Kees Brasse
maakt een speelfilm
Paul Nijgh - penning
voor Rotterdammers
IlANDSCÏÏklFT
HERKENT MEN
DE DICHTER
C yïèfi n*fu -^t^fTistL^
NA „DE PARAPLUIE
EN
HET GERU
Jongens hebben
hem nog nodig
DRIE JAAR MEER GEËIST
VOOR OVERVAL OP HOEVE
De kerk steeds
maken
Katoenverbruik
op recordhoogte
Zweedse kunst in
Rijksmuseum
geniet er van!
Vrijdag 24 maart 1961
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 11
De steendrukkerij
mm
Hans Croiset verlaat
Rotterdams Toneel
Tekenen van verzwakking
in groeiritme merkbaar
Considine overleden
LUGANO: vacantievreugde
PARADISO 22 ct
HKT psych. drs.
a
7 "«Y* «Yr
<K*luii^n. y
(/UT KA""- -
De Jong in Hilversum
heeft alle liefhebbers
van dichtkunst en hand
schriftkunde aan zich
verplicht. Zij heeft aan Simon
Vinkenoog opdracht gegeven
een aantal handschriften van
dichters en schrijvers bijeen te
zoeken. Daaruit is een boek
ontstaan, dat „Schrijftaal" heet
en dat een meesterstuk van
typografische vormgeving kan
worden genoemd. Het is te
vens een bron van onderzoek
geworden voor een ieder, voor
wie een handschrift meer is
dan een middel tot mededeling.
Er zijn vele mensen die gevoel
hebben voor handschriften en die
er de uitdrukking van de persoon
lijkheid van de schrijver in zien. Zij
kunnen nu op meer intieme wijze
kennismaken met hun dichters dan
het uit de gedrukte werken moge
lijk is geweest. Want een mens die
zich weergeeft in literair werk heeft
altijd de mogelijkheid zijn ware we
zen te verbergen achter de vorm
geving van het verhaal of het ge
dicht. Hij zal vaak aan die uitingen
langdurig werken, maar in zijn
handschrift geeft hij zich spontaan.
Opvallend is dat in globale vorm
geving de handschriften van onze
huidige dichtersgeneratie zoveel op
elkaar gelijken. Andreus en Vinken
oog, Claus en Nooteboom, Kouwe-
naar en Lucebert hebben een vrijwel
gelijke hoofdlettervorming en ge
lijken verder ook in de vereenvou
diging van het letterbeeld zeer veel
op elkaar.
Indien wij deze handschriften ver
gelijken met die van dichters uit een
oudere generatie (Boutens, Leopold
en Roland Holst bijvoorbeeld) zien
wij dat de dichters van onze eigen
dagen veel nuchterder zijn gewor
den. Zij kennen de enigszins gesty-
leerde hoogheid niet, die de hand
schriften van de oudere dichters
onderscheidt.
Hun fantasie is ook veel minder
aan fraaie vorm gebonden. Hun
handschriften maken een spontanere,
snellere en ook nerveuzere indruk.
De jonge dichters hebben geen tijd
om rustig de letters neer te zetten.
Zij zijn allen, zonder uitzondering,
door een grote onrust aangegrepen,
alsof zij gedwongen zijn zich zo snel
en zo onopgesmukt mogelijk te uiten.
Er zijn ook grote verschillen on
derling. Vergelijk de onstuimige be
hoefte om naar buiten gehoord te
worden, die uit het schrift van Si
mon Vinkenoog spreekt met de
schuchtere kwetsbaarheid, die zich
in teruggetrokkenheid uit bij Remco
Campert.
Bijzonder belangwekkend is ook
de handschriftafbeelding van Luce
bert, die een gedicht met tekeningen
heeft bijgedragen. Deze tekeningen
De meest opvallende bijdrage aan
de door Simon Vinkenoog samenge
stelde bundel handschriften van
dichters en schrijvers, „Schrijftaal",
is die van Lucebert. De schilderende
dichter Lucebert („De keizer der
Vijftigers" en dichter van de verzen
gebundeld in o.a. Alfabel, Apocrief
en Val voor vliegengod) schreef en
tekende zijn handschrift.
vertonen dezelfde trekken als het
schrift: de plotselinge uitschietende
druk, die op hevige emotionaliteit
wijst, de grote verschillen in letter-
vorming (bijvoorbeeld de a, die
steeds verschillend wordt getekend)
en in de beeldvlakken en de ner
veuze, schichtige lijn.
Vinkenoog heeft ook de hand
schriften van enkele buitenlanders
opgenomen. Die zijn sterk verschil
lend van die van onze vaderlandse
dichters. Het zou mij te ver voeren
uitvoeriger op deze verschillen in te
gaan, maar wel is het opvallend dat
de buitenlanders bijna allen veel be-
- heerster, gestyleerder en ook düide-
lijker schrijven dan de Nederlanders
en dat hun behoefte aan een literaire
vormgeving ook veel groter schijnt
te zijn.
Ik krijg sterk de indruk, dat schrij
vers als Logue, Guglielmi, Deluy,
Liberati en Enzenberger zich meer
uiten in een overgeleverde discipline
dan hun Nederlandse collega's. Maar
misschien is dat zo, omdat wat voor
ons nog een revolutie is voor hen al
een academische vorm is geworden.
-n*if bt*t «Wdag, tovta óf-*/-
Atrf Snt/is/tta toitt f
to TmUtCO /'jf 21444
He* Wy «rfi
'■tcni+usr &ha/t key A^rtri ctrurfiuu
U/vtl'i fkt ytnitcy of htr tuOor.
to urfitu -mm* sdutif foud
tS*frr i.
fJ-OZb Ct (ctY dtUsn ajUl bi aytuXé
A HiAMj Ho cAUoo/Uy
Cawu*\Ut) uxfktut 3 OMS bKyUj*
Aj tenen bUaxSu.2 erf
9) CoycUhl
Smtit pUccu Somt una* cufuctoCt pAta£>
pa,tA*j Hrtuit
*ïvt> u*n*o, rfrftM nvt ozU» c/eeUb.
£ap»*au& frr t*tn <UktOto maaoU
Cu/ ■fvnu opeten» UtjUf
!Ka jUlue, 4) A*u co* thM) <xu ju+S
S futti 4» A»yw Bnny,
Handschrift van de Engelse dich
ter en toneelschrijver Christopher
Logue (in ons land bekend door zjjn
bewerking van Sophocles' Antigone
onlangs door het Rotterdams Toneel
in première gebracht).
KEES BRÜSSE
ANDREA DOMBURG
Eigen nieuwsdienst
HILVERSUM. - Half april
beginnen de opnamen van een
nieuwe Nederlandse speelfilm
onder regie van Kees Brusse,
die hij in samenwerking met
Polygoon-Profilti zal produ
ceren. De film is gebaseerd op
een gegeven van de schrijver
van detectiveboeken Joop van
den Broek. Hij zal het karakter
van een thriller hebben en in
Braêant spelen. Men hoopt de
film in oktober in vertoning te
brengen.
De hoofdrollen worden vertolkt door
Van een onzer verslaggevers
Twee Rotterdammers ontvangen vrijdag de Paul Nijgh-
penning voor hun werk op maatschappelijk gebied. Het zijn
ds. M. L. W. Schoch, voormalig jeugdpredikant, die sinds kort
predikant is in Heemstede; en de heer K. de Bloois, algemeen
directeur van de Vereniging Zoekt het verlorene.
Ds. M. L. W. SCHOCH
ZEVENENDERTIG jaar heeft de
heer De Bloois zijn kinderbe-
schermingswerk gedaan aan het
hoofd van Zoekt het verlorene. Zijn
opvang-apparaat, begonnen met een
budget van zeventienduizend gulden,
omvat nu een medisch-opvoedkundig
bureau, vier scholen, de twee inter
naten A. H. Francke-huis en Vrede-
steyn, en een nazorgdienst.
„Wij hebben alles in één hand, en
dat is uniek in ons land. Elders
werken al zulke instellingen op eigen
houtje, met elk een eigen staf. Dat
acht ik een groot bezwaar, want geen
twee psychiaters oordelen hetzelfde
over hetzelfde kind."
Vijfhonderd moeilijk opvoedbare,
geestelijk gehandicapte kinderen ko
men jaarlijks bij Zoekt het verlorene.
Van diegenen, die men zelf helemaal
verder helpt komt tachtig procent
goed terecht. Een voorbeeld?
Stom gedaan
„We kregen een jongen uit een
door en door mislukt gezin. Met tien
jaar was hij een volleerd zakkenroller.
Via ons werd hij gediplomeerd bank
werker. In de oorlog deed hij belang
rijk illegaal werk, maar het isolement
van het onderduiken brak hem gees
telijk. Dat kon-ie niet aan. Hij sloeg
door naar het andere uiterste, en
ging als vrijwilliger naar het Oost
front Na de oorlog kwam hij bij
ons terug. Jö, zei ik, wat heb jij stom
gedaan. Maar we lieten hem niet in
de steek. Nu heeft hij machinisten
examen gedaan en een goeie baan
opgebouwd bij de kustvaart. Kort
geleden ben ik op z'n trouwerij ge
weest. Hij rooit 't verder wel. Tja,
zulke jongens rijden wel eens een
scheve schaats Maar dan moet je
tóch niet zeggen: Hoepel nou maar
op!"
De praktijk
De heer De Bloois is door en door
praktijkman. „Theorieën komen uit
de studeerkamer. En de theorie-
boekjes komen vaak tot stand door
over te nemen uit andere boekjes
De praktijk bewijst, dat veel meer
ogenschijnlijk mislukte jongelui kun
nen worden geholpen dan volgens de
theorie mogelijk zou zijn."
Binnenkort gaat de heer De Bloois
(64met pensioen. Op de valreep
werkt hij aan de stichting van een
tehuis voor kinderen met hersen
beschadiging, en een tehuis voor
pupillen uit de beter gesitueerde
klassen allebei geheel nieuwe
initiatieven. Straks, na zijn pensio
nering, blijft hij rustig doorwerken.
Researchwerk, in nauw contact met
professor Langeveld. En vooral: con
tact en nazorg voor zijn vele oud
pupillen, voor wie „Zoekt het ver
lorene" vaak nog altijd hun „thuis"
blijft. Zijn jongens hebben hem nog
nodig.
DOMINEE Schoch is pas twee
maanden weg uit Rotterdam,
waar hij veertien jaar lang de be
zieler was van de Centrale Hervorm
de Jeugdraad. De stuwende man
achter de befaamde Gulden-Actie
(„Ik ben het A.D. nog altijd dank
baar voor de aandacht, aan die actie
besteed!"), en achter de totstandko
ming van het jeugdgebouw De Heu
vel en de clubhuizen De Kooi en Piet
Hein. „Ik weet nog niet precies voor
welk aspect van m'n werk ik nu
eigenlijk de Paul Nijgh-penning
krijg."
Het gezin Schoch bewoont nu een
ruim huis in Heemstede, waar ha
venfoto's aan de wand nog spreken
van de Maasstad. Afscheidscadeaus
van Rotterdammers hebben veel bij
gedragen tot de inrichting, en de
kinderen genieten nu volop van de
vrije natuur, die hier vlakbij is.
„Rotterdam was een pracht periode,"
zegt ds. Schoch (49), ,maar er is een
tijd van komen en van gaan. Veer
tien jaar dat gaat je in je botten
zitten. Je kunt niet meer echt met
de jongelui kamperen en hardlopen.
Ik vond dat ik moest gaan, vóórdat
iemand zou zeggen: nou wordt 't
toch tijd dat-ie weggaat
Niets bijzonders
„Mijn werk hier? Wat moet je nou
vertellen over een dominee?Hij
preekt, hij gaat op huisbezoek, hij
geeft catechisatie, hij trouwt. Je
kunt toch ook niets bijzonders ver
tellen over een dokter?" Hij lacht
zijn aanstekelijke lach, met het gees
tig vooruitspringende gebit, en de
pretblik achter de brilleglazen.
Het is trouwens nog inwerken in
de nieuwe gemeente. De radio
jeugddiensten voor het Ikor gaan
door vanuit Heemstede, en dat vindt
hij fijn. Het nieuwe werk is wat rus
tiger, maar zo erg rustig toch ook
weer niet. Ds. Schoch heeft er een
koor opgericht, er zijn veel huisbe
zoeken te doen, en op de eerste
wij ka vonden is het propvol geweest.
„De deur naar Rotterdam heb ik
achter me dichtgetrokken, en de
deurknop zit aan de Rotterdamse
kant.„Wordt die knop nogal
eens omgedraaid?" Hij lacht: „He
laas wel
Enthousiast
Er is wat meer tijd gekomen voor
lezen: „graag goede biografieën, en
af en toe een flutromannetje er
tussendoor." „Maar het leven zelf is
altijd gekker en boeiender dan welke
roman ook." Van de zomer zoekt het
gezin met de tent de zon op. „Ik
wandel veel in mijn vakantie. Ik ben
een actief mens, van aan het strand
klungelen wordt ik gaar."
„Ik ben nu over het jeugdwerk
haast nog enthousiaster dan toen ik
er nog in zat", zegt ds. Schoch pein
zend. „De kerk is het mooiste wat er
bestaat. Maar je moet hem steeds
weer opnieuw maken, anders kan hij
stierlijk vervelend worden. De kerk
moet iedere keer weer niéuw zijn.
Tja, Rotterdam dat was een fijne
tijd."
K. DE BLOOIS
Kees Brusse, Ko van Dijk, Mieke Ver-
sfraete en Andrea Domburg. Camera
man wordt Ruurd Fenenga. Opname
leider is Karei Das van Grol en pro-
duktieleider Piet Buis. Cinecentrum te
Hilversum verzorgt de technische af
werking.
Het wordt de derde film van Kees
Brusse. Deze aan de Toneelgroep The
ater verbonden acteur debuteerde als
filmer met de korte film „De paraplu",
die hij enige jaren geleden voor de
stichting Pro Juventute maakte. Reeds
toen bleek dat Brusse voor het medium
film een bijzondere aanleg bezat.
Verleden jaar vervulde hij alle ver
wachtingen met de korte speelfilm „Het
Gerucht", eveneens voor Pro Juventute
geproduceerd. Allerwege werd toen be
wondering uitgesproken voor zijn oor
spronkelijkheid, fantasie en durf waar
mee hij een conflict in het leven van
een vijftienjarige meisje had vorm ge
geven. De film, die hij nu gaat maken,
is zijn eerste speelfilm van normale
speelduur.
MIEKE VERSTRAETE
GROTERE OOGSTEN
WASHINGTON (Reuter). De inter
nationale katoenadviescommissie raamt
de katoenproduktie in de wereld in het
lopende seizoen op 32,5 miljoen balen.
In Indië is de produktie toegenomen
tot 800.000 balen; ook in Mexico en
Egypte zijn de oogsten toegenomen.
Doordat de voorraden bij het begin
van dit seizoen slechts 16,5 miljoen ba
len beliepen, is de voor de vrije we
reld beschikbare hoeveelheid katoen, on
danks grotere oogsten, weinig groter dan
in het seizoen 1959'60.
Naar raming zal het katoenverbruik
in de landen buiten de Verenigde Sta
ten het record van 22 miljoen balen
van het vorige seizoen overtreffen.
KO VAN DUK
AMSTERDAM (A.N.P.). Negen
jaar gevangenisstraf met aftrek, drie
jaar meer dan de rechtbank hen bei
den had opgelegd, heeft de procureur-
generaal bij het Amsterdamse ge
rechtshof gisteren geëist tegen de ge
broeders Gerard en Frans T. uit Vel-
sen, die terechtstonden wegens een
overval op een boerderij in de Pur-
mer. Bij die overval, die ongeveer tien
jaar geleden is gepleegd, waren de
drie bejaarde bewoners ernstig mis
handeld, waardoor een van hen, de
76-jarige Pieter Laan, later was over
leden.
De procureur-generaal, mr. A. S. De
Muinck Keizer achtte de door de recht
bank opgelegde straf niet in overeen
stemming met de ernst van het gepleeg
de feit. „Hoeveel duizenden, vooral op het
platteland, gaan tegenwoordig niet met
angst en beven de nacht tegemoet en
voelen zich bedreigd door dergelijke on
verlaten?', zo vroeg de procureur-gene
raal zich af.
Gerard T. was van het vonnis van de
rechtbank in hoger beroep gegaan om
dat hij geen schuld zou hebben aan de
geweldplegingen. „Ik heb alleen gehoord
dat de oude heer Laan schreeuwde, maar
ik heb noch hem noch zijn zusters gesla
gen", zo zei hij. Wel bekende Gerard dat
het plan om bij de familie Laan te gaan
stelen van hem was gekomen.
Dertig gulden
Na het mislukken van een poging de
brandkast in de boerderij te forceren,
hadden de broers zich tevreden gesteld
met een portemonnee met dertig gulden.
Negen jaar na de overval was uitge-
Eigen nieuwsdienst
STOCKHÓLM. Van midden ju
ni tot midden september wordt in
het Amsterdamse Rijksmuseum
als zomertentoonstelling een expo
sitie gehouden van Zweedse kunst
uit de achttiende eeuw.
Het Nationaal museum en het Noord
se museum in Moskou, die deze ten
toonstelling in Amsterdam organiseren,
hebben de Zweedse regering toestem
ming gevraagd om een koningskroon
uit de Zweedse Gouden eeuw aan de
expositie te mogen toevoegen. Deze
kroon is ontworpen door Jean Erik
Rhen en in 1751 voor koningin Lovia
Ulrika vervaardigd door de goudsmid
Andreas Almgren.
Eigen nieuwsdienst
ROTTERDAM. De acteur Hans
Croiset zal het volgende seizoen
geen deel meer uitmaken van het
Rotterdams Toneel, waaraan hij
sinds 1954 verbonden was.
Hans Croiset, die evenals Jules een
zoon is van Max Croiset en Jeanne
Verstraete, kwam na toneellessen van
zijn vader zes jaar geleden bij het
Rotterdams Toneel, dat toen nog on
der leiding stond van Ko Arnoldi,
Zijn eerste hoofdrol speelde hij in
,,Thee en Sympathie", waarna hij kort
daarop weer een belangrijke rol kreeg
in „De bru'id in de morgen" van Hu-
go Claus. In de afgelopen jaren heeft
hij bij het Rotterdamse toneel talrij
ke rollen vervuld, maar in het laat
ste seizoen was hij vooral actief be
zig met de Werkgroep van de jonge
ren in het gezelschap.
Hij was de initiatiefnemer en bezie
ler van de werkgroep, die in enkele
maanden belangrijke voorstellingen
als „Het balcon" en „De negers" van
Jean Genet en „De psychologische
test" van W. F. Hermans ensceneer
de.
Het is nog niet bekend bij welk ge
zelschap de jonge Croiset het volgende
seizoen zal gaan spelen.
Amsterdamsche Bank België
ANTWERPEN. De Amsterdamse
Banik voor België, filiaal van de Amster
damse Bank N.V., heeft over 1960 een
winst geboekt van B.frs. 16,72 (v. j.
B.frs. 16,47) miljoen. Voorgesteld wordt
een onveranderd dividend vin 6 procent.
In de meeste sectoren van handel en
nijverheid heeft de expansie zich voort
gezet. Er was echter enige verzwakking
van het groeiritme merkbaar. De gang
van zaken in de diamantbranche was
over het algemeen minder gunstig dan
in 1959.
HOLLYWOOD (AP) De filmregis.
seur John William Considine, die onder
meer „Boys town" en Young Tom
Edison" op zijn naam heeft staan, is
in Beverly HiÜs overleden. Hij was 64
jaar oud.
Considine- filmde al in de tijd van de
stomme film. Uit die tijd dateren zjjn
„Son of the Stoeik" en „Kiki".
komen dat de gebroeders T. de overval
hadden gepleegd.
Dat was vooral te danken aan het
langdurige speurwerk van de thans ge
pensioneerde 61-jarige adjudant van po
litie G. Kerkhoven, die gisteren ver
klaarde dat hij mede uit de verklaringen
van Frans de indruk had gekregen dat
Gerard zich ook aan geweldpleging had
schuldig gemaakt.
Frans zelf in wiens zaak de officier
van Justitie in beroep was gegaan
bekende, evenals voor de rechtbank, dat
hij de bewoners met een koevoet had
geslagen. Hij zei zich niet meer te her
inneren of zijn broer had meegedaan aan
de mishandeling.
Volgens de procureur-generaal deed
dat er weinig toe. „Beiden hebben in vol
ledige overeenstemming gehandeld en
het is niet van essentieel belang hoe de
rolverdeling bij dit walgelijke misdrijf is
geweest"
De verdediger van de 39-jarige Ge
rard T„ mr. H. R. Eijl, was. het daar niet
mee eens. Volgens hem was het niet be
wezen dat zijn cliënt had deelgenomen
aan de geweldpleging.
Advertentie
S.MJGJCl'evensvreugde voor
de ware sigarenkenner
SALVATORE 27 ct CAPR1NO 31 ct
In doosjes van 5 en 10 stuks
'er^'Tn^imdsch^iR^'bij.^Zijri 'g" dfcht fs^e^nats dle^an'zbn6'^^06?
buitenlandse generatiegenoten, fraai gedrukt op een dubbel velTos^schriff1
papier in een typografisch fraaie omslag. schrUf-
