Friezen blijven streven
naar een instelling
van hoger onderwijs
Bedrijfsleven schreeuwt om
werkende getrouwde vrouw
Grotere scholen kunnen ook
Nederland voordelen bieden
Pessimisme
het leven in
beheerst
A Igerije
DIRECTEUR INTERNAAT
WILDE WERKMEESTER
NA INCIDENT KWIJT
Levenslang
voor moord
op Engelina
Feenstra
Venus I bleef
onhoorbaar
Grafheuvels op
monumeritenli j st
GELD EN MENSEN OP DE VLUCHT
DR. W. KOK: „MAAR EERST MOETEN DE
UNIVERSITEITEN EENS VAN HUN HOGE
VOETSTUK AFKOMEN'
Pleiter voor ambtenarengerecht:
EVERTSEN OP WEG
NAAR NW-GUINEA
TJÏc TTMan
Noodtoestand
Traditioneel
Vuile vaat
Weinig suggesties
Nederlandse leraar concludeert in Amerika:
Reëler
Geen regel
Niet klakkeloos
Donderdag 16 februari 1961
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 7
Van een onzer redacteuren
EEUWARDEN. „Wij Friezen blijven
streven naar een instelling voor hoger
j onderwijs in Friesland. De spreidings-
plannen van minister Cals komen in
feite neer op nog sterkere concentratie aan de
bestaande universiteiten. Zo lang die plannen
nog niet zijn goedgekeurd door het parlement,
vechten wij door voor onze inzichten. En ook
als het plan-Cals wordt aanvaard, zullen wij
onze strijd blijven voortzetten. Éénmaal moet
het er toch van komen. De tijd werkt voor ons."
Dit zegt dr. W. Kok, eeri van de beide directeuren van
de Friese Academie. Hij stelt met nadruk, dat hij daar
mee het standpunt vertolkt van de Friese meerderheid.
De Friese plannen, al eerder openbaar gemaakt in twee
rapporten, betreffen niet Friesland alleen. Wat men wil,
is de vestiging van „athenaea" in de niet-westelijke pro
vincies, in beginsel in Friesland, Overijssel, Noordbrabant
en Limburg. Het Friese Athenaeum zou in Leeuwarden
moeten komen; met duizend studenten om te beginnen,
en binnen een jaar of tien zeker 2500 studenten.
„Toeleveringsbedrijf"
Zo'n athenaeum, een nieuw soort instelling van hoger
onderwijs, zou studenten moeten opleiden tot en met het
candidaatsexamen. Voor de doctorale studie zouden de
studenten dan naar een universiteit elders moeten gaan.
Een athenaeum dient, volgens de Friese plannen, in een
,.filiaal"-verhouding samen te werken met een universi
teit. Het moet fungeren als een „toeleveringsbedrijf" van
studenten, die de eerste helft van hun studie hebben
voltooid. Als te zijner tijd de behoeften
van het hoger onderwijs duidelijker
uitgekristalliseerd, kunnen één of meer
van de athenaea worden uitgebreid tot
een volledige universiteit.
..Wij denken voor het athenaeum
onder meer aan precandidaats-studie
in de A-vakken, zoals talen en rechts
wetenschappen, en aan propaedeuti-
sche studie in de wis- en natuurkun
de en de techniek."
,,Maar niet iedere student wil en
kan doorgaan tot het doctoraal, en
de huidige maatschappij zit te sprin
gen. om mensen met een kortere,
meer op de praktijk gerichte hogere
opleiding," aldus dr. Kok. Daarom
zou 'een athenaeum ook moeten oplei
den tot een baccalaureaats-examen:
een afgeronde opleiding van enkele
jaren dus in richtingen zoals bankwe
zen, bestuurswetenschappen, en be
drijfseconomie. Tevens zouden de op
leidingen voor de acten M.O. er kun
nen worden ondergebracht, zodat le
raren die door willen gaan naar een
doctoraal examen, er via een aanvul
lend examen hun candidaatsgraad
kunnen behalen."
„In de plannen van. minister Cals
is het hele probleem niet tot de bo
dem doordacht. Ons voorstel is effec
tiever, goedkoper, en sociaal bezien
billijker."
„Effectiever want wat gebeurt
er op het ogenblik aan onze universi
teiten? Die krijgen steeds meer gespe
cialiseerde vakken voor de oudere
jaarsstudenten, en een steeds toene
mende stortvloed van jongerejaars.
Voor de jongerejaars betekent dat, dat
steun, en leiding bij de studie een fic
tie worden. De doorsnee jongerejaars
student spreekt zijn professor alleen,
als hij examen komt doen.... Gevolg?
Een ellendig groot percentage vindt
zijn weg niet, en houdt na een paar
jaar modderen er maar mee op. Dat
heeft de gemeenschap dan een mas
sa geld gekost, en die jongelui zelf
moeten, na ettelijke verloren jaren, de
maatschappij in met het brandmerk
van mislukt student."
,/Als de athenaea, met hun kleine
re studentenkring en hun nauwer con
tact tussen student en professor, de
jongerejaars gaan opvangen, kan dat
morsen met intellect voorkomen wor
den. En de universiteiten krijgen hun
handen vrij voor de hogere specialisa
ties."
Dr. W. KOK
de tijd werkt voor ons
die typische universitaire atmosfeer
kunnen geven, en het zou ook veel
te klein zijn. Het tegendeel is waar.
De universitaire sfeer gaat juist ver
loren is al verloren! aan de
massale studentenfabrieken in het
westen.
Het hoge voetstuk
„Voor het aantal studenten wordt
steeds weer gewezen op het buiten
land, waar de grote universiteiten
troef zouden zijn. Dat is echter hele
maal niet zo. Londen en Parijs, elk
met 70.000 studenten, en Rome, met
40.000, zijn uitzonderingen. Daar zit
het vol met mensen, die aanvullende
studie doen, of alleen maar eens een
jaartje in de metropool willen zijn. De
cijfers wijzen het alweer uit: de over
grote meerderheid van de buitenland
se universiteiten heeft maar een paar
duizend studenten. Voor de Engelse
„colleges", die ongeveer overeenko
men met onze „athenaea", wordt een
getal van 2500 studenten als de meest
geschikte omvang beschouwd. Om de
ze gedachten te kunnen aanvaarden,
zouden onze universiteiten eerst eens
van hun hoge voetstuk moeten ko
men," zegt dr. Kok, die zelf alumnus
is van de Vrije Universiteit in Am
sterdam.
Als de athenaeumplannen een kans
krijgen, zal Friesland nog andere troe
ven op tafel kunnen leggen. Daaron
der zijn de wetenschappelijke traditie,
belichaamd in de Friese Academie
die nu ook al verschillende onderwijs
taken vervult de Provinciale Bi
bliotheek in Leeuwarden, die een van
de beste van ons land is, en een
aanloopfonds van op zijn minst twee
miljoen gulden.
Van onze correspondent
UTRECHT Het ambtenarengerecht te
Utrecht heeft gisteren de zaak behan
deld van de gewezen werkmeester bij
het rijksjongensinternaat te Amersfoort
J. P. de W. Hij was op 21 april 1959
ontslagen op grond van gebleken on
geschiktheid, tegen welk ontslag hij
gisteren bij monde van de Haagse
advocaat mr. J. F. J. van Bijlevelt op
kwam.
Voor tien miljoen
De minister heeft zijn plannen voor
al gebaseerd op de beperktheid van
de beschikbare middelen, maar het op
richten van athenaea, aldus de heer
Kok, zou veel goedkoper zijn. Minis
ter Cals wil nu vele tientallen miljoe
nen besteden aan uitbreiding van de
bestaande universiteiten, maar men
zou een heel athenaeum kunnen opzet
ten voor tien miljoen.
„Doch de voortgezette concentra
tie van het hoger onderwijs is voor-
al maatschappelijk bezien onbillijk.
Onbillijk voor de middenstand, de ar
beidersklasse. en voor alle niet-weste-
lijke provincies."
„Middenstanders en arbeiders ko
men er niet gauw toe om hun kinde
ren te laten studeren. Daarvoor moe
ten ze geestelijk over een drempel
heen. Wanneer komen ze daar over
heen? Als het hoger onderwijs niet te
ver van huis is. De cijfers wijzen het
uit: een arbeidersjongen uit Amster
dam komt veel makkelijker tot stu
deren dan een uit Alkmaar of Leeu
warden, omdat die eerste de univer
siteit vlak bij huis heeft. Hetzelfde
hebben wij hier in Friesland gezien
na de spreiding van de middelbare
scholen: toen we de scholen eenmaal
bij de mensen hadden gebracht, is het
aantal middelbare scholieren binnen
de tien jaar verdubbeld!"
Invloedssfeer
Te grote afstand tot de universiteit
schept ook een financiële drempel,
meent dr. Kok. Een onderwijzerszoon
in Utrecht, die eenmaal het gymna
sium heeft afgelopen, heeft maar een
paar honderd gulden per jaar méér
nodig om aan de Utrechtse universi
teit te gaan studeren, maar een Frie
se onderwijzerszoon behoeft niet aan
studeren te denken, want hij kan de
extra reis- en kamerkosten niet be
talen. Dat betekent, dat de doorsnee
westerling veel meer profiteert van
het gemeenschapsgeld, dat in het ho
ger onderwijs is gestoken, dan de ge
middelde Fries of Drent.
Dat betekent ook, dat Friesland, dat
broodnodig moet industrialiseren, lei
dinggevende mensen te kort heeft, en
dat degenen die er wél zijn voor tach
tig procent niet-Friezen zijn....
„Natuurlijk heeft de universitaire
wereld dan de nodige tegenargumen- J
ten," zegt de heer Kok. „Bijvoor-!
beeld: jullie kunnen toch studeren in
Groningen? Maar Groningen is voor
het grootste deel van Friesland te ver 1
weg. In Engeland rekent men voor de
optimale invloedssfeer van een uni
versiteit met een straal van dertig ki-
lometer."
„En dan zou zo'n athenaeum niet
Als reden van het ontslag waren gebrek
aan beheersing en gemis aan inzicht
opgegeven. Die waren ongemotiveerd
geweest, aldus pleiter. Volgens hem
was het oordeel van de minister van
justitie gebaseerd geweest op drie ge
vallen, waarin de werkmeester te ver
zou zijn gegaan in zijn optreden tegen
opstandige pupillen van het voormalig
rijksopvoedingsgesticht te Amersfoort.
RAKE TIKKEN
In twee van de gevallen had de directeur
van het internaat, mr. H. A. Sjoukes,
verklaard dat de werkmeester niet
anders had kunnen handelen. Het
derde geval betrof een jongen die in
een opstandig ogenblik de werkmeester
een paar rake tikken had gegeven.
Later had de werkmeester over de jon
gen tegen collega's gezegd dat hij hem,
als deze hem ooit nog eens mocht aan
raken, als een haring aan stukken zou
trekken.
Dat achtte de pleiter geen rechtmatige
grond voor ontslag. Volgens hem had
de directeur de werkmeester graag
willen lozen. Dat zou de werkelijke
reden van het ontslag zijn geweest. De
houding van de directeur zou o.m. te
verklaren zijn uit diens ongenoegen
over de houding van de werkmeester
bij het onderzoek naar wandaden van
sommige ontsnapte pupillen, bij welk
onderzoek de werkmeester in zijn
kwaliteit van onbezoldigd rijksveld
wachter wenste samen te werken met
de politie.
De gemachtigde van de minister van jus
titie, mr. W. Schols, betoogde dat De
W. op deugdelijke gronden was ont
slagen. De eerste tien jaar had hij zich
uitstekend van zijn taak gekweten.
Toen echter omstreeks 1950 de leef
tijdsgrens van de opgenomen pupillen
van veertien tot vijftien jaar was ver
hoogd tot zeventien tot achttien jaar,
bleek hij niet meer tegen zijn taak op
gewassen. Eerst had men getracht hem
te doen afkeuren, maar toen dat niet
lukte had men gewacht op de nieuwe
wachtgeldregeling, zodat hij na zijn
ontslag niet brodeloos zou komen te
staan.
Van onze Amsterdamse redactie
AMSTERDAM. De Amsterdamse
rechtbank heeft gisteren de man, die
heeft bekend dat hij op 7 april 1960
Engelina Feenstra heeft gewurgd, ver
oordeeld tot levenslange gevangenis
straf. Deze uiterst zware veroordeling,
die de eis van de officier van justitie
(achttien jaar met terbeschikkingstel
ling) verre te boven gaat, is door de
rechters uitvoerig gemotiveerd. Zij
menen, dat gesproken moet worden
van een „kwaad van grove agressie
ter voldoening van al dan niet nor
maal gerichte sexuele driften", dat
hand over hand toeneemt. Dit dient,
aldus het vonnis, zowel uit vergel
dingsoogpunt ais terwille van de pre
ventie, met gestrengheid te worden
gestraft.
Meedogenloos
De verdachte in deze zaak, de 28-jarige
los-werkman J. J. T., heeft volgens de
rechtbank een jong onschuldig leven
meedogenloos opgeofferd aan de be
vrediging van zijn lusten. In de psy
chiatrische rapporten werd hij ge
schetst als een gevaar voor de samen-
Leving. Dit oordeel heeft de rechtbank
overgenomen.
Verder wordt overwogen, dat de ver
dachte tot zijn aanvankelijke agressie
slag op het hoofd met een beeld, wur
ging met een gitaarlint) is overgegaan
om het zichzelf bij het plegen van an
dere handelingen (ontucht) gemakke
lijker te maken.
Bewustzijnsinzinking
De psychiaters, prof. v. d. Horst en dr.
Teunissen, hadden ervan gesproken,
dat de verdachte, toen hij zich aan En
gelina Feenstra vergreep, wellicht het
slachtoffer is geweest van een „zeke
re bewustzijnsinzinking".
De rechtbank acht dat ook wel mogelijk,
maar tekent daarbij aan, dat die in
zinking dan slechts van invloed kan
zijn geweest op de manier, waarop de
verdachte het meisje heeft mishan
deld en niet op de mishandeling zelf.
Die had hij al in de zin, toen hij via
het keukenraam de woning van Enge
lina (het huis van hoofdinspecteur
Schipper aan de Tergouwstraat) bin
nendrong. Dat binnendringen, en ook
het eerste optreden tegen het meisje,
had prof. v. d. Horst geschetst als een
„gecoördineerd gedrag".
Verantwoordelijk
De rechtbank zag om dit alles niet in,
waarom zij de verdachte zijn daden
niet ten volle zou aanrekenen.
Zoals bekend werd 'de strafzaak tegen
de wurger van Engelina Feenstra
veertien dagen geleden wegens de ze-
denkwetsende aard ervan achter geslo
ten deuren behandeld. President was
mr. J. Coninck Liefsting. De officier
van justitie, die achttien jaar vroeg
omdat hij „rekening wilde houden met
de inhoud van de psychiatrische rap
porten", was mr. W. P. Bakhoven.
Als verdediger trad op de Amsterdam
se advocaat mr. J, K. Mathuisen.
Eigen nieuwsdienst
DEN HELDER. Het fregat Evert-
sen is gistermorgen uit Den Helder
maar Nieuw-Guinea vertrokken. Het
schip heeft tweehonderd man aan boord,
die voor anderhalf jaar worden uitge
zonden.
De Evertsen staat onder commando
van de luitenant-ter-zee eerste klasse A.
J. J. Benist.
Advertentie
PINDAKAAS
is rijk aan vitaminen, een bron
van kracht en gezondheid;
de fijnste pindakaas komt van
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG. Tal van bedrij
ven in ons land zitten te sprin
gen om vrouwelijke werkkrach
ten. De grootste tekorten bestaan
in de kledingindustrie en onder
het huishoudelijk personeel, maar
ook kantoren, de textielindustrie,
horecabedrijven, schoenfabrie
ken, wasserijen, winkelbedrijven
en zelfs de metaalindustrie heb
ben elk aanvragen voor duizenden
werkneemsters op de arbeidsbu
reaus gedeponeerd.
Volgens het jongste overzicht van
de stand van de werkloosheid zijn er
4 475 werkloze vrouwen, waartegen
over staat dat op de verschillende
arbeidsbureaus aanvragen liggen
voor 36.353 vrouwen. Dat is echter
maar een deel van het gevraagde
vrouwelijke personeel, omdat vele
aanvragen via advertenties en wer
vingsacties buiten de bureaus om
gaan.
Deze cijfers illustreren de woorden
van de minister van sociale zaken,
mr. dr. Ch. J. M. A. van Rooy, in
de memorie van antwoord aan de
Tweede Kamer; „Het vraagstuk van
het tekort aan vrouwelijke arbeids
krachten gaat tot een van de meer
dringende vraagstukken op het ter
rein van de arbeidsvoorziening be
horen." De minister schreef voorts,
dat dit verschijnsel een „structureel"
karakter draagt. Hij wil nagaan in
hoeverre bepaalde maatregelen meer
even\yicht kunnen brengen tussen
vraag en aanbod.
Onder structureel verstaat men
hier een verschijnsel, dat niet zo
maar door bijzondere ingrepen "kan
worden gewijzigd. In het door de mi
nister genoemde vraagstuk bijvoor
beeld zijn bepalend de vermindering
van het vrouwelijk geboorteoverschot
en de verlaging van de huwelijks
leeftijd van meisjes.
Mevrouw dr. H. Verwey-Jonker,
lid van de Sociaal-economische raad,
heeft daar al eerder de aandacht op
gevestigd. Zij stelde dat om een
noodtoestand, speciaal in die beroe
pen waaruit men de vrouwen een
voudig niet meer weg kan denken,
te voorkomen de gehuwde vrouw
zal moeten worden opgenomen in
het arbeidsproces.
Zij voegde daar meteen aan toe,
dat het van de gehuwde vrouw wel
te veel gevraagd zal zijn haar hele
arbeidskracht buitenshuis ter be
schikking te stellen. Het bedrijfsle
ven, met zijn zo sterk op mannen in
gestelde arbeidsvoorwaarden, staat
daarmee voor een vraagstuk, dat nog
niet is opgelost.
De weerstanden tegen het werken
van gehuwde vrouwen zijn in ons
land traditioneel. De vrouw heeft ge
noeg te doen in de huishouding en
met de kinderen, zo zegt men. De
vakbonden hebben jarenlang gestre
den voor een behoorlijk loon voor de
man, ook om de vrouw te verlossen
van de vroeger slechte arbeidsvoor
waarden.
Het Nederlandse belastingstelsel
moedigt de gehuwde vrouw bepaald
niet aan om te gaan werken: -het
stapelt haar inkomen op dat van haar
man en verbiedt aftrek van bijvoor
beeld voor het huishouden gemaakte
kosten. Bovendien is in Nederland
de gelijke beloning voor de man en
de vrouw voor gelijke arbeid nog
lang geen feit.
Met dat al staat het bedrijfsleven
voor de vraag hoe het het de gehuwde
vrouw aantrekkelijk moet maken toch
te gaan werken. Op verscheidene fa
brieken is voor haar avondwerk in
gevoerd, bijvoorbeeld van zeven tot
tien uur. Dan zit haar man alleen
thuis, soms met de vuile vaat, va
ker met kinderen die hij naar bed
moet brengen.
Ook wordt hier en daar geëxperi
menteerd met kortere arbeidsduur,
kinderbewaarplaatsen e.d., maar nog
.niets van dit alles is op enige rede
lijke schaal ingeburgerd.
Een positieve stap om bij de
vrouw meer belangstelling te wekken
voor het arbeidsproces zal liggen in
de belastingvoorstellen van minister
Zijlstra. Het ontwerp dat bij de Twee
de Kamer is ingediend schept onder
bepaalde voorwaarden de mogelijk
heid van een aftrek van duizend
gulden per jaar op het door de
vrouw verdiende inkomen.
Andere stappen zullen echter moe
ten worden gedaan door het bedrijfs
leven, dat kennelijk nog te weinig
gegevens heeft om te beoordelen hoe
de problematiek precies ligt. Eén
onderneming is er toe overgegaan
voor haar vrouwelijk personeel de
huishoudelijke was te doen, hetgeen
een werkelijke verlichting betekende.
Een andere maakte voor de gehuw
de vrouw kortere werktijden 's mor
gens en 's middags, zodat zij tijd zou
hebben thuis de maaltijden voor haar
gezin te verzorgen. Deze goede be
doeling had een averechtse werking;
de vrouwen moesten hollen en dra
ven tussen fabriek en huis.
Minister Van Rooy denkt er over
of het zin heeft advies over het
vraagstuk te vragen aan de Sociaal-
economische raad. Het moet echter
nog blijken of dit zo overwegend
manlijke gezelschap (mevrouw dr.
H. Verwey-Jonker is als vrouwelijk
lid een uitzondering in de S.E.R.)
er weg mee zou weten.
De grote moeilijkheid is hier, dat
uit de kring van de werkende ge
huwde vrouwen zelf weinig of geen
suggesties worden gehoord. De in
druk bestaat dat zij het meest voe
len voor wat bij gebrek aan een goed
Nederlands woord een „part-time"
betrekking heet. een betrekking voor
halve dagen of een halve week.
Het bedrijfsleven, dat beseft het
niet zonder meer vrouwelijk perso
neel te kunnen stellen, zou zich met
meer fantasie en vindingrijkheid
aan tot nu toe is vertoond op deze
„parttime" arbeid moeten concen
treren.
Van onze correspondent
NEW YORK. Hebben grotere
scholen ook voor Nederland waarde?
Volgens J. H. Ringrose, leraar aan
Eigen nieuwsdienst
HAARLEM Prof dr. W. Glas
bergen, de directeur van het Instituut
voor pre- en protohistorie te Amster
dam, heeft gedeputeerde staten van
Noordholland aangeboden een lijst
van te beschermen archeologische
monumenten in Noordholland samen
te stellen.
G.S. hebben provinciale staten*
voorgesteld aan prof. Glasbergen te
verzoeken een dergelijke lijst te ont
werpen.
Prof. Glasbergen zal op de lijst on
der andere zetten de grafheuvelgroe-
pen in Het Gooi. die gekarteerd zijn
door de heer J. A. Bakker, medewer
ker van het instituut en conservator
van het museum te Hilversum, groe
pen grafheuvels in West-Friesland, het
restant van de neolithische nederzet
ting in Zandwerven, de grafheiiveïne-
cropool in Zwaagdijk en enige ver
spreide monumenten.
Van onze Parijse correspondent
ALGIERS „Het spel is ge
speeld", zeggen de Europeanen
in Algerije. „Er rest ons nog
slechts naar huis te gaan".
Onmiddellijk rijst voor hen de wel
haast verpletterende vraag: waar
staat ons huis?
„In Algerije", zegt het thans on
dergrondse Front voor een Frans
Algerije, dat zijn nederlaag niet wil
toegeven en de dag van 9 januari
heeft uitgeroepen tot de geboorte
dag van de verdediging tegen de
opgave van het grondgebied.
„In Algerije", zeggen Lagaillarde
en generaal Salan, die uit het veili
ge Madrid een manifest hebben ge
richt tot de Fransen in. Algerije, dat
niets anders is dan een oproep tot
een openlijke opstand; „Ieder van
Europeanen en Arabieren, moet zijn
bestaan en zijn erf verdedigen; ieder
van u moet zich, op leven en dood,
verbonden voelen aan zijn buurman,
aan zijn huis, aan zijn wijk, aan zijn
stad, aan zijn departement. Ieder
van u moet, ten koste van zweet,
bloed en tranen, gehoorzamen aan de
richtlijnen van hen, die met mij ge
zworen hebben, dat de vlag van de
Algerijnse nationalisten nooit boven
Algerije zal wapperen. Als vertegen
woordiger van het vol'k heb ik met
u de moeilijkste uren. doorgemaakt
Ik zal dit blijven doen. Ik verwacht
van u vastberadenheid en discipline.
Europeanen en Arabieren, mannen en
vrouwen, soldaten, burgers van de
steden en van het platteland, ver
enigt u, want wij trekken ten strij
de".
DIEPTEPUNT
„Hij heaft igoed praten, daar in
Spanjie", zeggen de mensen in Al
gerije, die volstrekt niet weten wel
ke kant zij opmoeten. Slechts een
aantal families ruim honderd
die aan de rand van de steden een
landbouwbedrijf hadden, hebben de
directe konsekwemtie getrokken uit
hun verwachtingen. Zij zullen binnen
kort naar Argentinië verhuizen, waar
zij zich in het noorden van de provin
cie Santiago del Estero zullen vesti
gen en< daar een nieuwe toekomst be
ginnen.
De overige in januari, novem
ber en december nog zo actieve
Fransen zijn bezig bij te komen van
de kater, die hun warmbloedigheid
hun heeft bezorgd; hun humeur is
navenant. Het vertrouwen in de toe
komst heeft zijn dieptepunt bereikt.
„De zaken zijn nog nooit zo slecht
geweest", zeggen de winkeliers. „Al
les is de laatste tijd tegengelopen.
De relletjes in november en decem
ber, die veel schade hebben aange
richt, en de daarop gevolgde stakin
gen, hebben velen van ons aan de
rand van de afgrond gébracht. Daar
komt nog bij, dat op het ogenblik
na het referendum de klanten
schaars zijn geworden. De meesten
willen hun geld vasthouden voor het
geval zij hals over kop moeten ver
trekken,"
STILTE
Inderdaad staan de zaken, vrijwel
stil. Televisietoestellen worden niet
meer gekocht, met het kopen van
een kostuum wordt gewacht, oude en
kapotte wagens worden met eigen
middelen opgeknapt, omdat men er
geen geld meer aan wil spenderen.
Op ta-l van winkels in. de grote ste
den van Algerije ziet men de bor
den van „uitverkoop, liquidatie van
voorraden, uitverkoop wegens ver
trek". Men verkoopt tegen, ongekend
lage prijzen.
De bioscopen in Algiers hebben hun
recettes met de helft zien dalen. D*
automobielzaken verkopen hun wa
gens met dertig tot negentig procent
korting, naar gelang de gangbaar
heid van de aangeboden modellen.
Een onderneming, die tot voor kort
gemakkelijk tien landlbouwtractoren
per week verkocht, raakte er in janu
ari slechts acht kwijt. De makelaars
van buizen worden met aanbiedingen
overstroomd, maar zij vinden geen
kopers, zelfs niet voor belachelijk la
ge prijzen..
JACHT
Bovendien wordt er in Algerije
jacht gemaakt op Franse bankbiljet
ten, terwijl de Algerijnse bankbiljet
ten vaak als wisselgeld worden gewei
gerd. Hoewel men nog niet over juis
te cijfers beschikt, schat men dat de
hoeveelheid uitgevoerd kapitaal
reeds enkele tientallen miljoenen gul
dens bedraagt. Dit kapitaal is meest
al niet afkomstig van grote onderne
mingen, maar van. kleine spaarders,
die er op banken in Frankrijk een
rekening mee hebben .geopend.
In de automobielsector en in het
bouwbedrijf worden, steeds meer
mensen ontslagen, meestal Arabie
ren en zelfs Arabische boeren sturen
hun knechten n.aar huis. „Omdat'
zo zeggen zij, „toen in Marokko dé
onafhankelijkheid werd afgekondigd,
de landbouwbedrijven geen mensen
meer mochten ontslaan".
Hoewel de regering alles doet om
het zakenleven op dreef te houden,
slaagt zij niet omdat zij niet is op
gewassen tegen het pessimisme dat
alles beheerst.
[het Nieuwe Lyceum te Bilthoven, die
een studiereis in de Verenigde Sta
ten maakt, kan het antwoord op de
ze vraag bevestigend luiden. Maar
dan alleen onder zeer bepaalde voor
waarden en in het bijzonder mèt be
houd van een hoog onderwijspeil.
Hoe tracht men in Amerika het ge
vaar van de grote school te overwin
nen? Gaat het individu niet in de mas
sa verloren, blijft het onderwijspeil
wel op de gewenste hoogte? Dit zijn
zo enkele van de vragen die de heer
Ringrose op instigatie van het Onder
wijskundig Studiecentrum in Amster
dam en onder auspiciën van het Ame
rikaanse departement van buitenlandse
zaken in de Verenigde Staten heeft on
derzocht. Hoewel zijn reis nog niet is
afgesloten en de heer Ringrose pas eind
deze maand naar Nederland zal terug
komen, is hij nochtans tot definitieve
conclusies gekomen die hij in een ge
sprek heeft toegelicht.
Een vergelijking tussen de Ameri
kaanse en Nederlandse onderwijsstel
sels is niet goed mogelijk. Afgeschei
den van het feit, dat de plaatselijke om
derwijsautoriteiten hier veel meer heb
ben in te brengen en de federale en
staatsbemoeienis dientengevolge beperkt
is, staat het middelbaar onderwijs in
de Verenigde Staten niet op hetzelfde
peil als dat in Nederland; de Ameri
kaanse High School is eerder met de
Nederlandse Uloschool te vergelijken.
Het grootste verschil komt vooral uit
in de instelling ten opzichte van de
leerlingen. In Amerika is het onderwijs
veel meer afgestemd op de kinderen en
op de behoeften van de gemeenschap.
Er wordt ook veel meer aandacht be
steed aan sociale activiteiten en sport,
die buiten het eigenlijke leerprogram
ma liggen. Dit brengt verschillende be
zwaren met zich mee. Volgens de heer
Ringrose houdt het onderwijs hier te
veel rekening met wat de kinderen pret
tig vinden; zijns inziens gaat men hier
te ver met het motiveren van het on
derwijs van het kind uit. Dit leidt tot
een zachtaardige instelling. De gemid
delde leraar is ook minder ter zake
kundig dan in Nederland en te zeer een
manusje van alles.
Niettemin biedt de grote school zeke
re voordelen. Een meer gedifferentieerd
leerprogramma is mogelijk. Aan de in
richting van een grote school, wat tech-
nisch-wetenschappelijke laboratoria en
meer gespecialiseerde leermiddelen be
treft, zoals elektronisch taalonderwijs,
kan ook meer ten koste worden gelegd.
De grote school is hier echter geen
regel; de gemiddelde middelbare school
is klem en telt minder dan tweehonderd
leerlingen. De voordelen van een grote
school gaan voor een aanmerkelijk deel
verloren wanneer niet tevens bij het toe
laten der leerlingen strenge selectie
wordt toegepast. Dan wordt immers het
gehalte van het onderwijs verlaagd tot
het peil van de minst begaafden. In
sommige steden als New York en Chi
cago heeft men dit ingezien en tracht
men nu door ingrijpende schifting de
zwakke leerlingen te elimineren zodat
een hoog onderwijspeil kan worden ge
handhaafd. Men heeft hiermee opmer
kelijke resultaten bereikt, doch er zijn
slechts weinig scholen van dat kaliber
te vinden. Voor deze scholen vervalt het
bezwaar dat in de andere scholen als
een tekortkoming opvalt, namelijk dat
men er de kinderen te weinig naar bo
ven optrekt.
De grote scholen kunnen ook gebruik
maken van de diensten van een gui
dance councellor, die de kinderen raad
geeft bij de richting die zij willen in
slaan. Ook door deze instelling wordt
meer rekening gehouden met de inte
ressen van het kind.
Er valt dus in Amerika ook voor
het onderwijs in Nederland nog wel iets
te leren. Zo zou een meer gedifferen
tieerd leerprogramma, zij het met ma
te. kunnen worden toegepast. Doch van
een onkritisch overnemen van de Ame
rikaanse methodes kan, naar het oor
deel van de heer Ringrose, geen spra
ke zijn.
V^DEN (Reuter, AP). Nog steeds
is biftten de Sowjetunie taal noch teken
van Venus 1, de Russische ruimtesonde,
opgevangen. Met de machtigste radio-
telescoop ter wereld, die van Jodrell Bank
anchester, slaagde men er gisteren
niet m seinen van Venus 1 op te vangen.
De moeilijkheid was daarbij dat de staf
Y®? de radiotelescoop niet wist op welke
tijden Venus 1 zou uitzenden. De ver
wachte mededelingen daarover uit Mos
kou waren uitgebleven. De gehele dag
zocht men met de telescoop tevergeefs
het uitspansel af.
Gebroken
Het Amerikaanse bureau voor lucht
vaart en ruimtevaart (NASA) maakte
gisteren bekend dat de spoetnik die na
J??eermg van Venus 1 om de aarde
'Ik 'iven Ja?lra ln twee stukken was
gebroken. Het opvallende in de mede-
k- w61!. van- NASA was dat het ene
brokstuk maximaal 322,4 km van de aarde
?97R^v^r<nW?.S en het andere maximaal
k™ De banen van de twee stukken
lagen dus 24,8 km uit elkaar. Een ver
klaring voor het ontstaan van die grote
afstand gaf NASA niet. 8
tot 1955 Fran"s ambassadeur in*Ned^r-
