„ALLEMAAL ONZIN, IEMAND
MOET TOCH DE EERSTE ZIJN"
evAARlijk
Herman Nieweg doet
van alles met klei
KAPPIE en hei geheim van de oude prentbriefkaarten
Maandag 21 augustus 1961
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 2
Luitenant Amade, verkeersleidingofficier
Een kwartje
Gratis reklame
Explosie in
Rillandse
bakkerij
Langzaam verkeer
blijft taboe op
brug bij Gorkum
Eichmann naar andere gevangenis vervoerd
Vandaag nemen we u even mee naar de vliegbasis Gilze-Rijen, waar
we twaalf meter boven het vliegveld spraken met de eerste Nederlandse
vrouwelijke verkeersleidingofficier: Luitenant Hetty Amade.
RIETHOORN Wanneer we Giethoorn zeggen dan denkt u ongetwijfeld
onmiddellijk aan water en punters. Geen wonder, want we hebben
onlangs allemaal deze waterige gemeente op de film kunnen zien. Maar
er leven in Giethoorn ook mensen, die niets te maken hebben met het
water en daar is de heer Herman Nieweg er een van.
>#- Misschien hebt u er in Giethoorn nooit zo op gelet, dat daar nog meer
te doet! valt dan varen in een bootje. Er is ook een pottenbakkerij
en de bakker heet Herman Nieweg.
Vooi zijn boerderij kunt u op een
bordje zijn beroep lezen: Potten
bakker. Precies, Herman Nieweg doet
van alles met klei en hij woont in
een boerderij, waarvan men ons zei,
dat hij een van de mooiste van Giet
hoorn is. Dat hij ook voor binnenhuis
architect heelt gestudeerd merkten we
toen we bij hem binnenstapten, want
de heer Nieweg weet wat men ver
staat onder het sfeervol inrichten van
een huis.
„Mijn pottenbakkerij is open wan
neer ik er ben." aldus de heer Nie
weg, die het zich 's zomers gemakke
lijk maakt op de deel van zijn boer
derij. „Een misschien wat vage aan
duiding, maar het gebeurt wel eens,
dat ik 's morgens mijn bed wordt uit
gebeld en dan op een uur, dat de
meeste mensen al aan de ochtend
koffie nippen."
Voor niets gaat de zon op heeft
de Gieterse pottenbakker gedacht en
daarom moet u een kwartje betalen
om een kijkje te nemen in zijn potten
bakkerij, waar ook vrienden van hem
hun zaken tentoonstellen.
..Ik ben geen massa-producent en ik
ben dol op de natuur, die ik ook ver
werk in mijn kunstwerken," hoorden
we van de heer Nieweg, „maar omte
kunnen leven maak ik veel asbakjes
en kopjes, die zodanig zijn dat men
er automatisch nog eentje bijkoopt."
Voor wie er belang in stelt: De heer
Nieweg gaat als vrijgezel door het
leven en zijn gezelschap bestaat uit
een kat met vier jonge katjes.
Wat er van klei gemaakt kan wor
den heeft pottenbakker Nieweg ge
maakt en het kan bijna allemaal niet
meer in zijn boerderij staan.
„Vroeger demonstreerde ik ook voor
mensen," hoorden we nog, „maar dat
vond ik te lastig, want ik liep dan
voortdurend rond met vuile handen.
Nu bak ik alleen nog maar in de
avonduren."
Toch heeft ook de heer Nieweg
voordeel van de punters, want de
gidsen maken gratis reklame voor
hem: .en links ziet u de boerde
rij van de pottenbakker." Zelf vindt
hij dat een beetje kolder, zoals hij be
weert.
O Dit moest hem nog even van het
hart bij ons vertrek: „Er wordt veel
geknoeid in Giethoorn en ze moeten
er hier voor oppassen, dat er niet te
veel achter de toeristen wordt aan
gehold, want daar is dit dorp beslist
te mooi voor."
VLIEGBASIS GILZE-RIJEN Er zijn zo
van die beroepen waarvan we van te vo
ren al zeggen, dat ze niet geschikt zijn voor
vrouwen. Een juiste reden kunnen we meestal
niet opgeven, maar ergens in onze achterhoof
den menen we, dat een vrouw het meest ge
schikt is om het huishouden te doen of kantoor
werk of een van die andere beroepen, die vrou
wen volgens ons wèl kunnen uitoefenen.
T.Allemaal onzin", zegt luitenant Hetty Amade, „want
toen Aletta Jacobs als eerste vrouw in Nederland naar
de universiteit ging toen vond ook iedereen, dat een vrouw
zoiets niet kon doen. Zo is het met mijn beroep nu ook,
en dan vraag ik mij af waarom een vrouw niet op een
verkeerstoren van een vliegveld zou kunnen zitten."
Mejuffrouw Amade is de eerste vrouwelijke verkeers
leidingofficier die we in ons land hebben en twaalf meter
boven de vliegbasis Gilze-Rijen „speelt" zij met knopjes
en praat ze door eèn microfoon.
Vanzelf meer
„Laat men eerst maar eens bewijzen wat er precies
verstaan wordt onder een typisch vrouwelijk beroep",*
vervolgt luitenant Amade, die nu 27 jaar is en in Soe-
rakarta op het eiland Java werd geboren. ,,Ach, het is
met deze dingen zo, dat een de eerste moet zijn en dan
komen er vanzelf meer. Dat merken we hier ook, want
er blijken hopen meisjes te zijn, die mijn werk graag
willen doen."
Achthonderd mannen leren met een vliegtuig om te
gaan op Gilze-Rijen en bij de verkeersleiding werken 26
mannen en zes vrouwen. Luitenant Amade is er een van
en net als haar mannelijke collega's draagt zij gedurende
haar diensturen de volledige verantwoordelijkheid van
een gebied, dat in een straal vatn acht kilometer rond
de verkeerstoren ligt. Wie wil landen moet eerst aan haar toestemming vragen
en via alle mogelijke ingewikkelde knopjés loodst zij dan de vliegtuigen om
hoog of omlaag.
„Dat doe ik nu hier vanaf 1955", vertelde luitenant Amade ons boven op de
toren, waar zij in een glazen huisje
zat, tussen af en aan hollende mannen.
Nooit op kantoor
„Mijn opleiding heeft twaalf weken
geduurd en ik heb ook geleerd om
de radarapparatuur te bedienen. Ik ben
begonnen in Woensdrecht bij de navi
gatie als assistente en nu werk ik bier
dus volkomen zelfstandig."
Toen luitenant Amade van school
kwam, toen wist zij het al: Nooit op
een kantoor zitten. Luchtvaart heeft
altijd haar belangstelling al gehad en
haar ouders lieten haar vrij in de keu
ze van beroep. Voor stewardess was
zij toen nog te jong en zo belandde ze
vanzelf bij de luchtmacht.
„Of ik hier evenveel verdien als ö'e
mannen? Ja, natuurlijk dat is nogal
logisch," aldus de luitenant. „Neen, ik
heb ook nog nooit kommentaar gehoord
van mijn mannelijke collega's en a'aar
geven we ze bovendien niet de kans
voor. Van een paar kanten heb ik overi
gens al gehoord, dat de vliegers zelfs
de voorkeur geven aan een vrouwen
stem door de mikrofoon, want die
klinkt wat minder brommerig dan die
van een man."
Eerder de eerste
Luitenant Hetty Amade, die ons ook
vertelde, dat zij nooit de moeite nam
om uit te gaan, is nog wel de eerste,
maar niet meer de enige vrouwelijke
verkeersleidingofficier, want sinds
anderhalve maand is er een tweede bij
gekomen: Luitenant Nel Hekkens (21)
uit Venlo. Ook zij vindt het de gewoon
ste zaak ter wereld, dat vrouwen dat
werk doen.
Overigens: Mejuffrouw Amaö'e was
al eerder de eerste. Dat was met zweef
vliegen en daarmee is zij eigenlijk
nummer één gebleven van de dames.
,,Ik lees ook regelmatig, dat ik de
eerste ben, maar daar ben ik het niet
mee eens," hoorden we.
„Neem bijvoorbeeld, dat geval toen
ik 170 kilometer vloog terwijl het vrou
welijk rekord toen op 110 kilometer
stond. Niemand heeft toen opgemerkt,
dat ik voor het Gouden Brevet drie
honderd kilometer moest vliegen. Dat
is mij pas na drie pogingen gelukt,
maar al die tijd brak ik maar rekords
terwijl mijn poging in werkelijkheid
mislukt was."
Zo is luitenant Amade, en zij gaat er
van uit, dat met alles iemand de eerste
moet zijn.
54
De banken bij Malta werden ge
passeerd zonder dat een van de sche
pen de grond geraakt had.
Het Gat van de Nieuwe Binnen
steek leverde meer moeilijkheden op.
Met hoog water leek het alsof er tien
Gaten van de Binnensteek waren.
Het was een gok of zij het goede gat
zouden treffenen het bleef maar
regenen.
Opeens merkte de schipper van
het eerste schip dat hij een modder-
bank naderde... Hij liet de schroef
volaan terugslaan en de volgschuit
ramde zijn achtersteven. De schok
bracht de gevangenen in een paniek
stemming, zij dachten te verdrinken
en luid schreeuwden zij hun doods
angst uit... hun angst voor het
water was groter dan die voor een
kogel.
Het was een kritiek ogenblik, de
jongens grepen de wapens, want de
Duitsers moesten nu wel horen dat
er iets niet in de haak was. De re
gen beschermde hen echter, de bezet
tingstroepen zaten liever in de war
me beschutting van de boerderijen
dan buiten uit te zien naar een
vijand die met dit weer toch niet
komen zou.
De gevangenen bleven vloeken en
schreeuwen en zij bedaarden pas toen
Dove Jan in het ruim afdaalde om
tussen hen te gaan staan tot de
vaart weer voortgezet kon worden.
De averij was niet groot, slechts
het heklicht van het geramde schip
was vernield.
Het zoeken naar het goede gat be
gon opnieuw en na drie vergeefse in
vaarten werd het gat van de Nieu
we Binnensteek gevonden.
Van de vijand was nog steeds niets
te merken, de modderbanken gaven
hier meer zorgen. Het moeilijke vaar
water kon niet verkend worden met
schijnwerpers en een van de sche
pen voer omhoog.
Op eigen kracht kon het schip niet
vrij komen, de tweede schuit moest
meetrekken. Hierbij geraakte de
sleepdraad in de schroef verward.
Zonder licht, in de staag vallende re
gen en met de vijand in de nabijheid
moest dit karwei in orde gebracht
worden
Ook dit gelukte en drijvend op de
gunstige stroom werd de gevaarlijk
ste plaats gepasseerd. En toen was
daar dan eindelijk de Amer, de bre
de rivier, die door geallieerd vuur be
streken werd.
De rivier werd dwars over gesto
ken en langs de veilige zuidenwal
koers gezet naar Drimmelen.
Dit was de Vrije wal en de terug-
keer naar de vrijheid werd gevierd
met het luide zingen van Vaderlandse
liederen.
Op 6 november 1944, 's nachts
twee uur werd de haven van Drim
melen bereikt.
Bijna honderd gevangenen waren
door de linie van de vijand heen
overgebracht naar de geallieerde au
toriteiten. De bewakers waren vrij!
Als dronken lieden waggelden zij
over de luiken van de schepen. Zij
konden het nog niet verwerken; het
was een droom... straks zouden zij
wakker worden.
Maar aan de wal stond Leo en hij
was het werkelijk. Zijn stem was
hees toen hij naar Adri vroeg.
„Hier ben ik al," riep zij en als
eerste ging zij over de uitgelegde
loopplank. Doch halfweg de plank liet
zij zich als pardoes in de gretig uit
gestoken armen van Leo vallen.
Nu waren de jongens opeens klaar
wakker en hun commentaar was
niet mals. Allen hadden iets te
zeggen, het werd een cacofonie van
geluiden:
„Asjemenou! Nou moe, dat
moet ook stiekem bekokstoofd zijn!
Pas maar op, straks zijn er al
leen botjes over, je vreet haar op!
„Net wat ik gedacht heb," zei
Dove Jan ten slotte, „uit een ploeg
flinke kerels moest zij net de gekste
uitzoeken, zo zijn de vrouwen."
Minachtend spuwde hij buiten
boord. Hiermee was de zaak voor
hem afgedaan, om hem heen waren
heel wat belangrijker dingen.
Slapen....? Geen van de jongens
dacht aan slapen, zij wilden nu ein
delijk wel eens wat vrije lucht hap
pen. Er waren Engelse sigaretten en
lang vergeten vleeswaren en ergens
zou wel een hartig slokje te vinden
zijn.
Dove Jan bezag bedenkelijk zijn
kleren en in zijn driest hoofd groeide
een zot plan. Zo kon hij niet onder
de mensen verschijnen en hij had
betere kleren
„Jongens," zei hij, „ik moet een
roeiboot."
„Wat moet jij met een roeiboot?"
„Ik heb in de ark van Kobus Kalis
nog goede kleren en een druppeltje
iiimiiiiiimiiiiiiMmuiimmiiiiiiiiiiiiiiiiiuuuiiiiuuiuimiiiiMmtutititMtlittiit
door C. Baardman
minim
ouwe klare. Dat kan ik de Duitsers
niet gunnen, ik ga even naar de over
kant.
De jongens verklaarden hem sta
pelgek, maar Jan liet zich door niets
weerhouden. Hij klom in een boot en
rustig roeide hij de haven weer uit.
Verbijsterd zagen de kameraden
hem na... Zou hij van blijdschap ma
lende geworden zijn! Dat kon best,
zo jets gebeurde meer.
.Over twee uren ben ik terug,"
riep Jan nog eer hij de haven uit
voer.
De jongens haalden hun schouders
op. In het dorp was zoveel te zien
dat zij Jan en zijn zotte plan ver
gaten,
(Wordt vervolgd.)
RILLAND-BATH. In de brood- en
banketbakkerij van de firma Diele-
man deed zich zaterdagmorgen een ont
ploffing voor, waarbij wonder boven
wonder geen ongelukken gebeurden. De
bakker en zijn zoon zaten koffie te drin
ken. Een van hen ging naar de bak
kerij en op hetzelfde ogenblik ontplofte
een grote leiding van een heteluchtoven.
Een groot stuk ijzer boorde zich naast
de bakker in de muur. Een nader on
derzoek bracht daarna aan het licht
dat de explosie aanzienlijke schade had
aangericht en een eerste raming schat
deze in de duizenden guldens. De oven
werd totaal vernield, de buitenmuur
van de bakkerij werd door de luchtdruk
van de ontploffing ontzet en alle ruiten
sneuvelden.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG. Trekkers met aanhang
wagens zijn en blijven taboe voor de
nieuwe brug over de Waal bij Gorkum.
De brug is een bijzonder belangrijke
schakel voor het snelverkeer tussen het
zuiden en het midden van ons land. Daar
om is het niet verantwoord langzaam
verkeer, dat in hoofdzaak bestaat uit
agrarische voertuigen toe te laten. Dit
antwoordt minister Korthals op vragen
van het Tweede-Kamerlid J. de Ruiter
(chr. hist.).
De oorzaak van de moeilijkheden die
de agrarische bedrijven ondervinden ligt
volgens de minister bij het staken van
de gemeentelijke veerdienst voor agra
risch verkeer. Hij belooft te zullen mee
werken aan het wegnemen van de moei
lijkheden.
In Rotterdam zagen twee agenten
een autootje rijden, dat duidelijke
tekenen van aftakeling vertoonde. Bij
een nader onderzoek bleek de carros
serie op verschillende plaatsen te zijn
doorgeroest, de rechterachterband was
totaal versleten en de beide richting
aanwijzers waren defect. Als klap op
de vuurpijl bleek de bestuurder niet
in bet bezit te zijn van een rijbewijs.
^''■''■'''iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiHiiiHnuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiniiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
De enige is zij niet meer, want
zij heeft gezelschap gekregen van
een andere luitenant: Mejuffrouw
Nel Hekkens.
JERUZALEM (Reuter). Adolf Eich
mann is, in afwachting van een uitspraak
van zijn rechters, van Jeruzalem overge
bracht naar een gevangenis in het noor
den van Israël, waarschijnlijk de Jalani
gevangenis in de buurt van Haifa, Voor
zijn proces heeft hij daar ook gevangen
gezeten.
Eichmann heeft de drie uur lange reis
gemaakt in de nacht van zaterdag op zon
dag. Hij werd vervoerd in een onopval
lende gewone personenauto. In burger
geklede mgnsen van de Israëlische vei
ligheidsdienst hebben hem begeleid. Ook
een politie-arts ging mee. De Israëliërs
zijn nog 9teeds bijzonder zuinig op de
man die zii met zo veel moeite van Ar
gentinië naar hun land wisten te brengen.
Op het joodse wereldcongres in Genève
werd naar aanleiding daarvan geklaagd
over de negatieve houding wat betreft
het opspeuren van oorlogsmisdadigers
van de internationale politieorganisatie,
Interpol, waardoor nazi-oorlogsmisdadi
gers moeilijk konden worden achterhaald.
De oorlogsmisdadigers voelen zich zo vei
lig dat zij weer verbinding zoeken met
andere ex-nazi's.
Interpol doet wat dit betreft niets om
dat het zich niet mag bemoeien met za
ken met een politiek, militair of gods
dienstig karakter of met zaken die een
gevolg zijn van rassenkwesties. Het jood
se congres sprak als zijn diepste overtui
ging uit dat de moord op zes miljoen jo
den niet onder deze clausule valt.
33. Terwijl Kappie en Longnoos aan
de deur van de ambassade werden te
gengehouden, drongen de gangsters met
de maat in hun midden de kamer van de
Ambassadeur binnen. Deze hoge func
tionaris rees bleek uit zijn stoel en schoof
'ewillig een verzegelde enveloppe over
iet bureau.
„Alstublieft!" sprak hij. „De formule
van de X102 Z/0033 Kwadraat-vleu
gel. Daarvoor komen jullie toch, niet
waar?"
„Nee," zei Pets Domino. „Daarvoor
komen wij niet! Ga tegen de muur staan
en handen omhoog. En hou verder je
mond want je maakt ons helemaal in
de war. Wat stond er ook weer op de
briefkaart, tante Cato?"
,,L-Let eens op de magnifieke
s-schouw is de verkeerde kant op
dat m-men zich het beste w-warmt dicht
bij het v-vuur...! hakkelde de maat, be
vreesd naar Trekker-Harry's wapen kij
kend. „P-P.S. D-De t-trek van de
s-schouw is de verkeerde kan op...'
„Precies wat ik dacht," bromde Do-
mlno, een beitel te voorschijn halend.
„Al Kapoen was altijd dol op schouwen
als bergplaats voor een poet."
„Wat?!" riep de ambassadeur uit. „Is
hier een bergplaats in mijn schouw? Heb
ik daarvoor nu een dure dubbele lam-
brizering laten maken? Dat had ik moe
ten weten..."
39. De opmerking van Fenton dat hij
orders zou geven voor de bewaking
van de vertrekken van Magister Tiffe-
roen, nu Otto daar voor zijn genezing
heen vervoerd was, bleek geen ijdeï
gepraat te zijn. Alras verscheen de
timmerman, die met een zaag op oog
hoogte een opening in de deur maak
te, zodat een bewaker altijd naar bin
nen kon kijken. En bewakers waren er
meteen genoeg.
De magister, die zijn eerste opstan
dige opwelling weer te boven was, voel
de zich er een beetje bedrukt onder
worden. Hij had nu wel op zich geno
men, Otto uit de koningsburcht te la
ten ontvluchten, maar dit plan uit te
voeren was nog een andere zaak.
Zo liep hij te peinzen, toen hij plot
seling werd opgeschrikt door een ge
rucht op het rustbed en de stem van
de gevangene, die riep: „Wat is er
aan de hand, zeg? Wat doe ik hier?"
Haastig schoot Magister Tifferoen toe.
„Wees stil en houd U slapende!"
fluisterde hij. „Als het vannacht don
ker is kom ik om met U te praten.
We worden bewaakt!"
Voor het uitvoeren van vluchten tus
sen Amman en Amsterdam hebben de
Jordaanse en de Nederlandse regering
zaterdag een overeenkomst getekend.
De 23-jarige A. Harnismacher uit Es-
sen is zaterdag bij Zandvoort in zee
I verdronken.
