Morgen aanbesteding van eerste
fase van Sloeprojekt
HOOFD VAN DE DELTADIENST:
WONDERLIJK, DAT WE STEEDS
WETEN WAT WE MOETEN DOEN
K WAT TA
De heer Hoek wethouder
van Middelburg
Aanleg dijk tussen Walcheren
en Z.-Beveland en verzwaring
zeewering op deltahoogte
HET SPEL DER CAISSONS IS BIJ VEERE ZO MOEILIJK MOGELIJK GEMAAKT
Zo'n heerlijke reep cadeau
1 voor 10 Kwatta-soldaatjes
halfzwaar
Nieuwe kleuter
school geopend
in Axel
Uit de kerken
Dinsdag II april 1961
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. -
ii
Groot verschil
Ik schrok
FnWFTTOTI?
Deskundige op
financieel gebied
Ds. P. Westland
vertrekt
Angstig idee
DROPPING IN DOMBURG
FIETSEN ROETEN OP
SLOT IN VLISSINGEN
Verandering veilinguur
groenten te Kapelle
die lekkere shag in de handige doos 95 ct.
Honderdzestig ha.
nieuw land
Provinciale weg
Honderd nieter
Zeven en half jaar na „Ouwerkerk
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Vandaag tegen het
einde van de middag wordt een begin
gemaakt met de afsluiting van het
Veerse Gat. Dat is een historisch
moment in de geschiedenis van de
Nederlandse waterbouwkunde. Het
betreft immers de eerste primaire
dam van het Deltaplan.
Er liggen ruim zeven en een half
jaar tussen deze gebeurtenis en de
sluiting (enkele minuten voor mid
dernacht) op 6 november 1953 van de
dijk bij Ouwerkerk, het laatste
stroomgat in het Rampgebied.
Tussen beide sluitingen ligt een hemels
breed verschil. Prof. ir. P. Ph. Jansen,
hoofd van de Deltadienst van Rijkswater
staat, zegt ervan: „Wat wij bij Ouwerkerk
deden, was een noodzakelijke improvisatie.
De sluiting van het Veerse Gat is een door
wetenschap en onderzoek geleide operatie."
„Na de ramp", gaat professor Jansen ver
der, „waren wij onder de druk van de
omstandigheden genoodzaakt snel en
soms voor de buitenstaander inefficiënt
in te grijpen met alles wat wij op
dat moment ter beschikking konden
krijgen. Wij wisten, dat de toestand
steeds zou verergeren als een dergelijk
dijkgat open gelaten zou worden. In
Schelphoek hadden wij gezien hoe de
geulen steeds verder naar binnen dron
gen, waardoor steeds meer kostbare
grond werd weggevreten. Het was dus
zaak snel toe te slaan.
De sluiting van het Veerse Gat is
weloverwogen tot stand gekomen. Mis
schien kan aan de gestelde eisen niet
helemaal worden voldaan, maar elk
stadium van de bouw van deze dam is
op zichzelf tamelijk evenwichtig. Hier
uit mag niet worden geconcludeerd, dat
wij rustig een jaar zouden kunnen stop
pen als wij eenmaal zijn begonnen. Ik
bedoel, dat het gemaakte sluitingsplan
evenwichtig is en dat de uitvoering er
van niet tot riskante verstoringen be
hoeft te leiden."
Professor Jansen roept het beeld uit
het diepe najaar van 1953 weer op:
„Wij waren allemaal doodgelukkig dat
het laatste caisson er goed in kwam.
Wij wisten namelijk dat wij dit geen
dag later hadden moeten doen. Op die
momenten loop je langs de grens van
het mogelijke."
Tot het verschil van toen en nu be
hoort ook dit: „Bij Ouwerkerk werkten
wij met gesloten kolossen. Daarmee
werd het sluitgat geleidelijk verkleind,
Professor ir. P. Ph. Jansen,
hoofd van de Deltadienst: „Naar
mijn mening zal de sluiting bij
Veere niet spectaculair zijn, al
thans, dat is niet de bedoeling
waardoor op het laatst een gevaarlijke
situatie ontstond. De bodem was wel
zwaar verdedigd, maar hij kon door
de stroom ernstig worden aangetast.
Bij het Veerse Gat gaat dat heel
anders. Tot het laatste moment van de
sluiting kan toch nog de doorstroming
van het water worden toegelaten. Wij
zetten eigenlijk een stel sluizen naast
elkaar, die later ineens worden ge
sloten. Mocht het laatste caisson er
niet in komen, dan kan altijd met een
ander apparaat, zonder doorlaat-
openingen, het laatste gat worden
overbrugd. Wij kunnen dan ook nog
overwegen er stenen in te gooien. Dat
zal vertraging geven, maar dit behoeft
dan niet te leiden tot een mislukking."
Februari 1953 staat helder gegrift in
het geheugen van professor Jansen:
„Toen de ramp had toegeslagen, ben
ik naar Engeland gegaan. In de haven
van Portland trof ik de caissons aan.
Zij stonden daar als een soort golf
breker om een rustig plekje te bieden
Advertentie
Kies bij Uw winkelier uit: melk, puur, hazelnoot, pinda, mokka en Biskie (20 ct)
"O1—IMBIB
DE HEER J. s. HOEK
Onderwijs en financiën.
MIDDELBURG. In 1905 reed er
in de contreien van Haarlem een
jongen met zijn vader mee in een open
landouwer op weg naar het r.k. Twee
de-Kamerlid Pastoors. De zoon was
toen nauwelijks tien jaar, maar zijn
papa sjouwde hem al mee de politiek
in. Nu is die jongen een eerbiedwaar
dige Middelburger geworden. Met een
veelbewogen loopbaan op fiscaal en
politiek gebied achter de rug. Gisteren
nam die landouwerberijder van toen,
nu de heer J. S. Hoek, plaats achter de
tafel van het college van B. en W. om'land.
de portefeuilles te beheren van onder
wijs en financiën.
Toen de heer Hoek veertien jaar was,
deed hij intensief mee aan de propa
ganda voor de partij van zijn vader,
de AR partij. In de nacht plakte hij
biljetten op muren en schuttingen en
ging, om even uit te blazen, bij Ka
pelaans koffiedrinken. Dat plakken in
het duister voor zijn lijfpartij doet de
heer Hoek niet meer. Maar wel is hij
nog steeds verknocht aan de politiek,
zoals hij dat zijn hele leven geweest
is.
In 1922 toen hij als geboren Be-
verwijker in Middelburg kwam werd
hij lid van de A.R. kiesvereniging,
spoedig daarop secretaris en thans is
hij ere-voorzitter van de A.R. Middel
burg en lid van het partij convent. Zes
tien jaar is de heer Hoek (65) nu al
lid van de Middelburgse gemeenteraad
en in die tijd heeft hij zich doen ken
nen als een deskundige op financieel
gebied, de „schrik" van B. en W. van
welk college hij nu, na het aftreden van
de heer J. W. Kögeler zelf deel uit
maakt. Dat hij in geldaangelegenhe-
den prima thuis was, is geen wonder
indien men bedenkt, dat de heer Hoek
het heeft gebracht tot hoofdcontroleur
bij de belastingen. Daarnaast heelt hij
een zeer uitgebreide belangstelling voor
het onderwijs.
„Ik zal nu mijn best doen ook de be
langen van het openbaar onderwijs op
de beste wijze te behartigen", aldus de
heer Hoek, die gisteren met 15 stem
men voor werd gekozen tot wethouder
van Middelburg. Drie stemmen waren
ongeldig (blanco) en een werd er uit
gebracht op de partijgenoot van de
heer Hoek, de heer M. Wattel.
Voordat tot stemming werd overge
gaan verklaarde de heer B. A. Hesse-
link (V.V.D.) dat zijn fractie drie wet
houders voor Middelburg genoeg vond.
Nadat hij was gekozen werd de heer
Hoek nog toegesproken door de loco
burgemeester, de heer A. J. Berenpas.
SINT ANN ALAND. Ds P. West-
land, ned. herv. predikant te St. An-
naland heeft het beroep naar de ned.
hervormde gemeente van Groot-Am-
ïers aangenomen. Ds. Westland ar
beidde sedert 1 juli 1956 in St. Anna-
aan kleinere marineschepen. Ik schrok 1111
van de afmetingen, hoewel wij van 1
begin af hadden gedacht, dat wij daar- j
mee moesten werken. Wij hadden jL
namelijk ervaring met het gebruik van m
caissons op Walcheren, in de Braakman
en bij de afsluiting van de Brielse
Maas.
Ik heb het steeds een zeer wonder
lijke zaak gevonden, dat wij eigenlijk
altijd al wisten wat ons te doen stond.
Misschien is dit bestieringof toe
val. Zo heb ik meermalen gezegd, dat
wij het in de oorlog ondergelopen
Walcheren alleen maar konden redden
omdat wij een grote baggervloot had
den, omdat wij ervaring hadden op
gedaan met de Zuiderzeewerken en
omdat wij er de bekwame mensen voor
hadden. De sluitingen van Brielse
Maas en Braakman zijn weer geënt
op de ervaring op Walcheren.
Voortbouwend op de ervaringen in
1953 konden wij ook voor het Delta
plan direct onze koers bepalen. Wij
mogen gerust zeggen, dat wij alleen
op grond van die ervaringen het aan
durven die grote zeegaten af te sluiten.
Het staat overigens niet vast, dat hier
na de overige zeegaten op dezelfde
manier worden gesloten.
Er is een methode in studie om een
dam geleidelijk van de bodem af om
hoog te brengen. Zo is ook in de ramp-
tijd het gat bij Oosterland op Duive-
land dicht gemaakt. Of dit ook moge-
Rik zal zijn met het Brouwershavense
Gat en met de Oosterschelde, is nog
niet bekend. Daarbij doemen allerlei
problemen op, die we nog niet onder
de knie hebben, mede omdat wij dijken
moeten bouwen door zee-armen met
grote getijstromen en op een bodem
die tot zeer grote diepten uit los zand
bestaat."
Prof. ir. Jansen vertelt, dat Rijks
waterstaat helemaal niet enthousiast
was, toen na de oorlog de dijk rondom
Walcheren zou worden dicht gemaakt
met behulp van caissons: „Er was geen
voorbeeld van. Er waren weieens
ergens scheepjes gebruikt, maar dat
zou hier op speelgoed lijken. De schaal,
waarop moest worden gewerkt, was
heel anders. Wij hadden geen keileem,
de vervoersgelegenheid was beperkt en
er was weinig rijshout om het op de
beproefde manier te doen. Wij hebben
toen onszelf moeten overwinnen.
Wij overwogen, dat er grote gaten
onder die „stenen" zouden ontstaan.
Zou zulk een kolos dan zijn te houden?
Zou hij niet wegglijden? In dat geval
zou een soort ruïne ontstaan. Dat die
gedachten niet overdreven waren, is
gebleken bij de eerste poging tot slui
ting van het gat bij Ouwerkerk. Daar
werd toen gewerkt met kleine caissons,
die het niet hielden. Er ontstond
inderdaad een ruïne van zulk een aard,
dat het tweede, gelukkig definitieve
sluitgat naar binnen moest worden
verlegd."
Professor Jansen komt tot het einde
van zijn verhaal: „De sluiting van het
Veerse Gat betekent een nieuwe fase
in onze werkwijze. Zij moet worden
gezien als een generale repetitie op
grote schaal. Van het resultaat moeten
we kunnen profiteren bij de sluitingen
van de overige zee-armen. Het Brou
wershavense Gat is driemaal zo groot
als het Veerse Gat en de Oosterschelde
is weer driemaal groter.
Om de situatie zo moeilijk mogelijk
te maken, is de dam zo noordelijk mo
gelijk gelegd. Wij zijn zover mogelijk
zeewaarts gegaan. Ook omdat wij de
kustlijn wiUen verkorten, is dit aan
trekkelijk. Zodoende krijgen wij de
meeste ervaring. Naar mijn mening zal
de sluiting helemaal niet spectaculair
zijn. Het is althans de bedoeling het
niet spectaculair te doen."
Niettemin zegt prof. Jansen ook: „Het
is een bijna angstig idee voor welke
moeilijkheden wij in 1953 zouden heb
ben gestaan als wij de ervaring ervóór
niet hadden gehad. Als de ramp vijftig
jaar geleden was gebeurd, zou Schou
wen Duiveland nu verloren zijn ge
weest."
7 NOVEMBER 1953 - OUWERKERK: Het laatste grote gat ontstaan
tijdens de februariramp is gedicht. Even voor middernacht op de zesde
hielden duizenden de adem in, want deze operatie was lang niet zo tot
in alle kleine kleinigheden uitgedokterd. Het kon mis gaan. Het was
al eens misgegaan. Maar na lang manoeuvreren met het reusachtige
caisson klonk het bevrijdende geloei van de scheepssirenes. Het was
gelukt. Het gat bij Ouwerkerk was dicht. Vandaag, zeven en een half
jaar later wordt er bij Veere een zeearm afgesloten, de eerste in het
Deltaplan, een logisch vervolg op die benauwende episode bij
Ouwerkerk.
DOMBURG. De Domburgse
jeugd speelde een dezer avonden
op enthousiaste wijze aan een
droppingsspel mee. Weliswaar
niet uit een vliegtuig, maar uit
een auto. Een vrachtauto bracht
hen weg, de opdrachten werden
uitgereikt en iedere groep begon
aan de avontuurlijke terugtocht
naar het Hamsterhol, een der
dagverblijven van de jeugdher
berg.
De tocht voerde o.m. langs
Kasteel Westhove, waarvan het
bouwjaar moest worden geno
teerd, waarna de weg naar de
watertoren liep. In die omgeving
werd het gevaarlijk en geheim
zinnig: er moesten namelijk
smokkelaars worden ingerekend.
Dat dit met geestdrift gebeurde
bewezen enkele „kleerscheuren"
aan beide partijen.
Eenmaal terug in Domburg
moest worden uitgezien naar een
man met een exemplaar van het
Zeeuwsch Dagblad in zijn zak,
die een volgende opdracht moest
verstrekken. Diverse argeloze
wandelaars vielen ten slachtoffer
aan de ijver van de speurende
jeugd. Tenslotte keerden de jon
geren weer in het Hamsterhol
terug, waar burgemeester mr.
W. J. E. Crommelin de prijswin
naars bekend maakte. Als beste
kwam de „paarse" groep met
honderd punten uit de bus.
VLISSINGEN. Met zeer grote re
gelmaat verdwijnen fietsen in Vlissin-
gen. In de afgelopen drie maanden
werden 51 fietsen en bromfietsen ais
vermist opgegeven. Daarvan werden 39
teruggevonden en blijven dus nog
twaalf zoek. Geen enkele van de ver
dwenen fietsen bevond zich echter op
slot, waaruit dus de Vlissingse politie
concludeert dat de desbetreffende eige
naren het er zelf naar maken- De com
missaris heeft bekend gemaakt dat
over twee weken de politie alle onbe
heerde en niet afgesloten fietsen zon
der pardon in beslag neemt, waarbij
de eigenaren, bij afhaling van hun rij
wiel op het bureau, de kans lopen een
bekeuring in ontvangst te mogen nemen.
KAPELLE. In verband met de te
verwachten snelle toename van het
aanbod van bloemkool op de Zeeuwse
veilingen, heeft de veiling in Kapelle
besloten de groenteveiHngen van maan
dag en vrijdag te houden om half
twaalf.
Hiertoe is besloten om de kopers de
gelegenheid te geven achtereenvolgens
hun inkopen van winterbloemkool te
doen bij de veilingen in Kapelle, Goes
en Middelburg.
De groenteveiling op woensdag blijft
normaal om kwart voor een.
VLISSINGEN. Waar nu de meeuwen nog krijsen zal eerlang
een industriële bedrijvigheid gaan heersen. In het nu nog vogel
dorado zijnde Zuid-Sloe zal straks de hamerklop weerklinken op de
nieuwe werven van „De Schelde", zullen binnen afzienbare tijd de
schepen binnenvaren om gerepareerd te worden. Lang is het Sloe
projekt een „fata morgana" geweest, maar eind april of begin mei
zal er eindelijk iets concreets gaan gebeuren in het slikken- en
schorrengebied tussen Borssele en Ritthem, tussen de Kaloot en het
Fort Rammekens en op schootafstand van Vlissingen. Morgen
woensdag 12 april zal een mijlpaal worden bereikt in de geschie
denis van Zeeland. Dan vindt ten kantore van Rijkswaterstaat de
aanbesteding plaats van de eerste fase van het gigantische projekt,
dat zijn weerga in Zeeland in de toekomst stellig niet zal kennen.
Advertentie
De instuifcommissie van de hervorm
de jeugdraad Middelburg belegde in de
jeugdherberg „Nieuw Walcheren" in
Domburg een. trainingsweekend. De jon
geren hielden zich bezig met het rassen
vraagstuk. Ook werden de instuifpro-
blemen onder de loup genomen.
De ispeeltuinveremginig te Burgh
heeft de poorten weer geopend. In ver
band met enige ongeregeldheden is de
toegang voor jongens en meisjes tot
14 jaar verboden. Op deze maatregel
zal streng toegezien worden, zo werd
ons verzekerd.
Het eerste gedeelte van het Sloe
projekt is reeds volledig uitgestip
peld. Woensdag zal worden aanbe
steed de aanleg van een dijk tussen
de Bijleveldpolder op Walcheren en
de Zuid-Kraayertpolder op Zuid-
Beveland. Een dijk die twee kilo
meter lang zal worden. Daarnaast
zal worden aanbesteed de verzwa
ring van de bestaande zeewering
van de Bijleveldpolder en de Nieuw
en Sin-t-Jooslandpolder. Zoals be
kend moeten beide zeeweringen op
Deltahoogte worden gebracht. De
aanleg van de dijk brengt direct al
mee, dat ongeveer 160 ha nieuw
land kan worden gewonnen. Gron
den, die uitermate vruchtbaar zijn
en voorlopig dan ook ter beschik
king van de landbouw zullen worden
gesteld.
Voordat tot aanleg van de twee kilo
meter lange afsluitdijk kan worden
overgegaan zal eerst in totaal onge
veer 600.000 kubieke meter slik moeten
worden verwijderd. Er ontstaat dan
een sleuf die zal worden opgevuld met
zand. Dit zand zal worden gewonnen
in de toekomstige haven van het Zuid-
Sloe. Daarna zal op het dijklichaam
dit zandpakket komen te rusten.
Volgens gegevens van Cobouw krij
gen de nieuw aan te leggen afsluitdijk
en de te verbreden zeewering op vijf
meter boven NAP aan de buitenzijde
een berm met een breedte van 43 me
ter. Op deze berm is een provinciale
weg geprojekteerd van 6,40 meter. Aan
weerszijden van deze weg zullen fiets
paden worden aangelegd.
De werkzaamheden zullen in een
behoorlijk vlot tempo worden uitge
voerd. Met deze wegenaanleg zal wor
den begonnen zodra de dijken gereed
zijn. Er is ook nog een spoorlijn ge
dacht op de berm, maar hierover is
nog geen definitieve beslissing geno
men. Men schat dat het gehele werk
ongeveer twee en
een half jaar in be
slag zal nemen. Nog
dit jaar zullen de
aanleg van de af
sluitdijk en de ver
zwaring van de be
staande zeewering
gereed moeten ko
men. Zoals bekend
is op de begroting
van Verkeer en Wa
terstaat voor het
jaar 1961 voor dit
projekt een bedrag
van vier en een
half miljoen gulden
uitgetrokken. Een
volgende stap is het
graven van een -J
bouwput in het
sluitgat van de af
sluitdijk. Daarin zal
in 1962 een sluis
worden gebouwd
voor afwatering van
de Quarlespolder.
Terugkomend op
het dijklichaam kan
worden meegedeeld,
dat het dwarspro
fiel daarvan een
breedte zal krijgen
van 71 meter. De „v,^ \.,S
kruin van de dijk,
die een breedte
moet hebben van
drie meter, komt -v s
6,50 meter boven
NAP te liggen. Zo-
als gezegd komt op --i'X
de berm, die op 5
meter boven NAP
ligt, een provinciale
weg met een hoofd
rijbaan van 6,40 me
ter breed. De rij
wielpaden aan
weerszijden van de
weg, daarvan ge
scheiden door een
strook van 3,50 meter, worden drie
meter breed.
De buitenzijden van het dijklichaam
worden afgedekt met betonnen, blok
ken van 50 maal 50 maal 20 meter. De
ze blokken worden opgesloten door
een betonnen band van twaalf maal
veertig centimeter. Ter hoogte van de
suatiesluis (die zal worden gebouwd
aan het begin van de afsluitdijk aan
de Walcherse zijde) zal het dijk-
Uchaam een breedte krijgen van on
geveer 92 meter. De buitenzijde van
het dijklichaam zal hier worden ver
zwaard met basaltblokken, terwijl aan
het uiteinde een kraagstuk met be-
storting komt. De binnenzijde van de
ze dijk krijgt een puinbestorting.
Ten slotte nog enkele cijfers: de be
schikbare ruimte voor een eventueel
aan te leggen spoorbaan is twintig
meter breed. De bouwput voor de uit
wateringssluis zal 250 meter lang en
100 meter breed worden. Het sluitgat,
dat een breedte krijgt van een halve
kilometer, zal worden voorzien van
een fundering van mijnsteen.
AXEL. De nieuwe kleuter
school is gistermiddag geopend
door de heer A. Schout, lid van
G. S. van Zeeland. De officiële bij
eenkomst werd geopend door bur
gemeester Van Dijke. In zijn ope
ningswoord wees de burgemeester
op de vele moeilijkheden die men
had moeten overwinnen alvorens
de bouw had kunnen beginnen.
„Reeds in 1955 werd aan de „Ver
eniging tot instandhouding ener kleuter
school" de urgentieverklaring afgege
ven tot de bouw van een nieuwe
school. De inwerkingtreding van de
nieuwe onderwijswet wierp een dus
danig struikelblok op, dat de ver
eniging zich genoodzaakt zag zich tot
de gemeente te wenden."
De heer Schout wees er op dat het
niet altijd prettig is om een centrumge
meente te zijn. Op scholengebied kost
dit ontzettend veel geld.
Namens het provinciaal bestuur feli
citeerde hij het gemeentebestuur met
deze nieuwe school, waarna hij de
school voor geopend verklaarde.
Hierna werd het woord gevoerd door
mej. Van Waasberge, oud-inspectrice
van het kleuteronderwijs in Zeeland.
Door de heer v. d. Lee, laatste voor
zitter van „De ver. tot instandhouding
ener kleuterschool", die het gemeente
bestuur een projector voor de school en
de sleutel van het oude gebouw aan
bood. Voorts sprak mej. F. de Krijger,
hoofd van de school. Het gezelsc'han
begaf zich vervolgens naar buiten waar
het beeldhouwwerk van de kunstenaar
Ordodie werd onthuld, door de heer
Schout.
NED. HERV. KERK
Aangenomen de benoeming tot pres.-
directeur van de Heldring-gestichten te
Zetten: G. van Leeuwen, studenten-pred.
te Amsterdam. Naar Bruinisse: J. v. d.
Sar te Pernis.
GEREF. KERKEN
Beroepen te 's-Gravenhage-O., vac. W.
C. v. d. Brink: Joh. Lever te Vlaardin-
gen.
CHRIST. GEREF. KERKEN
Bedankt voor Westzaan: W. de Joode
te 's-Gravenhage-Z., voor Oud-Beijer-
land: W. van 't Spijker te Drogeham.
BOND VAN VRIJE EV. GEM.
Aangenomen naar Rotterdam-Z.: E.
d. Bij te Zeist.
A
