wfm
KWATTA
I Televisie houdt een
1 oogje in de Delta
Balletcrisis naar climax
Vijf jonge mensen gaan
toneelleven beginnen
Voorbereid op
grote rollen
Herinneringen die niet
kunnen vervagen
Beslag gelegd
bij Nederlands
Danstheater
Zo'n heerlijke reep cadeau
3 voor 10 Kwatta-soldaatjes
GEMEENTEBESTUUR
WIL AMSTERDAMS
BALLET OPHEFFEN
ZEEUWifH DAGBLAD
Pag. 7
De 53 cm wordt
niet meer gemaakt
Ombuiging in oorlogslectuur
Gesprekken
Eichmann
Televisie
Amsterdam. Angstig
F 1.25 20 MERKJES
1 KUSSENSLOOP OF
2 FLEURIGE THEEDOEKEN
Krachtige bestrij'ding
van pijn of griep
Ensemble" in het
nieuwe seizoen
JVPEAAOKKA
radio
IP^C^ n
televisüTI
OP VERZOEK VAN DUIZENDEN: NU OPNIEUW DE
Dinsdag 30 mei 1961
Binnenkort staan zij op de planken, deze leerlingen van de eindexamen
klas van de Amsterdamse Toneelschool. V.l.n.r. Ina van der Molen. Hetty
Verhoogt, Bram van der Vlugt, Aart Staartjes en Liselotte Beekmeyer.
Advertentie
houdt uw zenuwen in bedwang
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM. Aangezien het
naast elkaar op de markt brengen
van televisietoestellen met een beeld
buis van 53 cm en van 59 cm geen
zin heeft, zal Philips geen toestellen
van het eerste type meer maken. Om
dezelfde reden heeft de fabriek thans
alle televisietoestellen met een beeld
buis van 53 cm ook die van het
laatste model overjarig verklaard.
De handel is thans vrij deze toestel
len tegen een lagere dan de vastge
stelde prijs, te verkopen. In de mees
te gevallen zal dit neerkomen op een
prijsverlaging met ongeveer honderd
gulden.
Strikt genomen is er heel weinig
verschil in oppervlakte tussen de
schermen van 53 en 59 cm. Horizon
taal of verticaal gemeten zijn zij even
groot. Alleen de hoeken en de afbui
ging bepalen het verschil.
Erres heeft de toestellen mèt een
beeldbuis van 53 cm ongeveer een
half jaar geleden al uit de produktie
genomen.
X>RAAT er niet meer over. Schrijf er niet meer over. Ik weet, dat
het verschrikkelijk is geweest, maar ik wil er nu niets meer
van horen".
Vlak na de oorlog begon de stroom
oorlogslectuur over de puinhopen der
Westerse beschaving te vloeien,
meestal in geromantiseerde verhalen.
Deze vloedgolf hield na enkele jaren
vrij plotseling op, totdat men om
streeks 1959 tot de ontdekking kwam,
dat de opgroeiende generatie van de
feiten en de personen bijna niets wist..
Daarop is een nieuwe explosie van
oorlogslectuur gevolgd, die nu vele le
zers in een stadium van grote ver
moeidheid heeft gebracht.
Het verschil tussen de boeken van
vóór 1950 en na 1955 is, dat de laatste
minder geromantiseerd en feitelijker
zijn. De auteurs zijn niet zozeer ver
tellers als wel onderzoekers. In 1945
was iedere Duitser een verdachte en
iedere nazi een barbaarse schoft. De
onderzoekers van de laatste tijd pogen
een antwoord te vinden op de vragen:
..Hoe ;s het ooit mogelijk geweest.
Wie zijn de schuldigen."
Ondanks de vermoeidheid bij een
grote groep is er bij velen een drang
naar objectiviteit te bespeuren, een
drang naar waarheid, waardoor men
poogt het drama dat de wereld van
1933 tot 1945 heelt geschokt, enigszins
te ontleden.
Voor deze groep is het dagboek van
de Amerikaanse gevangenispsycholoog
G. M. Gilbert een goede aanvulling op
een documentaire als „Opmars naar
de galg". Het dagboek van Gilbert is
als pocketboek verschenen bij The
New American Library onder de titel
„Nurmberg Dairy". Het laat de strijd
zien, die de misdadigers tijdens het
Neurenberger proces in hun cellen
hebben gevoerd: Goering, die droom
de van een marmeren graftombe;
Hans Frank, zo hysterisch rouwmoe
dig dat hij boos werd als een mede-
verdacnte ook schuld bekende; von
Paoen, de infame politicus die door
de 'mazen van het wonderlijke juridi
sche ne' in Neurenberg heenglipte;
Speer, gebroken door de feiten, die hij
jarenlang niet had willen kennen; Vei-
tel, geswetst in zijn soldateneer en
Ribben'.rop, een verdwaasde lafaard.
Gilbert heeft iedere avond met hen
gesproken en de gesprekken in zijn
dagboek opgetekend; hij lost het raad
sel in zijn boek niet op. maar belicht
enkele facetten, die tot de ontrafeling
van het probleem kunnen bijdragen.
Geboren uit de actualiteit is het
boek van Robert Pendorf: ..Mörder
und ermordete", een goed gedocumen
teerd verslag van de jodenvervolging
en van de daden van Eichmann, de
moordenaar achter een schrijfbureau.
Dit sobere relaas, waarin de schrij
ver zich zelden tot gissingen laat ver
leiden en waarin hij zijn beweringen
meestal onmiddellijk met documenten
staaft, is verschenen als pocketboek
bij Rütten en Loening Verlag in Ham
burg.
De rol, die Nederland in het dra
ma speelde, wordt strak maar beel
dend weergegeven in het pocketboek
van E. Querido, Amsterdam „De be
zetting". De uitgever is van plan dit
eerste deel door nog vier andere te
laten volgen, telkens na afloop van de
series televisieuitzendingen, die het af
gelopen jaar en de komende jaren aan
dit onderwerp worden gewijd. Het
eerste werkje is boeiend samengesteld
uit ooggetuigenverslagen, foto's en fo-
to-copieën van bezettingspublicaties.
De verbindende teksten voegen deze
persoonlijke herinneringen tot een
nauwsluitend geheel samen. Een serie,
die als zij zich voortzet zoals zij is be
gonnen over vijf jaar feitelijk in geen
enkel Nederlands gezin mag ontbre
ken. Omdat de bezetting, een wezen
lijk d 'el va'', onze geschiedenis, hier
wordt verhaald door mensen, die de
historie als kleine of grotere figuren
zelf hebben gemaakt.
Van een onzer verslaggevers
en trots staan zaterdag
de eindexamenkandi
daten van de Toneel
school op de planken van de
Amsterdamse stadsschouwburg.
Maandenlang hebben zij zich
voorbereid op de grote rollen,
die zij zullen spelen. Drie jaar
lang hebben zij verlangd naar
deze dag, die voor hen een sym
bool van de toekomst is ge
worden.
Voor het eerst zullen zij een groot
publiek achter het voetlicht voelen
meeleven en zij zullen de voldoening
kennen van het applaus, dat voor de
acteur en actrice de directe beloning
is voor hun inspanning. Het is ook hun
eerste kennismaking met hun natuur
lijke vijanden: de kritici, voor wie zij
banger zijn dan nodig is.
Hun eerste contact met de beroeps
zijde van het toneel is het toelatings
examen geweest. Alle leraren van de
Toneelschool zaten in een kleine zaal.
Met een hoofd vol idealen moeten de
toneelspelers in de dop een gedicht
opzeggen, een voorbereide scène uit
een stuk spelen en een^cène improvi
seren op een gegeven, dat hun even
te voren is voorgelegd.
Talent
Ongeveer tien procent wordt toegela
ten. Het is moeilijk na te gaan wie ta
lent heeft. Het is ook moeilijk aan te
geven hoe dat talent wordt ontdekt in
de vaak stuntelige pogingen van de
aspirant-acteurs. De mensen, die er
over moeten oordelen, hebben even
wel in de loop der jaren een grote er
varing gekregen, die het hen mogelijk
maakt met redelijke zekerheid de mo
gelijkheden aan te voelen, die de kan
didaat voor de' toekomst openbaart. En
als de deskundigen het niet met elkaar
eens zijn, dan krijgt de kandidaat al
tijd het voordeel van de twijfel.
De gelukkigen gaan deel uitmaken
van de merkwaardige gemeenschap van
leerlingen in een sfeer, die zij zich hun
hele leven lang met weemoed zullen
herinneren.
Er moet hard worden gewerkt. Zij
krijgen les in voordrachtskunst, in
spreken en bewegen, zij mogen zo nu
en dan al kleine rolletjes gaan opzet
ten. In deze elementaire oefeningen
wordt hen geleerd hoe zij aan hun ge
voelens dusdanig gestalte kunnen go-
ven, dat zij deze op de toeschouwers
kunnen overbrengen. Zij léren ook
dansen en schermen, zij bestuderen de
geschiedenis van hef" tóheèi; de 'dra
matische karakterkunde en het ^kos
tuum door de eeuwen heen.
Einde en begin
Zo groeien zij naar het eindexamen
toe, eindpunt en begin. Van goedwil
lende leerlingen zijn zij aankomende
toneelspelers geworden met alle eigen
aardigheden, die bij de beoefenaars
van dit vak behoren.
Het belangrijkste deel van het exa
men is niet openbaar. De besloten exa
mens worden afgenomen door leraren
en bijgewoond door medeleerlingen en
ook door de directeuren van de to
neelgezelschappen, die dan al beslissen
wie zij zullen engageren.
De eindexamenkandidaten hebben
tot nu toe vrij gemakkelijk het toneel
leven kunnen ingaan. De meesten
hadden met het diploma ook een con
tract in de zak. Het Nederlandse to
neel had behoefte aan spelers en van
daar ook de mogelijkheid voor nieuwe
scholen. Het ziet er echter naar uit, dat
er een verzadigingspunt is bereikt. Dan
zullen de aspirant-acteurs, kersvers van
de opleiding, het moeilijker krijgen
dan hun collega's van vroegere lich
tingen.
OF NAAR KEUZE
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG. De gemeente 's-Gra-
venhage heeft beslag gelegd op de
goederen van het Nederlands Dansthea
ter in de Boterwaag wegens een ach
terstallige huur van ongeveer zesdui
zend gulden.
Het gezelschap, dat bij het ontbreken
van subsidie per 1 september wordt op
geheven, is door deze maatregel, waar
bij studioruimte en geluidsinstallaties
zijn betrokken, ernstig gedupeerd.
Vermoedelijk wordthet onmogelijk
tot aan het eind van het seizoen door
te werken, waardoor het tekort dat een
jaar lang 30.000 gulden bedroeg nog
hoger wordt.
Een bijzonderheid, die op deze gang
van zaken een schril licht werpt, is het
feit dat de vorige huurder, evenmin
een gemeentelijke instantie, het Oranje
Nassau museum, gedurende 25 jaar
geen huur behoefde te betalen.
Het Danstheater gaat nu in een ande
re studio door met voorbereidingen
voor een laatste televisie-uitzending
voor de V.P.R.O.
Advertentie
zonder de maag van
streek te makent
leder tablet Chefarine „4" bevat 4 beroemde
geneesmiddelen, die eik afzonderlijk in de hele
wereld beroemd zijn geworden. Een van deze
middelen is Chefarox en dient In het bijzonder
om de maag te beschermen. Ook zij die een
gevoelige maag hebben kunnen zonder be
zwaar Chefarine „4" gebruiken. Het Is een
ideaal middel om pijn of griep snel en doel
treffend te bestrijden.
pijn, griep of landerig" gevoel zorgt een enkel tablet,
dat U met plezier Uw werk kunt doen! Kóker a 20 tabletten f 0.80.
Eigen nieuwsdienst
AMSTERDAM. De actrice Magda
Janssens viert in het komende seizoen
haar zestigjarig toneeljubileum in het
stuk „Een vrije dag" van de Deense
auteur Otto Fischer.
„Een vrije dag" is een van de drie
stukken die het toneelgezelschap „En
semble" voor het nieuwe toneelseizoen
in studie zal nemen. De andere twee
zijn „Ingeborg" van Curt Goetz en „De
tiende man" van Paddy Chayefsky.
Advertentie
Kies bij Uw winkelier uit: melk, puur, hazelnoot, pinda, mokka en Biskie (20 et)
_v TT1 EN Nederlandse documentaire die misschien wel de langste adem van alle toekomstige
L-4 televisiereeksen zal hebben wordt vanavond voortgezet: Het getij aan banden, een
filmverslag van het Deltaplan dat tot stand komt door samenwerking van het Ministerie
van Verkeer en Waterstaat en de N.T.S.
Hielden de twee vorige afleveringen zich voornamelijk bezig met een
algemeen overzicht van dit gigantisch projekt en de spektaculaire werkzaam
heden die inmiddels door de sluiting van het Veerse Gat al weer tot het verleden behoren,
de beelden die om 8.20 in de huiskamers komen snijden een geheel ander probleem aan: de
strijd tegen het zout.
„Dit heeft uiteraard niets met het afsluiten van de zeegaten te maken", vertelt Fred
Bredschneyder van de afdeling filmzaken van de K.R.O., die met de produktie van de serie
is belast.
Het is juist omgekeerd; het op
dringen van het zoute water in ons
land wordt binnen afzienbare tijd
door de uitvoering van het Delta
plan een halt toegeroepen. Er
wordt op het ogenblik een stelsel
van kranen ontworpen waardoor
het mogelijk zal zijn bepaalde de
len van ons land door een druk op
de knop te ontzouten."
Het ligt voor de hand dat men de
arbeid die op het ogenblik al wordt
verricht om deze vijand van Neder
land onschadelijk te maken, op de
film wil vastleggen en daarom heeft
Bredschneyder een andere weg moe
ten bewandelen.
Platen en tochten
„Op de tekenafdeling van de N.T.S.
heb ik een groot aantal platen laten
maken die het probleem van de ver-
zilting duidelijk laten zien en ook dui
delijk maken hoe het ministerie van
Verkeer en Waterstaat dit denkt op
te lossen", vervolgt Bredschneyder.
Wekenlange tochten door het. land
heeft hij bovendien ondernomen, sa
men met de cameraman Wim Bos
boom om toch nog met zoveel moge
lijk „levend materiaal" thuis te ko
men.
„Er worden sluizen in de Rijn aan
gebracht: bij Doorwerth is nog niets
te z'en, er wordt echter al gepompt
bij Eek en Wiel en het complex bij
Hagestein is al klaar."
Weinig verlies
,',Kost dat nu niet erg vee' filmma
teriaal wanneer zoiets bij stukjes en
beetjes moet worden opgenomen?"
Bredschneyder maakt de zoveelste si-
garet uit en doet dan zijn werkmetho
de uit de doeken.
„Ik maak het scenario in nauw
overleg met de mensen van het depar
tement. Dan ga ik alle plaatsen die
in beeld moeten worden gebracht be
kijken, maak een draaiboek en over
leg dan alles met de cameraman. Het
gevolg hiervan is juist dat we zo wei
nig mogelijk verlies hebben: gebruik
«je normaal drie keer zoveel film als
er uiteindelijk overblijft, in ons geval
verdwijnt er maar de helft in de prul-
Iemand.
Van veel meer belang dan dit zui
nig werken vind ik de vrijheid die ik
heb. Kijk, haast altijd zijn we bij de
televisie gebonden aan tijd en studio
ruimte. Met de studio heb ik vrijwel
niets te maken omdat alles op de film
wordt opgenomen en ik bepaal zelf de
dag van uitzending."
Steeds nieuw
„Wordt er wel kritiek op uw werk
geleverd?"
„O ja, sommige kijkers vonden dat
ik bij de vorige film veel meer van
het dichten van de dijken had moeten
later, zien maar daar kan ik moeilijk
acht of tien jaar lang steeds maar
weer de nadruk op leggen.
We zullen steeds nieuwe facetten
van het Deltaplan moeten laten zien,
vooral de sociale gevolgen ervan. De
kijkers moeten echt geen sensationele
hoogtepunten verwachten, daar zor
gen collega's als Ben Steggerda wel
voor met direkte tv-reportages.
FRED BREDSCHNEYDER
programma's
(in het kort|
radio
vandaag
1
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM. De aan
drang, die van regeringszijde
reeds enige jaren wordt ge
oefend om tot concentratie van
het ballet in ons land te komen,
vindt thans steun bij het ge
meentebestuur van Amsterdam.
Op 7 juni zal de gemeenteraad
zich moeten uitspreken over een
voorstel van B. en W., dat ophef
fing van het Amsterdams Ballet
inhoudt ten gunste van een con
centratie van de Nederlandse
balletgroepen onder leiding van
Sonia Gaskell.
De financiële tekorten van het
Amsterdams Ballet in het vorige
en het thans lopende seizoen zullen
worden gebruikt als overtuigings
middel voor de raad, die zich tot nu
toe steeds achter een eigen Amster
damse balletgroep heeft geplaatst.
Advertentie
Mengmeststof voor kamerplanten 6S°/9
100 gram - 65 ct - Volop groei en bloeil
Het voorstel van B. en W. heeft in de
balletwereld de onrust vergroot en
reeds ernstige weerstanden opgeroe
pen. Het stichtingsbestuur van het
Amsterdams Ballet zou reeds hebben
laten weten, dat bij een eventuele fusie
van deze balletgroep en het 'Neder
lands Ballet het de leiding niet ambi
eert.
De dansers van het Nederlands
Danstheater, die het kamend seizoen
vrijwel allen deel zullen uitmaken van
het Amsterdams Ballet, hebben in een
brief aan de leiding van dit gezelschap
meegedeeld, dat zij onder geen voor
waarde de leiding van Sonia Gaskell
zullen aanvaarden.
Deze dansers verlieten twee seizoe
nen geleden het Nederlands Ballet om
artistieke en persoonlijke redenen. Zij
richtten het Nederlands Danstheater
op, dat zich zonder subsidie niet
staande kon houden. Zij zijn nog niet
gecontracteerd bij het Amsterdams
Ballet maar hebben een bereidverkla
ring getekend zich te verbinden.
Wanneer echter de gemeenteraad
zou besluiten het subsidie aan het ge
zelschap te staken, vervallen formeel
de verplichtingen van dit gezelschap
tegenover de geëngageerden. Deze
zouden hierdoor in een onhoudbare po
sitie geraken, want de periode waarin
contracten in het buitenland kunnen
worden afgesloten is inmiddels voor
bij.
Zij zullen weliswaar in de gelegen
heid worden gesteld bü een eventueel
nieuw te vormen nationaal ballet te
solliciteren, maar gezien de voorge
schiedenis is de animo hiervoor nihil.
Ongeveer 48 dansers en danseressen,
die op artistiek terrein hun sporen heb
ben verdiend, zouden door balletconcen
tratie zonder werk geraken.
De plannen tot concentratie houden
in dat er één enkel gezelschap van on
geveer zeventig personen zou ontstaan,
dat ook de honderd operavoorstellin
gen per seizoen in Amsterdam zou
moeten bedienen.
Het Amsterdams Ballet, dat met de
voorbereidingen van tachtig voorstel
lingen het nieuiwe seizoen onder artis
tieke leiding van Hans van Manen in
een vergevorderd stadium verkeert,
ziet de toekomst zorgelijk tegemoet.
NCRV: 7.00 Nws. 7.10 Gram. 7.30 Een
woord voor de dag. 7.40 Gram. 8.00 Nws.
8.15 Radiokrant. 8.35 Gram. 9.00 V.d. zie
ken. 9.35 Waterst. 9.40 V.d. huisvr. 10.10
Gram 10.15 Morgendienst. 10.45 Gram.
11.00 Pastorale. 12.10 Gram. 12.30 Land
en tuinb. 12.33 Gewijde muz. 12.37 Kerk
dienst. 13.00 Nws. 13.15 Amus. muz. 13.45
Gram. 14.00 Bondsdag Bond v. Geref.
Vrouwenver. 14.45 Gram. 15.10 Gram. 16.00
V.d. jeugd. 17.20 Gram. 17.40 Beurs. 17.45
Gram. 18.00 Koorzang. 18.20 Het Spektrum.
18.35 Kamermuz. 19.00 Nws. 19.10 Op de
man af. 19.15 Gram. 19.30 Radiokrant.
19.50 Gram. 20.10 Kamerork. 21.40 Na 50
jaar weer Republiek, rep. over Zuid-Afri-
ka. 22.00 Bijbelse quiz. 22.30 Nws. 22.40
Avondoverdenking 22.55 Platennieuws. 23.55
Nws.
HILVERSUM II 298 M.
VARA: 7.00 Nws. 7.10 Gym. 7.20 Gram.
8.00 Nws. 8.18 Gram. 9.00 Gym. 9.10 Gram.
VPRO: 10.00 Schoolradio. VARA: 10.20
V.d. huisvr. 11.00 Dit is uw leven. 12.00
Orgel en zang. 12.30 Land- en tuinb. 12.33
V.h. platteland. 12.38 Pianoduo. 13.00 Nws.
13.20 Instr. kwint. 13.45 Gesproken portret.
14.00 Vrouwenkoor. 14.10 Kamerork. 15.00
Kinderen uit Berlijn. 15.10 V.d. jeugd. 17.00
Hammondtrio. 17.25 Roemeens ork. 17.50
Regeringsuitz. 18.00 Nws. 18.20 Act. 18.30
Dansmuz. 19.00 V.d. kind. 19.10 Kantteke
ningen. 19.20 Gram. VPRO: 19.30 V.d. jeugd.
VARA: 20.00 Nws. 20.05 Metropole ork.
20.35 De verdachte volgt het spoor. 22.05
Pianorecital. 22.20 Sportuitsl. 22.40 Lichte
muz. 23.10 Spontane reacties. 23.55 Nws.
DINSDAG De radio biedt vandaag
de gelegenheid Renate Tebaldi in één
van haar grootste rollen te horen: Cio
Cio San, bijgenaamd Butterfly. Van
deze opera van Giacomo Puccini wordt
vanavond om vijf over zeven een ver
korte uitvoering gegeven onder leiding
van Tullia Seraf in. Hij leidt het koor
en orkest van de Sint Cecilia-academie
in Rome.
Iedere Nederlander is op de een
of andere manier verzekerd. Naar
schatting zijn er ongeveer 24 miljoen
verzekeringspolissen in omloop en
dagelijks komen er nieuwe contrac
ten bij. Om half tien zendt de K.R.O.
een documentaire van Joop Rein-
boud en Tom Bouws uit over het
verzekeringsbedrijfwaarin veel ge
heimenverklapt zullen worden.
vandaag
NTS: 15.00-15.25 Eurovisie: Rep. v.d. En
gelse Derby te Epsom. NCRV: 17.00 V.d.
jeugd. NTS: 17.30-17.40 Jeugdjourn. 18.55
Eurovisie: Rep. v.d. finale om de Euro
pese voetbalbeker te Bern. 20.45 Journ. en
weeroverz. AVRO: 21.05 Gevar. progr.
21.50-22.15 Wat lezen jullie daar?
DUITSLAND
18.10 V. d. vrouw. (Regionaal progr.:
NDR: 18.25 Progr. overz. 18.30 Die Nord-
schau.). 18.55 Finale om de Europabeker
te Bern. (Eurovisie). 20.45 Journ. 21.05 Ge
sprekken. 21.40 Eurovisie: Rep. v. d. En
gelse Derby. 22.05 Laatste nieuws.
VLAAMS BELGIE
17.00-18.00 V. d. jeugd. 18.55 Finale v.
d. Europese voetbalbeker. (Eurovisie). 20.45
Nws. 21.15 Filmprogr. 22.15 Nieuws.
DINSDAG De derde aflevering
var de serie over het Deltaplan „Het
getij aan banden" neemt de strijd
tegen het zout onder de loupe (8.20).
Veertienjarigen en ouderen kunnen
om 8.40 kijken naar „De Bron", een
filir. die het rassenvraagstuk tot ba-
sis heeft.
België Vlaams. „Beelden spraken"
brengt de stomme film De adelaar"
met Rudolf Valentino (9.15). Daarna
volgt het spel „Een eiland in het noor
den" van Ermanno Mocoario (9.40).
België Frans: „Sans cérémonies"
(Zonder plichtplegingen) is een blij
spel van Jacques Vilfrid (8.30).
Duitsland zendt een kluchtig pro
gramma uit over het wel en wee van
het „Zondagse uitstapje" van pa,
ma en de kleintjes.... (9.25). Hieraan
vooraf gaat een balletstudie „Huwe
lijksbureau Liane", waarin jonge
mensen een partner voor het leven
komen zoeken. (9.10).
Advertentie
