagkwestie zouden
moeten worden gemoeid. De Neder
landse Opera immers is een door
Rijk en gemeente gesubsidieerde in
stelling. Hij noemde de beslissingen
van de directie hoogst merkwaardig
en hij wilde de ontslagkwestie zien
als een soort eigen rechtertje spelen.
Optredend voor de Nederlandse Ope
ra erkende mr. R. Korthals-Altes. dat
de regisseur in vaste dienst is aange
nomen, maar dat was slechts een
routinezaak geweest omdat het gehe
le personeel moest worden overgehe
veld naar het algemeen burgerlijk
pensioenfonds.
„Die vaste aanstelling was dus be
slist geen onderscheiding", aldus de
advocaat, die zijn tegenpleiter ervan
beschuldigde, dat hij veel te ver bui
len de in de dagvaarding gestelde fei
ten was gegaan." Op kletspraatjes
kan geen recht worden gedaan", vond
hij.
„De verhouding tussen de directie
en de regisseur is onmogelijk gewor
den. Na een lang ziekteverlof de
heer Ludwig had een hartaanval ge
had was hij nu hangende de zaak
van het ontslag weer met regiezaken
belast.
De chef-regisseur is een verwaande
man, die lijdt aan een grenzeloze
zelfoverschatting. Hij denkt, dat hij
alles beter weet. In zijn werk is hij
onzeker en dat geeft vaak aanleiding
tot botsingen. Zijn controle op bij
komstige zaken, zoals die van de de
cors, is onvoldoende".
„De samenwerking tussen Ludwig
en de directie 'an de Nederlandse
Opera is volkomen onmogelijk gewor
den en er is geen president van een
rechtbank die een beter klimaat voor
een dergelijke samenwerking kan be
velen", meende de raadsman.
De president zal volgende week
dinsdag uitspraak doen.
HIVERSUM De VARA presen-
teert in haar televisieprogramma van
zondagavond 9 september de muzika
le komedie „De wonderbar" van Ge'
za Herczeg, Karl Farkas en Robert
Katscher. Hans van den Bergh ver
zorgt de Nederlandse tekst. Joop van
Hulzen voert de spelregie, Henk van
Dijk heeft de muzikale leiding en Ben
de Jong de t.v. regie.
In deze komedie ziet u onder meer
Johan Kaart, Petra Laseur, Hans Bos
kamp, Adèle Bloernendaal, Donald Jo
nes, Marijke Morley, Sylvain Poons
en Hedy d' Ancona. Deze uitzending
komt om vijf voor negen op de beeld
buis.
Van onze correspondent
NIJMEGEN Drie Nijmeegse jon
gens van vijftien en zestien jaar wor
den ervan verdacht in vier weken tjjds
zeker dertig diefstallen en inbraken te
hebben gepleegd. Vooral bromfietsen
trokken hun belangstelling.
Daarvan moeten zij er in die tijd ten
minste twintig in de wacht hebben ge
sleept. Een van de jongens werd dit
weekeinde in het dorpje Milsbeek bij
Boxmeer aangehouden, de beide anderen
werden kort daarna in Nijmegen gevat.
De twee knapen die in Nijmegen wer
den gearresteerd, konden pas na een sen
sationele rit door de stad wordeh aange
houden. Ze joegen met een bromfiets op
topsnelheid door de St. Annastraat, ach
terna gezeten door een motorrijder, die
evenwel geen kans zag hen in te halen.
Waarom hij hen achterna zat is ook de
politie niet bekend. Hij vroeg een motor
agent om medewerking en verdween toen
in de drukte.
De agent, die al gauw met een snelheid
van meer dan honderd kilometer door de
stad raasde, haalde de jongens snel in.
Door de tuin van de Vereeniging pro
beerde het tweetal te ontkomen om ver
volgens opnieuw het stadscentrum in te
schieten. De agent gaf echter geen krimp
en wist de knapen tenslotte vlak bij het
politiebureau klem te rijden.
De gestolen brommers werden in de
bossen ten zuiden van Nijmegen verstopt
en van tijd tot tijd verkocht. Zeven brom
fietsen zijn door de politie uit de bossen
gehaald. De drie knapen worden ook ver
dacht van het lichten van offerblokken.
KAïRO (Reuter). Egypte heeft
gisteren gedreigd zich uit de Arabi
sche liga te zullen terugtrekken wan
neer er geen einde komt aan de anti-
Egyptische campagne die vooral door
Syrië wordt gevoerd. Zou het uit de
organisatie treden dan zal het toch
de belangen van de arabisohe landen
blijven behartigen.
Egypte noemt zich no-g altijd „Ver
enigde arabisohe republiek", zoals het
land heette toen Syrië en Egypte pro
vincies waren van één staat. In 1958
verenigden Egypte en Syrië zich onder
president Nasser, maar reeds in sep
tember 1961 viel de Verenigde arabi-
sche republiek weer uiteen. Syrië maak
te zich toen van de unie los.
Sindsdien is de Eg'yptisch-Syrische
verhouding slecht geweest, met uitzon
dering van een korte periode in het be
gin van dit jaar, toen de Syrische pre
mier had voorgesteld de twee landen
andermaal in een unie te verenigen.
Van dat voorstel kwa-m niets terecht.
Sindsdien is er geen vergadering van
de Arabische liga geweest waarop niet
Syrië .en Egypte elkaar belasterden.
Syrië beschuldigt Egypte steeds van
inmenging in binnenlandse kwesties
van andere landen, een beschuldiging
die b.v. in Jordanië en Saoediscih Arabië
weerklank vindt. Ook daar is men van
mening dat Nasser nog steeds streeft
naar een groot arabisch rijk onder zijn
leiding.
De Egyptische regering eist nu dat de
vergadering van de Arabische liga een
resolutie aanneemt waarin de „laster
campagne" tegen Egypte wordt veroor
deeld. Gebeurt dat niet dan zal Egypte
de organisatie verlaten.
Bo Sjölen vindt het Fries geen
afwijking, zoals „onder de Afsluit
dijk" wel eens verwijtend wordt
opgemerkt, zodra er sprake is van
afscheiding van Ameland uit het
Koninkrijk der Nederlanden of als
het Leeuwardense Zaailand moet
worden schoongespoten door de
brandweer, wijl er enige nationa
listische gevoelens boven het kook
punt komen.
Bo Sjölen staat hierin niet alleen.
In Lapland woont een eenzame on
derwijzer, die 's avonds Fries stu
deert met behulp van een bandrecor
der en bandjes, die van de Fryske
Akademy in Leeuwarden komen. Aan
de Sorbonne doceert een professor,
die nog nooit in Grouw of Snits is ge
weest maar die een vloeiend mondje
onvervalst Fries spreekt.
Vandaag komen er een paar hon
derd liefhebbers van de Friese taal
uit alle windstreken in Leeuwarden
tezamen om tijdens een congres de
zaken te bespreken, die hun ter harte
gaan.
Bo Sjölen is er bij. Hij is toeval
lig tegen deze taal aangelopen.
Hij studeerde in Uppsala Germaan-
Van onze correspondent
VELP. Het vierde Velpse
jeugdfestival dat maandag met 440
scholieren en vijftig kunstenaars is
begonnen, kreeg gistermiddag be
zoek van prinses Beatrix. De
Prinses woonde enkele groepsbij
eenkomsten bij en liet zich tijdens
de gesprekken over de verschillen
de lcunstonderwerpen niet onbe
tuigd. Ruim twee en een half uur
verbleef de Kroonprinses tussen de
280 Nederlandse en zestig Belgi
sche festivalgangers.
Die laatsten hadden er al een hele
ochtend van groepsgesprekken op zit
ten toen de Prinses arriveerde. Zij
kwam wat te vroeg. Van de weerom
stuit kwam commissaris mr. H. W.
Bloemers van Gelderland, die haar
moest ontvangen, enkele minuten te
laat. Mr. J. P, Drost, voorzitter van
het festival, wist echter de zaak op
te vangen, zodat de rest van de ont
vangst volgens protocol en draaiboek
kon worden afgewerkt.
De Prinses kreeg voor deze middag
geen officieel escorte maar het pret
tige gezelschap van de negentienjari
ge Rotterdamse kweekschoolleerlinge
Ada Mekes. Vorig jaar woonde juf-
.frouw Mekes als leerlinge van de
Schiedamse Middelbare meisjesschool
het festival bij. Zij maakte er toen
het beste opstel over, vandaar dat zij
dit keer als ingewijde gids optrad tij
dens het bezoek van de Prinses.
In de aula van het Rhedens ly
ceum, waar het festival zich voorna
melijk afspeelt, luisterden prinses
Beatrix en juffrouw Mekes vervol
gens naar wat Pierre Janssen over
de moderne kunst vertelde. Behalve
de genodigden hadden zich tweehon
derd jongens en meisjes plus een
verdwaalde hond in de aula verza
meld
Zij hoorden de heer Janssen onder
meer vertellen: „Het zijn altijd be
jaarde, nerveuze sprekers die op een
jeugdfestival het woord voeren". De
Schiedamse museumdirecteur bracht
het in zijn geestige speech tot de con
statering, dat het in laatste instantie
in de beeldende kunst gaat om wat
wij te zien krijgen.
Op dat moment verdwenen Prinses
en gidse naar een andere zaal om
Bert Haanstra midden in de beant
woording van een vraag te verrassen.
De Prinses schaarde zich geruisloos
tussen de jongelui op een zorgvuldig
van te voren- voor haar gereed gezette
stoel. Hoe onopvallend alles ook ver
lopen moest, de discussie tussen de
cineast en zijn jeugdig gehoor liep on
middellijk dood.
Haanstra zette, zich daarom maar
aan de vertoning van zijn met geest
drift begroete film „Zoo", het spiri
tuele filmpje over Artis, waaruit niet
goed blijkt wie nu wel het meest be
zienswaardig zijn in een dierentuin,
de dieren of de mensen.
In zijn nabeschouwing vertelde
Haanstra bezig te zijn met de ver
vaardiging van een lange film over
zo maar gewone mensen. Met een
verborgen camera beziet hij sinds
maanden de Nederlanders in hun da
gelijks doen. Er zal niets bijzonders
gebeuren in deze nieuwe film. Er tre
den ook geen sterren in op. Het wordt
een rolprent die alleen maar de on
gewone gewoonheid van alledag wil
vastleggen.
Na de film kwam de beeldhouw
kunst aan de beurt. Beeldhouwer Piet
Siegers had zijn bungalow en de tuin
eromheen ingericht tot privé mu
seum. Tussen de beelden en de jon
gelui die hier hun groepsgesprek
voerden, zette de Prinses zich in het
gras. Zij luisterde, stelde vragen en
bezichtigde vervolgens het werk van
Siegers.
De architectuur ten slotte kreeg de
prinsesselijke belangstelling tijdens
een discussie, weer in het Rhedens
lyceum. Daar ook bezichtigde prin
ses Beatrix een tentoonstelling waar
op met enige moeite de verbonden
heid der kunsten wordt getoond.
Tegen de tijd dat alle groepsge
sprekken waren .fgelopen. vertrok de
Prinses weer. De festivalgangers
spoedden zich naar hun vakantiecen
trum om zich gereed te maken voor
een filmavond. Zij hebben nog drie
en een halve dag kunst en kunstbe
spreking voor de boeg.
BARENDRECHT Op de Voordijk in
Barendrecht is gisteravond bij het over
steken de heer A. Sparreboom door een
auto aangereden. Hij overleed ter plaatse.
De heer Sparreboom was bezorger van
ons blad in Smitshoek en West-IJssel-
monde.
Dr. Bo Sjölen uit Uppsala
in Zweden studeert... Fries.
Hij is een van de vele buiten
landse taalkundigen die in
Leeuwarden het filologen
congres van de Fryske Akade
my zullen bijwonen. Vandaag
begint het. In het Fries
uiteraard. Hetgeen voor de
heer Sjölen zeker geen be
zwaar is.
se talen, deed zijn staatsexamen en
wilde verder. Een van zijn professo
ren „gaf" Noordfries.
De heer Sjölen raakte in de ban van
grammatica en idioom en ook een
beetje van de uitspraak, die hij goed
in zijn Zweedse gehoor vond liggen
en begon aan een studie van het Oud
Fries.
Nu vertaalt hij op eigen houtje het
Fivelgo-handschrift, waarin een aan
tal Friese wetten uit de middeleeuwen
is samengebracht.
Droge stof?
„Hielendal net", oftewel helemaal
niet", zegt de heer Sjölen, die het
moderne Fries weliswaar alleen voor
noodgevallen achter de hand zegt te
houden, maar die zich in datzelfde
Fries niets wijs laat maken.
„Die oude wetten zijn hier en daar
uitermate poëtisch. Ik ben een para
graaf over huiszoeking tegengekomen,
die wonderlijkerwijs letterlijk terug
te vinden is in de oud Zweedse wet
geving. Wie het van wie heeft over
genomen weet ik niet, maar de beide
wetsvoorschriften lijken als twee drup
pels water op elkaar. En dan die
lijfstraffen. Alle mogelijkheden om
een zondige burger of burgeres te
tuchtigen worden uitvoerig in het Fi-
velgo-geschrift uit de doeken gedaan,
van de haren tot de tenen. De Frie
zen bleken in de middeleeuwen al
aardig op de hoogte te zijn van de
menselijke anatomie. En voor hun in
tellectuele peil neem ik mijn pet af
ze hebben kennelijk veel contacten
met de Latijnse landen onderhouden".
Waarom deze Zweedse geestdrift in
Groningen moet worden botgevierd?
Omdat er geen woordenboek in het
Oud Fries bestaat. Het is in de maak,
maar tot zolang moet de heer Sjölen
elke zomer naar Groningen om in het
Friese instituut de bestaande middel
eeuwse geschriften te bestuderen en
vergelijkend en tastend zijn Fivelgo-
wetten uit te rafelen en te vertalen.
Het gaat overigens niet met tegen
zin, want de heer Sjölen voelt zich in
het Friese taalgebied, dat zich nog
altijd tot diep in Noord Duitsland uit
strekt, helemaal op zijn gemak.
„Friezen en Zweden hebben veel ge
meen. Ze zijn allebei geheide indivi
dualisten.
Even, heel voorzichtig komt de gro
te taalkundige lacher uit het midden
van de vorige eeuw ter sprake: het
roemruchte Ora Linda Boek, dat in
1867 uit de Friese familie Over de
Linden tevoorschijn sprong en de ge
leerden uit die dagen tot een verbeten
discussie dwong. Het zou, zeiden som
migen, het oudste bekende geschrift
zijn, terugreikend tot in de zesde
eeuw voor Christus.
„Laten we het daar niet over heb
ben", zegt de heer Sjölen glimlachend.
„Voor mij is het een enorme grap,
waar enigen mijner toenmalige colle
ga's met de ogen dicht ingevlogen
zijn".
Toch heeft hij in zijn Fivelgo-ge-
schrift dezelfde lankmoedigheid ten
aanzien van de menselijke dwalingen
teruggevonden, die destijds zo be
drieglijk-deskundig in het Ora Lin
da Boek werd beschreven.
In het (echte) Fivelgo-geschrift
wordt moord weliswaar een ernstig
misdrijf geacht, maar de middeleeuw
se Friezen konden het onder bepaalde
voorwaarden afkopen. De tinmijnen
van Britannië, die in het Ora Linda
Boek als verbanningsoord worden ge
noemd voor zware misdadigers, heeft
de heer Sjölen nog niet ontdekt in
zijn Fivelgo-geschrift. Zodat dat wel
echt is en nog een paar zomers werk
kan opleveren.
J£AA9, Wegens verduistering
van 26.000 gulden verscheen gisteren de
34-Jarige vroegere kantoorhouder van de
Wou brugge, A. P., voor de
rechtbank in Den Haag. Hij werd, con
form de eis, veroordeeld tot een gevan
genisstraf van twaalf maanden, waarvan
drie maanden voorwaardelijk en met af
trek van voorarrest.
P. had de verduisteringen gepleegd in
ee" Penc>de van zes zeven jaar De
verdachte leefde boven zijn stand en'had
daarvoor veel geld nodig.
Hij werd ten slotte ontdekt, nadat een
inwoner van Woubrugge er over had
geklaagd, dat hij een betaling, die aan
hem was gedaan, niet had ontvangen.
HILVERSUM De NTS brengt van-
woensdag 12 september dagelijks
rechtstreekse televisiereportages van de
Europese atletiekkampioensehappen in
Belgrado op het scherm.
Deze beeldverslagen zijn te zien
woensdag 12 september om 5,45 uur
donderdag 13 en vrijdag 14 september
om 5 uur, zaterdag 15 september om
5,35 en zondag 16 september om 3,30 en
5,16 uur. Voor het commentaar zorgen
Wim Kortland, Frits de Ruyter en da
Belg Roger Moens.
