Beter dan in de V erenNaties
ontmoeting tussen Oost en West
Het drama van Koewacht
Voorzichtig contact met R.-K. kerk
Geen Europa der vaderlanden
ds. J. van Dullemen
te Zoutelande
Middelburg kreeg
50 jaar geleden
elektriciteit
Geslaagden typen
Charles~dè Wolff
in Vrouwenpolder
Zaterdag H augustus 1962
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 5
Vijfentwintig jaar Wereldraad van Kerken
BROCHURE EN FEEST
Wijd als de wereld
Tweemaal oekumene
ïn schaduw van Concilie
Ds. Metselaar jubileert
Voorlichtingsavond
middenstand in
Middelburg
Strandfeest in Cadzand
Verbetering aanbesteed
Noordbevelandse wegen
Wandelingen door de Zeeuwse historie
Overdenking
Raad Kortgene
Ds. A. Schippers f
Op een bijeenkomst van zendingsarbeiders en kerkelijke leiders stond een man op in een lange,
witte toga. Het was Azariab, de anglicaanse bisschop van Dornakal in Indiaeen represen
tant van de „jonge kerken", die nog maar kortgeleden geboren waren op de zendings-
velden van Azië en Afrika.
„In mijn bisdom"' zei Azariah, „vinden vele Hindoes geen vrede meer in hun eigen godsdienst.
Ze staan op het punt christen te worden, maar ze hebben één grote aarzeling. ,'In het Hindoeïsme
zijn we één", zeggen ze, „in het Christendom zullen we verdeeld zijn"
DIALOOG terecht moet komen, kan
dus met recht no? een vraag heten.
Toch is er hoop. De uitwisseling van
waarnemers en de wederzijdse informa
ties maken duidelijk, dat men van twee
kanten gelooft, dat Christenen niet mo
gen volharden in een volledige isole
ring. Zij die geloven haasten niet.... We
moeten niet teveel tegelijk willen. In de
25 jaar van de Wereldraad is oneindig
veel meer gebeurd dan ooit voor moge
lijk werd gehouden. Deze ontwikkeling
gaat voort.... Daarom is het Concilie
van zo'n grote betekenis, ook voor de
niet-r.k. kerken.
We leven, oecumenisch gezien,
in een wonderlijke tijd. We zien
het, maar doorgronden het nog
niet ten volle. Maar er daagt be
grip. Omdat er informatie is, waar
vroeger alleen gezwegen werd.
Onder de vele persmensen bij het
Centraal Comité zijn ook talrijke
r.k. formalisten. Dat is, hoe dan
ook, een bemoedigend teken.
Deze foto geeft mei heel duidelijk aan
Üat op de vergadering van de Wereld
raad grote verscheidenheid bestaat:
van links naar rechts aartsbisschop
Iakovos van de Grieks Orthodoxe
kerk, dr. Donald M' Timkulu (metho
dist uit Noord-Rhodesio) en aartsbis
schop Gunnar Hultgren (Zweedse
kerk, Uppsala).
MIDDELBURG. In november is
het vijftig jaar geleden dat in Middel
burg voor het eerst elektrische stroom
kon worden geleverd. B. en W. vinden
het daarom goed aan dit feit enige
aandacht, te schenken. De bedoeling is
een jubileum-brochure te verspreiden
waarin een prijsvraag wordt opgeno
men. Gerekend naar een oplaag van
tienduizend exemplaren zal de uitgaaf
van de brochure alsmede de kosten van
de prijsvraag 10.600 vergen. Dit be
drag wordt de raad als krediet ge
vraagd. B. en W. willen ook het ge
meen tepersoneei als herinnering twee
feestavonden aanbieden, te organiseren
door de personeelsvereniging van de
gemeente. Gedacht wordt aan de op
voering van een toneelstuk door een be
roepsgezelschap of een eerste klas
amateurensemble. De kosten van deze
avonden worden geraamd op 3000. De
winst van het elektriciteitsbedrijf over
1961 maakt het mogelijk 10.600, ten
laste van de dienst 1961 uit de alge
mene middelen aan het bedrijf ter dek
king van de kosten uit te keren.
SOUBURG. Aan het Instituut
,.Kuijpers-de Groot" te Souburg slaag
den op 6 juli j.l. voor het examen
Machineschrijven A de volgende kan
didaten:
W L Brouwer; L H Kodde; C J de Visser
te Aagtekerke; A M Hesseling; J M Maas;
M P Provoost te Domburg; P C Wijkhuijs
te Grijpskerke; P Boone; W A Roose te
Koudekerke; J J Marcusse; C J Radder te
Kamperland; W M C van Baaien; J S Boo
ne; J M van Boven; A de Bruin; M H Th
Caljouw; M M Cornelissen; C J Dekker;
A C F lierman; H A van Herwaarden; S G
J van Herwaarden; M A van Hoepen; L P
J Janse de Jonge; M A Kamphuis; K H
Kooman; W P Littooij; A C Minnaar; P de
Visser; B S "Wolf allen te Middelburg; J J
K Crucq; J J Willemse te Nieuwdorp; P J
van Nieuwenhuyzen te Nieuw en St Joos-
land: EMC Don; HEK Visser; J de
Visser te Oostkapelle; J M Arendse; P M
Bakker; M Berrevoets;J C Broeke; H M J
Grashuis; M C Hamelink; M Izeboud; A C
Kole; E Krijger; E S Leynse; A I Lijnse;
M C Maaskant; N Maljaars;P Maljaars,
S J Minderhoud; Mevr M F Moens-den Ha-
mer- J H Nelis; L P de Noijer; A Puupe
D Putjpe; W M Reynhout; M Stroo; H A
Tlelman; M P Vos; J A Vos; G A Wan jon;
E N de Wolf allen te Oost- en West Sou
burg; A A Stroo te Serooskerke; S Arnoldi.
J M Barends; J Bikker; H J M Bos, J W
Christiaansen; J J Dieleman: M A van der
Ent; H D Fastenau; L S G ITlius, J Frank,
R Geilman; I M M Harms; J Jobse; J J
Kole; N C v.d. Made; T H de Muijnck,
M J Noot; G Oostertiuis; A T Slagboom; P
Suurmond; J L Talmon; Y van Tatenhove;
H Tuinhof; P M van Veendaal allen te
Vlissingen: A M van Gelder te Veer. Er
slechts 3 kandidaten afgewezen.
TERNEUZEN Aan het Nederlands Han
delsinstituut slaagden voor het diploma ma
chineschrijven: MMS Bolier, P E de Blaay,
J Geanse, M P Schippers, A A Verschelling,
J A J Mannaart, P C Cijsouw, W L Bare-
man, M A Volleman, M de Doelder, T M
"Wieland, E L Bonnewijn, J H Verftage, J W
C Oppeneer, J Ph van Luik, C L Dooms, J E
van Driel, E Meertens, M S A Stoffels, E J
de Koeier, C Buijze, A P Dieleman, J A J
Leeman, A C Rijnberg, C J van de Velde, M
Witte, P J de Smit, W H van de Hooft, E J
Lucasse, A P de Blaaij, C Halm, J A Rouw,
allen te Terneuzen; J M Pijpelink, PCM
Sarfaty. J L Kiel. N S Lauret, SMS Bode-
r:e, F M Dieleman. A J van Es, C Dieleman-
Bakker, allen te Hoek; S D van de Ree, D
Hamelink, C J Florussen, J C H Lokerse, Ph
A Knijff, allen te Zaamslag; C J Punt, uit
Hiervliet; V E Verhaer, J A Rose, J R
-hoot te Axel: A M A Leclou, D P van
Hout, L M Dallinga, te Sluiskil; G G Kalfs
vel M B Smith te Sas van Gent; G C de Bat.
B J Sanderse. J Bakker. P J Bakker, J M
Schipper R P van de Vliet te Goes: C A
van Overbeeke, C Hofman, C Lambrechtse,
C van Liere te Borssele. M J Hoekman. C
i. de Jonge te 's-Gravenpolder; E Barman te
Nisse: G J la Grand te Hoedekenskerke; B
<f.e Bruyne te Kamperland; P M V Knuit te
Heinkenszand; N A de Baar te Lewedorp; A
JJooyflijk te Nieuwdorp en W j de Rijke te
's-Heer Arendskerke. Voor het diploma steno,
p-rfie slaagden: M Ribbens en J C A de Jon-
g- te Terncuzën en J Herrebout en J van de
Vrede te Zaamslag.
Dat is de tragische werkelijkheid: de boodschap, door zendings
mensen gebracht, werd overstemd door het gekrakeel van de kerken
achter hen. De jonge kerken hebben zich dat zeer aangetrokken.
Begrijpelijk dan ook, dat de oecumenische beweging zijn sterkste im
pulsen vanuit de zending gekregen heeft. Zo hebben de „oude
kerken" moeten leren, dat de verdeeldheid van de christelijke kerk
niet zo vanzelfsprekend en door God gewild was als zij eeuwenlang
dachten. Evangeliseren betekent ook: be-evangeliseerd worden.
Van het begin van de Reformatie af
zijn er mensen geweest, die de ver
deeldheid der kerken zeer ter harte
ging. Pijnlijk ter harte. Ook Calvijn
behoorde tot hen. In 1522, vijf jaar na
de stellingname van Luther, schreef hij
aan de aartsbisschop van Canterbury:
,,De heilige gemeenschap van de
leden van Christus wordt wel door al
len met de mond beleden, maar
slechts door weinigen ook metterdaad
beoefend. Daardoor komt het, dat het
lichaam van Christus zo met ver
strooide ledematen verminkt teneer
ligt... Dit gaat mij zo ter harte, dat
ik, zo ik hierin van enige dienst zou
kunnen zijn, niet zou schromen zo no-
dit tien oceanen te doorkruisen...."
Het heeft ruim vier eeuwen geduurd,
maar de oceanen zijn nu doorkruisd.
Het Centraal Comité van de Wereldraad
van Kerken, van 7 t.m. 17 augustus in
Parijs in jaarlijks beraad hijeen, verte
genwoordigt de hele wijde wereld. Het
is een mengeling van gewone costuums
en exotische gewaden, een samengaan
van rassen, een ontmoeting tussen Oost
en West, die beter functioneert dan in
de Verenigde Naties.
Woensdag was het ontroerend en be
moedigend tegelijk om dit gezelschap
te horen spreken over internationale za
ken. Bisschop Hromadka van de Hon
gaarse Kerken sprak uit, wat menigeen
voelde: als we geloven in de „gemeen
schap der heiligen", houdt deze niet op
bij grenzen, ook niet bij het IJzeren
Gordijn.... De commissie voor Interna
tionale Zaken van de Wereldraad tim
mert niet aan de weg, maar ze vormt
achter de schermen een merkwaardige
verbinding tussen naties, die elkaar in
de Ver. Naties wel zien doch zelden we
zenlijk ontmoeten. Hier is dat anders.
Hier dringt de liefde van Christus om
eikaar niet los te laten, maar vast te
houden.... in de gemeenschap der heili
gen.... gelóófd en soms ook gekénd.
De christelijke kerken, die (geestelij
ke) vrede prediken, zijn ook bezorgd
voor de vrede onder de volken. Ze wil
len er een bijdrage aan leveren. In ei
gen land, zoals metropoliet Justinus
woensdag in het Centraal Comité bena
drukte. Juist in eigen land. Een
schijnbaar eenvoudige verklaring waar
achter echter een hele wereld schuii
gaat wanneer men bedenkt in welke si
tuatie zijn Roemeense Orthodoxe Kerk
verkeert.
Vanuit deze visie kan in de Wereld
raad een intermediair gevonden wor
den, die we in de Ver. Naties te vaak
missen. Tijdens de conferentie over de
atoombewapening in Genève vond nog
in juni een ontmoeting plaats van ker
kelijke leiders, waar de ambassadeurs
van de Sowjetunie, de Ver. Staten
Engeland de standpunten van hun rege
ringen uiteenzetten. Maar dat niet al
léén.... Die standpunten kwamen ook
ter diseüssie en duidelijk was, hoe an
ders hiér de gespreksbasis lag.
Het begrip „oikoumene" heeft in het
Nieuwe Testament twee betekenissen,
zei secretaris-generaal dr. W. A. Visser
't Hooft. Het wordt gebruikt in de zin
van mensen, die in verlorenheid hun
gemeenschappelijk leven leiden in de
staat. De tweede betekenis is die van
de wereld, waarin God door zijn gena
dig handelen in Jezus Christus ingrijpt.
Alle dingen zijn onderworpen aan de
Heer!
Daarom kan de oekumenische bewe
ging niet introvert zijn: alleen gericht
op zichzelf. De oekumene, die met de
rug naar de wereld staat, verzaakt
haar roeping om de wereld Christus'
heerschappij te verkondigen. Die moet
ze BELEVEN, naar bulten, en natuur
lijk ook naar binnen.
Binnen de Wereldraad van Kerken
ontmoeten kerken elkaar, die eeuwen
lang van elkaar geïsoleerd zijn ge
weest. Niemand had dat voor mo
gelijk gehouden, toen in juli 1937
in Londen in principe besloten werd
tot de stichting van een Wereld
raad van Kerken. Maar het is gebéürd.
In menige kerk is een rust verstoord,
die de dood in zich had. Wederzijds
heeft men elkaar verrijkt. En steeds
meer werd de Wereldraad werkelijk
WERELDRAAD. De toetreding van oos-
ters-orthodoxe kerken (ditmaal weer
twee, waaronder die van Armenië)
heeft ook het gebied achter het IJzeren
Gordijn ,een sterke representatie gege
ven. De Russische kerk heeft sinds
New Delhi (1961) het meest in het
nieuws gestaan, maar ook Roemenië,
Bulgarije en andere landen zijn niet te
verwaarlozen... Ze hebben, met de or
thodoxe kerken van het Midden-Oosten
en Amerika, een geheel eigen inbreng
die overigens in de Wereldraad nog
meer gestalte moet krijgen. Afgesloten
als deze kerken geleefd hebben, zoeken
ze naar de meest juiste vorm van com
municatie. Een begrip, dat kenmerkend
is voor de bedoeling van de Wereld
raad. Ontmoeting is verbinding en con
tact houdt begrip in!
Het tweede Vaticaanse Concilie, dat
over twee maanden zal beginnen, houdt
ook de Wereldraad bezig. Voor het eerst
in de 25 jaar van zijn bestaan krijgt
de Raad te maken met een dergelijk
besluitvormend orgaan van de R.K.
Kerk. Het Concilie kan zo belangrijk
worden voor de verhouding van de R.K.
Kerk tot de andere kerken, dat we het
gevoel hebben, dat het ook om onze
zaak gaat, zei dr. Visser 't Hooft.
Hij betreurde het, dat er zo weinig
concrete dingen bekend' zijn over het
Concilie. Van de voorstellen, die ge
daan zullen worden, is niets bekend
Soms horen we, dat het Concilie zeer
ver zal gaan op de weg naar herstel
en vernieuwing dan weer dat totaal
geen stappen ondernomen zullen wor
den, die de verhouding tot de andere
kerken wezenlijk zouden kunnen verbe
teren.
Er moeten onder ons geen misver
standen over de relatie tot de R.K.
Kerk rijzen, zei Visser 't Hooft en hij
duidde daarmee op de onrust, die er
in sommige kerken leeft en die deze
week ook tot uitdrukking werd ge
bracht. Er kan geen sprake zijn van
besprekingen over organisatorische bin
dingen, aldus de secretaris-generaal. De
situatie is eenvoudig deze, dat we goed
over elkaar geïnformeerd proberen te
zijn en eikaar ook inzicht te geven in
eikaars bedoelingen.
Natuurlijk is er iets nieuws geschied.
Kort geleden zou het nog ondenkbaar
geweest zijn, dat de R.K. Kerk officieel
door waarnemers vertegenwoordigd was
bij vergaderingen van de Wereldraad.
Dat was zo tijdens de derde Assemblee
in New Delhi en ook bij deze bijeen
komst van het Centraal Comité zijn
voor het eerst twee-R.K. waarnemers.
De Wereldraad zal op haar beurt
met twee waarnemers vertegenwoor
digd zijn op het Concilie. Over hun po
sitie is breedvoerig gediscussieerd. Na
drukkelijk werd vastgesteld, dat ze
geen volmacht hebben officieel namens
de Wereldraad te spreken of onderhan
delingen te voeren. Ze zijn er'om de
mogelijkheden na te gaan van de dia
loog tussen KERKEN, waar Visser 't
Hooft om gevraagd heeft. Want het
nieuwe klimaat, dat nu ontstaan is,
vraagt om een voortgaan van gesprek
ken tussen individuele personen tot een
dialoog tussen KERKEN.
Zal het daarvan komen? Binnen de
Wereldraad heersen daarover grote
vragen, die nog sterkerk zijn geworden
nu bekend is geworden, dat de waarne
mers op het Concilie alles „onder em
bargo" zullen aanhoren. Ze mogen er
buiten het Concilie met niemand over
spreken. Ook niet met de Wereldraad
dus. Wat er op die manier van een
GOES. Ds. C. Metselaar zal vrij
dag 14 september aanstaande een recep
tie worden aangeboden in de kantine van
de Ambachtsschool. Het is 12 septem
ber 25 jaar geleden dat de heer Met
selaar, die Ned. Hervormd predikant is
ie Goes, in Varik in het ambt werd
bevestigd. De receptie duurt van acht
tot half tien.
MIDDELBURG. De Middelburgse
middenstandscentrale heeft gisteren een
voorlichtingsavond gegeven waarop de
algemeen secretaris van de Kamer van
Koophandel, de heer A. S. de Jonge een
toelichting heeft gegeven op een enquête
betreffende de uitvoering van de win
kelsluitingswet 1951.
Van de gelegenheid tot het stellen van
vragen werd uitvoerig gebruik gemaakt
waarbij de verschillende problemen van
de middenstanders betreffende vakantie
regeling en verplichte sluiting ter spra
ke kwamen.
Duidelijk werd in elk geval gesteld
dat er gewerkt moet worden naar een
enkele vrije middag voor alle branches.
Gaat men nl. de vrije middagen ver
snipperen over drie dagen dan zou men
Middelburg als verzorgingscentrum aan
tasten en dan zou de middenstand zich
zelf nadeel berokkenen. Voor deze ver
gadering, die in restaurant Wohler
werd gehouden, bestond een zeer grote
belangstelling.
CADZAND Het door de V.V.V. Cad
zand georganiseerde strandfeest te Cad
zand op donderdagmiddag op het strand
voor hotel „De Blanke Top" voor de
jeugd van 5 tot en met 12 jaar kan als
goed geslaagd worden beschouwd. Naar
schatting een 300-tal kinderen hebben
zich deze middag vermaakt.
MIDDELBURG Het verbeteren van
het weggedeelte KortgenewegZand-
kreekdamVeerhaven Kats en het om
leggen en verbeteren van een aanslui
tend gedeelte van de provinciale weg
KortgeneWissen'kerke werd gistermor
gen bij Provinciale Waterstaat in Mid
delburg aanbesteed. Er waren acht in
schrijvers. De laagste was het Aanne
mingsbedrijf Zeeland N.V., Middelburg
met 515.000, de hoogste H. C. van Hee,
Kamperland met 570.000.
Zal het in de wereld blijven
zoals het altijd was? „Machts
tegenstelling", waaronder de
wereld leeft en sterft. Machts
tegenstelling, heel vroeger over
de wereld verstrooid als twee
ling-kruimels over de tafel, nu
als een in tweeën gebroken
brood op een bord. Wanneer
het echt altijd zo zal blijven
omdat het altijd zo geweest is,
dan is het katastrofale einde
duidelijk in zicht. Ook in een
primitief dorp achter het ijze
ren gordijn, primitief van lang
voor het communisme, ziet men
net als in Den Haag een hel
dere spoetnik over de sterrehe-
mel een rechte lijn trekken,
veel te snel voor een hemel
lichaam, veel te traag voor
een vallende meteoor. Een Rus
sische of een Amerikaanse? In
elk geval teken van de grote
vermogens die in de mens ge
legd zijn. Maar hoe hij deze en
andere fenomenale kunden ge
bruiken zal, is de vraag die
ons bezig houdt als we nog
moed hebben er over na te
denken.
Gevestigd in de westerse cul
tuur verdient het onze overwe
ging of het Europa-der-vader-
landen van De Gaulle en van
Adenauer uitzicht biedt de cli
max der wereldverscheuring te
ontgaan? Waarbij we terzijde
laten dat het maar een paar
vaderlanden zijn die over en
buiten Europa moederen
willen; herstellende oudgedien
den. De Bijbel norm voor
christelijk denken, al heeft een
beangstigende kleinkunst van
tradities de Bijbelse diepte ver
vlakt de Bijbel spreekt
slechts over „de volkeren" der
aarde enerzijds; en anderzijds
„het volk" dat onder Gods roe
ping leeft.
Geen onderscheid dus naar
ras of natie, naar bodem of
klimaat, naar volksaard of
heersers-aanleg, maar alléén:
naar het al of niet kennen van
God, bij wie de bron des le
vens is I). Let wel: bij wie
en niet uit wie, omdat Schep
per en Schepping niet zomaar
in eikaars verlengde liggen,
want God is souverein t.o.v.
zijn voortbrengselen. Het late
re verhaal van de Schepping II)
is dan ook terecht als inleiding
voorop komen te staan. En Je
zus zegt eerbiedig: „Vader,
Heer des hemels en der aar
de" III) volgens de Israëliti
sche gedachtengang: „Wie is
het die spreekt en het is er,
als de Heer, het niet ge
biedt?" IV)
Bij God heeft alle leven zijn
bron, vandaar dat het mens
zijn in wereldomvattende zin
zonder onderscheid, z'n wezen
lijke waarde ontleent aan het
al of niet belijden van: HEM.
Zoals Abraham de ingeving
van zijn stem ontving en Mo-
zes de beleving van zijn ver
schijning, zo werden profeten
en apostelen en worden nog de
gelovigen gewaar de onvergan
kelijkheid die er is in zijn
dienst.
Daarom lijkt ons het Europa
der-vaderlanden een verlate en
verwerpelijke dienst van stam
goden en zelfcultus; o.i. zal
geen eenzijdig nationaal ge
weld of dito internationale
machtsgroepering als wereldor
dening aanvaardbaar zijn. Er
zal, in de richting van weten
schap en kunst, gezocht moe
ten worden naar het wezenlij
ke van het leven: van dat le
ven dat de mens te doorzoeken
en te beheersen gegeven werd.
„Looft de HEER alle gij vol
ken, prijst Hem alle gij naties;
want zijn goedertierenheid is
machtig over ons en des HE
REN trouw is tot in eeuwig
heid! Prijs de HEER" V)
Emoties van rassen en naties,
berekeningen der machten die
nen ingepast in dit wereld-om
vattende Rijk. Ze zullen daar
bij wel de gewichtige functie
hebben in de wereldsamenle
ving, die individuele, sexuele
en sociale gevarieerdheid aan
de maatschappelijke samenle
ving geven: stimuleren, verle
vendigen, nemen en geven te
gelijk. Hier is de basis voor:
gemeenschap en vrede, die
dreigende ondergang in nihilis
tische zelfverheerlijking kunnen
keren. Maar dan zal het in de
wereld niet moeten blijven, zo
als het altijd was; dan zullen
de volkeren zich tot volk van
Gods roeping moeten „beke
ren".
I) Ps. 36 10. II) Gen. 1
1-2 4. III) Mt. 11 25. IV)
Klg. 1.3 37. V) Ps. 117.
AXEL P. J. PENNINGS
In ons blad van 4 november
1961 stonden een paar regels over
Jean Baptiste de Loeil, de laatste
die op de Markt te Middelburg
werd ter dood gebracht. Zomaar
een paar bijzonderheden, die ik
uit mijn aantekeningen had opge
diept. Meer kon ik toen niet schrij
ven over deze moord op zijn
vrouw.
Maar door een brief van een
lezer, die me schreef dat er een
boekje over deze geschiedenis
moet bestaan, weet ik er nu wel
meer van.
Het bedoelde boekje heb ik uit de
Prov. Bibliotheek gekregen. Het is ge
schreven door de advocaten Van Digge
len en Snijder, die de beschuldigde
heelmeester als verdedigers kreeg toe
gewezen. Bijzonder knap vind ik de
uitvoerige verdediging van mr. Snijder.
De verklaringen van de 39 getuigen weet
hij meesterlijk te weerleggen. Het is
hem er vooral om te doen bewijzen te
hebben van de schuld en hij vindt bij
de getuigen vooral vermoedens en gis
singen.
Toch geloven ze beiden in de schuld
van De Loeil, maar het is nu eenmaal
htm werk te pogen hem zo goed moge
lijk schuldvrij te praten. Hun verdedi
ging heeft niet geholpen evenmin als de
ontkenningen van de beklaagde: de
rechtbank heeft hem ter dood veroor
deeld.
Jean Baptiste de Loeil
Eerst willen we zien wie de beschul
digde was. In 1790 werd hij te Exaerde
in België geboren. 27elf schijnt hij dit
niet zo goed te weten, want voor de
rechtbank geeft hij als geboorteplaats
op Leerne Sint Martijn in Oost-Vlaande-
ren. In Gent studeerde hij genees-, heel-
en verloskunde en onderwijl leidde hij
een vrolijk leven.
Na een examen in 1813 werd hij toe
gelaten als „heelmeester ten plattelan-
de" en het volgend jaar vestigde hij
zich te Koewacht. Toen trouwde hij met
Felicita van Peteghem, uit een nette
Vlaamse familie. Een huwelijk, waar
voor hij eerst weinig voelde, maar dat
vooral op aandrang van zijn vader werd
aangegaan.
Het is een mislukking geworden. Hij
heeft beweerd dat zijn vrouw erg ja
loers was. Heeft hij het er ook naar ge
maakt? In ieder geval ging hij te dik
wijls naar Gent, waar hij vermoedelijk
de huwelijkstrouw heeft geschonden.
Reeds tijdens de wittebroodsweken liep
zijn vrouw van hem weg. Op zijn aan
drang kwam ze weer terug.
Later heeft dit zich meermalen her
haald. Wegens ontrouw van haar man
is ze zelfs acht jaar van hem weg ge
weest (1832-'40), ze woonde toen in haar
geboorteplaats Seveneecke.
De scheiding die ze aanvroeg voor de
rechtbank van het Belgische Dender-
monde kon niet doorgaan, omdat ze in
Holland woonden.
De heelmeester was een wellusteling,
KORTGENE. De raad komt maan
dag 20 augustus om twee uur in open
bare vergadering bijeen. Op de agenda
staan de volgende punten: Het
maken van een persleiding en het leve
ren van bijbehorende pompen ten behoe
ve van het bungalowterrein ondershands
op te dragen aan N.V. Tamse te Goes;
de Spuikom tijdelijk af te staan in ge
bruik aan de speeltuinvereniging; een
krediet van 187,50 gulden beschikbaar te
stellen voor het aanschaffen van boeken
en materiaal ten behoeve van de Ulo
school; het aanschaffen van schoolrneu-
belen en ontwikkelingsmateriaal en het
bouwen van een schuurtje met fietsen
stalling voor de kleuterschool te Colijns-
plaat.
VROUWENPOLDER. Het tweede
orgelconcert in de Geref. Kerk in Vrou
wenpolder in het kader van de serie
zomer-orgelconcerten te Vrouwenpolder
zal worden gegeven door de uit Ensche
de afkomstige organist Charles J. de
Wolff. Het programma bevat de volgen
de werken:
1. Passacaglia in d-moll D. Buxtehude,
2. 3 koraalbewerkingen over Jesu meine
Freude J. G. Walther, 3. Concert in d-moll
G. F. Handel, 4. 2 koraalvoorspelen over
Wer nur den Iieben Gott last walten J. S.
Bach, 5. Fantasia in c-moll J. S. Bach, 6.
Koraa(voorspel, Herz liebster Jesu J. Brahms,
7. Variaties over O Nederland let op uw
saeck W. Mudde.
BAARLAND. Tengevolge van het
stoken van een fornuis ontstond schoor
steenbrand ten huize van de heer A. L.
van de Repe. De brandweer was snel
ter plaatse en met behulp van schuim-
blusapparaten gelukte het de brand
spoedig onder controle te krijgen en te
blussen. Naar verluidt zal nu een nieu
we schoorsteen gebouwd worden.
die ook nogal dronk, het laatste jaar
van zijn verblijf in Koewacht wat hij
een volslagen dronkaard.
Gezin
Ze hebben zes kinderen gehad, waar
van er bij de dood van de vrouw op 4
november 1848 nog vijf in leven waren.
Hij woonde samen met zijn 19-jarige
dochter Virginie, met wie hij in bloed
schande leefde, zoals zij zelf beweerde.
Zij ,was de enige, die het thuis kon uit
houden. Alle andere kinderen waren uit
huis weggegaan, weggejaagd is mis
schien een beter woord.
Bij ondervraging door de politie gaf
ze toe dat haar moeder door haar va
der mishandeld werd, dat hij haar liet
uithongeren. Waarom heeft ze hiervoor
de politie niet gewaarschuwd? Waarom
heeft ze haar moeder niet beter gehol
pen, haar bijv. eten gegeven, toen haar
vader niet thuis was? Was ze misschien
bang voor hem? Wel heeft ze eens ge
zegd: „Ais ik haar stilletjes voedsel zou
bréngen en hij kwam er achter, sloeg
hij me dood." Of deed ze misschien een
beetje mee met haar vader, gezien ook
hun schandelijke verhouding? Vragen
die ik niet kan beantwoorden.
Evenmin begrijp ik waarom de over
heid niet ingreep. Ze wist toch van de
verschrikkelijke toestand, waarin de
vrouw op zolder verkeerde. Tenminste
de secretaris van Koewacht, Verman
dei, en de onderpastoor Dieriks hadden
haar in die ellendige staat gezien of
gehoord. Ook zij waren vermoedelijk
bang voor de dokter.
Hun oudste zoon Adolphus was bakker
in Brussel en had zijn moeder in geen
4% jaar gezien. Misschien wist hij niet
goed in welke omstandigheden ze haar
leven moest doorbrengen. Drie maan
den voor haar dood was zijn broer
Eduard, die eveneens in Brussel woon
de, in Koewacht geweest. Hij had aan
zijn vader gevraagd of hij zijn moeder
mocht zien. Zijn vader had het hem ge
weigerd en hem de deur uitgezet. Dit
verzoek had de heelmeester gewroken
op zijn vrouw, die op zolder lag uit te
teren, met de woorden: „Ge moest al
30 jaar in uw graf liggen, ik zal u net
zo lang slaan tot ge in uw graf ligt.'
Mishandelingen
De kinderen hadden geen plezierige
jeugd gehad, ze werden herhaaldelijk
geslagen, mishandeld en in het kelder
kamertje opgesloten.
Ook de 24-jarige dochter Rosalie ver
klaarde hetzelfde. Vier jaar geleden
was ze samen met haar moeder het
huis uitgevlucht en hadden ze een tijd
in een herberg te Koewacht gelogeerd.
Haar vader was toen ongenietbaar. Hij
was wegens dronkenschap voor een
jaar geschorst als heelmeester. Ook met
haar wilde hij oneerbare handelingen
bedrijven toen ze een meisje van zes
tien jaar was. Toen hij haar later weer
lastig viel, was ze het huis uitgevlucht.
In mei was ze nog even terug geweest
en had haar moeder gezien, 't Was ver
schrikkelijk.
Ook hun broer Julianus kon het
thuis niet uithouden. Hij was in Fran
se krijgsdienst gegaan en in Afrika ge
sneuveld.
Geleerd hadden de kinderen niets, ze
moesten maar zien dat ze door de we
reld kwamen.
Zoals ik al gezegd heb was de jong
ste dochter Virginie de enige die nog
thuis was. Als meisje van vijftien jaar
was ze echter ook verscheidene maan
den uit huis geweest, had overal ge
zworven en veel armoede geleden. Ten
einde raad was ze weer teruggekomen.
Ziehier in het kort de entourage rond
de woning van de Koewachtse heel
meester, de moordenaar van zijn vrouw.
Hoe dit drama zich voltrokken heeft
zien we in het volgend artikel.
DEN HAAG. Te Vaassen (Gelder
land) is in de ouderdom van 82 jaar
overleden ds ,A. Schippers, emeritus
predikant van de Gereformeerde Ker
ken. Ds Schippers, die 16 november
1879 te Middelburg werd geboren, stu
deerde aan de Vrije Universiteit theolo
gie en aanvaardde 20 mei 1906 het pre
dikambt te Maasdijk (Westland). Hij
diende de kerken van Doesburg en Slie-
drecht en van 1923 tot aan zijn emeri
taat in 1946 die van IJsselmonde. Daar
na was hij nog drie jaar hulpprediker
te Eist en vervolgens drie jaar te Vaas
sen. Ds Schippers was bij herhaling
werkzaam als reserve-legerpredikant.
In 1940 onderscheidde hij zich in de
oorlogsdagen door zijn dapperheid door
dat hij met de troep steeds aan het
front vertoefde. Daarom werd hij onder
scheiden met het oorlogsherinnerings-
kruis met de gesp. Op 23 juni 1948 heeft
prins Bernhard hem voor het front van
de troep het bronzen kruis uitgereikt.
Ds Schippers was de eerste veldpredi
ker die deze onderscheiding ontving.
Als ouderling van de kerk van Vaassen
was hij ook lid van de Generale Syno
de. Hij heeft in IJsselmonde o.m. een
christelijke school gesticht, waarvan hij
vele jaren voorzitter is geweest.
Aanstaande maandagmiddag zal zijn
stoffelijk overschot na een rouwdienst
in het gebouw voor Christelijke belan
gen te Vaassen op de algemene be
graafplaats aldaar ter aarde worden be
steld.
DIENEN en VERDIENEN
TAE Griekse mythologie verhaalt van
Midas, die na een bewezen dienst
aan de god Dionysus, een wens mocht
doen. Midas aarzelde niet lang en wenste,
dat alles wat hij zou aanraken in goud
zou veranderen. Terstond ging zijn wens
in vervulling. Verrukt wandelde de ko
ning in zijn tuin en elke bloem, die zijn
hand beroerde, veranderde in heerlijk
goud. Waar hij zijn voeten zette liet hij
een gulden spoor achter. Vermoeid van
de wandeling maar zeer voldaan zette hij
zich op zijn troon, welke eveneens een
gouden zetel werd.
Maar toen hij zijn lippen zette aan een
bokaal om een koele dronk te genieten
blonk het goud hem tegen, maar zijn
dorst werd niet gelest. Een tweede bokaal
werd aangedragen, maar ook diens inhoud
werd goud. Bedroefd vroeg de vorst om
een sappige vrucht en om brood. Maar
ook hierbij geschiedde hetzelfde.
Zo dreigde deze vorst van honger en
dorst te sterven, totdat op zijn vurige bede
Dionysus hem een rivier wees, waarin hij
zich moest baden, wilde de betovering
wijken.
De Bijbel verhaalt ook van een koning
die een keuze mocht doen. God verscheen
aan Salomo in een droom. Ook hij mocht
kiezen; een lang leven, rijkdom, macht
over de vijanden of een wijs hart. Salomo
begeerde een wijs hart om zijn volk als
een goed vor^t te kunnen leiden.
De motieven van beiderlei keuzen staan
als een tegenstelling tegenover elkaar:
Midas kiest voor zichzelf, maar het brengt
hem geen geluk. Met al zijn goud blijft
hij een hulpeloos mens, door de dood
bedreigd. Salomo kiest voor zijn volk en
vindt daarin het ware levensgeluk. Hij is
hierin het voorbeeld van Hem, die „meer
dan Salomo" wordt genoemd, Jezus Chris
tus, welke koos voor het offer terwille
van de mens.
Het opschrift van dit artikel weerspie
gelt iets van de tegenstelling tussen deze
beide koningen en het zal de lezer niet
moeilijk vallen uit te maken aan welke
kant beide koningen staan. Salomo be
geert zijn leven in het teken van het die
nen te stellen, terwijl Midas zich aan het
glinsterend goud vergaapt.
Maar hoe is het in onze tijd gesteld?
Deze vraag is wel actueel nu zoveel jonge
mensen, geslaagd voor hun examen, een
plaats in de maatschappij zoeken en vrij
wel steeds vinden.
DOOR
We leven in onze welvaartsstaat met een
goede en verzekerde verdienste aan onze
zijde. Gelukkig maar! Er zijn wel andere
tijden geweest van werkloosheid en
schrale verdienste. De kranten staan vol
met advertenties waarin goede vooruit
zichten gegarandeerd worden. De C.A.O.'s
maken dat er goed te verdienen valt en
het georganiseerd Ioonoverleg draagt zorg
dat ook de lagere lonen zoveel mogelijk
worden aangepast aan de eisen, welke ge
steld mogen worden voor een menswaar
dig bestaan. Niemand zal hierover de
staf mogen breken, maar veeleer dankbaar
zijn dat er tegenwoordig goed te verdie
nen valt. Het wordt echter gevaarlijk
wanneer het verdienen van het
dienen wordt losgemaakt. De goede
verdienste heeft ook een keerzijde:
nl. dat er hoe langer hoe minder mensen
gevonden worden, die hun leven willen
stellen in het teken van het dienen.
Gaat het nu werkelijk in dit leven al-
leen maar om het verdienen. Wie dit
denkt en wiens levenshouding hierdoor
bepaald wordt staat helaas dicht in de
buurt van koning- Midas. Het is wel zeer
aanlokkelijk wanneer iedere prestatie met
geld beloond wordt maar ook zeer ge
vaarlijk wanneer alleen een hoog loon en
de goede vooruitzichten de beroepskeuze
bepalen. Het is een bedenkelijk feit, dat
de verzorgende beroepen als verpleegster,
kinderverzorgster, helpster in een bejaar-
dencentrum e.d. hoe langer hoe minder
aantrekkelijk worden, omdat hier naast
het verdienen ook het dienen een plaats
heeft en het lijkt wel alsof de hulp aan
de medemens een verouderd artikel ge
worden is. In deze tijd gaat het om de
vraag of Midas dan wel Salomo de harten
der mensen zal veroveren. Laten we nooit
vergeten, dat Midas een heidense
koning was, maar Salomo een voor
loper van Christus.
Bovenstaande gedachten kwamen hij me
op na het lezen van een folder, verspreid
door de Interkerkelijke Commissie Dia-
konaal jaar. Op 27 augustus 1962 begint
er weer een nieuw diakonaal jaar. De
folder is bestemd voor alle jongeren van
17 jaar (meisjes), 18 jaar (jongens) tot
30 jaar.
„Geef gehoor aan deze oproep om een
jaar te geven aan de dienst die verricht
wordt ten behoeve van ouderen en jonge
ren die niet in eigen omgeving verzorgd
kunnen worden", zo lezen wij.
De slagzin waaronder dit diakonale
jaar „start" luidt: „Met elkaar, voor el
kaar, 'n jaar."
Het gaat niet om verdienen maar
om dienen. Er is geen „beloning naar
prestatie", maar naast kost, inwoning en
andere sociale voorzieningen wordt een
zakgeld van 50 gulden netto per maand
in het uitzicht gesteld. Hiervoor zijn niet
opleiding en diploma's de vereisten, maar
toewijding, begrip en handigheid.
Deelnemers kunnen terecht in Utrecht,
Rotterdam en Den Haag en worden ge
plaatst in inriclitiftgen, waar hulp onont
beerlijk is, zoals een ziekenhuis, bejaar
dencentrum, kindertehuis, arbeid onder
lichamelijk gehandicapten enz. enz. Het
wordt een jaar van dienen maar ongetwij
feld zal hieruit een levenservaring voort
spruiten, die voor de maatschappij zijn
vruchten zal afwerpen. En wat is nu één
jaar op je leven?
Met het diakonale jaar staan we dicht
in de huurt van koning Salomo, wiens
wijsheid niets anders was dan de praktijk
van dienende liefde. En de gemeente van
Christus heeft immers van haar Heer de
opdracht gekregen tot dienstbetoon aan
de naaste.
Van harte hoop ik dat velen die dit
jaar een keuze moeten doen hun krachten
in dienst zullen stellen van dit dienstbe
toon en ik moge hen verwijzen voor
verdere informatie naar het secretariaat
van bovengenoemde commissie, Breitner-
singel 30, Rotterdam (tel. 010 181967).
Moge dan bij velen Salomo het van
Midas winnen!
