DE WEG
NAAR DE
EILANDEN
GROOT EN KLEIN
DE MANNEN
VAN DE DAM
Ik kocht een
kat in de zak"
Twee vliegen
in een
MARTINEZ
Driehonderd mannen bouwen een dam
Zaterdag 16 september 1961
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 11
Tekst: BAREND MAASKANT
Foto's: HERBERT F. BEHRENS
I!
o^v./ v-
Ritje met vader
Hose boete voor Horst Buchholz
Koninklijk paar gaat
eten bij de Gaulle
DAT MAC NIET EN NIEMAND ZEGT ER WAT VAN
E GREVELINGENDAM zal Goeree Overflakkee met Schouwen-Duive-
land gaan verbinden. In de kostbare keten van Deltawerken wordt dit
een belangrijke schakel, die de streekbewoners een verbinding ver
schaft met Holland via de dam over de Hellegatplaten en de brug
over het Haringvliet bij Numansdorp, en met Brabant via de Volkerakdam.
In 1958 werd met de aanleg van de werkhaven en van de bouwput voor de
sluis bij Bruinisse begonnen. In 1964 moet het werk klaar zijn. Een onzer ver
slaggevers geeft op deze pagina een schets van de vorderingen en van de men
sen die als moderne pioniers Hollands naam hooghouden.
-mv-. r~N- -7^
W-.fflmm lla^ v:
Kl'.
MET dit hoogst merkwaardige
varende werktuig wordt in de
Grevelingen over een opper
vlakte van twintigduizend vier
kante meter onder water een
asfaltmat gelegd. Het is de verbouwde
Dorus Heymans, waarmee eerder al ge
slaagde proeven zijn gedaan met het
uitstrijken van vloeibaar asfalt op de
rivierbodem. Toen kon men nog maar
op een zeer beperkte diepte werken.
Ook kon aan de stortbuis niet altijd de
gunstigste stand worden gegeven.
Op de foto is de nu loodrecht ge
plaatste buis te zien. Zij steekt in
hoogste stand vijfentwintig meter boven
het water uit. Daarmee kan thans op
veel grotere diepte worden gewerkt. Te
vens is er een constante uitstroming
van het asfalt mee verkregen. Er is
nog een fijn trucje aan verbonden: als
de buis een oneffenheid moet passeren,
geeft een speciaal instrument, een soort
..taster", dit aan en dan wordt de buis
opgetild.
De Dorus Heymans is aan het werk
in de geul tussen de bouwput van de
sluis en de dam op de Plaat van Oude
Tonge. Op de daar reeds aangebrachte
drempel moet dit apparaat een asfalt-
deken leggen met een dikte van tien
tot twaalf centimeter. Daartoe trekt het
banen van vijf meter breed en twee
honderd meter lang. Er zijn twintig a
vijfentwintig van die stroken nodig. De
werkdiepte varieert van zeven en een
half tot elf meter. Ongeveer drie weken
zal de Dorus Heymans bezig zijn met
dit werkje. Dan zal er rond vijfduizend
ton asfalt zijn verwerkt.
.r
DE vaders van Henk Fokkens en
Wim van Leeuwen behoren tot
het leger van driehonderd ge
harde mensen, die in velerlei
vakken en beroepen meehel
pen aan het bouwen van de dam met
schutsluis in de Grevelingen. Toen wij
in Bruinisse naar de werkhaven lie
pen, zaten Henk (8) en Wim (5) in
volledige concentratie midden in het
zand te spelen met een dragline en
een hijskraan in het klein.
Nadat een kittige vlet ons had af
gezet op de Plaat van Oude Tonge
bleek het grote-mensetiwerk een copie
van het kinderspel. Natuurlijk is het
andersom, maar het is geen wonder
dat zelfs kinderen worden gegrepen
door het leven en geraas, de activiteit
en de vitaliteit midden in de rivier.
Zuigers hebben over een lengte van
drie en een halve kilometer een zand
dijk opgeworpen, die nu op allerlei
manieren wordt afgewerkt en tegelijk
wordt verdedigd tegen het water. Twee
winzuigers en twee perszuigers zijn
daarmee bezig geweest. Nu de dam
met vloed boven water blijft, heerst
er een drukte van belang.
GULZIGE BEKKEN
Aan het oostelijke einde van de dam
is nóg een werkhaven gemaakt, op
een eenvoudige mapier met los-wallen
van zogenaamde eenheidscaissonman-
chetten. Daar komen elke week aan
de lopende band flinke binnenschepen
aan met betonblokken, Maasklei, grint,
bitumen en alle andere artikelen,
die nodig zijn om een dijk zo te ma
ken dat hij weer ea wind kan door
staan.
Per week wordt vijftienduizend ton
van die materialen aangevoerd. De
hele dag wuiven grote rookpluimen
weg van de drijvende grijperkranen
(links op de brede foto), die er niet
genoeg van kunnen krijgen hun gulzige
bekken in de scheepsruimen te druk
ken, waaruit zij even later met dicht-
geklemde kaken triomfantelijk weg
schieten.
Op volle toeren ook werken twee
asfaltbetoninstallaties (rechts op de
foto), die de dampende zwarte brij
maken, waarmee de dam aan de zee
kant wordt bekleed. Aan de andere
kant zetten de mensen met pijnlijke
nauwkeurigheid een glooiend veld van
betonblokken. Op de kruin ligt al een
weg en daarover razen zonder ophou
den vijfendertig vrachtauto's heen en
weer: met zand en met klei.
Ja, klei, want de Grevelingendam zal
een vriendelijke dijk worden. Daar
zal nog plaats zijn voor brede stroken
gras, waarvoor het zaad aan de dikke
kleilaag wordt toevertrouwd. Een do
zijn draglines en bulldozers is bezig
Ir. Van der Weele:
r r
„Daar, inde
Noorder Slaak
hebben wij het
zand gezogen v
voor de dam
op de Plaat
van Oude Ton
ge", zegt ir.
P. H. van der Weele van de Rijkswa
terstaat. Deze (nog jonge) man voert
de dagelijkse leiding bij de uitvoering
van de Grevelingendam.
Op deze manier hebben wij twee vlie
gen in één klap geslagen, legt hij uit.
Het belangrijkste was, dat het zand op
vrij korte afstand van het werk kon
worden gehaald. Tegelijk werd de vaar
weg verbeterd. De Noorder Slaak is een
deel van de vaarroute van Antwerpen
naar de Rijn. Door tegelijk met het bag
geren die geul recht te trekken, profi
teren de rijnvaarders er ook van.
Over doel en betekenis van deze dam
vertelt ir.'Van der Weele: „Het Brou-
wershavensegat en de Oosterschelde
zijn van elkaar afhankelijk, zolang de
Grevelingen niet is afgesloten. De ene
zeearm kan namelijk niet worden ver
nauwd of afgesloten zonder de water
beweging in de andere te beïnvloeden.
In het Zijpe, de verbindingstak tussen
deze vloedkommen, zouden dan ontoe
laatbaar grote stroomsnelheden ont
staan.
De afsluiting van het Brouwershaven-
segat zal vooraf gaan aan die van de
Oosterschelde. Het tijdstip waarop de
Grevelingendam gereed komt (1964)
bepaalt daarom in belangrijke mate
wanneer het laatste werk. van het Del
taplan, de afdamming van de Ooster
schelde, kan worden voltooid".
Voor het wegverkeer is de Grevelin
gendam ook belangrijk. Hij verbindt de
eilanden Goeree-Overflakkee en Schou-
wen-Düiveland. Wanneer de nieuwe
wegverbindingen van Goeree-Overflak
kee met Noordbrabant via de Volke
rakdam en met de Randstad Holland
via de verbrugging van het Haringvliet
bij Numansdorp gereed zijn, kan ook
Schouwen-Duiveland hiervan voordeel
trekken.
Dit kwartet had er een dagje
voor uitgetrokken om eens te gaan
kijken, aan welk werk de vaders
nü weer bezig waren: links me
vrouw A. Hofman (uit Bergschen-
hoek) met Joke en met Hans, die
naast de Rotterdamse mevrouw
B. Merbis zit. Hun mannen doen
de hele dag niet anders dan in
een hoog tempo zware vrachten
rijden.
De dames en de kinderen heb
ben natuurlijk een van de vele
ritjes met vader over de kers
verse dijk meegemaakt.
die vette, bruine kluiten uit te
smeren. Rondom dit fascinerende
eiland vol bedrijvigheid zijn dan Wëp
nog twee vloten actief: een be- mm&Mm
staat uit 28 bakken, die domweg hun buiken
laten volgooien de andere omvat 23 sleepboten en
vletten, die snel naar elk gewenst punt kunnen worden
gedirigeerd.
In vergelijking met dat mierengedoe en gewoel op en
langs dat logge zandlichaam is het maar rustig bij de
lange sleuf, waarin de schutsluis wordt opgetrokken. De
vloer is al gestort en de wanden staan gedeeltelijk over
eind.
Het werk is nog lang niet klaar met de dam op de
Plaat van Oude Tonge en de schutsluis. Dan ontbreken
er nog aan de ene zijde een stuk dam naar de Duive-
landse oever en aan de andere kant een dijk van de plaat
naar Flakkee. Daar komt nog heel wat bij kijken, want
na het voorbereidende werk zullen sluitgaten van respec
tievelijk vierhonderd meter en een kilometer breed
moeten worden gesloten.
KABELBAAN
Volgend jaar zal de kleinste, de zuidelijke geul worden
gesloten. De brede, de noordelijke geul komt een jaar
later aan de beurt. Men piekert er nog over of dat zal
gebeuren met caissons (langzamerhand de „gewone"
manier geworden) of geleidelijk, zoals het voorheen altijd
werd gedaan: het sluitgat dicht plempen.
Als die laatste methode wordt gekozen, zal een kabel-
baan over het gat heen moeten worden gebouwd. Daar
langs worden dan de bakken met steen getrokken, waar
mee het gat wordt gevuld.
Hoe dan ook, in 1964 zal het hele karwei klaar zijn.
Dam en sluis zullen met alle toebehoren rond 55 miljoen
gulden vergen.
Deze man liep
zo maar wat op de
dam heen en weer
en keek eens naar
al die bedrijvig
heid. Dan haalde
hij een klein op
schrijfboekje te
voorschijn en ging
erin schrijven. Op
zo'n moment scheen
hij geen aandacht
te hebben voor
wat er allemaal
om hem heen ge
beurde. ,,Ik ben
waker van Rijks
waterstaat", zei hij,
,,ik ben bezig aan
mijn kladrapport."
„Afwisseling ge
noeg", zegt la
chend deze jonge
chauffeur. Hij is
er een van de
drie dozijn man
nen achter het
vrachtautostuur.
De ganse dag rij
den zij warme as
falt en koude klei
over de nieuwe
weg op de Plaat
van Oude Tonge.
Elk uur van de
dag zien zij al
rijdend hoe de
dam steeds ster
ker en mooier
wordt.
Een gezond
hoofd en een op
geruimde blik: G.
A. van Herk uit
Anna Jacoba.
Voor hem is de
schop het ver
trouwde gereed
schap. „Ik ben af
maker", vertelt
hij. Daarmee be
doelt hij, dat hij
met de schop het
talud vlak maakt.
Voor hem uit
schuifelt de drag
line, die met zijn
grote bek de klei
verspreidt
V
MÜNCHEN (A.P.). Bijna vijfen
twintigduizend gulden boete moet de
Duitse filmacteur Horst Buchholz be
talen wegens het autorijden onder in
vloed van sterke drank. Hij werd
voorts veroordeeld tot een voorwaar
delijke gevangenisstraf van 25 dagen
met een proeftijd van vier jaar en in
trekking van zijn rijbewijs voor tien
maanden.
Buchholz kreeg zulk een ongebruikelijk
hoge boete, omdat in de bondsrepubliek
boeten wegens verkeersovertredingen
worden geheven naar inkomen en ver-
mogen. De filmacteur heeft tot 1 januari
de tijd om te betalen. Hij is niet ver
plicht de boete te betalen aan de over
heid. Het is ook toegestaan het geld aan
een erkende vereniging voor liefdadig
heid te geven.
Op dezelfde dag dat de rechtbank het
vonnis uitsprak, is Buchholz uit het zie
kenhuis ontslagen. De hersenschudding
en inwendige verwondingen, die hij op
29 augustus opliep toen hij met zijn witte
Cadillac tegen een boom aan de lin
kerkant van een grote verkeersweg
reed, zijn sneller genezen dan de dokters
verwachtten.
Buchholz gaat waarschijnlijk enige da
gen naar Zwitserland om rust te nemen
voor hij naar Amerika vertrekt, waar
men hem wacht met de film Een, twee,
drie.
Eigen nieuwsdienst
DEN HAAG Koningin Juliana en
prins Bernhard zullen op 20 september
naar Parijs vliegen om de lunch met
president de Gaulle te gebruiken.
De Franse president had hen daar
voor uitgenodigd toen hij vernam dat
het koninklijk paar de Nederlandse le
geronderdelen in La Courtine zou bezoe
ken. Hoewel deze legeronderdelen naar
Nederland terug zijn geroepen en het
koninklijk paar ze nu in Nederland zal
bezoeken, hebben de Koningin en de
Prins de uitnodiging van president de
Gaulle toch aanvaard. Na de lunch zul
len zij terstond terugvliegen.
Van een medewerker
"TRGENS IN NEDERLAND „Een koopje, meneer." Verleidelijk ligt een
-*-1 bijna te fraai horloge in de handpalm van de man, die naast u is komen
lopen. „Poeh", denkt u. „Ik zal me daar een horloge op straat kopen", en
u zegt ijzig: „Neen, dank u, ik heb al een horloge." De man houdt aan. Hij
kijkt u begrijpend aan, diept uit een tas een ander horloge op, een fijn
dingetje. Hij zegt overredend: „Maar dit dan, is dat niets voor uw vrouw,
of uw dochtertje? Prachtig handwerk meneer en spotgoedkoop...." En
mocht u er zwierig uitzien, net in het nieuwe Italiaanse pak gestoken, üw
vrolijk gekleurde das een advertentie voor uw levenslustige voornemens,
dan zou het kunnen zijn, dat u te laat tot inkeer komt, want de man van
de straatnegotie is een door de wol geverfde psycholoog.
Een nieuw object van de dubieuze
straathandel schijnt het fototoestel te
gaan worden. Er is natuurlijk wat voor
te zeggen als ook vanuit die hoek
propaganda wordt gevoerd voor
„méér fotograferen". Maar het pakt
averechts uit. Want gelooft u heus
dat precisieinstrumenten als horloges,
fototoestellen, filmcamera's, belich
tingsmeters en wat dies meer zij zich
lenen voor verkoop in een portiek of
in een kroegje ergens achteraf?
„Waar, m'n waarde heer, m'n lie
ve mevrouw, is dan uw garantie?"
Als het gekochte u in de steek laat, dan
staat u alleen en u hoeft bij niemand
terug te komen. Dan moet u naar uw
horlogemaker naar uw fotohandelaar
voor de reparatie en.... om te
horen dat u een rouwkoop had. dat u
bedrogen bent. dat u eigenlijk uw geld
hebt weggegooid.
„VAKMAN"
NU moeten we beginnen bij het be
gin bij die auto. Koopt u een
auto voor pakweg twee, driehon
derd gulden van iemand in een kroeg?
En dan mag u er nog een proefritje
in maken het ding doet het. Maar
voelt u dan niet dat er iets is? Of het
model is uit de jaren veertig, of het
ding loopt 1 op 1, of vult u maar in.
Maar koopt u dan wèl dat fototoe
stel misschien wel zesdehands, wel
twintigste of wellicht wel nieuw
van een man langs de straat. Zonder
dat u zich heeft kunnen overtuigen.
Natuurlijk, de man laat foto's zien.
Misschien van dat type dat u norma
liter niet ontmoet omdat hij die dan
aan u kan slijten. Maar die zijn toch
niet met dat toestel gemaakt! Onno
zele misschien heeft hij ze zelf niet
eens gemaakt! Maar gewoonlijk weet de
man wel wat fototoestellen af. Althans
hij schermt met namen en begrippen
waarbij het de gewone amateur al
gaat duizelen. De „vakman" (die mor
gen weer in iets lucratievers doet)
overdondert ons ongetwijfeld. En al
tijd met hetzelfde: met overdrijving.
GLASHARD
"DROOD koopt u bij de bakker
maar als het niet goed smaakt,
dan gaat u naar een ander. Desnoods
eet u het zelf niet verder op en geeft
het aan de vogels. Die kosten, ach
daar komen we wél overheen Niet
dat we die vijftig gulden van dat foto
toestel niet overleven. Nee. zelfs al
'zouden we dat bijna niet te boven ko
men, voor de buitenwereld houden we
ons groot. Natuurlijk, ervaring is de
beste leermeester.
NEGATIEF
TVIU is het niet de bedoeling hier een
uiteenzetting te geven van wat u
wel moet kopen. Helaas we moeten
negatief zijn! We kunnen hoogstens
zeggen dat u een fototoestel met een
zgn. „slap" objectief nooit moet ko
pen. Een van de elementen zit dan
als regel los, of er is een ringetje
uit. In de meeste gevallen klopt er
niet veel meer van de scherpstelling.
Weiger het toestel waarvan de lens
zichtbaar beschadigd is. Laat ook het
toestel aan u voorbij gaan dat is op
geverfd. Dat is als regel alleen maar
nodig als het apparaat een behoorlij
ke opjutter gehad heeft dus.
Nog een puntje: wees uitermate
achterdochtig tegen balgtoestellen.
Wees ook voorzichtig met toestellen
waarbij de sluitertijden van één tot
éénvijfentwintigste seconde niet re
gelmatig verlopen. En wat over het
toestel waarvan de diafragmalamellen
blijven haken? Afwijzen, want dat
wordt hoogstens van kwaad tot erger. aan i/Cflf VOOrZ/cenii
Natuurlijk neemt u dat toestel met
sporen van een val niet. Een geval
len horloge is niet minder erg en als
u dat weet dan koopt u dat ook niet.
Waarom dan dat gebutste cameraatje?
Kan dat er wel tegen? Nee hoor, ge
loof het maar niet.
DN dan: zeggen ze dat het toestel
-L-1 weinig gebruikt is? Kijkt u dan
eens naar de plaat die de film moet
aandrukken. Zit er een totaal nieuwe
in dan kunt u er nagenoeg zeker van
zijn dat het toestel behoorlijk gebruikt
is. Maar is er weinig mee gefotogra
feerd dan is die plaat maar heel wei
nig dof op de plaats waar de film er
langs liep. Het wordt doffer naarmate
het meer gebruikt is.
Tot slot het beste advies: koop een
film en jaag die er in één dag, desnoods
in één uur door. Laat die ontwikkelen
en vraag het oordeel van een vriend of
goede buur, die er verstand van heeft..
Als laatste raad: koop bij een bo
nafide fotohandelaar, dan bent u
misschien wel iets duurder uit, maar
u heeft de garantie. En per slot, een
fototoestel dat u koopt wordt uw met
gezel en hopelijk voor lange tijd.
Advertentie
de sigaar die
uw relatie in de
goede stemming
brengt...
PROMINENT, lekker
licht voor 27cent.
