Portugal wil
schone schijn
nog bewaren
MATADOR BRAZIEL SHAG
Extra pittig! Héél anders! Veel zaehter!
Woensdag 8 maart 1961
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 4
Mozambique
Avontuur van Santa Maria vestigde
aandaeht op „verborgen" kolonialisme
Guinea
Sao Thomé
Damao
Kaap Verdische
eilanden
Timor
Macao
Matador is de eerste en enige Braziel
shag. Extra pittig en tegelijk veel zachter
dan gewone shag. Een nieuwe smaak,
verrassend lekker! Op-en-top Braziel!
Neem 'n pakje Matador Braziel shag!
NIEMEYER GARANDEERT DE KWALITEIT
PORTUGAL?
gAzorenJgS^3"
gMqdëira/
iKaapverdlsche
|^£§S=5P°rt- Guinea
^^^£PrïncipêS\
gSgSSSS ThoméqRj
g5^5SiSAriqoTaaB
Damaó Macc»
[Mozambique:
„Het vreemdelingenverkeer is voor Amerika een bron
van inkomsten die grote mogelijkheden biedt, maar die tot
nu toe vrijivel niet is aangeboord."
Van een onzer redacteuren
DIT zijn twee uitspraken
van twee Amerikaanse
presidenten, beide over
het streven miljoenen
toeristen over te halen een
vakantiereis naar de Verenigde
Staten te makery
De eerste, van president John F.
Kennedy, is ontleend aan de uiteen
zettingen van deze week over een lange
reeks maatregelen ter versteviging van
positie van de dollar. Uit de algemene
strekking van die uiteenzetting blijkt
dat het Kennedy gaat om de dollar-
stroom die de toeristen, naar hij hoopt,
naar zijn land zullen laten vloeien.
De tweede uitspraak is van Kennedy's
voorganger, Dwight D. Eisenhower.
Diens woorden hebben wij ontleend
aan een korte boodschap, waarin hij,
in maart van het vorige jaar, ons
vreemdelingen opwekte zijn land te
gaan verkennen.
-y. Op het kaartje staan ook de eilandjes Madeira en de Azoren
als Portugese koloniën aangegeven. Deze komen ta het artikel niet
ter sprake, omdat zij door de eeuwen heen typische delen van
Portugal zijn gaan vormen.
nog kleine stukjes koloniaal bezit aan
zijn grenzen lag. In 1955 werd er ge
dreigd met een mars naar Goa; verder
dan grensschermutselingen is het ech
ter niet gekomen. Portugal hield bijna
zwijgend het been strak en sindsdien
vinden er op gezette tijden grensinci
denten plaats zonder tastbaar resul
taat. Goa, aan de zuidwestkust van
Indië gelegen, werd in 1510 door Por
tugal bezet- De bekende rooms-katho-
lieke missionaris Fransiseus Xaverius
werkte er van 1542 tot 1552, waardoor
nu nog de helft van de bevolking
ruim een half miljoen mensen
rooms-katholiek is. Het ruim tweedui
zend vierkante kilometer grote land
is in de zestiende eeuw een zeer be
langrijk handelscentrum geweest, maar
verloor na zestienhonderd spoedig
terrein. De bevolking is arm en leeft
van de landbouw.
]\/fEER naar het noorden langs de
1V1 Afrikaanse westkust ligt het 36.125
vierkante kilometer grote Portugese
Guinea met ruim een half miljoen in
woners, waarvan 2250 Portugezen. Het
is een arm land, waar men leeft van
landbouw en veeteelt. Men vertoont er
geen neiging tot initiatieven, getuige
de concessie, die Nederland er in 1958
kreeg om er de bauxietmijnen tot ont
wikkeling te brengen.
TE ZAMEN met het eilandje Principe
vormt Sao Thomé de op een na
kleinste kolonie. Het ligt aan de west
kust van Afrika ih de Golf van Gui
nea. De oppervlakte van de beide
eilandjes is 964 vierkante kilometer en
er wonen 53.000 mensen: tweehonderd
blanken en voorts afstammelingen van
negerslaven en contractkoelies. Nog
niet zo lang geleden waren deze twee
eilandjes de grootste cacaoleveranciers
op de wereldmarkt. In 1912 werd deze
plaats echter overgenomen door Ghana,
dat sindsdien Sao Thomé en Principe
in een hoekje van de beurs heeft ge
drongen.
MEER NAAR het noorden langs de
Indische westkust ligt de Portu
gese kolonie Damao, een verzamel
naam voor drie kleine gebiedjes met
een gezamenlijke oppervlakte van 282
vierkante kilometers en met 63.500
inwoners. Damao werd in 1531 door de
Portugezen ontdekt en geplunderd. Der
tig jaar later werd het een Portugese
kolonie. Toen was het een bloeiend
handelscentrum op Afrika. Ook dit ge
bied zakte na 1600 langzaam af tot het
peil van een arm landbouwstaatje.
DE LAATSTE Portugese bezitting bij
Afrika vormen de Kaap Verdische
eilanden, enkele honderden kilometers
ten westen van Afrika in de Atlantische
Oceaan gelegen. Deze verzameling
eilandjes heeft een gezamenlijke opper
vlakte van ruim vierduizend vierkante
kilometer. Van de 165.000 inwoners zijn
er vijfduizend blank; meer dan de
helft stamt af van negerslaven. Het
eiland werd in 1460 door Hendrik de
zeevaarder ontdekt; er is een uitge
breide conservenindustrie en men
voert bananen, koffie en bananen uit.
Dat de bevolking over het algemeen
arm is, kan men afleiden van het feit,
dat de veestapel voornamelijk door
geiten wordt gevormd.
DE ENIGE Portugese kolonie, die
vroeger in Nederland enige be
kendheid genoot, was Portugees Timor,
omdat de andere helft Nederlands
bezit was. Het Portugese Timor is
18.990 vierkante kilometer groot en er
leven bijna een half miljoen meneen.
Timor werd in 1520 door de Portugezen
ontdekt en bezet. In de achttiende
eeuw werden de Portugezen door de
Nederlanders uit een deel van het
eiland verdreven. Dit bleef jarenlang
een twistpunt en eerst in 1859 kwam
een verdrag tot stand, dat het eiland
scheidde in een Portugees en een
Nederlands deel.
HET ENIGE koloniale bezit van Por
tugal, waaromheen na de laatste
oorlog de roep der vrijheid werd ge
hoord, ligt in Indië. Deze roep om
vrijheid kwam echter ook daar niet
van binnen-uit. Het zelfstandig gewor
den Indië vond het onduldbaar, dat er
IETS TEN zuiden van Damao ligt
Diu, een gebiedje van 270 vierkante
kilometer met vijfduizend inwoners.
Zijn historie loopt gelijk aan die van
Damao. Het werd in 1535 door de Por
tugezen bezet zij kregen het'cadeau
van een der inlandse vorstjes en
ontwikkelde zich tot een groot handels
centrum. Een grote kathedraal, die in
1601 gereed kwam, getuigt nog van
vroegere roem.
DE KLEINSTE, maar tevens meest
roemvolle kolonie van Portugal is
Macao, de eerste vaste Europese bezit
ting in het Verre Oosten, gelegeh aan
de Zuid-Chinese Zee. Deze kolonie
werd in 1557 van de Chinezen gepacht
en .is eeuwenlang een der belangrijkste
handelsposten geweest. Toen Hong
kong als havenstad opkwam, ging dit
ten koste van Macao. Daarna ver
zandde de haven van Macao, waarop
de kolonie als handelsgebied was uit
geschakeld. Thans is het bekend om
zijn smokkelaars en zijn speelholen.
De kolonie, die slechts zestien vier
kante kilometer groot is, werd in 1950
bewoond door 375.000 mensen. Tijdens
de revolutie van Mao Tse Toeng
vluchtten miljoenen Chinezen het land
uit. Duizenden zochten een wijkplaats
in Macao, zodat er nu ruim 500.000
mensen wonen.
die een niet al te verschrikkelijk dure
vakantie in een klein hoekje van de
Verenigde Staten kunnen betalen. Het
heet „New York met 50 per dag".
Deze twee titels illustreren, duide
lijker dan welke uitvoerige uiteenzet
ting ook, hoe diep de monetaire kloof
is. hoe onbereikbaar ver de Vérenigdc
Staten zijn voor de Europese toerist
met de smalle beurs.
In het voorwoord van de derde druk
van „Europa met 5 dollars per dag"
schrijft de auteur, Arthus Froramer:
„Verbaast het u dat het reizen in een
vreemd werelddeel een fractie kan
kosten van het geld dat u er in de
Verenigde Staten voor moet uitgeven?"
Dan de inleiding van het boekje
„New York met 50.per dag", een
uitgaafje van onze nationale lucht
vaartmaatschappij
„Onder meer wil dit boekje u het be
wijs leveren, dat New York zeer be
slist niet één grote concentratie van
duurte is. Natuurlijk zijn ze er, de
immense hotels met hun rijk gegal-
loneerde portiers, hun (met) brokaat
beklede lobbies en kristallen luchters.
Maar er zijn ook dozijnen goede hotels
zonder die (veel dollars kostende) fran
je. Een dagbudget van 50.— is toe
reikend. Het gunt u zelfs zij het in
bescheiden mate wel wat „enter
tainment." U hoeft slechts te weten
hoe en daarop geeft dit boekje u
dan ook het antwoord."
De Europeaan kan, heel zuinigjes
aan, vakantie houden in New York voor
50.(of 13,15) per dag. De Ameri
kaan kan dat op soortgelijke wijze in
ons land voor 5.— (of 19,40) per
dag.
Ziehier het grote verschil. Ziehier de
oorzaak van het gebrek aan weder
zijds begrip in de AmerikaansEuro
pese verhoudingen. Ziehier de kern
van een van de moeilijkst oplosbare
vraagstukken van onze tijd.
Er zit echter meer aan vast. Indien
het alleen ging om de naar verhouding
hoge verblijfkosten zouden velen wel
licht te bewegen zijn over dat grote
bezwaar heen te stappen, al was het
maar één keer in hun leven.
De reiskosten tellen echter bijzon
der zwaar mee en weer zijn het de
Amerikanen die daarvoor maar een
fractie betalen van hetgeen wij daar
voor aan onze kant van de oceaan moe
ten neertellen.
Bij dit laatste nemen wij aan, dat
iemand, die een korte, vakantie aan
de andere zyde van de Atlantische
Oceaan wil doorbrengen, is aangewe
zen op vervoer per vliegtuig.
Onder druk van de Amerikaanse
regering worden de passagekosten
kunstmatig op een zo hoog peil gehou
den, dat de Amerikaanse luchtvaart
maatschappijen met de andere kunnen
blijven concurreren.
Zou de vrije concurrentie in het
luchtverkeer over de Atlantische
Oceaan ingevoerd worden, dan moesten
de passageprijzen wel pijlsnel omlaag
gaan duiken. Een vliegreis over de
Atlantische Oceaan zou dan spoedig
niet meer enige duizenden guldens
kosten zoals nu maar enig» hon
derden, precies zoals nu zo'n reis een
Amerikaan maar enige honderden dol
lars kost.
Eigenlijk zonder het te willen heeft
president Kennedy met zijn niet be
paald voorzichtig gekozen woorden
over het Amerikaanse verlangen naar
meer toeristen twee oude wonden
opengereten.
Het lijkt volgens zijn voorstelling
van zaken allemaal zo eenvoudig: op
richting van Amerikaanse inlichtingen
bureaus voor toeristen; grote reclame
campagnes, vereenvoudigingen bij het
verstrekken van visa, verzachting van
de buitenlandse deviezenbepalingen.
GALVAO
Van een onzer redacteuren
DE passagiers van de
Santa Maria zijn allen
veilig op hun bestem
ming aangekomen. Ka
pitein Galvao en zijn mede
kapers hebben een nieuw vader
land in Brazilië gevonden. Het
hele romantische avontuur
schijnt voorbij en Portugal doet
alle moeite om deze schone
schijn te bewaren. De kracht van
dit land is jarenlang zijn schijn
bare onbelangrijkheid geweest.
Toen na 1945 bleek dat het kolo
niale tijdperk ten einde was, toen
grote koloniale mogendheden als
Engeland, Frankrijk en Neder
land de omwenteling dienden te
aanvaarden, leefde Portugal rus
tig voort op de schemerdonkere
achtergrond van het roerige
wereldtoneel.
Aan Portugal dacht men nauwelijks,
wanneer het koloniale probleem in het
geding was. Portugal was vroeger be
langrijk geweest. Nu speelde het geen
rol meer. Toch had Portugal in 1945
nog negen koloniën over de hele aard
bol verspreid, in de Chinese Zee, in
Afrika, Indië en langs de Archipel. En
van deze koloniën is er in de afgelopen
zestien jaar niet één zelfstandig ge
worden. Te zamen hebben de Portugese
koloniën een oppervlakte van ruim
twee miljoen vierkante kilometer, de
helft meer dan de oppervlakte van het
moederland; deze koloniën worden be
woond door ruim twaalf miljoen inwo
ners, eveneens de helft meer dan het
inwonertal van Portugal.
EEN eeuwenlang beleid heeft dit kolo
niale bezit voor Portugal in de na
oorlogse orkaan veilig gesteld. Toen het
land in de zestiende eeuw de meeste
van zijn gigantische bezittingen ver
kreeg, had men slechts één doel: Het
moederland moest profiteren en de
inheemsen moesten worden bekeerd tot
het rooms-katholicisme. Deze stelregel
is men door alle eeuwen trouw geble
ven; ook nu nog zijn bepaalde koloniën
als wingewesten te beschouwen en
meer dan de helft van alle inwoners
is rooms-katholiek. Het gevolg van deze
politiek is een groep economisch-sociaal
achterlijke bevolkingen, die een sterke
religieuze binding met het moederland
heeft. De Portugese koloniën bleven
dus rustig, ook toen Azië en Afrika
ontwaakten. Voor de anti-kolonialisten
waren er in de afgelopen jaren roem
rijker doeleinden na te streven, dan de
ingeschrompelde Portugese koloniën
waar ieder eigen initiatief ontbrak.
Kapitein Galvao heeft Portugal in het
lichtpunt der publiciteit geplaatst. Ook
zijn koloniën.
Portugal heeft vele redenen om boos
op de kapitein te zijn.
DE welvarendste kolonie van Portugal
en op één na de grootste is Mozam
bique, groot bijna achthonderdduizend
vierkante kilometer en bewoond door
bijna zes miljoen mensen. Mozambique
is Portugals oudste kolonie in Afrika.
Het werd op 1 maart 1498 door Vasco
da Gama ontdekt en in 1505 tot Portu
gees bezit verklaard. Het land neemt
aan de zuidoostkust van Afrika een
soortgelijke positie in als Nederland in
West-Europa. Het zorgt voor de door
voerhandel. Er wonen 50.000 Euro
peanen, die leiding geven aan handel
en industrie. De Bantoenegers, te zamen
met wat Bosjesmannen en Hottentotten,
doen het koeliewerk en in de lagere
administratieve banen vindt men In
diërs, die uit de Portugese bezittingen
van Indië zijn geëmigreerd. Het land
heeft uitgebreide plantages en fabrie
ken die de produkten verwerken. Daar
het 'echter de produkten tegen prijzen
ver beneden de wereldmarkt aan Por
tugal moet leveren, heerst er in Mozam
bique vooral onder de inheemse
bevolking niet de welvaart die men
er mag verwachten.
DE grootste Portugese kolonie is
Angola, gelegen in West-Afrika,
zuidelijk van Congo, met een opper
vlakte van 1.246.700 vierkante kilometer
en iets minder inwoners dan Mozam
bique: ruim vier miljoen. Het land is
arm en leeft van de landbouw. Vele
arme Portugezen trekken naar deze
kolonie om er een nieuw leven te be-
ginnen en hoewel zij nauwelijks
beter leven vinden dan in hun vader
land. treffen zij er lotgenoten, zowel
Portugezen als inheemsen. De lage
levensstandaard wordt normaal en de
bevolking berust. Totdat er echter op
de wereld een kreet om vrijheid op
stijgt. De Portugese regering is sinds
zondag erg spaarzaam met haar berich
ten over Angola.
„Amerika acht de komst van buitenlandse toeristen van
vitaal belang voor de bevordering van een goede inter
nationale verstandhouding en van de wereldvrede."
gemakkelijke taak hebben. Wanneer
ooit, dan gaat in dit geval het gezegde
„gemakkelijker gezegd dan gedaan" op.
Er is namelijk een zeer groot struikel
blok: de hoge koers van de dollar.
Er zijn er meer, maar dit is het voor
naamste. Een Nederlander moet voor
elke dollar circa drie gulden tachtig
betalen, maar kan, zo hij naar Amerika
zou gaan, voor die dollar lang niet
zoveel kopen als in Nederland voor
drie gulden tachtig.
De dollar is dus voor de gewone
toerist en zeker niet alleen voor de
Nederlander veel te duur. Hoe duur?
Dat hangt af van de persoonlijke be
hoeften. Een algemene Indruk van de
diepte vap de monetaire kloof tussen
de Verenigde Staten en de wereld aan
onze zijde van de Atlantische Oceaan
kunnen wij wel geven.
Duizenden Amerikanen hebben de
afgelopen zomer door Europa gereisd
met als reisgids een boek met de veel-
Twee benaderingen van hetzelfde
vraagstuk. Enerzijds de zakelijke aan
pak van de politicus die er rond voor
uitkomt dat de buitenlanders maar
geld in het Amerikaanse laatje moeten
komen brengen. Anderzijds de toegesto
ken hand, het uitnodigende gebaar, van
de staatsman die beseft dat het vreem
delingenverkeer nog andere kanten
heeft dan lucratieve.
Hoezeer Eisenhower daarvan door
drongen was bleek uit de woorden die
hij in maart voor zijn uitnodiging koos:
„U zult ervaren dat wij u niet alleen
graag ons land willen laten zien maar
ook graag veel van u over uw land
willen vernemen. Zonder twijfel hebt
u al veel over de Verenigde Staten ge
lezen en gehoord; velen uwer zijn al
eens in ons land geweest. Ons volk wil
graag dat u in nog groter getale naar
hier zult komen."
Amerika mag dan op het gebied van
de bevordering van het vreemdelingen
verkeer nog in de kinderschoenen staan,
Eisenhower verstond in ieder geval de
kunst beter dan Kennedy dat doet. Men
lokt geen vreemdelingen met de mede
deling dat men van plan is geld aan
hen te verdienen.
De National Association of Travel
Organizations, het Amerikaanse ver
bond van reisbureaus, zal toch al geen
zeggende titel „Europa met 5 dollars
per dag". Duizenden Amerikanen
met smalle beurzen hebben, profiterend
van de hoge koerswaarde van de dollar,
voor een spotkoopje geheel Europa
kunnen doorkruisen.
Er bestaat ook een boekje, veel
dunner dan het Amerikaanse, dat is
uitgegeven ten behoeve van Europeanen
TILBURG (ANP). In Tilburg is
gisteren de 24-jarige mevrouw A. de
Kort door gasvergiftiging om het leven
gekomen. Haar man was 's morgens
vroeg naar zijn werk gegaan en heeft
waarschijnlijk een gasslang los gesto
ten, toen hij zijn fiets uit de keuken
haalde.
Terug van zijn werk trof hij zijn
vrouw levenloos in haar slaapkamer
aan.
De pittige, nieuwe smaak van de beroemde Braziel
tabak proeft u volledig in Matador Braziel shag.