Ton van Duinhoven laat het beest in zich los ■Wl 25 Denemarken stemde onder „druk van belastingen" Nog maar twee maanden draait het vliegwiel, dan zwijgt HARTEWENS VAN REGISSEUR JEF DE GROOT IN MEISJE - MES MAN: MODERN Aéaddüu Klassieke school - modern ballet - goed werk X-1524 km hoog Woensdag 16 november 1960 ZEEUWSCH DAGBLAD Pag. 9 Niet ten einde Met vertedering Vliegwiel Officiële instelling nodig voor h.t.s. PETROLEUMKACHEL Koeien melken boven de dienst verkozen Sjah in Televizier ZEER OUDE GENEVER Wat zal ik geven...? 1 RADIO 1 1 televisie"] DE OUDSTE STOOMMACHINE VAN W-EUROPA V»n een onzer verslaggevers KAMPEN De oudste in be drijf zijnde stoommachine die West-Europa nog rijk is, staat in een gemaal aan de vroegere Zui derzeedijk tussen Kampen en Genemuiden. De machine is van 1856. Het gebouwtje van het gemaal is het aan te zien dat het al meer dan een eeuw de gure stormen van het Kampereiland trotseert, maar de stoommachine binnen ziet er uit alsof zij pas gisteren in gebruik is genomen. Dat is het werk van machinist Kroes. Aan hem is het te danken dat de ma chine nog steeds trouw de dienst ver richt waarvoor het waterschap Masten broek haar 104 jaar geleden heeft aan geschaft. Naast het oude gemaal wordt nu een nieuw elektrisch gemaal gebouwd. Drie machtige vijzels moeten straks de taak van de schepraderen overnemen, maar hoe vervaarlijk zij er ook uitzien, hun capaciteit zal dezelfde zijn als die van de goedige houten schepraderen: vijf honderd kubieke meter water zullen zij per minuut uit de polder Mastenbroek in de boezem vijzelen. De oude stoommachine zal dan niet meer hoeven te werken, maar gelukkig zal dat niet haar einde betekenen. De boeren van de polder Mastenbroek la ten een oud trouw werkpaard genade brood eten. Diezelfde boeren maken het waterschap uit. Zij moeten minder hard en nuchter zijn dan zij vaak lijken, want de mensen die er bij hen op aan drongen het oude gemaal niet over te geven aan slopershanden, vonden een willig oor. De oude stoommachine die meer dan honderd jaar lang ons land en het land van onze vaders bemaalde, zal bewaard blijven als een monument, zo besloten de boeren van het waterschap Masten broek. De technici zijn gelukkig met hun monument van stoommachinetech niek en steken hun enthousiasme niet onder stoelen of banken. De boeren stemmen bedachtzaam met de geest drift voor de oude techniek in, en hoe sentimenteel de overwegingen waren die hen ertoe brachten het oude gemaal in stand te houden, laat zich slechts raden. In ieder geval hebben zij met hun besluit één man gelukkig gemaakt en duizenden mensen met liefde voor het oude ambacht een plezier gedaan. De duizenden zijn het die elkaar vertederd wijzen op het primitieve kleppensys- teem, op de lange drijfstang, op het grote vliegwiel; de ene gelukkige is machinist Kroes. Het besluit tot behoud van de stoom machine van het waterschap is goed deels aan machinist Kroes te danken. Met nimmer aflatende zorg heeft hij er steeds voor gezorgd dat zijn machine niet alleen glom en glansde dat het een lieve lust was, maar het ook deed. Het is de aanblik van de werkende machine die de technici doet samenstromen en zij zijn het die met machinist Kroes verkondigen; Het zou een schandaal zijn als deze machine zou worden ge sloopt. Dat zij'n maar woordenmaar de boeren van de polder Mastenbroek weten nog al te goed hoe dankbaar zij vlak na de oorlog waren dat de machine bedrijfsklaar stond. De hele polder was door de Duitsers onder wa ter gezet, maar het oude gemaal had hem in zes weken weer droog. Zulk een herinnering, gevoegd bij de aan drang van de technici, moet het zijn die de machine de sloper bespaart. Het is 35 jaar geleden dat machinist Kroes werd belast met de zorg voor de oude stoommachine. De eerste zes we ken heeft hij niets anders gedaan dan gepoetst en gewreven. Hij was pas te vreden toen de koperen smeerkannen en de koperen naamplaat spiegelden en al het blanke staal glom. Sindsdien heeft hij het steeds zo gehouden, hoeveel moeite dat soms ook kostte. Niet dat het werk hem ooit te veel is geweest, maar toen hij in de laatste oorlogsja ren zijn kostbare tabaksbonnen ruilde voor poetspommade, toen had hij het er toch wel even moeilijk mee. Op de blinkende koperen naamplaat van de machine staat: Maatschappij De Atlas, Fabriek van stoom andere werktuigen te Amsterdam, 1856. Wat er van de maatschappij is geworden valt niet na te gaan. In 1911 bestond zij niet meer, dat is alles wat naspeurin gen opleverden. Misschien dat er ergens nog een man weet: Grootvader werkte bij De Atlas, maar in de archieven is niets meer over het bedrijf te vinden. Het enige dat De Atlas heeft nagela ten is de oude stoommachine aan de dijk achter Kampen. Nog deze natte zomer heeft zij zes weken lang bijna aan een stuk door gewerkt. Met lang zame, rustige slagen gaat dat, in een tempo van veertien per minuut. De zes meter lange drijfstang brengt de op- en- neer beweging van de zuiger over op de as naar het reusachtige vliegwiel; tandraderen daarachter zetten de schepraderen in beweging. Machinist Kroes kan uren vertellen van zijn machine. Eerst legt hij uit hoe de kleppen dicht worden geduwd, en daarna open worden getrokken door een paar gewichten. Met trots en ontzag wijst hij daarna op de drijfstang. De mensen van De Atlas hebben vroe ger een oplossing weten, te vinden voor het probleem van de zware drijfstang waar de industrie nu nog mee worstelt. Zij hebben het binnenste van de drijf stang van hout gemaakt en dat met staal bemanteld. Bij de bevestiging van die mantel is een, eerste klas staaltje smeedwerk weggegeven. Zo kunnen ze het tegenwoordig niet meer. stellen di recteuren van technische scholen steeds weer spijtig vast. Het zeventien ton zware vliegwiel, dat acht meter meet in doorsnee, is al een bezienswaardigheid op zichzelf. Het is één, stuk gietwerk. Of hét in Amster dam is gemaakt en daarna vervoerd of dat het ter plaatse is gegoten weet geen mens. Nog twee maanden zal het vliegwiel regelmatig draaien. Dan is het afgelo pen. Wel zal de machine in stand blij ven, maar haar bedrijfsklaar houden is niet te doen. Machinist Kroes zal dan het geluid van de flapperende kleppen niet meer horen, en hij zal niet meer ieder half uur met de oliekan rond hoeven te gaan. De drie vijzels van het nieuwe gemaal zal hij bedienen door een paar knopjes in te drukken. Makkelijk is dat wel, maar gevoel heeft een machinist er niet meer voor nodig. Eigenlijk is het hele- Advertentiè Advertentie Prov. Staten van Limburg: MAASTRICHT (ANP). Provinciale staten van Limburg zijn van mening dat een officieel erkende instelling spoe dig het werk moet overnemen van het Maastrichtse bedrijfsleven, dat onlangs het initiatief tot de vestiging van een h.t.s. in Maastricht de tweede in Zuid-Limburg heeft genomen. Provinciale staten hebben dit stand punt neergelegd in een motie, die gis teren met algemene stemmen is aan genomen. In die motie constateren de staten dat overal wordt beseft dat steeds meer technisch geschoold ka der nodig is om de werkgelegenheid bij een versneld industrialisatieproces op peil te kunnen houden. Zij spreken de verwachting uit dat de regering de pleidooien van stedelij ke en provinciale overheid zowel als die van de volksvertegenwoordiging recht zal doen wedervaren. De motie zal onder aandacht van regering en Staten-Generaal worden gebracht. Tevoren had dr. F. J. M. A. H. Hou- ben, commissaris der koningin in Lim burg, nadrukkelijk gesteld dat aan de Limburgse plannen de sterkste steun wordt verleend wanneer naar buiten als één man wordt opgetreden. Het klassieke model van het wereldmerk Trotseert de tijd en is overal favoriet om zijn opmerkelijke eigenschappen: Krachtige, reukloze warmte en... onver woestbaar degelijk. U kunt er zelfs op koken. Let U op het merk! Vraag een Aladdin calalogus bij Uw leverancier of bij de importeur J. G. de Zeeuw N.V., 1000 BOETE GEËIST DEN HAAG. ,,Ik kon de koeien, toch niet ongemolken laten rondlopen", verweerde de 21-jarige soldaat W. F. J. uit Adorp zich voor het Hoog militair gerechtshof toen hij gisteren in hoger beroep terecht stond wegens ongeoor loofde afwezigheid van zijn onderdeel. In april had J. tien dagen buitenge woon verlof gekregen. In die tijd was zijn vader ziek geworden en daar er niemand anders op de grote boerderij was om de tachtig koeien te melken, was J. twee dagen langer weggebleven dan hem was toegestaan. Met de leden van het hof wisselde J. uitvoerig van gedachten over de wijze van melken van koeien, de noodzaak van uitmelken" e.d., onderwerpen die door dit college uiterst zelden worden behandeld. Hij bleef bij zijn opvatting, dat de dieren hem die dagen meer no dig hadden gehad dan de dienst. De advocaat-fiscaal vond, dat toch maar een andere oplossing had moeten worden gevonden. Hij eiste bevestiging van het vonnis van de krijgsraad: dui zend gulden boete, subsidiair zes maan den hechtenis. maal geen machinistenwerk, vindt ma chinist Kroes. Nog een paar jaar zal hij dienst doen in het nieuwe elektrische gemaal, dan is hij aan zijn pensioen toe. Nu al vraagt hij zich af wat er dan van zijn machine zal worden. De paar jaar tot dan zal hij zich alleen maar machinist voelen als hij zijn stoommachine laat zien aan mensen die net als hij houden van een mooi oud stuk handwerk, en hun uitlegt hoe de machine heeft ge werkt. Haar horen werken zal hij niet meer. Acht meter middellijn heeft het reusachtige vliegwiel, zeventien ton weegt het, en al meer dan een eeuw geleden wisten de mensen het te gie ten. L^fdevol verzorgt machinist Kroes zijn" machine. Als zij werkt moet hij ieder half uur de glimmend gepoetste koperen oliekannen bijvullen. Van een onzer redacteuren EEN PROGRAMMA voor mo derne mensen, zouden wij de fantasie rond Ton van Duinho ven willen noemen, die onder de nog al gewelddadige titel „Meis- je-Mes-Man" vanavond om half tien op het scherm komt. En onder moderne mensen willen wij dit keer kijkers verstaan, die begrip hebben voor de morele tendenzen van deze tijd, die of zelf jong zijn, of de expansie- zucht van de jeugd kunnen be grijpen, inclusief hun zucht tot avontuur, dans, muziek, ritme en liefde. Want dit zijn de ele menten waaruit het hele schouw spel is opgebouwd en dat sinds lang een hartewens is van de regisseur Jef de Groot. EIGEN GEZICHT ,,Ik had Ton van Duinhoven al lang op het oog voor zo'n dubbelrol van acteur-zanger. Na zijn succes op het festival in Knokke hebben wij de hoof den bij elkaar gestoken om tot een te levisieshow met een geheel eigen ge zicht te komen", vertelt Jef de Groot tijdens een repetitiepauze, „en geluk kig voelde Ton daar alles voor. Maar de dingen waar wij allebei echt van houden zijn niet direct kost voor de zaterdagavond. Geen liedje-praatje- dansje dus, maar een compacte vorm met een draad. Songs en gedichten waar Ton van houdt lagen natuurlijk Van onze correspondent KOPENHAGEN De Denen heb ben zich gisteren in enige maanden vervroegde algemene verkiezingen in groten getale uitgesproken over de vraag of bij het huidige hoge welvaartspeil de belastingen ver laagd moeten worden wat de (op positiepartijen willen of niet, overeenkomstig de wens van de re gering die in belastingverlagingen en andere maatregelen het gevaar van een teruggang van de welvaart ziet. De verkiezing van een nieuw Folke- ting van 179 leden behoefde eigenlijk pas over een half jaar te worden ge houden, maar omdat het verzet van de vakorganisaties tegen handhaving van de loonplafonds in het begin van het volgende jaar sterk tot uitdrukking zou komen in nieuw overleg met de rege ring. werd besloten tot vervroeging van de verkiezingen. De regering wilde lie ver niet dat die kwestie een overheer sende rol zou spelen in de verkiezings strijd. De opkomst van de kiezers was, mede onder invloed van een intensieve verkiezingsstrijd voor de televisie, op vallend groot. Men verwachtte dat het opkomstpercentage dat van 1957 83.7 zou overtreffen. De verwachting was dat de coalitie, gevormd door de socialistische partij, de radicale partij en de Georgistische partij, de meerderheid zal behouden. De eerste uitslagen wezen gister avond in de richting van een aanzien lijke versterking van de sociaal-demo cratische partij de grootste coalitiepar tij met circa tien procent. Een verras send groot aantal stemmen kreeg d'e socialistische volkspartij, een Titoisti- sche partij, gesticht door Axel Larsen, die vele ja-ren van de communistische partij leider is geweest. De communis ten van de oude stempel daarentegen leden zware verliezen. De liberale vleugel van d'e coalitie regering, t.w. de radicale partij en de Georgistische partij, boekte daarente gen een sterke achteruitgang, en dit was in nog grotere mate het geval met de grootste der beide burgerlijke op positiepartijen, de boerenpartij. De algemene ind'ruk was gisteravond laat dat de regering, die over nets meer dan de helft van de zetels in het par lement achter zich -heeft, over onge veer een gelijk aantal zetels zal blij ven beschikken. LOS ANGELES (Reuter) Met het nieuwste type raketvliegtuig, een X-15, is gisteren boven de. vliegbasis Edwards een hoogte van 24 kilometer bereikt Het toestel haalde, hoewel het niet op topsnelheid vloog en de remklap- pen uitstonden, toch nog een snelheid van 1518 mijl (ongeveer 2420 kilome ter) pe.' uur. De X-15 was voorzien van een nieu we raketmotor, die vier maal zo krachtig was als de vorige. Advertentie Eigen nieuwsdienst HILVERSUM. De Sjah van Per- zië is vanavond te zien en te horen in Avro's Televizier. Het is een film van een vraaggesprek, dat de reizen de correspondent Bob Kroon niet de Perzische vorst heeft gehad. Verder wordt vanavond in Televizier aandacht besteed aan het probleem van de spijtoptanten. radio vandaag WOENSDAG De jonge radio-ac trice Barbara Hoffman speelt van avond een van de hoofdrollen in het luisterspel ,,De aloë" dat u om 20.38 kunt horen op Hilversum 2. Verder is er veel lichte muziek. Hil versum 2 geeft o.m.: 18.30 Latijns- Amerikaanse muziek van Nederland se componisten; 20.05 Malando; en Hilversum 1; 21.35 Engelse Promena de-orkest; 22.10 Oberkirchen Kinder koor met volksliedjes. Deze zender biedt ook het Sprookjesensemble, dat o dolle grap uit 't schalkse Hilver sum wordt gedirigeerd door K. Bouter (19.50). Vandaag wordt de componist Paul Hindemith vijf en zestig jaar. Een van de hoogtepunten uit zijn oeuvre en eigenlijk het eerste rijpe meester werk was zijn opera Mathis der Maler, in 1934 grotendeels te Lenzkirch in het Schwarzwald geschreven. De middag uitzending, om kwart voor twee over Hilversum 1, begint met de Symfonie naar hetzelfde gegeven, gevolgd door de derde piano-sonate en besloten met de tweede Sonate voor violoncello en piano. Het piano-duo Franz Josej Hirt-Ro- semarie Stucki treedt vanavond om tien voor half negen op tijdens een concert door het Radio Filharmonisch Orkest o.l.v. Willem van Otterloo (Hilv.l). Na een ouverture van Ber lioz hoort u het duo in het Concert voor twee piano's en orkest van Fran cis Poulenc. Het concert wordt beslo ten met Debussy's suite Iberia. voor het grijpen, dat was geen pro bleem, wel de tekstschrijver die daar van de dra-ad zou vormen en die me nen wij gevonden te hebben in Jan Bernlef. Dank zij de Amerikaanse choreo graaf Peter Reily, die op het ogen blik als gast bij het Nederlands Bal let werkt, werden acht leden enthou siast voor een speciaal televisiebal let", vervolgde De Groot, „en ik kan je niet zeggen hoe heerlijk het is om met danseressen en dansers uit de klassieke school een modern ballet te maken. Maar waar ze het uithoudingsvermogen vandaan halen is me een raadsel: de afgelopen week heeft het Nederlands Ballet iedere avond voorstellingen in Zuid- Limburg gegeven. Midden in de nacht terug in Amsterdam en 's mor gens om negen uur weer present voor onze repetities!" Onze aandacht wordt gevraagd voor een viertal paren, dat de studio- vloer op komt wervelen: een tussentijd se korte repetitie voor de generale. Vier prachtige, trotse jonge vrouwen, hoog op de benen: een in een nauw sluitend zwartfluwelen japon met een exotisch witte bontmuts boven het Griekse profiel, daarnaast een rossige furie in een groen kleed dat gewaagd kort is; in de hoek heupwiegt een blon de verleidster en in het midden sluipt een slanke tijgerin in een strakke lichtrose pantalon onder een ruim groen-paars gestreept jak, terwijl zij haar roodbruine haardos als manen op de rug laat wiegen. Om hen heen cir kelen vier jonge mann.en.... Iedereen in de studio, van electricien tot floor manager, is gefascineerd door de span ning die van die dans uitgaat. Direct daarn-a legt Ton van Duinho ven beslag op alle aanwezigen, wan neer hij vol overgave, hard en op de vrouw af „Bring out the beast in me" zingt, begeleid door een prachtige combo. televisie vandaag 1 WOENSDAG Vanmiddag: Sint Nicolaas! Van 14.00 tot 14.30 uur staan de camera's in Rotterdam, om er verslag te doen van de aankomst en feestelijke intocht van de Sint. Ton van Duinhoven is de centrale figuur in de hoofdschotel vanavond: de t.v.-fantasie „Meisje mes man" (21.30). Vooraf o.m. een discussie tussen kunstenaars, en Sportpanorama (20.30). Vlaanderen: 20.30 Schipper naast Mathil-de; 21.10 Bonanza; 21.55 t.v.- beurs Incognito. België Frans: 20.00 detectivefilm „Laura", een uitstekende thriller met Dana Andrews en Clifton Webb; 22.00 Lectuur voor iedereen. Voor de Duitsers is het vandaag Gebed- en Boetedag, een dag van be zinning en herdenking. Het televisie programma is daarmee in overeen stemming. Om 16.35 zien we de her haling van het spel „Der Tod im Ap- felbaum" van Osborn. Vanavond om 20.25 het televisiespel ,,Nac?i all der Zeit", en om 22.10 uitzending van de tweede helft van de voetbalwedstrijd om de Europa-bokaal tussen Borus- sia-München-Gladbach en de Glas gow-Rangers. Advertentie pel helt liter De geheide gebeide van Wynand Fockink Wynand'Fockink - Anno 0679 De jongen met het mes wordt opgejut door dit vurige dansmeisje en haar kor nuiten. Tweede van rechts de onver moeibare Amerikaanse choreograaf Pe ter W. Reilly, die voor de leden van het Nederlandse Ballet deze moderne dansen zette. Advertentie Zo'n handig reiswekkertje- een smaakvol luxe klokje, beide zijn altijd welkom.,, maar koop ze uitsluitend bij de vakman, uw eigen horloger. - '-"i",. - wereldmerk voor wekkers en kleine uurwerken. ln het kor» HILVERSUM I 402 m. ochtend KRO: 7.00 ï"ws; 7.15 Gram; 7.30 V d jeugd; 7.40 Gram; 7.45 Morgengebed en overweging; 8-00 Nws; 8.18 Gram, 8.50 V d vrouw; 9.35 Waterst; 9.40 Schoolradio. NCRV: 10.00 Gram; 10.15 Morgendienst; 10.45 Gram. KRO: 11.00 V d zieken; 11.45 Gewijde muz; middag 12.00 Middagklok - noodklok; 12.03 Piano spel; 12.25 Wij van het land, praatje; 12,35 Land- en tuinb meded; 12.38 Gram; 12.50 Act; 13.00 Nws; 13.15 Zonnewijzer; 13-20 Promenade-ork, koor en soliste. NCRV: 14.00 Amus muz; 14*30 Kamerork en solist; 15.10 Gram; 15.40 Pianorecital; 16.00 Ver kenningen in de Bijbel; 16.20 Nederl volks liederen; 16.40 Gram; 17.00 V d jeugd; 17.20 Sinterklaasliedjes; 17.30 Gram; 17.40 Beursber; 17.45 Gram; avond 18.00 Gram; 18.15 Spórtrubr; 18-30 Gram; 18.50 Sociaal perspectief; 19.00 Nws en weerber; 19.10 Op de man af, praatje; 19.15 Gram: 19.30 Radiokrant; 19.50 Polit lezing; 20.00 Gevar progr; 21.30 Orgelconc; 22.00 Periodieken parade; 22.10 Vocaal ens; 22.30 Nws; 22.40 Avondoverdenking; 22.55 Boekbespr; 23.00 Gram; 23.25 Muzik lezing; 23-5524.00 Nws. HILVERSUM II 298 m. ochtend AVRO: 7.00 Nws; 7.10 Gym; 7.20 Gram. VPRO: 7.50 Dagopening. AVRO: 8.00 Nws; 8.15 Gram; 9.00 Gym v d vrouw; 9.10 De groenteman; 9.15 Gram; 9.40 Morgenwij ding; 10.00 Gram; 10.50 V d kleuters; 11.00 Kookkunst, praatje v d vrouw; 11.15 Gram; 11.45 De Braziliaanse reus is ontwaakt in Brasilia, lezing; middag 12-00 Lichte muz; 12.30 Land- en tuinb meded; 12.33 Milit ork; 13.00 Nws; 13.15 Meded of gram; 13.20 AVRO's nationale fo to-competitie; 13.25 Lichte muz; 13.55 Beursber: 14.00 Bas en piano; 14.30 V d vrouw; 15.05 Fluit en klavecimbel; 15.35 Voordr; 15.55 Gram; 16.05 Muzikale biogra fie (herh); 17.00 V d jeugd; 17.30 Jazzmuz; avond 18.00 Nws; 18.15 Voordr; 18.30 Zang en piano; 18-45 Sportpraatje; 18.55 Gesproken brief; 19.00 V cl kind; 19.05 Gevar progr; 20.00 Nws; 20.05 Kamerork, omroepkoor en sol; 21.20 Boekenbaldadigheden, hoorsp; 22.10 Metropole ork; 22.30 Nws, beursber v New York en meded; 22.45 Journ; 23,00 Sportact; 23.10 Nwe gram; 23.55—24.00 Nws. NTS: 20.00 Journ. NCRV: 20.20 Actueel progr: 20.30 Filmbespreking: 20-50 ten zij anders voorgeschreven, TV-spel; 22.10 Dagsluiting. DUITSLAND ,A7;00„V, d ,:ind; 17-I0 Vd kind; 17.35- 18.00 V d kind (Regionaal progr: NDR- 18.45 Die Nordschau. WDR; 18.45 Hier und Pnei'-eL ?.DR:„„13'25 °p junglepaden. WDR: 19.25 Dotto) 20.00 Nws; 20,25 Rep uit Zuid- Amerika: 21.05 Quiz; 21-35 Vom Ergötzen zum Entsetzen? BELGIë VLAAMS 00.aV.^ jeu8d; 19-30 Sportkron; 20.00 Nws; 20.30 Wetensch film; 20.50 TV-spel Nws1"11 V NTSb 22.10 Gezinskron; 22.40 Advertentie cent modern per toiletpapier rol.

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1960 | | pagina 9