Malskat
en
de kalkoen
Riant pensiontehuis voor Schoondijke
KRIS
Imtiatiefcomité „De Bevelanden
zet activiteiten voort
MEESTER DER VROEGE GOTIEK WERD
IN 1913 IN KÖNIGSBERG GEBOREN
I
Kerkelijke verdeeldheid geen beletsel
voor samenwerking in de school
Subsidie niet nodig voor
gymnastiekvereniging
door Zeeland
Dam
kampioenschap
van Zeeland
Zangavond
Juniorenvoetbal
Uit de kerken
Penningmeester
en inspecteur
onderscheiden
V)
Belangrijke suggesties
worden bestudeerd
Jazzavond trok vele
bezoekers
Damcompetitie
Scheepvaart Vlissingen
Vreemde vogel
100 JAAR CHRISTELIJK NATIONAAL SCHOOLONDERWIJS
N.C.V.B. vergaderde
Rit voor controleurs
GEMEENTERAAD KÖUDEKERKE
Luchtje aan sloot OU wel degelljk voor wijziging in aan-
J 1 merking kwam.
Biggekerksestraat
Profetische Adenauer
Doe het zelf
Een oplossing
Onderzoek
Dinsdag 1 november 1960
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 6
GOES. Het Initiatiefcomité
„De Bevelanden" zal zijn activitei
ten, die gericht zijn op het tegen
gaan van de ontvolking en het
stimuleren van de industriële ont
wikkeling op de Bevelanden, voort
zetten. In een vergadering van het
algemeen bestuur is van gedachten
gewisseld over de vraag of het
comité, dat o.m. in het voorjaar in
Goes een tentoonstelling organi
seerde, een blijvende taak heeft.
Men was van mening, dat het co
mité moet blijven voortbestaan en
dat het aantal instanties, dat bij
het werk is betrokken, dient te
worden uitgebreid. Men heeft ver
tegenwoordigers van het Econo
misch Technologisch Instituut, de
Provinciale Planologische Dienst,
de Stichting Zeeland voor Maat
schappelijk en Cultureel Werk en
van het bedrijfsleven uitgenodigd
toe te treden tot het comité.
Het comité heeft zich beraden over ini
tiatieven, die ter verwezenlijking van
de doelstelling genomen kunnen worden.
Men is o.a. van plan een onderzoek in
te stellen naar de verkeerssituatie op de
Bevelanden en daarover een rapport
het licht te doen zien. Men is tot dit
voornemen gekomen omdat men' van
mening is dat voor af- en aanvoer van
produkten uit de dorpen nog veel verbe
terd kan worden. Daarbij wordt o.a. ge
dacht aan de bus- en bodediensten, de Als opvolger van de heer mr. H. J. M.
verbetering van wegen en de aanleg
van fietspaden. Ook kan wellicht stimu
lerende arbeid worden verricht ter be
vordering van de recreatie.
Jeugdherberg
Verder zal een onderzoek worden in
gesteld naar de bouw van een jeugdher
berg op de Bevelanden, Deze bouw zou
zonder grote kosten moeten worden uit
gevoerd en de suggestie is geopperd
leerlingen van ambachtsscholen en van
ieerlingenstelsels te doen interesseren
voor de bouw van een jeugdherberg. Het
object zou dan tevens kunnen' dienen
voor praktische scholing van cursisten.
Het comité is voorts van mening dat
onderzocht dient te worden of het aan
tal hotels op de Bevelanden voldoen
de is.
Op verzoek van het gemeentebestuur
van Yerseke zullen de mogelijkheden on
der ogen worden gezien, die er voor Yer
seke zijn na het wegvallen van de be
drijvigheid in de oester- en mosselcul
tuur. Het comité heeft een onderzoek
naar het pendelen op het programma
staan en overweegt, eventueel in' samen
werking met andere streekontwikke-
lingscommissies economisch- sociale
voorlichting te doen geven.
Met de Federatie van Nederlandse
Exportbureaus zal contact worden opge
nomen. Het bureau zal worden verzocht
de exportmogelijkheden voor bedrijven'
op de Bevelanden te bekijken en terza
ke adviezen te geven.
Verhoging welvaart
Het doel van al deze initiatieven is
de maatschappelijke welstand van de
bevolking te verhogen. Uit de cijfers
is gebleken, dat het welstandspeil op
de Bevelanden' lager ligt dan in de
rest van Zeeland.
Stieger, die wegens vertrek uit Zeeland
heeft bedankt als voorzitter, is benoemd
de heer Th. J. Andriessen', burgemees
ter van Ovezande, die reeds lid was van
het comité. In de vacature, ontstaan
door het vertrek van de heer Stieger is
benoemd de heer A. Schipper, burge
meester van Kruiningen.
TERNEUZEN. De Zeeuwsch
Vlaamse Jazz sociëteit hield in Des
Pays Bas haar openingsavond voor het
nieuwe seizoen. Voor ruim 400 bezoe
kers uit alle delen van Zeeland en ook
uit België trad het huisorkest van de
Jazz club te Breda op.
Tevoren was een welkomstwoord ge
sproken door de voorzitter, de heer W.
Remery.
Laatste oriënteringsrit
TERNEUZEN. De auto- en moto
renclub „Maca" hield de laatste oriën
teringsrit in het seizoen. Door de slech
te weersomstandigheden was de belang
stelling overigens zeer minimaal. In to
taal verschenen vijf auto's en twee mo
toren aan de start in Zaamslag.
De eerste plaatsen werden bij de auto's
bezet door D, Meeuwsen uit Temeuzen
en de heer P. Mol uit Zaamslag. Bij de
motoren werd W. J. Mol uit Zaamslag
eerste.
TERNEUZEN. Ten gevolge van
een breuk in de waterleidingbuis ont
stond zaterdagmiddag een wegverzak-
king op het kruispunt Willem de Zwij-
gerlaan-Julianastraat. Tot laat in de
avond was men met herstelwerkzaamhe
den bezig.
In verband met de verbouwing van
het wijkgebouw te Rilland-Ba th zal het
consultatiebureau voor zuigelingen tijde
lijk in het 1 Dorpshuis ondergebracht
worden.
In de 4e ronde om het persoonlijk' kampi
oenschap van Zeeland werden de volgende
partijen gespeeld, waarvan de uitslagen lui
den als volgt.
Hoofdklasse: J. SinkeJ. Louwerse 20. Ie
Klas: N. Harthoorn—O. Scherp 2—0, H. de
VliegerP. Grevinga 2—0, J. C. Nijssen—L.
van Soelen 2—0, C. J. HollestelleH. C. Mas-
selink 11, J. A. VeenstraP. vap Sorgen
11. Jeugdklasse: A WalravenP. Dubbel
man 20, A. J. v. d. BroekeD. Joppe
2—0, N. van EenennaamN. Tramper 2—0,
E. Wiskerke—N. Hulshof 1—1; H. Tramper—
W. Minnaar 11.
Voor de competitie van de Zeeuwse Dam-
bond werden onderstaande wedstrijden ge
speeld, waarvan de uitslagen luiden als volgt:
le klas: Gespeeld te Vlissingen tussen Vlis-
singen II en Lammerenburg I. L Goedbloed
A de Buck 02, O HellingaW Koppejan
2-r0, L Labruyère—P van Vlijmen 2—0, J C
NijssenA Francke 11, F J PluijmersF
Brasser 1—1, J Luwema—I Vinke 1—1, E L
Verschoor—A Aarnoutse 1—1, W Koole—C
Loof 0—2, K J Francke—C Gel jon 11. A C
Snel—-J Koppejan 20. De uitslag van deze
wedstrijd is 119 voor Vlissingen II.
Gespeeld te Souburg tussen Souburg II en
Middelburg II. M MarijsA J v d Broeke
11. C van AsJ B Parinussa 20. J A-
rendseJ de Koeyer 11, L LeijnseJ Bliek
2—0, P de WolffC van Rijswijk 20, P Ma
rijsA Walraven 0—2, J d'HondtF Adriaan-
se 11, Chr Kats—M Reijnhout 20, J van
SluxjsJ Buijs 11, J de WolffM Pouwelse
1—1. Deze wedstrijd werd gewonnen door
Souburg met 137.
S de VisserLouw Davidse 2—-0, A L'ouws
Lein Davidse I1, A MaljersL Adriaan-
sen 1—1, n.o.g.B Verburg 0—2, A Francken
F Kodde 11, Chr LouwsP Sinke 11,
J HoumesP de Kam 0—2, L Wattel—W P
Davidse 02, L de VisserA Geldof 11, A
Kodde—jB v d Broeke 0—2.
Hier wist St. Laurens de wedstrijd te win
nen met 13—7.
VLISSINGEN. Aangekomen 31—10
Pan. Menchy. Vlissingen vertrokken 31-
10 Dts. Schwinge. Gepasseerd naar Ant
werpen (Ned. Schepen) 30-10 Paloma,
Appingedam, Angolakust, Zanzibar. Ali
S, Abulant, Drittura, Batu, Waal, Cas
cade, 31-10 Albert 5. Avanti, Prins Willem
4, Baltic (Gent) Meeuw, Breskens, Atra.
Gepasseerd naar zee (Ned. Schepen)
3010 Orrangeborg, 3110 Progress.
N 1940 verscheen in groot
formaat een kunstuitgave
„Der Schleswiger Dom und
seine Wandmalereien". De
auteur was de kunsthistoricus
professor doctor Alfred Stange.
Stange was weg van de schil
deringen die hij beschreef:
„met een verbluffend diep ob
servatievermogen heeft de
schilder eigenaardigheden en
zelfs de allerkleinste artistieke
bijzonderheden opgemerkt en
weergegeven.
De afbeeldingen zijn niet, zoals men
vaak kan zien, ontleend aan geteken
de voorbeelden, maar berusten op ge
heel zelfstandige waarneming..
De professor kende aan de
„vroeggotische fresco's" een buiten
gewoon grote betekenis toe. Het eni
ge storende element vormden de kal
koenen op de schilderingen. De kal
koen. was per slot pas in 1550 door
de Spanjaarden naar Europa gebracht.
Hoe kon een schilder uit de dertiende
R1LLAND-BATH. De ontspannings
vereniging, afdeling zang, heeft tegen
maandagavond een muziekavond geor
ganiseerd. Deze avond kan men luiste
ren naar Corrie de Jager (sopraan), P.
Verhage (hoboïst) en Gommert de Kok,
die de sopraan en hoboïst zal begelei
den, evenals het koor.
Overleden na aanrijding
De 7-jarige J. Maas werd op de Ant
werpsestraatweg toen hij plotseling de
straatweg overstak door een auto be
stuurd door de heer J. B. uit Bergen
op Zoom aangereden. Het ventje werd
naar het Algemeen Burger Gasthuis
overgebracht, waar het zaterdagavond
aan de bekomen verwondingen is over
leden.
Op zaterdag S november a.s. spelen
Tholensche Boys 2 thuis tegen Vosmeer 4
in afdeling A klasse II van de junioren
kring. In afdeling B klasse I komt Smer-
diek 3 naar Bergen op Zoom om tegen
M.O.C. 8 te spelen.
NED. HERV. KERKEN
Beroepen te Sneek, vac. dr. K. H.
Siccama, toez. mr. J. A. Vaandrager,
te Hall (Geld.); te Aalsum, G. v. d.
Ree te Hemelum;
Bedankt voor Langewaag, L. J. v.
d. Kam te Berkenwoude.
Benoemd tot bijstand in het pastoraat
te Bodegraven, J. Enkelaar te Sluipwijk.
Beroepbaarstelling, de heer M. A.
Westerbeek-van Eerten, vic. te Apel
doorn is beroepbaar.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Koog aan de Zaan,
C. H. Koetsier, kand. te Amsterdam;
naar Gorinchem, vac. ds. A. C. Mooy,
W. G. Scheeres te Weesp.
Bedankt voor Baarland-Westerlee
(Gr.) en Wons, C. H. Koetsier te Am
sterdam.
Aangenomen naar Oosterzee, P. J.
Westerneng, kand. te Edam, die be
dankte voor Arum, Exmorra en Allinga-
wier en Tjerkwerd en voor Wissenkerke.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Rotterdam-Zuid, S. Wijns-
ma te Broek op Langedijk; te St. Tho
mas, Canada, Free Christ. Church, twee
de maal, G. Bilkes te Amsterdam-Z., die
dit beroep ook aannam.
Bedankt voor Rotterdam-Charlois, C.
Verhage te Hilversum-C.voor Woer
den P. H. Seggelink te Maarssen.
UNIE VAN BAPTISTEN GEM.
Beroepen te Stavoren: J. Segaar te
Winschoten.
REMONSTR. BROEDERSCHAP
Benoemd als medewerker te Ooster
beek, S. Vuyck, prop. te Leiden.
MARKTEER ÉCHTEN
GOES, SI Okt. Groenten: Bloemkool AI
57, All 32—49, BI 25—34, Bil 21—37. afw.
1643.
Kropsla II 6—9, Cl 4—6. knolselderij 9—12,
alles per stuk. Kroten 10 per bos. Tomaten
A 91—99. B 100. c 26—61, Spruiten A II 27—
42. b I 30, B II 17, dubbele prlnsessebonen
II 59, groene savooie kool 1823, rode
kool 4—7, boerenkool 11—12, prei II 18, an
dijvie I 2830, krulandijvie 31, peen 6—13,
Witlof All 86—91, BI 50—55, afw. 54—75. kro
ten 4.50, uieen 7—9. saspeen 11—17. bintjes
12, black Alicante 1 164—166. afw. 117, aües
^Appelen: Goudreinette H I 85*95 25, 75*85
22, 65-75 16—17, 60-70 8, II D 12. III grof
17—22, III fijn 8—16; AUington Pippin H I
70*80 16, 60-70 13. III grof II—13. III fijn 3;
Jonathan H I 80*90 29, 70*80 25, 60*70 19—20,
60-65 18, II D 9, III grof 17—19, III fijn 11—
19; Golden Delicious III grof 3241, III fijn
15; Cox Oranje Pippin H I 65-70 54—57, 55*60
35; Glorie van Holland H I 75*85 26. 70-80 28.
65*75 26. II D 16—17, III grof 20; Zoete Erm-
gaard H I 60-65 42, 55*65 41.
Peren; Zwijndrechtse Wijnpeer H I 55-to
12—19. 50*60 25, 60*70 27, III grof 21—23, III
fijn 12; St. Reroy H I 75-85 14—15. 65*75 15,
III grof 13. Appels val en kroet 322. Peren
val en kroet 1012. Tomaten A 3568, B
33—43, C 24. Druiven 1.21—1.66.
Groenten; Bloemkool 4 per kist 31—63, 6
16—49 8 14—32. Sla 3—12. Prei 10—15. An
dijvie 21—31, Waspeen 22—38. Bospeen 21—
28, Boskroten 2—9, Sav. kool 7—13, Rode
kooi 49, Boerekool 49, Wlttekool 4—6.
Kssnijbonen 1.69—1.88, Spruiten 30—76, Veld
sla 80—1.61, Witlof 59—94.
UTRECHT. De vereniging
voor christelijk nationaal school
onderwijs heeft gisteren in
Utrecht haar honderdjarig be
staan gevierd. De herdenkings
bijeenkomst in Tivoli, werd on
der meer bijgewoond door de
minister van Onderwijs, Kun
sten en Wetenschappen, mr. J.
VEERE, 31 okt. Exportgarnalen 3104
2.55—3.11, schar 262 38—79, bot 261 2138,
wijting 600 16-33. tong 53 97—3.09, rog 56
20—35, wulk 21 4248. tarbot 6 76—91, paling
2 2 79, kabeljauw 18 4560. sprot 883 37—53,
onges. vis 33 39—45, doorgedraaide vis 275 kg.
De ontspanningsvereniging van Ril-
land-Bath organiseerde het afgelopen
week-end een Bingo-avond, waarop men
diverse prachtige prijzen kon winnen. De
hiervoor was goed.
Dezer dagen vergaderde de Afd. We-
meldinge van het N.C.V.B. onder leiding
van mevr. Philipse-Aarnoutse. Spreker
op deze avond was ds. J. G. Niewöhner
uit Wemeldinge, met het onderwerp
„Moeder en Militairisme". Het geheel
was een boeiende en leerzame avond.
Op 24 november a.s. hoopt de Afd,
haar Jaarvergadering te houden.
De bazar, die te Bruinisse is gehouden
ten bate van het comité dat de belangen
van de bejaarden behartigt is een groot
succes geworden. Direct na de openings
speech van de burgemeester, de heer C.
H. van der Linde, bleek er een flinke
belangstelling van een „koopkrachtig"
publiek te ziin. Vooral in de avonduren
als het rad van avontuur draaide, was
het zeer druk.
De heer H. C. G. Smolders, te Zierik-
zee, werkzaam bij de inspectie der be
lastingen, is geslaagd voor het examen
voor assistent.
Het hoofdbestuur van het Rode kruis
te Zierikzee maakt bekend, dat zij in
samenwerking met de afdelingen, Brou
wershaven, Noordgouwe en Kerkwerve
een serie filmavonden zal geven. Ver
toond zal worden de film „De Citadel".
Voor het uniformfonds van O.K.K.
werd de laatste bazaravond in Westka-
pelle gehouden. Aan het eind van de
avond werden de overgegebleven arti
kelen bij opbod verkocht.
De toneelvereniging „De Vrienden
kring" te Biggekerke bracht zaterdag het
blijspel in drie bedrijven „Toiverientje
wint de laatste slag". Er bestond voor
deze avond van het nieuwe seizoen veel
belangstelling.
M. L. Th. Cals, de voorzitter van
de Eerste Kamer, mr. J. Jonk
man, de praeses van de Ned.
Herv. synode, dr. A. A. Koolhaas,
en talrijke autoriteiten op onder
wijsgebied.
De herdenkingsrede werd uit
gesproken door de voorzitter van
de jubilerende vereniging, prof.
dr. H. Smitskamp. Hij noemde
de strijd voor de vrijheid van het
bijzonder onderwijs een van de
meest gedenkwaardige perioden
uit de historie van het Neder
landse volk. Deze strijd vlamt
volgens hem, in verschillende
vormen telkens weer op, zij het
dan, dat het nu gaat om het be
houden van de vrijheid.
Niet berusten
Prof. Smitskamp ging ook in op de
verdeeldheid op organisatorisch gebied.
De vereniging zal niet berusten in de
status quo, zo zei hij, want zij zou haar
verleden en karakter verloochenen, als
zij zich voorgoed neerlegde bij een toe
stand, die tegen haar doelstellingen in
druist. Onze koers is hetzelfde gebleven,
aldus prof. Smitskamp, wij menen nog
steeds, dat de kerkelijke verdeeldheid
geen beletsel behoeft te vormen voor de
samenwerking in de school. Hij voegde
hieraan toe, dat momenteel alle gele
dingen van het rechtzinnig protestantis
me in de vereniging voor christelijk
nationaal schoolonderwijs zijn vertegen
woordigd. Hij deelde mede, dat het aan
tal bij de vereniging aangesloten scho
len in' dit jubileumjaar de duizend heeft
overschreden. Dit getuigt volgens hem,
van de klimmende behoefte in het re
formatorische christendom, om bij de
ontkerstening van deze tijd meer aan
dacht te schenken aan wat verenigt dan
aan wat scheidt.
Gelukwensen
Minister Cals zei in een korte toe
spraak, met vreugde op deze Her
vormingsdag 1960 de gelukwensen van
de regering over te brengen aan de
jubilerende vereniging. Hij zei, dat
het optreden van de vereniging 100
jaar geleden inderdaad christelijk en
nationaal was en dat dit ook nu nog
het geval is. Daarmee is, volgens
hem, de verantwoordelijkheid van
haar beginsel en haar streven om dit
te verwerkelijken in de realiteit van
Nederland, aangegeven.
Over de pacificatie zei minister Cals.
dat de nieuwe wetgeving voorstelt de
pacificatie door te trekken van het kleu
teronderwijs tot aan de universiteit. Hij
verklaarde, dat de pacificatie sinds 1917
in de praktijk grotendeels is verwezen
lijkt en dat men daarom de vormen
van 1917 juist nu niet als de beste moet
proclameren. Het bijzonder onderwijs is
sinds 1917 gegroeid tot een op zijn
minst gelijkwaardigs tak van onderwijs
naast het openbare, aldus de minister,
en dat is de diepste reden waarom de
pacificatie in een wet van vandaag een
andere wettelijke vormgeving vraagt
dan in 1920. De nieuwe wet markeert,
volgens hem, de geconsolideerde paci
ficatie.
Aan het slot van zijn toespraak deed
de minister mededeling van de benoe
ming van mr. D. W. O. A. Schut tot
officier en de heer N. Heukels tot rid
der in de orde van Oranje Nassau. Mr.
Schut is meer dan 25 jaar penning
meester van de vereniging geweest, ter
wijl de heer Heukels al 27 jaar onder-
wljs-inspecteur is van de vereniging.
Bovenstaande tekening; geeft een
uitstekend beeld van het pensiontehuis
Schoondijke, dat op het ogenblik klaar
is voor aanbesteding. Duidelijk is te
zien dat in het ontwerp al rekening
is gehouden met een eventuele toe
komstige uitbreiding. (De vleugel die
met een stippellijn is aangegeven).
Het ontwerp is van het architecten
bureau Steen en Tuinhof te Vlissin-
gen. In onze editie van 19 oktober ga
ven wij reeds bijzonderheden over in
richting en financiering van dit fraaie
project.
Wijdingsdienst
Tijdens de receptie die op de jubi
leumbijeenkomst volgde, boden nog tal
rijke autoriteiten hun gelukwensen aan.
De viering van het 100-jarig bestaan
werd 's morgens begonnen met een
wijdingsdienst in de Domkerk, die on
dermeer werd bijgewoond door de com
missaris van de Koningin in de provin
cie Utrecht, mr. C. Th. E. graaf van
Lynden van Sandenburg. Als voorgan
ger trad op dr. H. J. Honders, tweede
voorzitter van de vereniging.
Veel belangstelling voor
„spel-avond"
SCHORE. De jeugdwerk-commissie
van de Hervormde Gemeente te Schore-
Vlake organiseerde de eerste „spel-
avond" voor de jeugd in het wintersei
zoen. De opkomst van de jongeren was
groter dan ooit en overtrof de verwach
tingen belangrijk.
In een zeer gezellige sfeer bekampten
de jongens en meisjes elkaar in de ver
schillende spelen, die door het uitloven
van prijzen extra aantrekkelijk waren
gemaakt.
GOES. De bromfietsclub „De
Bromvlieg" heeft zaterdag een z.g.
„controleursrit" verreden waarvoor het
parcours door een lid was uitgezet.
Hoewel de weersomstandigheden
slecht waren en de route vrij moeilijk
slaagde een der deelnemers er in de
finish zonder strafpunten te bereiken*.
De uitslag was als volgt: 1. De Heer L.
Vuijk. (Wedstrijdcom.). 2. C. Nobels (con
troleur). 3. G. V. Haalten, lid. 4. M. v. Liere,
lid. 5 C. Scheffers (controleur).
De in Bruinisse gehouden collecte
voor het P.l.T. heeft 75 gulden opge
bracht.
KÖUDEKERKE. Een punt
van ernstige diskussie was gister
middag in de raadsvergadering een
voorstel van B. en W. tot afwijzing
van een subsidieverzoek van de
gymnastiekvereniging „Swift". De
heer P. Flipse wees op het grote
belang van de gymnastiek voor de
schoolgaande jeugd. De heer W.
A. Kaan voegde hieraan toe dat
het huurbedrag voor het gemeen
telijk verenigingsgebouw dan ook
Voorzitter J. L. Dregmans zei over
tuigd te zijn van de belangrijkheid van
de gymnastiek voor de jeugd, maar
wees er op dat met de exploitatie van
het verenigingsgebouw door ide ge
meente reeds een stilzwijgende sub
sidie was geschied. Verder vond hij het
apert onjuist dat de overheid direkt had
bij te springen indien een vereniging
een periode van terugslag had door te
maken. „Verhoging van de kontributie
is een der maatregelen, die getroffen
moeten worden", zei de heer Dreg
mans. Hij verklaarde verder dat het ge
meentebestuur altijd huiverig was ge
weest op dit gebied precedenten te
scheppen. Hij zei, dathet standpunt van
ib. en w. niet gegrond was op onvol
doende waardering.
of veertiende eeuw het beest dan al
geschilderd hebben?
In de tijd van het geloof in de su
perioriteit van het „nordische ras"
was het niet moeilijk de kalkoen een
historische ondergrond te geven. Ame
rika was, zo betoogde Stange, al lang
voor de Spanjaarden door de Vikingen
ontdekt en de eerste kalkoenen waren
door hen geïmporteerd. De kalkoenen
van de meester der gotiek hoorden dus
al in vroege tijden tot de in de Duit
se landen bekende vogels.
„De schepper van deze schilderin
gen is een der groten uit het rijk dei-
kunst. Zijn koningen helpen ons het
geschiedkundige tijdstip te bepalen
waarop de schilder heeft geleefd. Hij
heeft omstreeks 1280 in Sleeswijk ge
schilderd en is voortgekomen uit de
tijd der Hohenstaufen. De naam van
de schilder kennen wij niet", aldus
prof. Stange in 1940.
Dertien jaar later kenden we de
naam wel: Lothar Malskat. Zijn va
der, zijn zuster Frieda, zijn vriend
Kurt Meiser, de koster van de dom
Jörn Ross, de artieste Hansi Knoteck
en een twintigste-eeuwse kalkoen had
den hem als model gediend. De „mees
ter der vroege gotiek" was op 3 mei
1913 in Königsberg geboren.
Op 2 september werd het 700-jarig
bestaan gevierd van de Mariakerk in
Lübeck. Kerkelijke hoogwaardigheids
bekleders, vertegenwoordigers van de
bondsregering en van de regeringen
der verscheidene bondslanden, ambas
sadeurs, gezanten, geleerden en een
heleboel andere autoriteiten waren
naar Lübeck gekomen om het hoogte
punt van het feest mee te maken: de
onthulling van de unieke wandschilde-
Bondskanselier Adenauer was er ook
Hij liet zich voorlichten over de unie
ke fresco's. Toen de restaurateur, Die
trich Fey, sprak van de grote moei
lijkheden die aan de restauratie ver
bonden waren geweest, merkte de kan
selier op dat de moeilijkste, maar ook
de schoonste taak toch voor de kunst
historici was weggelegd.
Een profetische uitspraak.
Ook de Lübecker fresco's kregen hun
boek. De kunsthistoricus Hans Jürgen
Hansen gaf in 1952 in Zwitserland een
met fraaie kleurplaten verluchte ver
handeling uit over de „Wandmalerei
en in der Lübecker Marienkirche".
Met juichende adjectieven gaf hij
lucht aan zijn vurige bewonderingen
voor de fresco's.
Bij zijn restauratiewerk in Lübeck
werd Dietrich Fey bijgestaan door
de schilder Lothar Malskat. die in het
begin van de jaren dertig als begaaf
de, ambitieuze jongeman bij zijn va
der Ernst Fey, eveneens restaura
teur, in dienst was getreden.
Ernst Fey en zoon Dietrich hadden
in hem een waardevolle kracht. Zij
kregen vele opdrachten om fresco's in
kerken te restaureren. Soms waren er
geen fresco's, maar hun medewerker
De „middeleeuwse" kalkoen in de
dom van Sleeswijk.
wist daar raad op; hij maakte ze zelf.
In het voorjaar van 1937 kregen de
Feys de opdracht die hen voor lange
tijd beroemd zou makent de restaura
tie van de fresco's in de Sleeswijkse
dom, die in 1888 waren overgeschil
derd.
Zij togen aan het werk. Ze verwij
derden de overschilderingen, maar
wat er bloot kwam, waren geen an
tieke muurschilderingen, maar bak
stenen.
De Feys waren radeloos. Het ge
vaar rekenschap te moeten afleggen
voor vernieling van nationaal kunstbe
zit, doemde dreigend voor hen op.
Malskat loste hun zorgen op. Hij gaf
de bijna naakte bakstenen een gron-
dering van verscheidene kalklagen en
op dat fond schetste hij zijn figuren,
volgens de stijl der vroege middel
eeuwen.
Binnen een paar maanden ontston
den de „vroeggotische schilderingen".
Lothar Malskat kon nog meer. Toen
hij na de oorlog uit zijn müitaire
dienst in Hitiers duizendjarig rijk
terugkwam (hij bracht zijn diensttijd
voornamelijk in Noorwegen door, waar
hij landschappen, kameraden en meis
jes schilderde) toen ging hij voor Die
trich Fey schilderijen maken: Bar-
lachs, Chagalls, Utrilkrs, Munchs,
Rousseau's, Beckmanns of Fechsteins
met daartussendoor een enkele echte
Malskat.
In 1942 kreeg Fey zijn tweede gro
te kerkelijke restauratieopdracht; het
herstel van de fresco's in de dom van
Lübeck. Fey en Malskat herhaalden
wat zijn in Sleeswijk hadden gedaan.
Zemaakten de antieke schilderingen
zelf.
De zaak kwam deze keer uit. De
geknakte trots van Malskat was de
oorzaak. Ziende dat Fey alle eer van
zijn restauratie kreeg en hij een schou
derklopje, een karig loon en wat con
sumptiebonnen voor een restaurant, be
sloot hij wraak te nemen en de ver
valsingen openbaar te maken.
Acht maanden later voerde hij zijn
voornemen uit. Zichzelf probeerde hij
schoon te wassen: hij beweerde dat
zijn schilderingen geen falsificaties wa
ren, maar dat Dietrich Fey er antieke
fresco's van had gemaakt.
Hoe onwaarschijnlijk het ook mag
klinken, prominente figuren uit de
Duitse kunstwereld geloofden niets van
Maiskats bekentenis. Zij gaven een ver
klaring uit, waarin zij zeiden dat zij
het volste vertrouwen in het werk van
Fey hadden.
Zij waren niet de enigen. Malskat
vond zelfs zo weinig geloof dat hij tot
een krasse maatregel besloot; hij
diende een aanklacht in tegen
zichzelf en tegen Dietrich Fey.
De justitie greep toen in.
In Travemünde werd
Fey gearresteerd.
Malskat werd thuis
door de politie gegre
pen. Een commissie
van deskundigen stel
de een onderzoek in
en kwam tot de con
clusie dat „de 21 fi
guurschilderingen niet
van gotische oor
sprong zijn, maar
door Lothar Malskat
geschilderd".
De bisschop van
Lübeck gaf een ver
klaring uit, waarin hij
schreef dat de kerke-
raad, monumenten
zorg en de kunsthisto
rici het slachtoffer
waren geworden van
een uiterst geraffi
neerde misleiding.
Op 9 augustus 1954
begon het proces. Er
was geen twijfel meer
mogelijk dat de kerk-
schilderingen alle
maal falsificaties wa
ren. De verdachten
bekenden. Het proces
eindigde met een ver
oordeling. Fey kreeg
twintig maanden ge
vangenisstraf, Mals
kat achttien maan
den.
De „gotische wand
schilderingen" werden
van de muren van de
dom verwijderd.
De prachtige boe
ken die er over ver
schenen, zijn nu nog
slechts een merk
waardigheid.
(Uit Frank Arnau:
3000 Jaar kunstbe
drog. Uitgave: L.
Gaarde, Den Haag).
(slot)
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilil
Een Madonna
van Malshat in de
kerk te Lübeck.
iiiiiinniintiiiiiimiiiiiiiiinim
De heer Flipse merkte vervolgens op,
dat door de subsi'dieweigering de ver
eniging noodlijdend zou worden en nog
meer leden zou verliezen. Uiteindelijk
werd na stemming het voorstel van b.
en w. met vier tegen drie stemmen
aangenomen.
De raad nam de gemeentebegroting
voor 1961 zonder stemming aan. De heer
Flipse weidde nog eens uit over het
feit, dat dit de laatste begroting is, die
de gemeente had vast te stellen met het
oog op de aanstaande herindeling van
Walcheren. Burgemeester Dregmans
gaf een kleine toelichting op het aan
vankelijk tekort der begroting voor een
bedrag van 45.500, Door een eerste wij
ziging werd dit bedrag tot 29.550,- te
ruggebracht. Door de aanzienlijke ver
betering, die de nieuwe fnanciële ver
houding tussen rijk en gemeenten met
zich brengt en de in petto zijnde ver
hoging der straatbelasting zal het uit
eindelijk te-kort omstreeks 16.000,- gaan
bedragen.
Verder zei de voorzitter een opmer
king van de heer Flipse tijdens de
rondvraag, over de stank, die de sloot
aan de Biggekerksestraat verspreidt, in
beraad te nemen.
A
