^proef rit Wiegen van de wereld Honderden jongeren maken samen weer Jeugdfestival Velp dan met de IOOO Nederland het onveiligst in het verkeer D-day gereconstrueerd tot in alle onderdelen ZEEUWSCH DAGBLAD Pag. 7 van Prins opent expositie UNIEKE VERZAMELING UIT VELE LANDEN OP „3 x A" IN ENSCHEDE IMAX TAILLEUR1 in LEXI-TIME Zaterdag 25 augustus 1962 DE LANGSTE DAG" T^e inwoners van het Norman- dische stadje Ste. Mère Eglise hebben voor de filmproducent Darryl Zanuck opnieuw het ang stige eerste etmaal van de in vasie beleefd. Weer vulde zich de hemel met vuur, terwijl hon derden parachutisten neerdaal den. Weer geraakte het huis van Madame Pommier in brand, zo als in die nacht van de zesde juni 1944, en was het een fakkel voor de opgeschrikte Duitsers, die de G.I.'s konden zien ver schijnen uit de donkere lucht als volmaakte schietdoelen. - Ste. Mère Eglise werd een slagveld, waar de doden als gruwelijke versieringen in bomen en aan elektriciteitsdraden hingen. Het huis van Madame Pommier werd voor de film opgebouwd, het plein kreeg zijn oude aanzien en de bomen op het plein werden opnieuw geplant. Het was zoals op die onver getelijke zesde juni. ,,De werkelijk heid wil ik'', had Zanuck gezegd en de machtige sigaar was met de tong naar de hoek van de mond geschoven. Leven en dood Aan de kerktoren van Ste. Mère DEN HAAG (ANP). In Nederland z.jn in 1960 bij verkeersongelukken 1962 mensen gedood. Het aantal gewonden bedroeg dat jaar 48.358. Met die aan tallen is ons land het onveiligste order de kleine Europese staten. Zo was het dodental in België in hetzelfde jaar 1097. Het aantal gewonden was m dat land echter dertigduizend hoger (78.650). Het grootste aantal slachtoffers eiste het verkeer in West-Duitsland: 14.109. Daarop volgden Frankrijk en Italië met ruim achtduizend en Engeland met ze venduizend doden. In West-Duitsland vielen ook de meeste gewonden: 438.221. De cijfers staan in een publikatie van de economische V.N.-commissie voor Europa. Uit een specificatie blijkt dat in Nederland 530 voetgangers veronge-1 lukten. 417 fietsers, 390 bromfietsers, 165 motor- en scooterrijders en 336 au tomobilisten. Darryl F. Zanuck: „Eisenhower had het gemakkelijker." Eglise hangt een parachute en daar aan bungelt een Amerikaanse soldaat. Achttien jaar geleden was dat John Steele. Hij was in een been geraakt en hield zich dood om verdere be schieting te voorkomen. Onder zich zag hij de strijd op leven en dood worden gestreden. Nu hangt de Ame rikaanse komiek Red Buttons in de zelfde positie. Hij heeft zijn ogen stijf dichtgeknepen. „Ik heb hoogtevrees", kreunt hij. „Zo lang ik maar niet naar beneden kijk, gaat het wel". Dat is dan ook het enige komische in zijn vertolking en men zal het niet op de film zien. Niet ver van Ste. Mère Eglise ligt de Pointe du Hoe, een rots die steil uit zee oprijst. Boven op de rots had den de Duitsers zware bunkers laten bouwen en de geallieerde inlichtingen dienst Was te weten gekomen dat er zes kanonnen stonden, die de naburige stranden beheersten. Een troep Ran gers werd ingezet om de kanonnen te veroveren voordat de invasievloot ver scheen. Na een fel bombardement werden de Rangers aan land gebracht en bestormden zij de dodelijke rots om tot de vreselijke ontdekking te ko men dat de honderden doden voor niets waren gestorven: de kanonnen waren nog niet gevechtsklaar. Een tot op het bot vermoeide Ran ger zit! nu boven op Pointe du Hoe. Zijn gezicht is van vuil doortrokken, zijn handen zijn geschaafd. Het is de populaire zanger Paul Anka, die de gemakkelijke microfoon heeft geruild voor de touwladder en onder explo sies de rots is opgeklommen. „Ik snap niet hoe zij het ooit hebben ge haald", zegt hij en staart wezenloos voor zich uit. Nog twee zangers, die anders de harten van de teenagers verscheuren, hehben de zware tocht moeten volbrengen'. Tommy Sands en Fabian. Men zou bijna denken aan een sardonisch trekje van Zanuck om juist deze jongens, wier enige kleer scheuren in hun leven zijn veroorzaakt door enthousiaste bewonderaarsters, de helse Pointe du Hoe te laten be klimmen. Duizelingivekkend De bezetting van de film is overi gens duizelingwekkend in namen van sterren: Henry Fonda, Mel Ferrer, John Wayne. Stuart Whitman, Peter Dawford, Sal Mineo, Richard Burton en Robert Mitchum wat de Amerika nen betreft, Jean-Louis Barrault, Bourvil, Daniel Gélin, Christian Mar- quand, George Wilson, Jean Servais en Madeleine Renaud als Franse spe lers. Richard Todd en Kenneth More als Britten, en Peter van Eyck, Curd Jürgens en Gert Froebe voor de Duit se kant. Zes regisseurs hebben onder het alom toeziend oog van Zanuck aan „De langste dag" gewerkt: Andrew Marton (de man van de fascinerende wagenrennen in Ben Hur), de Brit Ken Annakin. de Duitser Bernhard Wicki (van Die Brücke) en de Ame rikanen Gerd Oswald en Elmo Wil liams. En tenslotte Darryl Zanuck zelf. die de binnenopnamen maakte en daarmee voor het eerst de produ- cersstoel verliet om zich daadwerke lijk met de regie op te houden. Dat was echter slechts een deel van zijn bemoeiingen met de film. „Soms werkten er vier filmgroepen tegelijk", vertelt Zanuck, en dat maakte het toezicht soms moeilijk. Maar alles was in details voorbereid en ik gebruikte een helicopter om van opname naar opname te gaan. Om een dergelijke film als „De langste dag" waarachtig te maken moet je wel de historische plaatsen gebruiken. Slechts een derde van de film is in de studio opgenomen en dat beteken de dat we in de studio Boulogne zo wel het interieur van een zweefvlieg tuig als van een Duitse bunker, zowel een stuk zee als de gevolgen van een bombardement moesten maken." Alle onderdelen De sigaar in Zanucks mond maakt een onverwachte kwartslag. „De grootste moeilijkheid was echter al het materiaal bij elkaar te krijgen. Eisenhower had het betrekkelijk ge makkelijk. Hij beschikte over de uit rusting. Ik moest alles bij elkaar la ten zoeken. Gelukkig heb ik de mede werking van de Amerikaanse, de Franse, de Engelse en de Duitse re geringen gehad voor uniformen, ge weren, kanonnen, schepen, vliegtui gen, tanks en wat al niet meer. Ik moest een stel Spitfires en Messer- schmidts te pakken krijgen die op de zesde juni waren gebruikt. Een Brits Piat-kanon. dat op een Amerikaanse bazooka lijkt, leenden we van een mu seum in Londen en ook Duitse kanon nen kwamen uit oorlogsmuseums. Een Duitse Maxim een zwaar machi-| negeweer, werd ontdekt bij een Fransman in Parijs, die het als sou venir mee naar huis had genomen...." Zanuck zucht een heel lange zucht bij de herinnering aan de talloze moeilijkheden, die moesten worden overwonnen voordat de eerste film opnamen konden beginnen. Een zucht die zowel de veldmaarschalksstaf van T")E WIEGEN VAN DE WERELD staan in Enschede deze maand en dat heeft allemaal heel veel met het toen, het thans en de toekomst van Twente te maken. Op de tentoonstelling 3 x A koos men de wieg in al haar historische en internationale verschijnings vormen als symbool van de contacten, die dat bedrij vige industriegebied onder andere via de textiel nijverheid met de hele wereld heeft. Via een dames comité onder leiding van mevrouw C. F. L. van Heek-van Heek kwam de top van vrouwelijk Twente er aan te pas, om deze wiegenverzameling tot stand te brengen. Ze begrepen direct wat ik op het oog had zei Jac. Kleiboer, die we toen 3xA nog maar net was geopend, tussen die wiegjes van de wereld aan troffen. „Ik had al van heel in het begin toen ik met tentoonstellingen organiseren begon, het plan eens iets op internationaal gebied met wiegen te doen, zei de man die de afgelopen jaren hele fabrieken en oceaan stomers op exposities liet opbouwen. Hier kreeg ik er eindelijk de kans voor, want via die wiegjes konden we op 3 x A de verbindingen met de wereld van Twente in beeld brengen." De heer Kleiboer bleek tot onze verbazing, van al die vertederende en met zorg opgestelde wiegjes, ook heel precies de bijzon derheden te weten. Wiegen uit alle delen van de wereld zijn er inderdaad te bekijken op deze expositie en ook wiegen uit vele perioden van de historie. Uit het idee de wieg als sym bool te kiezen is daar in Enschede, een voor Europa unieke verzameling gegroeid. Het overtreft inderdaad al onze verwachtingen vertelt jkvr. M. Calkoen, die aan de voorbereiding van die wiegententoonstelling lang heeft meegewerkt. „Wij ont dekten toen we eenmaal begonnen waren, dat er juist over wiegen weinig historische gegevens zijn overgeble ven. Toen we met buitenlandse contacten aan het werk waren gegaan, begon ons ook de grote verscheidenheid, die er op dit gebied in de wereld ook nu nog bestaat steeds meer te boeien." Een van de oudste wiegen in deze verzameling is een wieg uit 1600, door een antiquair uit Denemarken als een van zijn kostbaarste bezittingen naar Enschede gezonden. Lang voor wij hier op het idee van reiswiegjes kwamen, waren die prak tische toebehoren van de babyuitzet al bekend in heel koude en heel war me streken. Voorbeelden daarvan zijn tie draagbare wiegjes uit Lapland en de mooie, met kralen geborduurde wiegjes, die Indiaanse vrouwen voor hun kindertjes maakten. Die wiegjes zijn op een plank gemonteerd, zodat ze rechtop gezet kunnen worden. Dat was om baby al van het begin af, he- Zo gingen Paul AnkaTommy Sands en Fabian de beruchte rots Pointe du Hoe op. Peter Lawford, Richard Todd en de Britse stuntman Frank Howard spelen een scène bij de brug over de Orne. Rommel geldt (die moest worden nage maakt) als de medailles van Von RundiStedt, de Duitse pakjes sigaret ten als de machetemessen, die de Maquis gebruikten. Want D-day moest worden gereconstrueerd tot in alle on derdelen. Voor meer dan zeventig uur opna men zijn er gemaakt. Die zijn nu te ruggebracht tot de drieëneenhalf uur, die „De langste dag" zal duren. Een derde daarvan is gewijd aan de strijd tussen Amerikanen en de Duitsers. De rest van de film wordt in beslag ge nomen door de persoonlijke belevenis sen van Amerikaanse en Duitse sol daten en van de Franse bevolking, die in het gevecht werd betrokken. Ook in schooltassen is er een mo de. 'de laatste- tijd. De nieuwste schooltassen zijn uitgevoerd in een grote waterdichte geruite stof en wor den gedragen als schoudertas. Deze mode kwam uit Parijs overgewaaid. -H- Vele praktische schoolartkelen gaf men trouwens dit jaar een plezierig tintje. Voor het bijeenhouden van pa pier zijn er kleine knijpertjes van ge kleurd ijzerdraad in de handel. Pa perclips zijn nu onder andere van plastic in allerlei kleurtjes verkrijg baar. Heel handig zijn pen-en-potlood- ringen. die aan een boek, tas of schrift geklemd worden. Ze zijn rek baar en er passen potloden, linealen, kwasten en dergelijke in. De moderne leerling schrijft zijn lessen niet meer in schriften maar op losse velletjes in een ringmap. Er zijn leuke ringmap pen met afwasbare gezellige plastic kaften verkrijgbaar. Deze mand is een reiswieg en een rijstwieg. Een mandwiegje uit het noorden van Japan dat zodra baby er te groot voor is, als hooikist voor de porties rijst wordt gebruikt. Van een onzer verslaggevers YELP 438 Middelbare scholieren, 330 meisjes en 108 jongens, gaan komende week weer samen het Jeugdfestival Velp maken. Voor hen klaar staan vijftig kunstenaars om in groepsgesprekken de beeldende kunsten, de dans, film, literatuur, muziek, toneel en voordracht uit de windselen van on- of wanbegrip te wikkelen. De meer recreatieve kant van hun kunsthonger kunnen de festivalvierders stillen aan de toneel uitvoeringen en andere voorstellingen die elke avond worden gegeven. De deelnemers hebben dit keer extra duidelijk hun stempel op de inrichting van het festival gedrukt. De belangstelling voor de artistieke onderwerpen kon op het aanmel dingsbiljet worden vermeld. De in schrijvers deden dit zo geducht dat de organisatie ijlings moest worden aangepast. Film en architectuur kregen een grotere plaats, het aan tal gespreksleiders voor literatuur werd verdubbeld en van vijf op tien gebracht. Toneel blijft met veertien gespreksleiders echter toch nog koploper. MEER VERSPREID Er staan dit jaar in het algemeen meer gesprekken en minder bezoe ken op het programma. Desgewenst kunnen de liefhebbers 's ochtends naar het rijksmuseum Kröller-Mül- ler of het Arnhemse gemeentemu seum (Zadkine). Het grootste deel van het programma wordt echter afgewerkt in, en als het weer even meewerkt vooral óm. het Rhedens lyceum te Velp, In die, op een be boste helling gebouwde school ligt het centrum van dit vierde festi val. De festivalvierders komen dit jaar meer verspreid uit het land dan voorgaande jaren. Toen kwa men hele klassen en bloc naar Velp om voor enkele tientjes een hele week de crème van de kunst te drinken. Zonder uitzondering wa ren dat meisjesklassen, vaak on der aanvoering van lerares of le raar. Ook hieruit bleek duidelijk dat de medewerking van het lera rencorps op de (middelbare) meis jesscholen over het algemeen veel en veel groter is dan die op de ge mengde of jongensschool. Vandaar ook het jongenstekort op de ver schillende festivals. Toch zit er een groei in: vorig jaar 68 deelnemers met de baard in de keel of vlassig aan de kin, dit keer 108. „Waarschijnlijk te danken aan de opneming van de architectuur in het programma", meent algemeen secretaris J. Moora. „Het is op merkelijk zoals de jongens zich voor architectuur interesseren". ACHTERSTAND De indeling naar vaderlandse schoolzuil geeft een typische sprei ding aan. Van elke tien deelnemers zijn er vijf afkomstig van openba re scholen, vier van katholieke en slechts een van een protestantse middelbare school. Vorig jaar, met een iets geringer aantal deelne mers, studeerde slechts een op de twintig festivalvierders aan een christelijke school. Er zit dus eeu opmerkelijke vooruitgang in de protestantse belangstelling. Maar de achterstand is zeer groot. Behalve debatteren kunnen de deelnemers gaan kijken en luiste ren. Maandagavond voert uitslui tend te hunnen gerieve de Neder landse Comedie „Een midzomer- naehtsdroom" in de Arnhemse schouwburg op. Dinsdag, wanneer prinses Bea trix het festival zal bezoeken, wordt besloten met twee korte Nederland se films en de rolprent „Si tous les gars du monde" van Christian- Jacque. Woensdag een concert door het Gelders Orkest, donderdag weer to neel (Molière's „Heer van Pour- eeaugnac" door De Nieuwe Kome die) en vrijdag een Spaanse dans avond door Susana y José. Als tegenwicht tegen de officiële opening door Commissaris mr. H. W. Bloemers maandagmiddag, volgt zaterdagochtend een oificieuze sluiting met vijf kwartier Dutch Jazz Quartet. lemaal in de familiekring op te ne men. Van de Indianen is ook net wiegje afkomstig, dat op een soort ski's is vastgemaakt. Zo'n wiegje werd over de wijde grasvelden van Ame rika, achter de als trekdieren gebruik te paarden en honden meegevoerd. Eenvoudig en kostbaar Er staan mooie boerenwiegjes uit Gelderland, Twente, Hindelopen en Staphorst op deze tentoonstelling, en uit Bretagne, Normandië, Noorwegen, Zweden en Ierland. Er zijn echter ook wiegen te bewonderen die uit pa leizen en kastelen komen. Wiegen bij- Ingezonden mededeling KRANT UIT? DEN HAAG. Prins Bernhard opent dinsdagavond 4 september in het Haag se gemeentemuseum een expositie van kunstschatten uit Iran. Het is de eerste manifestatie in een reeks herdenkingen bij het 2500-jarig bestaan van de Per zische monarchi die wordt geacht te zijn begonnen in 539 voor Christus, het jaar van de val van Babyion. Op 5 sep tember houdt prof. Ghirsman een le zing over de Perzische kunstgeschiede nis. Er werden druk wiegjes opgemaakt de afgelopen weken in Enschede, waar nu de wiegen van de wereld staan. Fraai genoeg voor een vor stelijke baby wordt hier de wieg gedekt, die koningin Juliana voor 3 x A afstond. In die wieg lag onze koningin zelf als baby en daarna, behalve prinses Margriet die in Ca nada werd geboren, drie van onze vier prinsessen. voorbeeld, die op de landgoederen van bekende Nederlandse families nog werden aangetroffen. Toen men voor Twente in ons land eenmaal naar wiegen ging speuren, kwamen er telkens fraaiere exempla ren voor de dag. Er staat bijvoor beeld uit de tijd van de O. I. Com pagnie een rijk bewerkte ebbenhouten wieg. Een kostbaar pronkjuweel voor baby, met dekentjes van gebatikte stof fen. Met fraai beeldhouwwerk versierd is ook de Renaissance wieg, die uit Italië hierheen kwam. En de Zweed se wieg die in de lengte schommelt, wat heel bijzonder is. Bijna overal wordt de huilende baby, en dat al vele eeuwen lang, met een beweging van links naar rechts of omgekeerd in slaap gewiegd. Niet met een schom melende beweging van het hoofdein de naar het voeteneinde, zoals in Zwe den. Reis en rijst Het pronkstuk van de tentoonstel ling is de wieg, die koningin Juliana voor 3 x A afstond. Dat is de wieg, die in 1909 aan koningin Wilhelmina werd aangeboden, door de vróuwen en meisjes van Amsterdam. Die wieg werd naar een ontwerp van architect De Bazel vervaardigd. In die wieg lag koningin Juliana als baby en daarna ook drie van onze vier prin sessen. Het is een hemelwieg met gor dijnen van champagnekleurige zijde. Een reiswieg en een rijstwieg is het wiegje uit het noorden van Ja pan. Dat is een eenvoudige ronde mand met een kleurig dekentje er in. Die wieg wordt, zodra de baby- er uit is gegroeid, als een soort hooi kist gebruikt, voor het warm houden van de porties rijst. Uit het land van koningin Sirikit komt een wiegje, dat op een hangmat lijkt. Een heel kleu rig meubelstuk in dat genre is ook de wieg uit Pakistan, vervaardigd van rijk beschilderde palen, waartus sen een hangmatje is gespannen. Van bont en palmblad Uit Nieuw-Guinea komt een heel simpel wiegje van gevlochten riet, be stemd om baby aan een boomstam in slaap te wiegen. En de wieg van ■bont die op deze tentoonstelling staat, is de meest natuurlijke wieg die er maar te bedenken is. Tussen de wie gen van de wereld draagt een opge zette kangeroe haar baby in de bui del mee. Buidelwiegen zijn er ook uit Afrika en Liberia. Het eenvoudigste wiegje is een groot palmblad, waarop een negerbaby ligt te spartelen. Tussen deze vele facetten van de „bakermat" der Europese cultuur, is ook een echte bakermat te bekijken. Dat is een soort zitmat vpor baker en baby, in België gevlochten naar het voorbeeld van de bakermat, die op de tekening „De Magere Keuken" van Bruegel voorkomt. Tussen de wiegen staan kinderen en moeders, gekleed in costuums uit de verschillende landen en tijdperken, waaruit die babymeubelen afkomstig zijn. Met zorg Zelfs de eenvoudigste wiegjes zijn door liefdevolle moederhanden met zorg bekleed en van dekentjes en la kentjes voorzien. Dat valt bijvoor beeld op bij de heel sobere wieg ge vlochten uit ongepelde twijgen, die van de Ierse Aran-eilanden naar En schede kwam en bij de Twentse mandwieg uit de tijd. toen dat ge west nog niet door de industrie tot grotere welvaart was gebracht. Er zijn druk wiegen gedekt de afge lopen weken daar in Enschede, want de ..babybedjes" uit vele landen moesten er ook nog allemaal in de juiste stijl aangekleed worden. Vele vrouwenhanden hebben zich daarbij met toewijding verdienstelijk ge maakt. Alle wiegen van de wereld zijn daar op 3 x A nu zo keurig van alle toe behoren voorzien, dat men er vele baby's goed verzorgd in slaap zou kunnen wiegen. Wie stelt van deze unieke wiegententoonstelling een bro chure met foto's samen? Dat zou een nuttig begin zijn van een uitgebreider documentatie over de allereerste „bed jes" van de mens, door de eeuwen heen en in verschillende landen en werelddelen. (Ingezonden mededeling) elke zaterdagavond 18.15 ^^c>p Radio Veronica 1

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1962 | | pagina 7