JOHN GLENN VLOOG OVER EEN KETEN VAN HELPERS EN COLLEGA'S Reeks vluchten VERBIJTEN IS DEEL Alles wordt VAN HUN WERK automatisch vastgelegd De bange vraag van Anna Glenn En de volgende op komst kort achter elkaar Zijdie van het uitstel genoten Platte knapzak met veel eten HET PANEEL DE ISi „KLOKJES" Dure mantel van verbindingen ligt over de aarde HET BEESTJE BINNEN.... KAART DOOR ADRIAAN MEIJERS ASTRONOMISCHE BEDRAGEN VOOR EERSTE WANKELE STAP IN RUIMTE Geen struisvogel Gelovig £&&t€ omloop twegdb omloop oepoe omloop Woensdag 21 februari 1962 ZEEUWSCH DAGBLAD Pag. 7 START OOQ *H/h mmiem. PWCAI? Ml/*»; van 30.000 man DERTIGDUIZEND MENSEN, verspreid over een strook van de aarde, die onder de banen van de Vriendschap 7 ligt, hebben gisteren de vijf spannendste uren van hun leven doorgemaakt. Het ivaren de dienstplichtigen en de vijftienduizend betaalde deskundigen, die John Glenns vlucht hebben mogelijk gemaakt. Driemaal hebben zij overal contact gezocht met de Amerikaanse kunstmaan. Onze redacteur ivetenschappen, die kort geleden op Cape Canaveral, de grote Amerikaanse raketbasis, de voor bereidingen van deze vlucht heeft gevolgd, geeft op deze pagina een overzicht van het tverk van de dertigduizend en van alles wat zich in de kunstmaan Vriendschap 7 heeft afgespeeld. Proeven Over die geestelijke training schreef Glenn dit: „En als ons lichaam en. onze reactiesnelheid niet werden ge controleerd, dan werd onze geest op de proef gesteld. Ingenieurs stelden ons vragen om zicih een beeld te vor men van onze technische ontwikkeling en psychologen namen ons de ene test na de andere af." Bij het opperen van bedenkingen vergaten de meesten ook, dat Glenn en de zes andere astronauten waren ge kozen uit een groep van 110 vliegers, die allemaal ervaring hadden als invlieger. Een injvlieger, dat is bekend, mag nimmer de speelbal van zijn zenuwen worden. Hij moet de risico's, die hij telkens weer loopt, koel onder ogen durven zien en ze kunnen aan vaarden. Een bekende Engelse psycholoog, dr. H. Gwynne Jones, schreef onlangs in een beschouwing over de gemoedstoe stand van John Glenn, dat juist zij die hadden aangedrongen op vervanging TAE RUIMTEVAARDER, die al- leen in een kunstmaan zit, heeft het zelfvertrouwen nodig dat slechts de ervaring kan schenken." Dit stelde John Glenn vast in zijn bijdrage tot het onlangs verschenen boek De Astronauten, waarin Glenn en zijn zes makkers een boeiend overzicht geven van hun intensieve training als „ruimtevaarders". Het onderdeel van die training dat Glenn in het boek voor zijn rekening nam was: lichamelijke en geestelijke voorbereiding. Glenn heette het ene uitstel na het andere niet te hebben kunnen door staan. De spanning zou ook voor hem te groot zijn geworden. De psychologen die Glenn en de zes an dere astronauten hadden helpen klaar stomen, haalden daarover hun schou ders,op. van Glenn degenen waren geweest die de spanning van het vijf uren wachten op de start op 27 januari niet hadden kunnen verdragen en zich in hun verbeelding in de plaats van Glenn hadden gesteld. „Zij vonden de span ning zo ondraaglijk en de anti-climax van het uitstel zo verpletterend, dat velen hunner de mening verkondigden, dat niet van hem zou mogen worden gevergd deze ervaring nog eens te ondergaan", aldus deze Engelse des kundige. Gwynne Jones besluit zijn artikel met de veronderstelling, dat Glenn denkelijk zijn teleurstelling over het uitblijven van de start telkens binnen een dag te boven was gekomen. WIE FOTO'S van het inwendige van de kunstmanen van de Russi sche kosmonauten Joeri Gagarin en German Titof en van hun Ameri kaanse concurrenten met elkaar vergelijkt ontkomt niet aan de in druk dat de Russische wel wat al te simpel en de Amerikaanse mis schien wat te ingewikkeld zijn. Toch kan de schijn bedriegen. Op Cape Canaveral hebben wij het in strumentenbord van een Ameri kaanse kunstmaan van heel dicht bij bekeken en er vele vragen over gesteld. Uit de antwoorden van technici bleek ons dat al die tien tallen knoppen, meters en schake laars stuk voor stuk onontbeerlijk waren voor een veelvoudige beveili ging van de astronaut. Toch simpel Het schakelbord van de Amerikaan se kunstmaan lijkt ook alleen maar erg ingewikkeld. Het is, in vergelij king met het instrumentarium in de cockpit van een groot straalvliegtuig, echt heel simpel. Naast dit schakel bord valt de kleine collectie instru menten in de Russische Wostoks ge heel in het niet. Welke journalist heeft daar ooit een blik op kunnen slaan, laat staan er vragen over kunnen stel len? Geheimzinnig doen de technici van McDonnell op Cape Canaveral niet wanneer er vragen over de technische uitrusting van de kunstmaan gesteld worden. Zij zijn bereid omstandig uit te leggen waarvoor elke drukknop of schakelaar dient. Aan vele drukknop pen is dat trouwens met een oogop slag te zien. Er staat met grote dui delijke letters op waarvoor zij ge bruikt moeten worden. Hetzelfde geldt voor de rijen schakelaars links en rechts van de astronaut. Knuppel Het instrumentenbord is zo geplaatst dat de astronaut zonder dat hij een vin behoeft te verroeren alle wijzer platen kan aflezen en dat hij alleen maar zijn arm behoeft uit te steken om knoppen in te drukken of schake laar® over te halen. Een van de meest ingenieuze instru menten in de kunstmaan is de „stuur- knuppel" van de astronaut. Daarmee kan hij, met een lichte druk van duim of vingers, het gieren, stampen of rol len van zijn voertuig tegengaan zelfs onder de allermoeilijkste om standigheden. Achter al die instrumenten gaat de ..bloedsomloop" van de kunstmaan schuil. Dat is de vernuftige appara tuur die zorgt dat de lucht in de kunstmaan voortdurend gezuiverd wordt en dat de luchtdruk, de tempe ratuur en de vochtigheid constant blijven. Desgewenst laten de technici een schematische voorstelling van de ze klimaatregelaar-in-het-klein zien. MECHANISCHE OGEN observeren de astronaut tijdens zijn kunstmaan- tocht om de aarde nauwlettend. In de kunstmaancabine wordt automa tisch een film van hem gemaakt. De observerende camera is aangebracht op het instrumentenbord van de kunstmaan, op ongeveer een meter afstand van het hoofd van de astro naut. Dergelijke filmopnamen werden ook gemaakt tijdens de korte kogel- baanvluchten van Alan Sheppard en Virgil Grissom in kunstmanen boven de Atlantische Oceaan. Die films zijn in vele delen van de wereld al in het openbaar getoond. De meeste waarde hebben die film opnamen voor de ruimtevaartgenees- kundigen. Zij kunnen er onschatbare kennis aan ontlenen van de gedragin gen van de mens in een toestand van gewichtloosheid. Mechanische ogen in de kunstmaan houden ook toezicht op het instrumen tenbord van de astronaut. Links van zijn hoofd is een camera gemonteerd die tijdens de vlucht het instrumen tenbord onafgebroken filmt. De technici kunnen later uit die film in vergelijking met de vast gelegde mondelinge rapporten van de ruimtevaarder vaststellen of hem wel licht. belangrijke instrumenten-regis traties zijn ontgaan. Omdat de came ra op het instrumentenbord is gericht „richt" de camera ook de periscoop, midden op dat instrumentenbord. Al les wat de astronaut door de peris coop ziet wanneer die in werking is gesteld kan de camera filmen. Het is dan ook een raadsel waarom werd besloten de astronaut een draagbare filmcamera mee te geven. EEN TOCHT IN EEN kunstmaan om de aarde is, alle kosten van voor bereiding inbegrepen, niet goedkoop- Die kosten zijn nu al meer dan 400 miljoen dollar. Natuurlijk kan men gaan uitreke nen hoeveel dollar dat voor de eerste tocht per kunstmaan om de aarde is per kilometer- Dat heeft echter wei nig zin en het is niet helemaal eer lijk ook. Wie het wel wil doen moet bedenken dat die kosten per kilome ter dan met elke volgende kunstmaan- tocht met sprongen omlaag zullen gaan. Het grootste deel van de reusachtige som die aan het projekt-Mercury is besteed bestaat uit de 160 miljoen dollar die zijn betaald aan allerlei fa brieken voor het ontwerpen en bou wen van een serie kunstmanen. Dat zijn dus voor een groot deel investe- rings- en onderzoekingskosten. Ook zit in die som zeer veel arbeidsloon. Dat geldt in mindere mate ook voor de 85 miljoen dollar die tot het einde van het vorige jaar waren uit gegeven voor allerlei grote en kleine lanceerraketten. Alleen de kosten van het in stand houden van een de gehele wereld om spannend net van waarnemingsposten bedroegen aan het einde van het vo rige jaar al 95 miljoen dollar. Dan waren er nog enkele kleinere posten: 25 miljoen dollar voor de kosten Van bergingsoperaties: 35 miljoen dollar voor aanvullend wetenschappelijk on derzoek. Bij dit alles moet men niet verge ten dat voor één kunstmaanvlucht om de aarde in totaal 30.000 mensen in touw komen. De helft van dat leger tje mag dan bestaan uit dienstplichti gen, de andere 15.000 moeten voor hun werk worden betaald. De uitverkorene voor deze eerste vlucht .was, zoals men weet, John Glenn, en zijn plaatsvervanger was M. Scott Carpenter. Het koppel dat was aangewezen voor de tweede vlucht was, naar het Amerikaanse tijdschrift National Geographic berichtte: Do nald Slayton en Walter Schirra (plaats vervanger). Alan Shepard, de eerste Amerikaan die in een kunstmaan een korte ballis tische vlucht boven de Atlantische Oceaan maakte, is op Cape Canaveral, in de centrale controlepost. M. Scott Carpenter houdt zich tot het ogenblik van de start gereed om zo nodig de plaats van John Glenn in de kunst maan in te nemen. Walter Schirra bevindt zich in het belangrijke waar nemingscentrum op de lanceerbasis Point Arguello in Californië. L. Gordon Cooper is gestationeerd in de waar nemingspost bij Muchea, in het westen van Australië. Virgil Grissom, die na Shepard de tweede kogelbaanvlucht volbracht, zal op een van de Bermuda eilanden de technici van de waar nemingspost daar assisteren. Donald Slayton, ten slotte, zal op Cape Cana veral helpen bij de laatste technische controle van de kunstmaan. „Stel je voor dat John in dat ding om de aarde draait en ze zien geen kans het naar de aarde terug te laten keren?" Deze bange vraag Is de laatste tijd vooral de laatste welken bij her haling opgekomen bij Anna Glenn, moeder van twee schoolgaande kinde ren en de echtgenote van de man die was uitverkoren om de eerste tocht in een Amerikaanse kunstmaan om de aarde te maken. Mevrouw Glenn kreeg al in novem ber 1959 de gelegenheid in het open baar uitdrukking te geven aan die be grijpelijke én in alle opzichten te bil lijken angst. In dit opzicht verschilde zij van de dames Gagarin en Titof van wier bezorgdheid de wereld pas in woord en beeld iets vernam nadat in Moskou de prestaties van hun echt genoten bekend waren gemaakt. De angst heeft mevrouw Glenn leren wegredeneren. Struisvogelpolitiek pas te zij daarbij niet toe. Zij luisterde naar haar man, vooral ook wanneer hij de technische kanten van de vlucht die hij zou gaan maken uitlegde aan zijn zoon Dave. Zij leerde begrijpen dat men bij de uitvoering van het projekt- Mercury pas kunstmanen zou gaan be mannen wanneer een serie vluchten, waarbij dieren de plaats van de mens innamen, volledig was geslaagd. John Glenn vulde niet al zijn vrije uren thuis in Arlington, niet ver van Washington met pogingen zijn vrouw, zijn zoon Dave en zijn dochter Lyn zoveel mogelijk gerust te stellen. Dat was op den duur ook niet meer nodig. Als het weer te slecht is om te gaan waterskiën met vrouw en kinderen ER ZIJN OOK AMERIKANEN die menen dat de eerste tocht van een bemande Amerikaanse kunst maan om de aarde best nog wat langer uitgesteld bad mogen wor den. Dat zijn degenen die met hun gezin nen naar de Bermuda-eilanden, de Canarische eilanden en andere zonni ge oorden zijn gezonden om daar mee te werken aan de voorbereiding van de tocht. Neem bijvoorbeeld de technici op het eilandje St. David's, in de Baha- ma-archipel, die met hun radarappa raten de kunstmaan moeten volgen en bliksemsnel vast zullen moeten stellen of de kunstmaan in een omloopbaan is gekomen dan wel of getracht moet worden in allerijl een goede landing op zee uit te voeren. Zij genieten al maanden van de zon en de rust en nemen de schaarse dagen van bar en boos weer graag op de koop toe. Zij hebben veel tijd om te zeilen, te zonnen, te vissen, te zwemmen en tochtjes per auto of scoo ter te maken. Hun verblijf op St. Da vid's heeft veel weg van een goed be taalde vakantie. Nog vele De Amerikanen van de waarne mingspost bij Maspalomas, niet ver van Las Palmas op de Canarische eilanden, hebben ook al weinig haast. Zij rekenen op. een lang en rustig ver blijf op een van de zonnigste eilan den in de Atlantische Oceaan. Zij we ten, dat na de eerste „echte" kunst- maantocht nog vele, vele andere zul len volgen, en stellen hun leven daar op dan ook rustig in. Ook de waarnemingsploegen in Ka no (Nigeria), Zanzibar, Muchea (West-Australië), op de Hawaii-eilan- den en in_ Guaymas (Mexico) kunnen het wel uitzingen. De mannen op het eilandje Canton, in het hartje van de stille Oceaan, op de geïsoleerde ra ketbasis Woomera in de Australische woestijn en op de schepen die op sta tion liggen in de Indische Oceaan en de Atlantische Oceaan, hebben het minder goed getroffen. Zij willen graag vee' actie, want actie verbreekt de slew van hun saaie be_ pakt John Glenn zijn geliefde instru ment, zijn trompet, en gaat naar har telust deuntjes blazen. Soms doet hij dat liggend op een met kussens be zaaide bank, vlak onder de wand die geheel is gevuld met modellen van alle typen vliegtuigen die hij in zijn mili taire loopbaan heeft bestuurd. Anna Glenn weet dat haar man, die zij van haar prilste kinderjaren kent, altijd de drang naar het onbekende in zich heeft gehad. Ook weet zij dat hij, gedurende al die maanden van kei hard» voorbereidingen, die lichame lijk en geestelijk het uiterste van hem moeten hebben gevergd, gesterkt werd door zijn godsdienstige overtuiging. Hij is een trouwe kerkganger, maar allerminst fanatiek in zijn geloof. Zelfs in de laatste spannende weken sloeg hij 's zondags geen enkele keer de dienst over in het kleine kerkje in Cocoa Beach, vlak bij Cape Canaveral. In dat kerkje zal hij, na zijn drieste tocht, de eerste zondag de beste in stilte bidden voor de behouden terug keer van de astronauten die na hem in een kunstmaan om de aarde gaan draaien. ANNA GLENN TIE KNAPZAK van een Ameri- kaanse astronaut is allesbehal ve welgevuld. Alleen daaruit al blijkt dat men nauwelijks rekening houdt met de mogelijkheid dat hij niet naar de aarde zou kunnen terugkeren. Die knapzak bevat namelijk maar twee tubes voedsel ter grootte van nor male tandpasta-tubes. Zij zijn gevuld met een pasta van gemalen rundvlees en groenten. Die leeftocht heeft een waarde van drieduizend calorieën. Ook voor een „snoepje" is gezorgd. In de knapzak zit een handjevol suikertablet ten. Zelfs met de mogelijkheid van een droge keel Is rekening gehouden. In twee flessen heeft de astronaut ruim twee-en-een-halve liter water bij zich. Pasta Het voedsel is een pasta en het zit m tubes omdat in een toestand van gewichtloosheid een astronaut maar op één manier kan eten. Hij moet een tube m zijn mond nemen en het voed sel uit de tube drukken. Stel u voor dat hij een bord aard appelen met biefstuk en spereiebonen zou willen verorberen. De aardappelen, de biefstuk, de jus en de boontjes zou den even gewichtloos als de rest echt met op het bord blijven liggen. Dat kostelijke voedsel zou in de kunst maan gaan rondzweven. De astronaut zou moeten proberen de aardappeltjes, de boontjes en het vlees uit de lucht om hem heen te plukken. De jus zou in kleine druppels om hem heen gaan zweven. Het zou in een ogenblik een vieze boel worden in de kleine kunstmaan. Water vloeit in een toestand van ge wichtloosheid niet. Daarom moet de astronaut drinken uit een „knijpfles", een fles van zacht plastic waaruit hij het water in zijn mond kan drukken. In dit opzicht keert de astronaut dus eigenlijk terug naar de eetgewoonten van zijn eerste kinderjaren. TOCHTEN IN KUNSTMANEN om de aarde zullen voor de Ameri kaanse astronauten spoedig routine worden. Bemanbare kunstmanen van het type Mercury worden in de montagehallen van McDonnell niet voor niets aan de lopende band in elkaar gezet. Aan het einde van het vorige jaar, toen de eerste tocht van een Ameri kaanse bemande kunstmaan om de aarde voor de deur scheen te staan, maakte James Webb, de directeur van de rijksdienst voor luchtvaart en ruim tevaart (NASA) dit bekend: De eerste tocht zal met tussenpozen van dertig dagen gevolgd worden door een reeks kunstmanen. Gemini Die reeks vluchten zal moeten die nen ter voorbereiding van het projekt dat na voltooiing van het projekt- Mercury aan de beurt komt. Dat twee de projekt het heeft de codenaam Gemini gekregen voorziet in lance ringen van tweepersoons-kunstmanen in een baan om de aarde. Die codenaam voor het nieuwe pro jekt is nog niet zo gek gekozen. Gemi ni is de latijnse naam van het sterren- ubeeld Tweelingen. De tweezitskunstmaan zal driemaal zo zwaar worden als de Mercury en zal anderhalf maal zoveel cabineruim te hebben. Voor de lancering van die nieuwe bemanbare kunstmanen komt de raket Atlas niet meer in aanmerking. De Ti tan 2 is daarvoor bestemd. De Atlas blijft echter nog wel een bescheiden rol toebedeeld in het projekt-Gemini. Zijn de astronauten eenmaal volledig vertrouwd met de besturing van hun tweemans-kunstmaan in de ruimte, dan krijgen zij een groot kunststuk te volbrengen. Afspraakje Zij moeten dan trachten hun eigen kunstmaan in zijn baan om de aarde te koppelen aan een al om de aarde draaiende onbemande kunstmaan. Die laatste zal dan zijh gelanceerd door een Atlas, die voor dat doel nog goed genoeg is. Die manoeuvreertechniek moeten de astronauten leren beheersen omdat juist die techniek onontbeerlijk is voor het samenstellen in de wereldruimte van een zogenaamd ruimtestation uit afzonderlijk in een baan om de aarde gebrachte onderdelen. Er is al een naam bedacht voor die techniek: rendez-vous. Gek, maar de Amerikanen hebben daarvoor het Fran se woord voor afspraakje gekozen. DENK NIET dat op Cape Cana veral een ieder die meewerkt aan de voorbereidingen van tochten in bemande kunstmanen bezeten is van heilig vuur en alleen maar oog heeft voor de ernst van zijn taak. Denk ook niet dat de zeven man nen die bereid zijn in een kleine klok- vormige cabine, waarin zij hoege naamd geen armslag hebben, op Ca pe Canaveral vereerd worden als helden en met diep ontzag bejegend worden. De - zeven astronauten zijn erg po pulair en kunnen best een grapje ver dragen. Zij beschouwen het echt niet als een soort majesteitsschennis wan neer zij er tussen genomen worden. Shepard en Grissom schoten in een onbedaarlijke lach toen zij op ze kere dag op de deur van de logge trailer die dienst doet als rijdende onderzoekingskamer dit zagen staan: „Niet met de deur slaan wanneer het beestje binnen bezig is." In die trailer worden de astronau ten terwijl zij naar de lanceerraket worden gereden, nog aan een laatste nauwkeurige inspectie onderworpen. Miljoenen mensen hebben die witte trailer al enige malen op het scherm van hun televisietoestel gezien. Op de achterkant van de trailer heeft een grappenmaker geschreven: Shepard Grissom Express. BIJ het volgen van een bemainde kunstmaan met allerlei elec- tronische apparaten komt heel wat kijken. Met radarspiegels stellen technici vast of de kunstmaan de berekende baan volgt. Een net van zenders en ontvangers zorgt voor het berichten verkeer tussen de man in de kunst maan en de vele waarnemingssta tions op aarde. Andere zend- en ont vangstinstallaties stellen -medici in staat voortdurend toezicht te houden op de hartslag, de temperatuur, de bloeddruk etc. van de astronaut. Al die gegevens, een onafgebroken stroom, moeten verwerkt worden in het zenuwcentrum van de gehele ope ratie. Zij bereiken het langs een im mens net van kabel- en radioverbin dingen. Tot dat net behoren gehuurde kabelverbindingen tussen New York en Londen, tussen San Francisco en de Hawaii-eilanden en tussen Vancou ver aan de Westkust van Canada, en Australië. Telefoon Een zeer belangrijk onderdeel is het gesloten net van telefoonverbindin gen tussen het rekencentrum, de cen trale commandopost en alle waarne mingsposten. De centrale commando post bevindt zich op Cape Canaveral. Het rekencentrum is gevestigd in het Goddard Space Flight Center, na bij Washington. In dat rekencentrum verwerkt een elektronische rekenma chine, een IBM 7090, de binnenko mende gegevens over de baan razend snel en de resultaten van de bereke ningen worden dan electronisch door gegeven naar Cape Canaveral. Zo rekent de IBM wanneer het einde van de kunstmaantocht nadert in een fractie van een seconde uit op welk moment de remraketten draad loos in werking gesteld moeten wor den. 60 miljoen Niet alleen in de centrale comman dopost op Cape Canaveral moeten de uitgewerkte gegevens vliegensvlug bin nenkomen. Zij moeten ook beschik baar zijn in de vele waarnemingspos ten in andere werelddelen. Dit immense netwerk van verbindin gen heeft 60 miljoen dollar gekost. Het heeft een totale lengte van ruim 225.000 kilometer. Daarbij is 160.000 kilometer telexlijn en ruim 56.000 ki lometer telefoonlijn. Aan de samenstelling van dit net werk hebben ongeveer twintig buiten landse organisaties, waaronder ver scheidene P.T.T.-diensten, meege werkt door het verhuren van telefoon-, kabel-, en radioverbindingen. Een kijkje in de Vriendschap 7, de kunstmaan, waarin John Glenn zijn drie omlopen om de aarde heeft gemaakt. Een duizeling wekkend aantal knoppen en „klokken", maar, zoals men ons verzekerde, nog altijd minder dan in menig modern vliegtuig. Op het paneel rechts in de foto bevinden zich de knoppen waarmee Glenn met de hand de kunstmaan in de juiste stand heeft gehoudentoen de automatische regelaar uitviel. mso MgT AUTOtM- raem pi Leer ujls.oo STAND CAPSUU6 mr pe MANP, HAAtTUD I lé.lO

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1962 | | pagina 7